|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Άρθρο 23(3)(γ) του Ν. 33/64 - Μεταβατικές Διατάξεις)
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 133/19 σχετική με 135/19 )
16 Δεκεμβρίου, 2024
[ΛΙΑΤΣΟΣ, Π., ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ/ΣΤΕΣ]
Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 133/19
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΛΙΩΝ,
Εφεσείουσα,
ν.
ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Εφεσίβλητου.
_________________
Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 135/19
BLUE WAVES (WATER SPORTS) LTD,
Εφεσείουσα,
ν.
ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Εφεσίβλητου,
ν.
ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΛΙΩΝ
Ενδιαφερόμενου Μέρους.
_________________
ΕΔΔ Αρ. 133/19
Χρ. Χριστάκη με Στ. Μεστάνα, για Χριστάκης Χριστάκη ΔΕΠΕ, για την Εφεσείουσα.
Θ. Δρόσου (κα), για Λούκα & Βία Παρπαρίνου & Σία ΔΕΠΕ, για τους Εφεσίβλητους.
Δ. Νικολεττόπουλος, για Ευστάθιος Ευσταθίου ΔΕΠΕ, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.
ΕΔΔ Αρ. 135/19
Δ. Νικολεττόπουλος, για Ευστάθιος Ευσταθίου ΔΕΠΕ, για τους Εφεσείοντες.
Θ. Δρόσου (κα), για Λούκα & Βία Παρπαρίνου & Σία ΔΕΠΕ, για τους Εφεσίβλητους.
Χρ. Χριστάκη με Στ. Μεστάνα, για Χριστάκης Χριστάκη ΔΕΠΕ, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.
_________________
ΛΙΑΤΣΟΣ, Π.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από την ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ.: Αντικείμενο αμφοτέρων των εφέσεων είναι η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής Παραλιών (Κ.Ε.Π.), ημερομηνίας 05.08.2016, που αφορούσε την κατακύρωση της προσφοράς του δημόσιου διαγωνισμού αρ. 7/2015, στην τοποθεσία του Γλυκού Νερού, στην Αγ. Νάπα, στην εταιρεία Blue Waves (Water Sports) Ltd.
Προτού εξετάσουμε τους λόγους έφεσης, κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε τα γεγονότα που περιβάλλουν την υπό κρίση υπόθεση.
Τον Απρίλιο του 2015 ο Δήμος Αγίας Νάπας, Αναθέτουσα Αρχή («Αρχή») προκήρυξε δημόσιο διαγωνισμό, αρ. 7/2015, για εξασφάλιση άδειας παροχής διευκολύνσεων σε διάφορες τοποθεσίες της παραλίας που βρίσκεται στα διοικητικά όρια του Δήμου Αγ. Νάπας. «Οι διευκολύνσεις» αφορούσαν την τοποθέτηση «ακάτων ή άλλων αντικειμένων θαλάσσιων αθλημάτων ψυχαγωγίας», για δύο έτη, με δικαίωμα ανανέωσης σε περίπτωση που συνέτρεχαν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ο χρόνος ισχύος των προσφορών ήταν για τρεις μήνες, από την 22.04.2015.
Ο διαγωνισμός αφορούσε δέκα διαφορετικές κατακυρώσεις, σε δέκα παραλιακές τοποθεσίες του Δήμου Αγ. Νάπας. Το κριτήριο ανάθεσης της σύμβασης ήταν «η πλέον οικονομικά συμφέρουσα για το Δήμο». Αποδεκτές ήταν οι προσφορές που ήταν σύμφωνες με όλους τους όρους, τις προϋποθέσεις και τις προδιαγραφές των εγγράφων του διαγωνισμού. Η Αρχή είχε ευχέρεια να αποδεκτεί και προσφορές που παρουσίαζαν «τυχόν ασήμαντες αποκλίσεις» ή «αποκλίσεις από μη ουσιώδεις όρους του διαγωνισμού». Ασήμαντες ήταν οι αποκλίσεις που δεν επηρέαζαν την έκταση του αντικειμένου της σύμβασης ή την ποιότητα εκτέλεσης του, δεν περιόριζαν ουσιαστικά τα δικαιώματα της Αρχής ή τις υποχρεώσεις του αναδόχου.
Ένας από τους όρους του διαγωνισμού, παρ. 6.2.1, προέβλεπε ότι όλοι οι προσφοροδότες θα έπρεπε να είχαν διευθετημένες όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις τους προς την Αρχή και το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Αγίας Νάπας.
Μεταξύ των προσφοροδοτών ήταν ο Χρίστος Γεωργίου, εφεσίβλητος στην Ε.Δ.Δ. 133/19 και στην Ε.Δ.Δ. 135/19 και η εταιρεία Blue Waves (Water Sports) Ltd, εφεσείουσα στην Ε.Δ.Δ. 135/19. Αμφότεροι οι πιο πάνω διάδικοι υπέβαλαν προσφορά για την τοποθεσία του Γλυκού Νερού. Η προσφορά του εφεσίβλητου ανήρχετο στο ποσό των €85.500 ενώ της εταιρείας Blue Waves (Water Sports) Ltd σε €34.000. Ο εφεσίβλητος υπέβαλε προσφορά και για δύο άλλες τοποθεσίες, στις περιοχές Κέρμια και Πανταχού.
Η Αρχή ανάθεσε την αξιολόγηση των προσφορών στην Επιτροπή Αξιολόγησης (Επιτροπή). Η Επιτροπή, κατά τον έλεγχο των προσφορών, διαπίστωσε, μεταξύ άλλων, ότι τρεις από τους προσφοροδότες, συμπεριλαμβανομένου και του εφεσίβλητου, δεν είχαν επισυνάψει στην προσφορά τους βεβαίωση από το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Αγίας Νάπας, ότι είχαν διευθετήσει τις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Ζήτησαν από αυτούς όπως τις προσκομίσουν εντός καθορισμένης χρονικής περιόδου. Ο εφεσίβλητος το έπραξε αυθημερόν. Σημειωτέον ότι ο τελευταίος, σύμφωνα με την βεβαίωση που παρουσίασε, δεν όφειλε οποιοδήποτε ποσό προς το πιο πάνω Συμβούλιο και δεν ήταν καν καταχωρημένος στο μητρώο του.
Η Επιτροπή, αφού εξέτασε τις υποβληθείσες προσφορές, εισηγήθηκε στην Αρχή όπως η σύμβαση που αφορούσε την τοποθεσία του Γλυκού Νερού, ανατεθεί στον εφεσίβλητο καθότι είχε υποβάλει την πλέον οικονομικά συμφέρουσα για την Αρχή προσφορά. Στον ίδιο κατακυρώθηκε και η προσφορά για την τοποθεσία Κέρμια.
Ο δήμαρχος Αγ. Νάπας, στο εξής «δήμαρχος», ζήτησε από την Επιτροπή να επανεξετάσει την εισήγηση της, υπό το φως της γνωμάτευσης του νομικού συμβούλου της Αρχής που αφορούσε την παράλειψη του προσφοροδότη να επισυνάψει στην προσφορά του την πιο πάνω βεβαίωση. Η Επιτροπή επανεξέτασε το συγκεκριμένο θέμα και κατέληξε ότι επρόκειτο για επουσιώδη παράλειψη. Η παράλειψη του εφεσίβλητου και των άλλων δύο προσφοροδοτών να επισυνάψουν τη συγκεκριμένη βεβαίωση δεν επηρέαζε το αντικείμενο της σύμβασης ή την ποιότητα εκτέλεσης της και δεν περιόριζε ουσιαστικά τα δικαιώματα της Αρχής ή τις υποχρεώσεις του αναδόχου. Η εισήγηση της, σε σχέση με την κατακύρωση της προσφοράς στον εφεσίβλητο, παρέμεινε η ίδια. Στην επιστολή που απηύθυνε προς την Αρχή, ημερομηνίας 11.05.2015, με την οποία την ενημέρωσε για την απόφασή της, τόνισε πως σε περίπτωση που για την επουσιώδη αυτή απόκλιση ακυρώνονταν οι τρεις προσφορές, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του εφεσίβλητου, ο Δήμος Αγίας Νάπας θα έχανε έσοδα πέραν των €150.000.
Λίγες ημέρες αργότερα ο δήμαρχος, με επιστολή του, ημερομηνίας 27.05.2015, πληροφόρησε τον εφεσίβλητο ότι η Αρχή αποφάσισε την ακύρωση του διαγωνισμού στην έκταση που αφορούσε την τοποθεσία του Γλυκού Νερού, καθότι όλοι οι προσφοροδότες παρέλειψαν να υποβάλουν τις βεβαιώσεις που απαιτούντο από τους όρους του διαγωνισμού. Η προσφορά του κρίθηκε άκυρη λόγω της πιο πάνω παράλειψης.
Ελάχιστες ημέρες αργότερα, ο δήμαρχος, με επιστολή του, ημερομηνίας 29.05.2015, πληροφόρησε τον εφεσίβλητο ότι η Αρχή αποφάσισε την κατακύρωση της προσφοράς, στην έκταση που αφορούσε την τοποθεσία Κέρμια, στον ίδιον.
Παρά το γεγονός ότι ο επίδικος διαγωνισμός, στην έκταση που αφορούσε την τοποθεσία του Γλυκού Νερού είχε, με βάση την επιστολή που απηύθυναν στον εφεσίβλητο, ακυρωθεί, η Αρχή κατακύρωσε την προσφορά στην εταιρεία Blue Waves (Water Sports) Ltd. Η Αρχή με επιστολή της, ημερομηνίας 29.06.2015, ενημέρωσε τον εφεσίβλητο για την κατακύρωση της προφοράς στην πιο πάνω εταιρεία και επικαλούμενη, με τρόπο γενικό και αόριστο, την παρείσφρηση λάθους, την πληροφόρησε ότι εκ παραδρομής καταγράφηκε στην επιστολή, ημερομηνίας 27.05.2015, ότι ο διαγωνισμός είχε ακυρωθεί.
Ο εφεσίβλητος καταχώρισε ιεραρχική προσφυγή ενώπιον της Κ.Ε.Π., κατά της απόφασης της Αρχής να απορρίψει την προσφορά του ως άκυρη. Η Κ.Ε.Π. εξέτασε την προσφυγή, την 18.12.2015 και την αποδέκτηκε. Η απόφαση με την οποία είχε κατακυρωθεί η προσφορά, για την τοποθεσία του Γλυκού Νερού, στην εταιρεία Blue Waves (Water Sports) Ltd ακυρώθηκε. Παραθέτουμε αυτούσιο το σκεπτικό της απόφασης καθότι συνδέεται άμεσα με τα υπό κρίση ζητήματα:
«(ΙΙ) Η Επιτροπή έχοντας υπόψην της όλα τα σχετικά έγγραφα και τις διαπιστώσεις που εξήχθησαν με βάση αυτά και σημειώνοντας ότι στα πλαίσια της επιταγής για τη διεξαγωγή, από μέρους της, δέουσας έρευνας για εξέταση της εν λόγω ιεραρχικής προσφυγής, έλαβεν υπόψην της σχετικές νομικές γνωματεύσεις που είχαν ζητηθεί και ληφθεί από τον νομικό σύμβουλο της Κ.Ε.Π.:
(α) Απέρριψε την προδικαστική ένσταση του καθ' ού η ιεραρχική προσφυγή Δήμου Αγίας Νάπας και προχώρησε στην εξέταση της ιεραρχικής προσφυγής.
(β) Θεωρεί ότι το Συμβούλιο Προσφορών του Δήμου Αγίας Νάπας ορθά έκρινε ότι η παράλειψη του αίτητή/προσφεύγοντος Χρίστου Γεωργίου να υποβάλει, μαζί με την προφορά του, την προβλεπόμενη βεβαίωση του Συμβουλίου Αποχετεύσεως Αγίας Νάπας, συνιστά παράβαση ουσιώδους όρου της προκήρυξης του διαγωνισμού. Και ότι η μετέπειτα προσκόμιση της βεβαίωσης δεν μπορούσε να θεραπεύσει την ακυρότητα της προσφοράς του. Όμως θεωρεί ότι το Συμβούλιο Προσφορών του Δήμου Αγίας Νάπας παρέλειψε να παραθέσει ειδικήν αιτιολογία γιατί δεν αποδέκτηκε την τελική εισήγηση της Επιτροπής Αξιολόγησης του Δήμου.
(γ) Θεωρεί ότι η σύνθεση του Συμβουλίου Προσφορών του Δήμου δεν ήταν νόμιμη αφού στα πρακτικά των πιο πάνω συνεδριών του δεν αναφέρεται ότι αποχώρησαν οι παρακαθήμενοι λειτουργοί του Δήμου (πλήν του πρακτικογράφου) μετά τις διευκρινίσεις και πριν από τη συζήτηση/εξέταση του θέματος από το Συμβούλιο. Επίσης θεωρεί ότι η συμμετοχή μέλους του Συμβουλίου Προσφορών (του κ. Γρ. Γιασεμή) που είχε, συγγενική σχέση με πρόσωπο που είχεν υποβάλει προσφοράν, σε προπαρασκευαστικές έστω συνεδρίες, οδηγεί σε ακυρότητα την τελική απόφαση του καθ' ού η ιεραρχική προσφυγή.
(III) Γι' αυτό με βάση τα πιο πάνω, η Επιτροπή αποφάσισε να αποδεκτεί την ιεραρχική προσφυγή του Χρίστου Γεωργίου εναντίον του Δήμου Ανίας Νάπας και να ακυρώσει την επίδικην απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών του Δήμου Αγίας Νάπας, με την οποίαν κατακύρωσε την προσφορά για παραχώρηση άδειας παροχής διευκολύνσεων, για την παραλία Γλυκύ Νερό (σημείο αρ. 7) του Δήμου Αγίας Νάπας, στα πλαίσια του Διαγωνισμού υπ' αρ. 7/2015, στην εταιρεία Bule Waves (Water Sports) Ltd.»
Η Αρχή ζήτησε γνωμάτευση αναφορικά με τη διαδικασία που θα έπρεπε να ακολουθήσει, μετά την ακυρωτική απόφαση της Κ.Ε.Π.. Ο νομικός σύμβουλος της Αρχής την συμβούλευσε όπως προκηρύξει νέο διαγωνισμό.
Την ίδια καθοδήγηση έλαβε και από την Ελεγκτική Υπηρεσία, στην οποία η Αρχή είχε προηγουμένως απευθυνθεί. Ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας, με επιστολή του, ημερομηνίας 20.05.2016, επισήμανε στην Αρχή ότι η περίοδος ισχύος των προσφορών είχε λήξει και ενόψει τούτου δεν ετίθετο θέμα επανεξέτασης των προσφορών. Εισηγήθηκε την επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού με συνοπτικές διαδικασίες.
Παρά τις πιο πάνω γνωματεύσεις/απόψεις, η Αρχή σε συνεδρία της, ημερομηνίας 1.06.2016, αποφάσισε, κατά πλειοψηφία, όπως κατακυρώσει την προσφορά, στην έκταση που αφορούσε την τοποθεσία του Γλυκού Νερού, στην εταιρεία Blue Waves (Water Sports) Ltd. Η εισήγηση του δημάρχου και του μέλους, που διαφώνησαν με την εν λόγω απόφαση, ήταν όπως ακολουθηθεί η γνωμάτευση του νομικού τους συμβούλου και η εισήγηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και επαναπροκηρυχθεί ο διαγωνισμός.
Με βάση τα πρακτικά της πιο πάνω συνεδρίας, κατά την οποία λήφθηκαν αποφάσεις τόσο για την τοποθεσία του «Γλυκού Νερού» όσο και για μια δεύτερη παραλία, προκύπτει ότι ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Ιδιοκτητών Μέσων Θαλασσίων Αθλημάτων - Ψυχαγωγίας και ο Γενικός Γραμματέας του Παγκύπριου Οργανισμού Βιομηχάνων και Εργοδοτών Κύπρου (Π.Ο.Β.Ε.Κ.), ήταν παρόντες και εξέφρασαν απόψεις σε σχέση με την κατακύρωση του διαγωνισμού. Ο Γενικός Γραμματέας τόνισε τη μεγάλη σημασία τα μέλη της Π.Ο.Β.Ε.Κ., « ... να πάνε πίσω στις δουλειές τους», ενώ ο πρόεδρος του Συνδέσμου εισηγήθηκε την κατακύρωση της προσφοράς, « ... στους αμέσως επόμενους επιτυχόντες προσφοροδότες», για να υπάρξει «δικαίωση» των μελών του. Οι εισηγήσεις τους είχαν ως απώτερο σκοπό την προώθηση των δικαιωμάτων συγκεκριμένων διαγωνιζομένων που ήταν μέλη των οργανώσεων που εκπροσωπούσαν. Το γεγονός ότι τα δύο πιο πάνω πρόσωπα αποχώρησαν από τη συνεδρία προτού ληφθεί απόφαση, δεν αμβλύνει την παράτυπη συμμετοχή τους.
Ο εφεσίβλητος καταχώρισε, την 28.06.2016, ιεραρχική προσφυγή ενώπιον της Κ.Ε.Π., αμφισβητώντας την πιο πάνω απόφαση. Η Κ.Ε.Π. εξέτασε την ιεραρχική προσφυγή και κατά τη συνεδρία της, ημερομηνίας 5.08.2016, την απόρριψε. Παραθέτουμε αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα από τα πρακτικά της εν λόγω συνεδρίας:
«2(IV)(α) Θεωρεί ότι η προσφορά του αιτητή/προσφεύγοντος παραβιάζει ουσιώδην όρο του Διαγωνισμού υπ' αρ. 7/2015 και ότι η εκ των υστέρων προσκόμιση της βεβαίωσης του Συμβουλίου Αποχετεύσεως Αγίας Νάπας δεν δύναται να θεραπεύσει την πλημέλεια αυτή, ως η απόφασή της που λήφθηκε στην 101η Συνεδρία της, ημερομηνίας 18.12.2015.
(β) Θεωρεί ότι ο αιτητής/προσφεύγων δεν έθεσε ενώπιον της Κ.Ε.Π. οποιαδήποτε νέα στοιχεία τα οποία να δικαιολογούν διαφοροποίηση της απόφασής της που λήφθηκε στην 101η Συνεδρία της, ημερομηνίας 18.12.2015.
(γ) Θεωρεί ότι η μη αμφισβητηθείσα απόφαση της Κ.Ε.Π., ημερομηνίας 18.12.2015 (κοινοποιήθηκε στα επηρεαζόμενα μέρη με την επιστολή της, ημερομηνίας 27.1.2016) με την οποία κρίθηκε ως άκυρη η προσφορά του αιτητή, αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη η οποία έχει άμεση ισχύ και εφαρμογή και ως εκ τούτου με βάση την νομολογία ο αιτητής/προσφεύγων στερείται εννόμου συμφέροντος να προσβάλει την επίδικη απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος, εφόσον η δική του είναι άκυρη.
(δ) Θεωρεί ότι τα επιχειρήματα του αιτητή/προσφεύγοντος για τη μη ακύρωση του διαγωνισμού, αφενός προσκρούουν στο δόγμα της επιδοκιμασίας/αποδοκιμασίας και αφετέρου οι δικαστικές αποφάσεις) που αναφέρθηκαν/παρατέθηκαν είχαν ως αντικείμενο ακύρωση διαγωνισμού και όχι μη ακύρωσης διαγωνισμού. Η νομολογία καθορίζει ότι η ακύρωση ενός διαγωνισμού αποτελεί δικαίωμα και όχι υποχρέωση της Αναθέτουσας Αρχής, που υπόκειται στους κανόνες της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης που οφείλει η διοίκηση στις συναλλαγές της με το κοινό.
(ε) Θεωρεί, περαιτέρω, ότι ο ισχυρισμός του αιτητή/προσφεύγοντος ότι η Αναθέτουσα Αρχή δεν ενήργησε με ανεπηρέαστη κρίση κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, δεν τεκμηριώνεται με βάση το σύνολο των ενώπιον της γεγονότων και επιχειρημάτων.
(V) Γι' αυτό με βάση τα πιο πάνω, η Επιτροπή αποφάσισε να αποδεκτεί τις προδικαστικές ενστάσεις του καθ' ου η Ιεραρχική Προσφυγή (υπ' αρ. 2/2016) και του ενδιαφερόμενου μέρους και να απορρίψει ως απαράδεκτη την Ιεραρχική Προσφυγή αρ. 2/2016, γιατί ο αιτητής στερείται του αναγκαίου εννόμου συμφέροντος να προσβάλει την επίδικη απόφαση.»
Ο εφεσίβλητος πρόσβαλε την πιο πάνω απόφαση στο Διοικητικό Δικαστήριο (Δικαστήριο), στα πλαίσια της προσφυγής 997/16.
Το Δικαστήριο απόρριψε τις προδικαστικές ενστάσεις που ηγέρθηκαν από τους καθ' ων η αίτηση, περί έλλειψης εννόμου συμφέροντος και μη εκτελεστότητας της διοικητικής πράξης και στη συνέχεια εξέτασε την ουσία της υπόθεσης. Αποφάνθηκε ότι η Κ.Ε.Π. παρέλειψε να εξετάσει κατά πόσο η επίδικη προσφορά ήταν έγκυρη ή όχι και πεπλανημένα θεώρησε ότι το ζήτημα είχε κριθεί στα πλαίσια της προηγούμενης ιεραρχικής προσφυγής, με την απόφαση της, ημερομηνίας 5.12.2015. Ως ανέφερε χαρακτηριστικά:
« . η καθ΄ης η αίτηση δεν προέβη σε τέτοια πρωτογενή κρίση, αλλά εσφαλμένα και αναιτιολόγητα, θεώρησε προηγούμενες αναφορές της για το θέμα ως ήδη προϋπάρχουσα ειλημμένη απόφαση της, χωρίς ουσιαστικά να αποφανθεί (δεσμευτικά) επί του ζητήματος, στα πλαίσια της εδώ επίδικης απόφασης.»
Με την Ε.Δ.Δ.133/19, η Κεντρική Επιτροπή Παραλιών (Κ.Ε.Π.) προσβάλλει τη νομιμότητα της πιο πάνω απόφασης με έξι λόγους έφεσης. Έξι λόγους έφεσης περιλαμβάνει και η Ε.Δ.Δ.135/19, που καταχώρισε η Blue Waves (Water Sports) Ltd. Οι λόγοι που εγείρονται στις δύο εφέσεις είναι σχεδόν ταυτόσημοι, αριθμούνται όμως διαφορετικά. Αμφότεροι οι εφεσείοντες αμφισβητούν τα ευρήματα του δικαστηρίου που αφορούν τις προδικαστικές ενστάσεις και την τελική κατάληξη του.
Το πρώτο θέμα που καθηκόντως θα μας απασχολήσει, είναι η εισήγηση των εφεσειόντων ότι ο εφεσίβλητος, στερείτο εννόμου συμφέροντος να καταχωρίσει την υπό κρίση προσφυγή, καθότι η προσφορά του είχε κριθεί άκυρη.
Ένας αποκλεισθείς προσφοροδότης νομιμοποιείται, να θέσει προς εξέταση ζητήματα που αφορούν τον αποκλεισμό του, η προσφυγή όμως επιτυγχάνει ή αποτυγχάνει με αναφορά αποκλειστικά στη νομιμότητα ή όχι του αποκλεισμού και δεν εξετάζεται οτιδήποτε άλλο αναφορικά με τη διαδικασία (βλ. Δημοκρατία ν. Μάριος Θεοχαρίδης Λτδ (2008) 3 Α.Α.Δ. 488). Επί αυτής της αρχής στηρίχθηκε και η πρωτόδικη απόφαση. Η κρίση του Δικαστηρίου ότι ο αιτητής, εφεσίβλητος στην παρούσα διαδικασία, διατηρούσε έννομο συμφέρον να προσβάλλει την επίδικη απόφαση κατακύρωσης, στο βαθμό που αφορούσε το δικό του αποκλεισμό, είναι ορθή.
Ορθή είναι και η κρίση του Δικαστηρίου ότι ο εφεσίβλητος δεν είχε επιδοκιμάσει με οποιοδήποτε τρόπο την απόφαση της Κ.Ε.Π, ημερομηνίας 18.12.2015, που αφορούσε την ακυρότητα της προσφοράς του, ως ήταν η εισήγηση που προβλήθηκε εκ μέρους της Καθ' ης η αίτηση, εφεσείουσας στην Ε.Δ.Δ.133/19.
Άνευ ερείσματος είναι και η θέση που προβλήθηκε εκ μέρους της εφεσείουσας στην Ε.Δ.Δ.133/19, αναφορικά με την εκτελεστότητα της επίδικης απόφασης, λόγος έφεσης 6. Η εισήγηση της εστιάζεται στη θέση ότι η επίδικη απόφαση, ημερομηνίας 5.08.2016, είναι βεβαιωτική της απόφασης της, ημερομηνίας 18.12.2015.
Το Δικαστήριο αφού επεσήμανε ότι η εφεσείουσα, Κ.Ε.Π., κατά τη συνεδρία της, ημερομηνίας 18.12.2015, είχε κάνει δεκτή την ιεραρχική προσφυγή, γεγονός που επέφερε και την ακύρωση της απόφασης της Αναθέτουσας Αρχής σε σχέση με την εγκυρότητα της προσφοράς, κατέληξε ότι η επίδικη απόφαση ήταν εκτελεστή και όχι βεβαιωτική της προηγούμενης απόφασης της, ημερομηνίας 18.12.2015. Στην απόφαση του Δικαστηρίου γίνεται επίκληση της απόφασης στη προσφυγή Αρ. 1759/2009 Grupo Mechanica del Vuelo Sistemas SA v. Κυπριακής Δημοκρατίας, ημερομηνίας 16.10.2013, όπου αποφασίστηκαν τα πιο κάτω:
«. Στην περίπτωση που η Αναθέτουσα Αρχή επιλέξει την οδό της επανεξέτασης, τότε το μόνο που τη δεσμεύει από την ακυρωτική απόφαση της Α.Α.Π. είναι η ακυρωτική κατάληξη, ενώ οι όποιες άλλες αναφορές στο σκεπτικό της απόφασης της Α.Α.Π., δεν είναι δεσμευτικές».
Η πιο πάνω απόφαση επικυρώθηκε από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στα πλαίσια της Αν. Εφ. 146/2013, Κυπριακής Δημοκρατίας ν. Grupo Mechanica del Vuelo Sistemas SA, ημερ. 3.02.2020. Παραθέτουμε αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα :
«Η αναθέτουσα αρχή εν πάση περιπτώσει δεν παραμένει δεσμευμένη εσαεί από την προηγούμενη απόφαση της και μπορεί να διαφοροποιηθεί για καλό λόγο μετά την επανεξέταση που διενεργεί μετά την απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής, η οποία και δεν εξομοιώνεται με αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου ώστε να δημιουργείται δεδικασμένο, όπως λανθασμένα αναφέρουν οι εφεσίβλητοι, (Vouros Healthcare Ltd v. Υπουργείου Υγείας (2012) 3 Α.Α.Δ. 316 και Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών ν. Podium Engineering Ltd, Αναθεωρητική Έφεση αρ. 192/2010, ημερ. 29.1.2016), ECLI:CY:AD:2016:C56. Κατά μείζονα λόγο, εκπνεύσασα διαδικασία δεν μπορεί να δημιουργήσει έννομα αποτελέσματα.»
Οι λόγοι έφεσης 1 και 2 της Ε.Δ.Δ. 133/19 εστιάζονται στη θέση ότι το Δικαστήριο εσφαλμένα παραγνώρισε ότι η Κ.Ε.Π. «... προέβη σε αυτοτελή και αυτόνομη διαπιστωτική κρίση», κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 18.12.2005, ότι η προσφορά του εφεσίβλητου, ήταν άκυρη. Επρόκειτο για διαπίστωση «καταλυτικής σημασίας» για την εγκυρότητα της προσφοράς και δεν αποτελούσε «έκφραση άποφασης», ως ήταν η απόφαση του Δικαστηρίου. Επί των ιδίων θεμάτων εδράζονται και οι λόγοι έφεσης 4 και 5 της Ε.Δ.Δ.135/2019.
Η κρίση της Κ.Ε.Π., κατά τη πιο πάνω συνεδρία, σε σχέση με την εγκυρότητα της προσφοράς, δεν δημιούργησε, ως αναλύσαμε πιο πάνω, έννομα αποτελέσματα. Υπενθυμίζουμε ότι η ιεραρχική προσφυγή, με την οποία προσβλήθηκε η απόφαση της Αρχής να απορρίψει την προσφορά του εφεσίβλητου, ως άκυρη, είχε γίνει δεκτή, λόγω έλλειψης αιτιολογίας και κακής συγκρότησης του οργάνου.
Οι πιο πάνω λόγοι έφεσης δεν γίνονται δεκτοί και απορρίπτονται.
Με το λόγο έφεσης 4 της Ε.Δ.Δ. 133/19 προβάλλεται η θέση ότι, αντίθετα από ότι αποφάσισε το Δικαστήριο, η Κ.Ε.Π. κατά τη συνεδρία της, ημερομηνίας 5.08.2016, «... έκρινε εκ νέου το θέμα της εγκυρότητας της προσφοράς του Εφεσιβλήτου/Αιτητή και της από μέρους του παραβίασης ουσιώδους όρου των εγγράφων του Διαγωνισμού και αποφάνθηκε επ' αυτού, ασκώντας μία εκάστη αυτών, πρωτογενή κρίση». Επί της ιδίας θέσης στηρίζεται και ο λόγος έφεσης 3 της Ε.Δ.Δ. 135/19.
Τα όσα εγείρουν οι εφεσείοντες με τους πιο πάνω λόγους είναι εκ διαμέτρου αντίθετα με τις θέσεις που προβάλλουν στους λόγους έφεσης 1, 2 και 6 της Ε.Δ.Δ. 133/19 και 4 και 5 της Ε.Δ.Δ. 135/19 και τα όσα προέβαλαν στις ενστάσεις τους στα πλαίσια της προσφυγής. Σε σχέση με την προσφυγή περιοριζόμαστε να επισημάνουμε ότι μια εκ των προδικαστικών ενστάσεων που ήγειραν ήταν ότι «η προσβαλλομένη απόφαση είναι βεβαιωτική της απόφασης της ημερ. 18/12/2015».
Πέραν των πια πάνω, διαπιστώνουμε ότι η εν λόγω θέση δεν υποστηρίζεται από τα πρακτικά της συνεδρίας της Κ.Ε.Π., ημερομηνίας 5.08.2016 και ιδιαίτερα από την παράγραφο 2(IV)(γ), την οποία παραθέσαμε αυτούσια ανωτέρω. Στην εν λόγω παράγραφο ρητά αναφέρεται ότι η απόφαση ημερομηνίας 18.12.2015 ήταν εκτελεστή πράξη με άμεση ισχύ και εφαρμογή και ο εφεσίβλητος δεν είχε έννομο συμφέρον να προσβάλει την απόφαση της Αρχής, ημερομηνίας 1.06.2016. Αυτή ήταν και η τελική κατάληξη της Κ.Ε.Π. με βάση την παράγραφο V των ιδίων πρακτικών.
Οι πιο πάνω λόγοι έφεσης απορρίπτονται.
Με το λόγο έφεσης 6 της Ε.Ε.Δ 135/2019, εγείρεται ο ισχυρισμός ότι το εύρημα του Δικαστηρίου ότι η Αρχή ενήργησε «αντιφατικά», αποκλείοντας την προσφορά του εφεσίβλητου στην έκταση που αφορούσε την τοποθεσία του Γλυκού Νερού και κάνοντας αποδεκτή την προσφορά του για την τοποθεσία Κέρμια, είναι εσφαλμένο. Προβάλλεται εκ μέρους των εφεσειόντων η εισήγηση ότι εφόσον η προσφορά του εφεσίβλητου, για την τοποθεσία Κέρμια, είχε γίνει αποδεκτή, αυτός εμποδιζόταν να διεκδικήσει την κατακύρωση της προσφοράς του για την τοποθεσία του Γλυκού Νερού. Παρόμοια θέση προβάλλεται και στο λόγο έφεσης 6 της Ε.Δ.Δ. 133/2019.
Στον ίδιο λόγο προβάλλεται και το θέμα της αιτιολογίας, το οποίο καλύπτεται και από το λόγο έφεσης 5 στη Ε.Δ.Δ 133/2019. Αμφισβητείται το εύρημα του Δικαστηρίου ότι η απόφαση, τόσο της Κ.Ε.Π όσο και της Αρχής, στερείτο αιτιολογίας. Το Δικαστήριο παρατήρησε στην απόφασή του, μεταξύ άλλων, ότι καμία εξήγηση δεν είχε δοθεί γιατί η προσφορά του εφεσίβλητου, στην έκταση που αφορούσε την τοποθεσία Κέρμια έγινε αποδεκτή ενώ στην έκταση που αφορούσε την τοποθεσία Γλυκού Νερού, κρίθηκε άκυρη. Υπενθυμίζουμε ότι υποβλήθηκε ένα έντυπο προσφοράς και για τις δύο τοποθεσίες.
Εν πρώτοις θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι η εισήγηση περί δημιουργίας «εμποδίου», ήτοι κωλύματος στερείται ερείσματος. Η κρίση του Δικαστηρίου ότι η Αρχή ενήργησε αντιφατικά και η απόφαση της Κ.Ε.Π. στερείται αιτιολογίας είναι καθ' όλα ορθή. Η διοίκηση παρέλειψε να αιτιολογήσει γιατί στην πρώτη περίπτωση η παράλειψη του εφεσίβλητου να παρουσιάσει τη βεβαίωση ήταν επουσιώδης και κατ' επέκταση η προσφορά του ήταν έγκυρη, ενώ στη δεύτερη περίπτωση η ίδια παράλειψη θεωρήθηκε ουσιώδης και η προσφορά του κρίθηκε άκυρη.
Αποτελεί βασική αρχή ότι η αναθέτουσα αρχή και εν γένει τα όργανα που διεξάγουν διαγωνισμούς δημοσίων συμβάσεων, πρέπει να ενεργούν με τρόπο αντικειμενικό και αμερόληπτο, σε όλα τα στάδια της διαγωνιστικής διαδικασίας. Η αρχή της διοικητικής αμεροληψίας αποτελεί ειδικότερη έκφανση της γενικότερης αρχής του κράτους δικαίου. Στο σύγγραμμα του Δ. Γ. Ράικου, «Δίκαιο Δημόσιων Συμβάσεων», 3η έκδοση, σελ. 185, διαβάζουμε σχετικά τα πιο κάτω:
«Η νομολογιακής προέλευσης αρχή της αμεροληψίας της διοίκησης, αντανακλά τις κοινές νομικές παραδόσεις των κρατών μελών και τυγχάνει εφαρμογής και στο πεδίο των δημοσίων συμβάσεων. Σύμφωνα με την εν λόγω αρχή της διοικητικής αμεροληψίας, που αποτελεί ειδικότερη έκφανση της γενικής αρχής του κράτους δικαίου, η οποία απορρέει από το Σύνταγμα και τις καθιερούμενες από αυτό εγγυήσεις υπέρ του πολίτη (καθώς και την αρχή της δίκαιης δίκης, που θεσπίζει το άρθρο 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, όταν πρόκειται ειδικότερα για πειθαρχικά όργανα της Διοίκησης), τα πρόσωπα που αποτελούν τα διοικητικά όργανα, είτε μονομελή είτε ως μέλη συλλογικού οργάνου, πρέπει να παρέχουν εγγυήσεις για αμερόληπτη κρίση, ώστε να δημιουργείται στο διοικούμενο η πεποίθηση περί του αδιάβλητου της λαμβανόμενης διοικητικής απόφασης.»
Άμεσα συνδεδεμένη με την αρχή του κράτους δικαίου είναι και η αρχή της ασφάλειας δικαίου που περιλαμβάνεται στις γενικές αρχές του Ενωσιακού Δικαίου (βλ. ΔΕΚ, 12.2.2008, C-2/06, Willy Kempter (σκέψη 37), ΔΕΚ, 22.3.1961, Snupat κατά Ανωτάτης
Αρχής (42/59 και 49/59, Συλλογή 1954-1964, σελ. 599, και ΔΕΚ, 6-4-1962, De Geus (13/61, Συλλογή 1954-1964, σελ. 665).
Η αρχή αυτή επιβάλλει την προστασία της εύλογης εμπιστοσύνης του διοικουμένου στη δημιουργηθείσα έννομη σχέση ή κατάσταση, αποκλείοντας αιφνίδιες και ή απροσδόκητες μεταβολές. Σε περίπτωση που η αναθέτουσα αρχή έχει υιοθετήσει την πρακτική να θεωρήσει μια παράλειψη επουσιώδη δεν δύναται να μεταβάλει την άποψη της, μεταγενέστερα και να θεωρήσει το εν λόγω σφάλμα ουσιώδες (βλ. σύγγραμμα του Δ. Γ. Ράικου, «Δίκαιο Δημόσιων Συμβάσεων», ανωτέρω, σελ. 190).
Ο τρόπος που ενήργησε η διοίκηση στην υπό κρίση περίπτωση αντιβαίνει τις πιο πάνω αρχές. Ο διοικούμενος δικαιολογημένα θέτει τις υποψίες του για μεροληπτική συμπεριφορά των αρμοδίων οργάνων και ορθώς το Δικαστήριο έκρινε ότι η Αρχή ενήργησε, υπό τις περιστάσεις, «αντιφατικά».
Για όλους τους πιο πάνω λόγους κρίνουμε ότι οι δύο εφέσεις δεν μπορεί να πετύχουν και απορρίπτονται. Επιδικάζονται €2.000 έξοδα, σε κάθε έφεση, υπέρ του εφεσίβλητου και εναντίον των εφεσειόντων.
Α. ΛΙΑΤΣΟΣ, Π.
Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ.
Τ. ΚΑΡΑΚΑΝΝΑ, Δ.
/ΓΓ.