|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Άρθρο 23(3)(γ) του Ν.33/64 - Μεταβατικές Διατάξεις)
(Εφέσεις κατά απόφασης Διοικητικού Δ/ρίου Αρ.57/2019 & 66/2019)
(Έφεση αρ. 57/19)
4 Οκτωβρίου, 2024
[Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Η. ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
MILTIADES - ERMON J.V.,
Εφεσείοντες/Aιτητές,
ν.
1. ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΥΔΑΤΩΝ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ,
2. ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Εφεσίβλητοι/Καθ' ων η αίτηση 1 & 2,
ν.
CYBARCO-EUROMARKET-MEKEL JV,
Ενδιαφερόμενο Μέρος.
------------------------
(Έφεση αρ. 66/19)
1. ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΥΔΑΤΩΝ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ,
2. ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Εφεσείοντες/Καθ' ων η Αίτηση 1 & 2,
ν.
ΜILTIADES - ERMON J.V.,
Εφεσίβλητοι/Αιτητές,
ν.
CYBARCO-EUROMARKET-MEKEL JV,
Eνδιαφερόμενο Μέρος.
------------------------
Ειρ. Μπριάνα (κα), για Προύντζος και Προύντζος ΔΕΠΕ, για τους Εφεσείοντες/Αιτητές στην 57/19 και για τους Εφεσίβλητους/Αιτητές στην 66/19
Κ. Παπαδοπούλου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας με Φρ..Χριστοδούλου (κα), Ασκούμενη Δικηγόρο, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Εφεσίβλητους/Καθ' ων η Αίτηση στην 57/19 και Εφεσείοντες/Καθ' ων η Αίτηση στην 66/19
Ουδεμία εμφάνιση για το Ενδιαφερόμενο Μέρος
------------------------
Δικαστήριο: Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα δοθεί
από τη Δικαστή Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.: Οι Αιτητές (Εφεσείοντες στην ΄Εφ.57/19 και Εφεσίβλητοι στην 66/19) προσέβαλαν δια προσφυγής τη νομιμότητα της απόφασης των Εφεσιβλήτων-Καθ' ων η Αίτηση αρ.1, ημερ. 29.9.2014, με την οποία απέρριψαν την προσφορά τους σε σχετικό διαγωνισμό, και απεφάσισαν την κατακύρωση της προσφοράς στο Ε/Μ για το ποσό των €7.877.000,00.
Επειδή ακριβώς η απόφαση αφορά δύο εφέσεις όπου τα εμπλεκόμενα μέρη έχουν διαφορετικές ιδιότητες θα χρησιμοποιείται η πρωτόδικη τους ιδιότητα, ήτοι ως Αιτητές, Καθ' ων η Αίτηση και ενδιαφερόμενο μέρος (Ε/Μ).
Ο σχετικός διαγωνισμός (αρ.ΤΑΥ 08/2013) με τίτλο "Μελέτες, Κατασκευή και Λειτουργία Εργοστασίου Επεξεργασίας Λυμάτων και Συναφών Εργασιών στην Αθηένου", προκηρύχθηκε στις 16.4.2013 από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Η προσφορά των Αιτητών απορρίφθηκε, διότι δεν παρουσίαζε την χαμηλότερη τιμή. Εναντίον της απόφασης για κατακύρωση του Διαγωνισμού στον επιτυχόντα προσφοροδότη Ε/Μ, οι Αιτητές καταχώρησαν την Ιεραρχική Προσφυγή αρ. 38/2013, η οποία έγινε αποδεκτή από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (Καθ' ων η Αίτηση 2), με απόφαση της ημερομηνίας 29.11.2013, κρίνοντας ότι η προσφορά του επιτυχόντος προσφοροδότη παραβίαζε ουσιώδη όρο. Μετά από σχετική εισήγηση της Επιτροπής Αξιολόγησης ημερομηνίας 23.1.2014 για κατακύρωση του Διαγωνισμού στον επιτυχόντα προσφοροδότη, το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, σε συνεδρία του ημερομηνίας 10.2.2014, κατακύρωσε τον Διαγωνισμό στον επιτυχόντα προσφοροδότη Ε/Μ. Η προσφορά των Αιτητών κρίθηκε ως μη παραδεκτή και απορρίφθηκε.
Εναντίον της πιο πάνω απόφασης, οι Αιτητές καταχώρησαν στις 19.3.2014 την Ιεραρχική Προσφυγή αρ. 12/2014. Οι Αιτητές απέστειλαν επιστολή ημερομηνίας 8.4.2014 προς την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, με αίτημα όπως διατεθεί προς επιθεώρηση ο οικονομικός φάκελος του Ε/Μ. Τα μέρη κλήθηκαν ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, έτσι ώστε να συζητηθεί το ζήτημα της εμπιστευτικότητας των πληροφοριών που περιέχονται στον οικονομικό φάκελο του επιτυχόντος προσφοροδότη. Στις 12.6.2014, η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών εξέδωσε ενδιάμεση απόφαση, με την οποία κατά πλειοψηφία απέρριψε το ως άνω αίτημα (Παράρτημα 6 επί της Ένστασης).
Στις 10.7.2014, έλαβε χώρα η ακρόαση επί της ουσίας της ως άνω Ιεραρχικής Προσφυγής και στις 21.8.2014 (Παράρτημα 11), η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, αποφάσισε ομόφωνα την επιτυχία της ως άνω Προσφυγής και την ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης σε σχέση με τον αποκλεισμό των Αιτητών από τον Διαγωνισμό. Προσθέτως, αφού έγινε δεκτό το έννομο συμφέρον των Αιτητών (σελ.1-18), στη συνέχεια εξετάσθηκαν και απορρίφθηκαν οι λόγοι ακύρωσης που οι Αιτητές είχαν προβάλει σε σχέση με την προσφορά του Ε/Μ (σελ.18-34 της ως άνω απόφασης της Αρχής).
Κατόπιν νέας Έκθεσης της Επιτροπής Αξιολόγησης, το Συμβούλιο Προσφορών στις 22.9.2014 αποφάσισε την ανάθεση της σύμβασης στο Ε/Μ που υπέβαλε την πιο χαμηλή τιμή και που πληρούσε τις απαιτήσεις των Εγγράφων του Διαγωνισμού. Στις 29.9.2014, κοινοποιήθηκε η πιο πάνω απόφαση στους Αιτητές και στις 14.11.2014 υπογράφηκε από το Ε/Μ η σχετική σύμβαση.
Το Διοικητικό Δικαστήριο ασχολήθηκε μόνο με το εγειρόμενο θέμα ότι οι Καθ' ων η Αίτηση 2 είχαν απορρίψει το αίτημα των Αιτητών στην ενώπιον της Αρχής διαδικασία για επιθεώρηση του οικονομικού φακέλου του Ε/Μ. Η εισήγηση ήταν πως ο λόγος απόρριψης επηρέασε τα προς εκδίκαση θέματα στη εν λόγω ιεραρχική προσφυγή.
Το Δικαστήριο αποδέχθηκε επ' αυτού του σημείου τη θέση των Αιτητών πως η Αρχή, κατά πλημμελή τρόπο, ο οποίος αντιμάχεται τη δική της προηγούμενη ενδιάμεση απόφαση, προχώρησε σε εξέταση λόγων που αφορούσαν τη νομιμότητα της απόφασης για κατακύρωση του Διαγωνισμού στο Ε/Μ, και μάλιστα χωρίς να παρασχεθεί η δυνατότητα στους Αιτητές να επιθεωρήσουν τον οικονομικό φάκελο του Ε/Μ, επιθεώρηση η οποία, σύμφωνα με την ίδια την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, στην ενδιάμεση απόφαση της "θα ήταν αναγκαία", αν εξετάζετο η νομιμότητα της κατακύρωσης του Διαγωνισμού. (Βλ. ενδιάμεση απόφαση της Αρχής ημερ. 12.6.2014).
Το Διοικητικό Δικαστήριο σημείωσε πως, εφόσον η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, έκρινε με βάση το ότι «αποκλεισθείς προσφοροδότης έχει έννομο συμφέρον να προσβάλει τη νομιμότητα του αποκλεισμού του και τίποτε άλλο», η παρουσίαση του οικονομικού φακέλου θα είχε σημασία εάν επηρέαζε την δίκαιη εκδίκαση των θεμάτων της προσφυγής είτε τον έλεγχο της νομιμότητας της προσβαλλομένης απόφασης, πράγμα που δεν συμβαίνει. Αυτό, το Δικαστήριο το συσχέτισε με το γεγονός ότι στο τέλος η Αρχή αντινομικά εξέτασε τους προβληθέντες λόγους ακυρότητας των Αιτητών και τους απέρριψε.
Εν τέλει, το πρωτόδικο Δικαστήριο θεώρησε πως η προσφυγή των Αιτητών, θα έπρεπε να επιτύχει με την εξής, μεταξύ άλλων, αιτιολογία:
«Βεβαίως εν προκειμένω, η προσβαλλόμενη απόφαση, είναι η απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, που λήφθηκε στη συνεδρία ημερομηνίας 18/9/2014 και κοινοποιήθηκε στους Αιτητές στις 29/9/2014. Πρόκειται όμως για απόφαση, που λήφθηκε κατόπιν επανεξέτασης, συνεπεία της απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών στην Ιεραρχική Προσφυγή αρ. 12/2014 ημερομηνίας 21/8/2014.
Η δε Έκθεση αξιολόγησης που ετοιμάστηκε και η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο, έγινε με βάση το περιεχόμενο της απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών και όλα αποτελούν, όπως αναφέρεται, αναπόσπαστο μέρος του πρακτικού της συνεδρίας του Συμβουλίου Προσφορών (κυανούν 108 του σχετικού διοικητικού φακέλου).
Επομένως, με δεδομένη την πλημμέλεια της απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών στην Ιεραρχική Προσφυγή αρ. 12/2014, το κύρος της προσβαλλόμενης απόφασης επηρεάζεται, ως πράξης που ακολούθησε.
Υπό το φως των ανωτέρω, κρίνω ότι ο αντιφατικός τρόπος με τον οποίο ενήργησαν οι Καθ' ων η Αίτηση, προσβάλλει την δικαιολογημένη εμπιστοσύνη των Αιτητών και συνεπάγεται στην παρούσα υπόθεση, τη παρανομία της προσβαλλόμενης απόφασης, η οποία οδηγεί σε ακύρωση της.
Λόγω της επιτυχίας του πιο πάνω λόγου, παρέλκει η ενασχόληση του Δικαστηρίου με οποιοδήποτε άλλο ζήτημα.
Για τους πιο πάνω λόγους, η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται».
Έφεση καταχωρήθηκε τόσο από τους Εφεσείοντες-Αιτητές (Έφ.57/19), όσο και από τους Εφεσίβλητους 1 και 2-Καθ' ων η αίτηση (Έφ.66/19).
Στην Έφεση 57/19 οι Αιτητές, ως Εφεσείοντες, εξαιρουμένου του σκέλους της απόφασης που αφορούσε την επιτυχία του λόγου ακυρότητας για τη μη διάθεση του οικονομικού φακέλου του Ε/Μ για επιθεώρηση από τους Αιτητές, προβάλλουν ως λόγους έφεσης πως εσφαλμένα και εναντίον της πάγιας πρακτικής, το Διοικητικό Δικαστήριο δεν προχώρησε να εξετάσει τους λόγους ακυρότητας που είχαν διατυπώσει στην προσφυγή τους. Οι λόγοι αυτοί αναλύονται με πλήρη λεπτομέρεια στο Εφετήριο και στο Περίγραμμα των Αιτητών.
Είναι βεβαίως ορθό ότι ο επιτυχών διάδικος έχει δικαίωμα να εφεσιβάλει την πρωτόδικη διαδικασία εφόσον δι' αυτής προκύπτει ζήτημα δέσμευσης επί του θέματος προς βλάβη του Εφεσείοντα. (Βλ. Χ΄Γεωργίου ν. ΚΥΣΑΤΣ (2008) 3 Α.Α.Δ.82, Δημοκρατία ν. Χαραλάμπους Γεωργίου (2017) 3Α Α.Α.Δ.410).
Όπως λέχθηκε στη Θεοδοσίου ν. Δημοκρατίας (2014) 3 A.A.Δ.64:
«Η έφεση που ασκήθηκε από την εφεσείουσα προσβάλλει την πιο πάνω κατάληξη του πρωτοδίκου Δικαστηρίου, η οποία ήταν υπέρ του ενδιαφερομένου μέρους παρά το γεγονός ότι η προσφυγή της εφεσείουσας πέτυχε. Το δικαίωμα επιτυχόντος διαδίκου να προσβάλει με έφεση αρνητική γι' αυτόν κρίση του Δικαστηρίου δεν αμφισβητείται, εφόσον παραμένει ζήτημα προς ζημία του, (Χατζηγεωργίου ν. ΚΥΣΑΤΣ (2008) 3 Α.Α.Δ. 82, Καντούνας ν. Δημοκρατίας (2010) 3 Α.Α.Δ. 344, Θεοδούλου ν. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 796, Δημοκρατία ν. Κοντογιώργη (2003) 3 Α.Α.Δ. 625 και Δημοκρατία κ.ά. ν. Κούλουμου (2010) 3 Α.Α.Δ. 293)».
Εν προκειμένω, η απάντηση στο εάν οι Αιτητές, πρωτίστως ως επιτυχόντες διάδικοι, έχουν δικαίωμα έφεσης, μπορεί να συσχετισθεί με το κατά πόσον η ετέρα έφεση δηλαδή των Καθ' ων η Αίτηση θα πετύχει ή όχι. Σαφές είναι επίσης ότι εάν επιτύχει η δεύτερη έφεση, οι λόγοι ακυρότητας θα πρέπει να εξεταστούν από το Διοικητικό Δικαστήριο και όχι κατ' έφεση (βλ. Χριστοδουλίδη ν. Πανεπιστημίου Κύπρου Α.Ε.95/12, ημερ. 6.7.2018, ECLI:CY:AD:2018:C344 και Πασιουλή ν. Δημοκρατίας Ε.Δ.Δ.123/16, ημερ. 9.10.2023).
Για τον λόγο αυτό, κρίνουμε ευχερέστερο να προχωρήσουμε με την εξέταση της δεύτερης έφεσης.
Οι Καθ' ων η Αίτηση/Εφεσείοντες διά της Εφέσεως 66/19 προβάλλουν τους εξής λόγους έφεσης:
1. Το Πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα έκρινε ότι «η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών κατά πλημμελή τρόπο, ο οποίος αντιμάχεται τη δική της προηγούμενη ενδιάμεση απόφαση, προχώρησε σε εξέταση λόγων που αφορούσαν τη νομιμότητα της απόφασης για κατακύρωση του Διαγωνισμού στο Ε/Μ, και μάλιστα χωρίς να παρασχεθεί η δυνατότητα στους Αιτητές να επιθεωρήσουν τον οικονομικό φάκελο του Ε/Μ, επιθεώρηση η οποία, σύμφωνα με την ίδια την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, στην ενδιάμεση απόφαση της "θα ήταν αναγκαία», αν εξετάζετο η νομιμότητα της κατακύρωσης του Διαγωνισμού.
2. Εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο, περιορίστηκε στο να εξετάσει την νομιμότητα της απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών ημερομηνίας 21 Αυγούστου 2014, και δεν προχώρησε να εξετάσει την ορθότητα των ισχυρισμών των Αιτητών σε σχέση με τον επιτυχόντα, που ηγέρθησαν στην ΙΠ 12/14, εφόσον πανομοιότυποι ισχυρισμοί ηγέρθησαν εξ υπαρχής από τους Αιτητές, στην παρούσα (υπό έφεση) προσφυγή, και δεδομένου, ως έγινε αποδεκτό από το Πρωτόδικο Δικαστήριο, ότι η απόφαση στην Ι.Π.12/14 έχασε την εκτελεστότητα της και απορροφήθηκε από την απόφαση των Εφεσειόντων ημερομηνίας 29 Σεπτεμβρίου 2014.
3. Το σεβαστό πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα θεώρησε ότι «με δεδομένη την πλημμέλεια της απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών στην Ιεραρχική Προσφυγή αρ. 12/2014, το κύρος της προσβαλλόμενης απόφασης επηρεάζεται, ως πράξης που ακολούθησε.» καθότι το εύρημα αυτά είναι αλυσιτελές».
Οι λόγοι έφεσης έχουν κοινή αφετηρία και δύνανται να εξετασθούν σε κοινό πλαίσιο. Ποσώς δεν συμφωνούμε με την πλευρά των Αιτητών ότι οι λόγοι έφεσης της Δημοκρατίας πάσχουν από γενικότητα ή έλλειψη αιτιολογίας. Αντιθέτως ακολουθούν πλήρως τους δικανικούς κανόνες, προσδιορίζοντας τα επικαλούμενα λάθη του Δικαστηρίου (Omex Enterprises v. Elia, Π.Ε.469/12, ημερ. 20.9.2019, ECLI:CY:AD:2019:A384).
Θα πρέπει να λεχθεί πως η διαδικασία που αφορούσε η προσφυγή ήταν όχι μόνον η απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής αλλά και οι αποφάσεις ημερ. 12.6.2014 και 21.8.2014, τις οποίες έλαβε υπόψη η Αναθέτουσα Αρχή κατά τη λήψη της τελικής απόφασης της και, όπως ορθά παρατηρήθηκε πρωτοδίκως, απορρίφθηκαν στην απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής ημερ. 22.9.2014. (Βλ. Η. Κυριακόπουλος, «Ελληνικό Διοικητικόν Δίκαιον» Ειδ. Μέρος 4η έκδοση, σελ.98, Pavlos F. Varellas Trading Co. Ltd v. Δημοκρατίας (2002) 3 Α.Α.Δ.615 και Κεραυνού κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ.398).
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο, μ' ένα γενικό τρόπο, έκρινε στην ουσία πως αφ' ης στιγμής η Αναθεωρητική Αρχή προχώρησε να εξετάσει τους λόγους ακυρότητας έσφαλε και ενήργησε με αντιφατικό τρόπο, εφόσον ήδη προηγουμένως απέκλεισε την αποκάλυψη ή παρουσίαση του οικονομικού φακέλου της προσφοράς του Ε/Μ στους Αιτητές.
Με όλο τον σεβασμό, δεν συμφωνούμε ότι τα πράγματα μπορούσαν να κριθούν ουσιαστικά in abstracto. Η αναγκαιότητα ή μη της παρουσίασης τού φακέλου θα έπρεπε να συσχετισθεί με τους λόγους ακυρότητας, οι οποίοι, όπως φαίνεται στο Τεκμήριο (Παράρτημα 1) είναι πολλαπλοί και μακροσκελείς.
Οι Καθ' ων η Αίτηση βεβαίως ισχυρίζονται πως οι λόγοι ακυρότητας αφορούσαν τεχνικά θέματα και ποσώς δεν καλύπτουν οικονομικά ζητήματα. Όμως αυτό δεν εκρίθη, ούτε απασχόλησε πρωτοδίκως και αυτή η πτυχή της ενδιάμεσης απόφασης της Αρχής παρέμεινε άνευ σχολιασμού.
Η παράλειψη εξέτασης και συσχέτισης από το Πρωτόδικο Δικαστήριο του τυχόν επηρεασμού της μη απόδοσης τού φακέλου επί των λόγων ακυρότητας, οδηγεί στο μοιραίο αποτέλεσμα πως η δικανική κρίση είναι λανθασμένη και βεβαίως ατελέσφορη.
Με αυτά τα δεδομένα θεωρούμε ότι η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου θα πρέπει να ακυρωθεί και παραμερίζεται. Η Έφεση 66/19 μερικώς επιτυγχάνει με διαφορετική εν μέρει αιτιολογία. Εκ των πραγμάτων και η Έφεση 57/19 περιορισμένα επιτυγχάνει (με ομοίως διαφορετική εν μέρει αιτιολογία), στο βαθμό βεβαίως που οι λόγοι ακυρότητας της προσφυγής θα πρέπει να εξετασθούν πρωτοδίκως.
Συνεπώς, η προσφυγή θα πρέπει να δικασθεί εκ νέου. Διατάσσεται η επανεκδίκαση της Προσφυγής εφ' όλης της ύλης από άλλο Δικαστή του Διοικητικού Δικαστηρίου.
Ενόψει του αποτελέσματος και των δύο εφέσεων κρίνουμε πως δεν θα εκδοθεί καμία διαταγή για έξοδα.
Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.
Η. ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ.
/Σ.Θ.