|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Άρθρο 23(3)(γ) του Ν.33/64 - Μεταβατικές Διατάξεις)
ΈΦΕΣΗ ΚΑΤΑ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΡ.64/20
10 Μαρτίου, 2025.
[ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ/στές]
ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ ΛΑΡΝΑΚΟΣ «ΖΗΝΩΝΑΣ» ΛΤΔ
Εφεσειόντων,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ,
Εφεσίβλητης.
----------------------------
Π. Πολυβίου με Ε. Δαμιανού (κα) και Μ. Αντωνίου (κα), για Χρυσαφίνης και Πολυβίου ΔΕΠΕ και Κ. Πανάγος για Πανάγος & Πανάγος ΔΕΠΕ, για Εφεσείοντες/Αιτητές
Δ. Καλλή (κα), Ανώτερη δικηγόρος της Δημοκρατίας, για Γενικό Εισαγγελέα, για Εφεσίβλητη/Καθ' ης η Αίτηση
Μ. Χριστοφή (κα), για Ηλίας Νεοκλέους και Σία ΔΕΠΕ, για Ενδιαφερόμενο Μέρος
----------------------------
Δικαστήριο: Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα δοθεί
από τη Δικαστή Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου.
----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.: Δύο ήσαν οι αποφάσεις των Εφεσίβλητων/Καθ' ων η Αίτηση που αποτέλεσαν αντικείμενο συνεκδικαζόμενων προσφυγών των Εφεσειόντων/Αιτητών.
Συγκεκριμένα με την Προσφυγή 1788/19 (εν τοις εφεξής Α΄ Προσφυγή) οι Εφεσείοντες είχαν προσβάλει την απόφαση των Εφεσιβλήτων ημερ.29.11.19 να απορρίψουν προσφορά που υπέβαλαν οι Εφεσείοντες στα πλαίσια συγκεκριμένου Διαγωνισμού για την επαρχία Αμμοχώστου και να το κατακυρώσουν στο Ενδιαφερόμενο Μέρος. Ενώ με την Προσφυγή 102/20 (εν τοις εφεξής Β΄ Προσφυγή) προσέβαλαν απόφαση ίδιας ημερομηνίας για τον ίδιο Διαγωνισμό για την επαρχία Λάρνακας να απορρίψουν την προσφορά τους ως μη ανταποκρινόμενη σε προϋποθέσεις συμμετοχής και να κατακυρώσουν τον Διαγωνισμό και πάλι στο ίδιο Ε.Μ.
Το Ε.Μ. ήταν η Κοινοπραξία Malta Lines Limited and Kapnos Airport Shuttle Limited.
Ο Διαγωνισμός
Ο εν λόγω Διαγωνισμός με τον τίτλο MTCW/PT Concession Contract /.1.2019, ο οποίος ήταν «Ανοικτός Διαγωνισμός» προκηρύχθηκε από τους Εφεσίβλητους στις 23.7.19 για την ανάθεση έξι συμβάσεων παραχώρησης, ήτοι για παροχή υπηρεσιών δημοσίων επιβατικών μεταφορών με λεωφορεία και αφορούσαν τις επαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Αμμοχώστου, Πάφου και υπεραστικές διαδρομές. Στις 25.10.19 (τελευταία ημέρα υποβολής προσφορών) υποβλήθηκαν δεκαπέντε προσφορές. Μεταξύ αυτών ήταν η προσφορά των Εφεσειόντων, αντικείμενο της Α' Προσφυγής και η προσφορά τους αντικείμενο της Β' Προσφυγής. Καθώς και του Ε.Μ. και στις δύο επαρχίες.
Στη συνέχεια έγινε αξιολόγηση των Προσφορών από την Επιτροπή Αξιολόγησης και προς το σκοπό αυτό συνετάχθη σχετική Έκθεση Αξιολόγησης ημερ.21.11.19 σύμφωνα με την οποία έγινε εισήγηση όπως η Επαρχία Αμμοχώστου κατακυρωθεί στο Ε.Μ., ως η πλέον συμφέρουσα προσφορά για το ποσό των €81.862.902. Το ίδιο έγινε και σε σχέση με την Επαρχία Λάρνακας, ομοίως στο Ε.Μ., ως η χαμηλότερη προσφορά που πληροί τους όρους του διαγωνισμού για το ποσό των €113.172.320.
Σε σχέση με την προσφορά των Εφεσειόντων στη Β' Προσφυγή, η εν λόγω επιτροπή αποφάσισε πως η υποβληθείσα προσφορά τους δεν πληρούσε τον όρο 6.2.3.1 του Διαγωνισμού για εμπειρία σε θέματα τηλεματικής, ωστόσο αποφάσισε ότι είναι ορθότερο να προχωρήσει με την αξιολόγηση όλων των προσφορών.
Απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών
Η έκθεση της Επιτροπής Αξιολόγησης υποβλήθηκε στις 22.11.19 στο Συμβούλιο Προσφορών το οποίο σε συνεδρία του ημερομηνίας 28.11.19 αποφάσισε να υιοθετήσει τις εισηγήσεις της Επιτροπής και να κατακυρώσει την επαρχία Αμμοχώστου στο ενδιαφερόμενο μέρος για το ποσό των €49.929.000 πλέον ΦΠΑ με δικαίωμα της αναθέτουσας αρχής για επέκταση των υπηρεσιών μέχρι 50% για το πρόσθετο ποσό των €31.933.902 πλέον ΦΠΑ (Α' Προσφυγή) και σε σχέση με την επαρχία Λάρνακας (Συμβόλαιο C) να αποκλείσει τους Εφεσείοντες ως μη πληρούντες την απαίτηση της παραγράφου 6.2.3.1 για θέματα τηλεματικής και να κατακυρώσει στο ενδιαφερόμενο μέρος για το ποσό των €78.956.500 πλέον ΦΠΑ με δικαίωμα της αναθέτουσας αρχής για επέκταση των υπηρεσιών μέχρι 50% για το πρόσθετο ποσό των €34.215.820 πλέον ΦΠΑ (Β' Προσφυγή).
Οι ενδιαφερόμενοι ενημερώθηκαν με επιστολές ημερ.29.11.19.
Η Πρωτόδικη Κρίση
Σε σχέση με την Α' Προσφυγή (1788/19) το Διοικητικό Δικαστήριο θεώρησε πως αυτή θα έπρεπε να πετύχει, λόγω πλάνης του Καθ' ου η Αίτηση και έλλειψης αιτιολογίας ως προς την ικανοποίηση από το Ενδιαφερόμενο μέρος του όρου 8.3.2.1 του Διαγωνισμού. Κατ' επέκταση, η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώθηκε.
Προχώρησε δε το Πρωτόδικο Δικαστήριο σε αποσυνένωση των Προσφυγών και ακολούθησε η εξέταση της Β' Προσφυγής (ήτοι της 102/20).
Για την Β' Προσφυγή για τους λόγους που εξήγησε το Δικαστήριο, θεώρησε ότι αυτή έπρεπε να απορριφθεί και την απέρριψε.
Είναι αυτή η κρίση που αφορά μόνο τη Β' Προσφυγή που είναι αντικείμενο της παρούσας έφεσης.
Η Έφεση
Όλοι οι λόγοι έφεσης αφορούν ουσιαστικά το ίδιο θέμα υπό τις διαφορετικές οπτικές γωνίες που το αντίκρισε το Πρωτόδικο Δικαστήριο ώστε να καταλήξει ότι δεν ευσταθούσαν οι λόγοι ακύρωσης περί ύπαρξης πλάνης, μη δέουσας έρευνας και λανθασμένης ερμηνείας του σχετικού όρου του Διαγωνισμού ή έλλειψης αιτιολογίας. Συγκεκριμένα, όλοι οι λόγοι έφεσης έχουν ως πραγματικό και νομικό έρεισμα το πώς η Διοίκηση - και ακολούθως η επικυρωτική κρίση του Πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου - αντιμετώπισε τον επίμαχο όρο ως προς το κατά πόσον η προσφορά των Εφεσειόντων πληρούσε την απαίτηση για τεχνογνωσία και πείρα για το σύστημα τηλεματικής και το κατά πόσον τεκμηρίωσαν ικανοποιητικά αυτή την τεχνογνωσία και πείρα (Λόγοι Έφεσης 1 και 2).
Προσθέτως και συναφώς οι Εφεσείοντες προσβάλλουν το συμπέρασμα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι δεν υφίσταται νομική ή πραγματική πλάνη (Λόγος Έφεσης 3), ούτε ότι υπάρχει πρόβλημα ή πλημμέλεια στη δοθείσα αιτιολογία, αφενός επειδή οι Εφεσίβλητοι δεν έλαβαν υπόψη τα στοιχεία που υπέβαλαν οι Εφεσείοντες στο έντυπο 4 και αφετέρου επειδή στην επιστολή τους προς τους Εφεσείοντες ημερ.29.11.19, δεν επεξήγησαν πλήρως τους λόγους της απόρριψης της Προσφοράς (Λόγος Έφεσης 5). Θέτουν επίσης σε αμφισβήτηση την πρωτόδικη κρίση στα συμπεράσματα ότι ούτε παραβίαση της αρχής της ισότητας παρατηρήθηκε, ούτε υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος να ακουσθούν πριν απορριφθεί η προσφορά τους (Λόγοι Έφεσης 6 και 7). Ακόμη οι Εφεσείοντες υποδεικνύουν λάθος του Πρωτόδικου Δικαστηρίου στο εύρημα ότι οι όποιες διαφορές προκύπτουν από τις συμβατικές υποχρεώσεις των μερών στα πλαίσια της μεταξύ τους σύμβασης, δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της διαδικασίας ενώπιον του Δικαστηρίου αφενός και αφετέρου πως οι Εφεσείοντες έλαβαν «ανεπιφύλακτη βεβαίωση» από τους Εφεσίβλητους (Λόγος Έφεσης 4).
Τέλος, γενικά και με επαναληπτικό προς τα προηγούμενα, τρόπο αναφέρουν το λανθασμένο της πρωτόδικης κρίσης (Λόγος Έφεσης 8).
Ενδείκνυται η συνολική εξέταση των Λόγων Έφεσης ως προς τους Λόγους 1, 2, 3 και 5 αφού η ερμηνεία και εφαρμογή των επίμαχων όρων συναρτάται τόσο με τη δέουσα έρευνα, όσο και ειδικά με τη θέση για πλάνη από τη μεριά της Διοίκησης. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και σε σχέση με την ύπαρξη επαρκούς αιτιολογίας.
Οι Επίμαχοι Όροι των Εγγράφων του Διαγωνισμού - Εξέταση των Λόγων Έφεσης 1, 2, 3 και 5
Οι επίμαχοι όροι που θα μας απασχολήσουν, αφού καλύπτονται από τους λόγους έφεσης, είναι οι ακόλουθοι:
«6.2.3 Τεχνικές και επαγγελματικές ικανότητες
Για τη συμμετοχή τους στο Διαγωνισμό, οι Ενδιαφερόμενοι Οικονομικοί Φορείς πρέπει να πληρούν υποχρεωτικά όλες τις παρακάτω προϋποθέσεις που αφορούν τις τεχνικές και επαγγελματικές τους ικανότητες:
1. Πρέπει να κατέχουν, και να είναι σε θέση να τεκμηριώσουν ικανοποιητικά την τεχνογνωσία και πείρα τους ως ακολούθως:
i. .
ii. .
iii. Παροχή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο στο επιβατικό κοινό μέσω της χρήσης συστήματος τηλεματικής κατάλληλα σχεδιασμένο για Δημόσιες Επιβατικές Μεταφορές με λεωφορεία.
iv. Διαχείριση στόλου λεωφορείων και Υπηρεσίας μέσω ενός συστήματος διαχείρισης στόλου κατάλληλα σχεδιασμένο για Δημόσιες Επιβατικές Μεταφορές με λεωφορεία.
v. Διαχείριση πωλήσεων εισιτηρίων μέσω συστήματος τηλεματικής κατάλληλα σχεδιασμένο για Δημόσιες Επιβατικές Μεταφορές με λεωφορεία.»
(Ο τονισμός είναι δικός μας)
Επίσης σχετικοί είναι οι όροι 8.3.1.1.6(ι)(β) και 8.3.1.1.6(ιι)(α)(4), που αφορούν την συμπλήρωση εκ μέρους των Εφεσειόντων, του εντύπου 4 αντίστοιχα:
«β. πληροφορίες σχετικά με τα συστήματα τηλεματικής κατάλληλα αναπτυγμένα για Δημόσιες Επιβατικές Μεταφορές με λεωφορεία και τομείς δραστηριότητας που κάλυπταν (διαχείριση στόλου, πληροφόρησης επιβατών σε πραγματικό χρόνο, ηλεκτρονικό εισιτήριο).
Και:
«ιι.Στοιχεία τεκμηρίωσης της επιτυχούς υλοποίησης των συμβάσεων του εδαφίου (1) της Παραγράφου 6.2.3 του παρόντος Μέρους Α, ως εξής:
α.εάν ο Αντισυμβαλλόμενος είναι Δημόσια Αρχή, σχετικό πιστοποιητικό που έχει εκδοθεί από τη Δημόσια Αρχή επιβεβαιώνοντας:
[.]
4.επιβεβαίωση της εμπειρίας σε συστήματα τηλεματικής που αφορούν τις Δημόσιες Επιβατικές Μεταφορές με λεωφορεία της παραγράφου 6.2.3.(1)(ιιι) έως (ν) του παρόντος Μέρους Α».»
Η μη πλήρωση του σχετικού όρου που αφορά συγκεκριμένα τις παραγράφους (iii), (v) καταγράφεται στην προσβαλλόμενη απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών και εξηγείται η υιοθέτηση της εισήγησης αρμόδιας Επιτροπής.
Ακριβώς, από την Επιτροπή Αξιολόγησης, σαφώς προκύπτει ότι λήφθηκαν υπόψη όλα τα στοιχεία και έγγραφα που οι Εφεσείοντες υπέβαλαν με την προσφορά τους και ειδικά το έντυπο 4 που οι ίδιοι υπέβαλαν στην προσφορά τους, αλλά και την επιστολή της αρμόδιας Αρχής ημερ.18.10.19 που αφορούσε και το θέμα λειτουργίας του συστήματος τηλεματικής.
Σκόπιμο είναι να δώσουμε το σχετικό απόσπασμα:
«Με βάση τις αναφορές του ίδιου του Προσφέροντα 1 - Εταιρεία Λεωφορεία Λάρνακος «ΖΗΝΩΝΑΣ» ΛΤΔ στο Έντυπο 4 - δηλώνεται ότι επιχείρησε να ξεκινήσει την χρήση του Συστήματος Τηλεματικής σε μεμονωμένο αριθμό διαδρομών στις 14/10/2019, αλλά όπως η ίδια δηλώνει λόγω προβλημάτων που προέκυψαν δεν μπόρεσε να την εφαρμόσει.
Επίσης, η Αναθέτουσα Αρχή σε σχέση με την Τηλεματική, στην επιστολή της ημερομηνίας 18 Οκτωβρίου 2019 για σκοπούς επιβεβαίωση της εμπειρίας της εν λόγω εταιρείας, δηλώνει ότι η εταιρεία δεν έχει εγκαταστήσει πλήρως στο στόλο της σύστημα τηλεματικής, δεν έχει ενσωματώσει στις λειτουργικές διαδικασίες της την χρήση συστήματος τηλεματικής για διαχείριση της υπηρεσίας, του στόλου, την πληροφόρηση επιβατών όπως και την πώληση εισιτηρίων.
Με βάση τα πιο πάνω και λαμβάνοντας υπόψη την σημαντικότητα της χρήσης των συστημάτων Τηλεματικής εντός των νέων συμβάσεων για σκοπούς:
i. διαχείρισης της υπηρεσίας,
ii. διαχείρισης των ίδιων των συμβάσεων,
iii. ενημέρωσης επιβατών,
iν. παρακολούθησης εσόδων,
ν. παρακολούθησης ορθής εκτέλεσης της υπηρεσίας, κτλ.
από τους Παραχωρησιούχους και την Αναθέτουσα Αρχή και ότι τα πιο πάνω χαρακτηριστικά αποτελούν βασικό συστατικό τόσο σε σχέση με την ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας όσο και με τον έλεγχο του Παραχωρησιούχου αναφορικά με την υπηρεσία που παρέχει και την αποζημίωση που λαμβάνει, η Επιτροπή Αξιολόγησης κατέληξε στην προαναφερθείσα απόφαση της για το ότι η εταιρεία δεν καλύπτει τις προϋποθέσεις συμμετοχής του Μέρους Α των Εγγράφων του Διαγωνισμού. Συγκεκριμένα δεν πληρείται η απαίτηση για εμπειρία σε θέματα Τηλεματικής, της Παραγράφου 6.2.3.1.»
Περαιτέρω αναφέρονται και τα εξής:
«Η Επιτροπή Αξιολόγησης λαμβάνοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω αλλά και το ότι:
(α) Η απόρριψη σύμφωνα με την Παράγραφο 9.2.2 του Μέρους Α των Εγγράφων του Διαγωνισμού γίνεται δια του Αρμοδίου Οργάνου της Αναθέτουσας Αρχής,
(β) είναι ορθότερο να υπάρχει συνολική εξέταση όλων των Σχεδίων Μετάβασης και Υλοποίησης από την Επιτροπή Αξιολόγησης για να βρίσκεται στην διάθεση του Συμβουλίου Προσφορών λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι το αρμόδιο όργανο για τη λήψη της τελικής απόφασης, αποφάσισε ομόφωνα να προχωρήσει με την αξιολόγηση των Τεχνικών Προσφορών από τους Προσφέροντες όπως φαίνεται στον πιο κάτω Πίνακα.»
Ο κ. Πολυβίου αγορεύοντας ενώπιόν μας, ανάφερε ότι δεν θα έπρεπε το Δικαστήριο να επικεντρωθεί στη φράση ότι δεν υπήρξε «πλήρης» εγκατάσταση που αναφέρεται στο εν λόγω έγγραφο, δηλαδή στην επιστολή της αρμόδιας αρχής 18.10.19, η οποία είχε επισυναφθεί στη σχετική προσφορά των Εφεσειόντων.
Έχουμε εξετάσει όλες τις συναφείς εισηγήσεις των Εφεσειόντων σε συνάρτηση με τους πιο πάνω λόγους έφεσης. Σημασία έχει, κατά τον ευπαίδευτο συνήγορο, ότι το σύστημα τηλεματικής «είχε εκκινήσει». Συνεπώς, κατά τη θέση του, ο αποκλεισμός των Εφεσειόντων δεν ήταν ορθός, αφού εμφιλοχώρησε πλάνη της Διοίκησης.
Με όλο το σεβασμό, δεν συμφωνούμε με την προσέγγιση αυτή. Δεν πρόκειται για άτυχη επιλογή λέξεων η οποία οδήγησε σε πλάνη. Η Διοίκηση είχε να εξετάσει συγκεκριμένο όρο και την εφαρμογή του, ο οποίος όρος ομιλούσε για «πείρα» και «τεχνογνωσία» στο σύστημα τηλεματικής καθώς και ικανοποιητική τεκμηρίωση της απόκτησης αυτής, η οποία ήταν στους ώμους του προσφοροδότη.
Τι προσέφεραν λοιπόν οι Εφεσείοντες προς αυτή την κατεύθυνση;
Κυρίως προβάλλουν το ότι επιχείρησαν να ξεκινήσουν την χρήση του συστήματος τηλεματικής σε πέντε δρομολόγια από τις 14.10.19 μέχρι τις 22.10.19.
Η χρήση αυτή αφορά μόνο κάποιες μέρες και μάλιστα κάποιες μέρες πριν την καταληκτική ημερομηνία της προσφοράς.
Περαιτέρω στο ίδιο το έντυπο 4 που αφορά ακριβώς την ανάγκη τεκμηρίωσης της τεχνογνωσίας και πείρας τους, καταγράφονται πολλά προβλήματα, που στην ουσία εμπόδισαν ουσιωδώς την εφαρμογή του συστήματος.
Είναι χρήσιμο να καταγραφούν αυτά τα προβλήματα ως εκτίθενται στο εν λόγω έντυπο:
«ΧΙ Συστήματα Τηλεματικής που χρησιμοποιήθηκαν
Παρόλα τα προβλήματα κι τις αντίξοες συνθήκες, όπως αυτά/ές προέκυψαν και ειδικότερα αναφορικά με την «Τοπογραφία» της Νέας, 7ης Οδηγίας (δόθηκαν οδηγίες όπως η εταιρεία εκκινήσει στη βάση της υφιστάμενης Οδηγίας γιατί δεν υπήρχε χρόνος για την αλλαγή της «Τοπογραφίας» από την αρμόδια Αρχή, πλην όμως και η συγκεκριμένη «Τοπογραφία» της υφιστάμενης Οδηγίας παρουσίασε αριθμό προβλημάτων) αλλά και την μη έγκαιρη παροχή της αναγκαίας εκπαίδευσης για την έναρξη (start-up) της υλοποίησης του Ηλεκτρονικού Συστήματος της Τηλεματικής, η Εταιρεία, μη έχοντας άλλη επιλογή (έχοντας υπόψη την ουσιώδη προϋπόθεση συμμετοχής της στον διαγωνισμό για τις νέες Συμβάσεις) και εξ ιδίας πρωτοβουλίας, ξεκίνησε την υλοποίηση της Τηλεματικής, στη βάση της υφιστάμενης Οδηγίας, στις 14/10/2019, οπόταν και παρουσιάστηκαν τα πιο κάτω χαρακτηριστικά προβλήματα και όχι μόνο:
1. Στον εξοπλισμό (μηχανήματα) της Τηλεματικής που είχε εγκατασταθεί στα Οχήματα της Εταιρείας, είχαν καταχωρηθεί Διαδρομές άλλων Εταιρειών.
2. Στο Δρομολόγιο υπ' αριθμό #417 καταχωρήθηκε λάθος περιγραφή (η αφετηρία και ο τερματισμός του καταχωρήθηκαν ανάποδα (Βλέπετε FCS Control Center - Reports - Topology times)
3. Στο Δρομολόγιο υπ' αριθμό #418 παρουσιάστηκαν τα ίδια, ως άνω, προβλήματα.
4. Στο Δρομολόγιο υπ' αριθμό #428, η διαδοχή των Στάσεων καταχωρήθηκε σωστά ενώ ο χάρτης λάθος (Τηλεματική και Χάρτης δεν συμβαδίζουν).
5. Τα ίδια προβλήματα με τα σημεία #2 και #4 πιο πάνω, παρουσιάζονται στην πλειοψηφία των Διαδρομών.
Παρόλα τα πιο πάνω προβλήματα, η Εταιρεία λειτούργησε (από 14/10/2019 μέχρι σήμερα (09:00 πμ της 22ας Οκτωβρίου 2019) υλοποίησε και λειτούργησε το Ηλεκτρονικό Σύστημα της Τηλεματικής στα πιο κάτω πέντε (5) Δρομολόγια, με έξι (6) Λεωφορεία (τόσο τα Δρομολόγια όσο και τα Λεωφορεία αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου), και αυτά με τα προβλήματα τους, ήτοι:
1. Δρομολόγιο υπ' αριθμό #415: Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στον εξοπλισμό (μηχανής) τηλεματικής του Λεωφορείου και δεν δύναται να εκδώσει εισιτήρια αλλά ούτε και να δρομολογήσει τον Οδηγό.
2. Δρομολόγια υπ' αριθμό #429 και #429Τ. Η καταχώρηση που έγινε δεν διαφοροποιεί τα δύο (2) Δρομολόγια (δεν καταχωρήθηκε το «Τ», με συνέπεια να παρουσιάζονται δύο (2) διαφορετικά Δρομολόγια ως ένα (1).
3. Δρομολόγιο υπ' αριθμό #426. Ενώ το Δρομολόγιο είναι «κυκλικό» καταχωρήθηκε (διαχωρίστηκε) σε δύο (2) μέρη.
4. Δρομολόγιο υπ' αριθμό #428. Ο χάρτης της διαδρομής δεν συνάδει με την διαδοχή των Στάσεων που καταχωρήθηκε.
5. Δρομολόγιο υπ' αριθμό #424. Έχει καταχωρηθεί λάθος η «Τοπογραφία» με συνέπεια να μην λειτουργεί κανονικά η Ηλεκτρονική Πινακίδα του Σταθμού Λάρνακος, ενώ αυτή στη Στάση «Φοινικούδες» και στον Σταθμό της Κοφίνου λειτουργούν κανονικά.
Σημειώνεται ότι, η Ηλεκτρονική Πινακίδα δεν έχει τοποθετηθεί ακόμη στη Στάση του Διεθνούς Αεροδρομίου της Λάρνακας, προφανώς μη εξασφάλισης της ηλεκτροδότησης της από την αρμόδια Αρχή.
Άλλα προβλήματα:
Σε όλα τα μικρά Οχήματα της Εταιρείας τύπου «FORD" η εγκατάσταση της υποστηρικτικής Δοκού αποδείχτηκε προβληματική. Συγκεκριμένα, η υποστηρικτική Δοκός κόβεται, με συνέπεια να πέφτουν κάτω οι μηχνές της Τηλεματικής και να σπάζουν.
Παρόλα τα πιο πάνω, από τις 14/10/2019 μέχρι σήμερα, ώρα 09:00 πμ της 22ας Οκτωβρίου 2019, η Εταιρεία εξέδωσε εισιτήρια, με το σύστημα της Τηλεματικής, συνολικής αξίας €3.970 και ξεχρεώθηκαν Οδηγοί για εισιτήρια αξίας €2.768.
Επί του παρόντος, η Εταιρεία μπορεί να εκδώσει όλο το φάσμα των εισιτηρίων ημερησίας και μονής διαδρομής. Δεν μπορεί να εκδώσει Κάρτες, παρά μόνον με τη λειτουργία της Τηλεματικής σε όλα τα Δρομολόγια της.»
(Η υπογράμμιση υφίσταται στο έντυπο)
Από τα ίδια τα πιο πάνω προβλήματα σε συνάρτηση κυρίως με το ελάχιστο χρόνο εφαρμογής του συστήματος, προκύπτει πως, εύλογα, οι Εφεσίβλητοι κατέληξαν στο συμπέρασμα πως δεν πληρείτο η σχετική απαίτηση του όρου.
Τίθενται δύο εύλογα ερωτήματα:
- Μπορεί η πείρα να στοιχειοθετηθεί με 7-8 περίπου μέρες εφαρμογής (η οποία μάλιστα δεν ήταν πλήρης, αφού υπήρχαν αρκετά προβλήματα στην εγκατάσταση και εφαρμογή του συστήματος);
- Δύναται, περαιτέρω, στην απουσία τεκμηρίωσης εφαρμογής του συστήματος σ' όλες τις πτυχές του, να ομιλούμε για «τεχνογνωσία»;
Πρόκειται για δύο έννοιες που προϋποθέτουν γνώση όλων των παραμέτρων εφαρμογής ενός συστήματος αφενός και αφετέρου επαρκή χρονική εξοικείωση με αυτό.
Εξάλλου η επιστολή της αρμοδίας αρχής ομιλεί για μη πλήρη εγκατάσταση, στο στόχο του συστήματος, υπό την έννοια που εξηγεί, ότι δηλαδή η εταιρεία «δεν έχει ενσωματώσει στις λειτουργικές διαδικασίες του τη χρήση συστήματος τηλεματικής για διαχείριση της υπηρεσίας, του στόλου, την πληροφόρηση επιβατών όπως και την πώληση εισιτηρίων». Σημειώνεται δε, πως έγινε δεκτό από τους Εφεσίβλητους ότι οι Εφεσείοντες εξέδωσαν στις λίγες μόνον μέρες λειτουργίας του συστήματος, όπως περιγράφεται, εισιτήρια συνολικής αξίας €3.970, πάντα με τα προβλήματα που οι ίδιοι αναλυτικά περιγράφουν.
Απαντώντας στην πλευρά των Εφεσειόντων, θα τονίσουμε πως η μη πλήρης ενεργοποίηση του συστήματος δεν κρίνεται αυθύπαρκτα, αλλά σε συσχετισμό με τη μη πλήρη δυνατότητα στοιχειοθέτησης πείρας και τεχνογνωσίας.
Όλα τα πιο πάνω οδηγούν στο εύλογο της διαπίστωσης περί μη ύπαρξης σχετικής γνώσης και εμπειρίας.
Θυμίζουμε πως η εξουσία του Δικαστηρίου περιορίζεται σε έλεγχο νομιμότητας της διοικητικής πράξης, ως εύλογα επιτρεπτής υπό τις περιστάσεις και δεν επεκτείνεται στην ουσιαστική κρίση του διοικητικού οργάνου, έστω και αν το ίδιο το Δικαστήριο θα μπορούσε - εύλογα - να καταλήξει σε διαφορετικά συμπεράσματα (Νικολάου ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ.34 και Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ.696).
Όπως δε επαναλήφθηκε στη Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών ν. Π.Κ. Ιωάννου & Υιοί Λτδ κ.ά. (2016) 3 Α.Α.Δ.727, «Εύλογα δε επιτρεπτή είναι μια απόφαση στην οποία ένα λογικό πρόσωπο θα μπορούσε να καταλήξει με όλα τα ενώπιον του στοιχεία ανεξαρτήτως αν ένα άλλο πρόσωπο μπορούσε να καταλήξει σε διαφορετική απόφαση ή συμπεράσματα (Νικολάου ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ.34, Μιχαήλ κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ.3083.»
Πολλώ μάλλον αυτό ισχύει όταν πρόκειται για τεχνικά θέματα (βλ. Ράφτης ν. Δημοκρατίας (2002) 3 Α.Α.Δ.345 και C. & V. Kriticos Suppliers Ltd v. Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, Α.Ε.34/15, 15.11.21, ECLI:CY:AD:2021:C512).
Στη δε Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου ν. Digicom Ltd (2011) 3 A.Α.Δ.9, τονίσθηκε:
«Είναι γνωστό νομολογιακά ότι το Δικαστήριο δεν υπεισέρχεται, για σκοπούς ελέγχου της νομιμότητας μιας απόφασης, σε λεπτομέρειες που αφορούν τεχνοεπιστημονικά θέματα. Αυτά εμπίπτουν στην αποκλειστική σφαίρα της διοίκησης και ελέγχονται μόνο σε περίπτωση ύπαρξης κακοπιστίας ή εμφανούς παράβασης νόμου - (βλ., μεταξύ άλλων, Ε. Φιλίππου Λτδ ν. Δημοκρατίας (2004) 3 Α.Α.Δ.389, Πιερίδη ν. Δημοκρατίας (Αρ.2) (2007) 3 Α.Α.Δ.543 και Στόρεϋ v. Δημοκρατίας (2008) 3 Α.Α.Δ.113).»
Όσον αφορά δε το ζήτημα της αιτιολογίας, σε συμφωνία με το Πρωτόδικο Δικαστήριο, κρίνουμε επαρκή την αιτιολογία που δόθηκε η οποία συνάδουσα με τα στοιχεία του φακέλου μπορεί να συμπληρωθεί απ' αυτά (βλ. Άρθρο 29 του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999, Ν.158(Ι)/99, Ηλιόπουλος ν. Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (2000) 3 Α.Α.Δ.438. Όπως έχει επανειλημμένα τονισθεί, είναι νοητή η συμπλήρωση της αιτιολογίας από το περιεχόμενο του φακέλου, εάν προκύπτει από αυτό τι ακριβώς είχε υπόψη το αποφασίζον όργανο όταν λάμβανε την απόφαση. Αυτό συμβαίνει εν προκειμένω.
Εν πάση περιπτώσει, η επιστολή κοινοποίησης της απόρριψης της Προσφοράς των Εφεσειόντων, ευθέως παραπέμπει στη μη ικανοποίηση των προϋποθέσεων συμμετοχής της παραγράφου 6.2.3.1 του μέρους Α των εγγράφων του Διαγωνισμού, έστω και εάν δεν γίνεται μνεία στις ειδικότερες υποπαραγράφους αυτής. Συνεπώς, η νομική βάση της απόρριψης περιλαμβανόταν στην κοινοποίηση προς τους Εφεσείοντες.
Στη βάση των πιο πάνω, θεωρούμε πως δεν υφίσταται πεδίο επέμβασης μας στην πρωτόδικη κρίση αναφορικά με τους λόγους Έφεσης 1, 2, 3 και 5 και αυτοί απορρίπτονται.
Η Εξέταση των Λόγων Έφεσης 6, 7 και 8:
Προχωρούμε στην εξέταση των λόγων Έφεσης 6 και 7.
Προβλήθηκε στα πλαίσια αυτών ότι λανθασμένα το Πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε τις θέσεις των Εφεσειόντων για παραβίαση του δικαιώματος ακρόασης και ότι με την προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζετο η αρχή της ίσης μεταχείρισης.
Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου μας δεν αναγνωρίζει τέτοιο δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης σε διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων/προσφορών, κατ' αντίθεσιν με τις πειθαρχικές διαδικασίες.
Στην Angelos Nicolaides Holdings Ltd v. 1.Διευθυντή Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, 2.Υπουργείου Εσωτερικών, 3Υπουγικού Συμβουλίου, Α.Ε.18/09, 22.10.12 λέχθηκαν τα εξής:
«Θα συμφωνήσουμε με τους εφεσίβλητους ότι δεν υφίσταται αρχή δικαίου η οποία να καθιερώνει δικαίωμα ακρόασης στο πλαίσιο διαδικασίας ανάθεσης δημόσιας σύμβασης. Το δικαίωμα ακρόασης σε οποιαδήποτε διοικητική διαδικασία, εφ' όσον δεν ρυθμίζεται ειδικά από άλλο νόμο, διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 43 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999, Ν.158(Ι)/1999, το οποίο παρέχει δικαίωμα ακρόασης πριν την έκδοση απόφασης η οποία είναι πειθαρχικής φύσης, έχει το χαρακτήρα κύρωσης ή που είναι άλλως πως δυσμενούς φύσης για το διοικούμενο. Κανένα από τα πιο πάνω στοιχεία δεν ισχύουν στην παρούσα περίπτωση.»
Αθεμελίωτος είναι και ο λόγος που αφορά τη θέση για παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Συναφή
ς είναι και ο ισχυρισμός των Εφεσειόντων ότι η Αναθέτουσα Αρχή όφειλε να ζητήσει διευκρινίσεις.
Είχαμε ασχοληθεί με το ζήτημα στη C.V. Kriticos Suppliers Ltd (ανωτέρω). Παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα από την κρίση μας προσθέτοντας ότι ισχύει πλήρως και εν προκειμένω.
«Αναφορικά με το θέμα των διευκρινίσεων θα συμφωνούσαμε με την ευπαίδευτη συνήγορο της εφεσίβλητης, ότι είναι κατ΄αρχήν δυνατόν να ζητηθούν από τους προσφοροδότες περαιτέρω εξηγήσεις σε σχέση με ασάφεια, αοριστία ή έλλειψη καθαρότητας. Εν ουδεμία όμως περιπτώσει, δεν ζητούνται για συμπλήρωση άκυρης προσφοράς. Η εκ των υστέρων υποβολή στοιχείων, τα οποία είναι ουσιώδη κατά την αξιολόγηση μιας προσφοράς είναι ανεπίτρεπτη, γιατί παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης και της ίσης μεταχείρισης των προσφοροδοτών (Βλ. Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water on Environmental Engineering Ltd (1999) 3 A.A.Δ.333, Medcon Construction a.o. v. The Republic of Cyprus, (1968) 3 C.L.R.535 και Χαρ. Ι. Φιλιππίδης & Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας, (1997) 3 Α.Α.Δ.378).
Στη δε Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου ν. Cystar Insurance Brokers Ltd, A.E. 137/15, 3.2.23, αναφέρθηκε:
«Θέλουμε να τονίσουμε ότι η αρχή που πηγάζει από τη νομολογία μας πως η προσφορά που δεν πληροί ουσιώδη όρο είναι άκυρη και δεν μπορεί να εξεταστεί, είναι ακριβώς αρχή που στηρίζει την ευνομία. Η δε ανάγκη τήρησης της διασφαλίζει την εξ ίσου σημαντική αρχή της ίσης μεταχείρισης. Οι προσφορές - που γίνονται για το δημόσιο συμφέρον -πρέπει να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης και να είναι σύμφωνες με τους όρους της διακήρυξης. Η δε διοίκηση οφείλει να μεταχειρίζεται τους προσφοροδότες πάνω σε ίση βάση. (Βλ. George D. Kounnas and Sons Ltd a.o. v. Republic (1972) 3 C.L.R.542, Leisureland Hotel Enterprises Ltd v. Δημοκρατίας (1993) 3 A.A.Δ.538 και Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-1959, σελ.430).»
Και παρακάτω:
«Ακριβώς η εκ των υστέρων υποβολή στοιχείων, τα οποία είναι ουσιώδη κατά την αξιολόγηση μιας προσφοράς είναι ανεπίτρεπτη γιατί παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης και της ίσης μεταχείρισης των προσφοροδοτών. (βλ. Αρχή Ηλεκτρισμού ν. Hydrotech Water on Enviromental Eng. Ltd (1999)1 Α.Α.Δ.333, Medcon Construction a.o. v. The Republic of Cyprus (1968) 3 C.L.R.535 και C.V. Kriticos Suppliers Ltd v. Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, Α.Ε.34/15, 15.11.21), ECLI:CY:AD:2021:C512. Το ίδιο επαναλαμβάνει και η H.S.Data Ltd v. Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών Α.Ε.85/15, 3.6.22, ECLI:CY:AD:2022:C242, τα περιστατικά της οποίας παρά την εισήγηση του κ. Πισία διόλου δεν προσομοιάζουν στην παρούσα υπόθεση, αφού ακριβώς στην H.S. Data θεωρήθηκε ορθή η αναζήτηση διευκρινίσεων λόγω του μη ουσιώδους του θέματος το οποίο αφορούσε μάλλον τυπογραφικό λάθος.»
Η ίδια προσέγγιση αντανακλάται στην Ευρωπαϊκή νομολογία (C-131/16, ημερ.11.5.17, Archus sp. Z o.o., Gama Jacek Lipik v. Polskie Gornictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.).
Σαφώς, στην υπό κρίση περίπτωση, αφού πρόκειται για μη πλήρωση του όρου, δεν θα υπήρχε θεμελίωση αιτήματος προς διευκρινήσεις εν αντιθέσει με διευκρινήσεις προς άλλους συμμετέχοντες.
Εν πάση περιπτώσει, δεν εντοπίζουμε περιθώριο για να πετύχουν οι πιο πάνω λόγοι και υιοθετούμε ως ορθή τη σχετική κρίση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου.
Για τους πιο πάνω λόγους και οι λόγοι Έφεσης 6 και 7 πρέπει να απορριφθούν. Το ίδιο ισχύει και για το λόγο Έφεσης 8 ο οποίος είναι γενικός και ουσιαστικά επαναλαμβάνει τους προηγούμενους λόγους.
Εξέταση του Λόγου Έφεσης 4
Παραμένει προς εξέταση ο λόγος Έφεσης 4. Ο λόγος αυτός σχετίζεται και πάλι με τους λόγους Έφεσης 1, 2, 3 και 5, υπό το πρίσμα όμως της θέσης ότι την ευθύνη εγκατάστασης του συστήματος τηλεματικής την είχαν οι Εφεσίβλητοι. Υπό αυτή την έννοια, οι Εφεσείοντες αμφισβήτησαν και πάλι το έγγραφο - βεβαίωση της Αρμόδιας Αρχής θέτοντας στο σκηνικό τις μεταξύ των διαδίκων σχέσεις, ειδικά το ότι οι Εφεσίβλητοι γνώριζαν τα υπάρχοντα προβλήματα του συστήματος. Σε απάντηση, ισχύουν όσα αναφέραμε πιο πάνω τονίζοντας ότι το μικρό χρονικό διάστημα που οι Εφεσείοντες έθεσαν σε εφαρμογή το σύστημα ήταν θεμελιακό για τις συνέπειες. Τα όσα δε αναφέρονται στο περίγραμμα των Εφεσειόντων για το λόγο αυτό δεικνύουν ότι, παρά την αντίθετη εισήγηση, η Αναθέτουσα Αρχή, είχε προβεί σε εγκαταστάσεις εξοπλισμού και εκπαίδευσης προσωπικού. Αυτό, όπως τονίζει η κα Καλλή, η Αρχή το έπραξε για όλες τις εταιρείες που είχαν συμβόλαια με την Αναθέτουσα Αρχή. Όμως, οι Εφεσείοντες, έθεσαν το σύστημα σε λειτουργία λίγες ημέρες πριν την καταληκτική ημερομηνία υποβολής των προσφορών. Συνεπώς, ο πυρήνας απόρριψης της προσφοράς τους δεν φαίνεται να είχε συνάφεια, ούτε με τους άλλους συμμετέχοντες, ούτε με την όποια συμβατική σχέση είχαν με την Αναθέτουσα Αρχή. Εξάλλου, όπως ορθά παρατηρήθηκε πρωτοδίκως, η μεταξύ των διαδίκων προϋπάρχουσα σύμβαση δεν μπορεί να κριθεί στα πλαίσια της παρούσης διαδικασίας και σίγουρα η λήψη και η χρήση της βεβαίωσης της Αναθέτουσας Αρχής δεν μπορεί να συνιστά «κακοπιστία» ως η εισήγηση.
Δεν βρίσκουμε πεδίο επέμβασης στην κρίση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου και ως εκ τούτου, ο λόγος Έφεσης 4 απορρίπτεται.
Συνεπακόλουθα, η Έφεση απορρίπτεται με έξοδα €4.000 υπέρ των Εφεσιβλήτων και εναντίον των Εφεσειόντων.
Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.
Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ.
Η. ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ.
/Σ.Θ.