|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΕΦΕΤΕΙΟ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 122/2019)
15 Δεκεμβρίου, 2023
[ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
3. ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ
Εφεσείουσα,
v.
Σ & Λ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΛΤΔ
Εφεσίβλητης.
--------------------
Θ. Πιπερή - Χριστοδούλου (κα), εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για Εφεσείουσα.
Κ. Κληρίδης & Ε. Κασάπη (κα), για Φοίβος, Χρίστος Κληρίδης & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε., για Εφεσίβλητη.
--------------------
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Δ. Λυσάνδρου.
-----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ. Με απόφασή της ημερ. 23.3.2015, η Πολεοδομική Αρχή απέρριψε πολεοδομική αίτηση της Εφεσίβλητης/Αιτήτριας, δια της οποίας επιδίωκε την εξασφάλιση πολεοδομικής άδειας για ανέγερση μεμονωμένης κατοικίας σε τεμάχιο ιδιοκτησίας της τελευταίας, στον Άγιο Θεόδωρο Λάρνακας.
Η Εφεσίβλητη/Αιτήτρια αντέδρασε δια της καταχώρησης ιεραρχικής προσφυγής ημερ. 9.4.2015 η οποία απορρίφθηκε από την αρμόδια Υπουργική Επιτροπή βάσει του Άρθρου 31 των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμων (εφεξής «ο Νόμος 90 του 1972»), ως το Υπουργείο Εσωτερικών την πληροφόρησε με επιστολή του ημερ. 4.7.2016.
Στις πρωτόδικες της αγορεύσεις η Εφεσίβλητη/Αιτήτρια, μεταξύ άλλων, ισχυρίστηκε ότι το πρακτικό της συνεδρίας ημερ. 26.4.2016 της Υπουργικής Επιτροπής ήταν ανεπαρκές, σε παράβαση των Άρθρων 21 έως 24 των περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμων.
Από πλευράς της, η Εφεσείουσα/Καθ'ης η Αίτηση ουδέν απάντησε, είτε μέσω της πρωτόδικής της αγόρευσης είτε στο πλαίσιο των προφορικών της τοποθετήσεων κατά τις ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου διευκρινίσεις.
Κατά τις εν λόγω διευκρινίσεις, η Εφεσείουσα/Καθ'ης η Αίτηση κατέθεσε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου δύο διοικητικούς φακέλους (ήτοι, τον φάκελο του Υπουργείου Εσωτερικών επί της ιεραρχικής προσφυγής και τον φάκελο της Πολεοδομικής Αρχής επί της απορριφθείσας πολεοδομικής αίτησης), που ουδέν άλλον εμπεριέχουν (ως προς τις διεργασίες της Υπουργικής Επιτροπής) παρά μόνο το προρρηθέν πρακτικό.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο εντόπισε ότι ο περί έλλειψης άρτιου πρακτικού ισχυρισμός της Εφεσίβλητης/Αιτήτριας δεν δικογραφήθηκε στην πρωτόδικη αίτηση ακύρωσής της, πλην όμως τον εξέτασε ως θέμα το οποίο είναι συναφές με τη (δημόσιας τάξης) σύνθεση του αρμόδιου συλλογικού οργάνου, κρίνοντας ότι όντως το πρακτικό ήταν ανεπαρκές, ακυρώνοντας για αυτό τον λόγο την προσβαλλόμενη απόφαση επί της ιεραρχικής προσφυγής, με το εξής σκεπτικό:
«Εξετάζοντας το εν λόγω πρακτικό, δεν μπορώ παρά να διαπιστώσω ότι πράγματι αυτό είναι ελλιπές, ούτως ώστε να μην πληρούνται, ούτε καν στοιχειωδώς, οι υπό της νομοθεσίας και νομολογίας προβλεπόμενες απαιτήσεις για την τήρηση ενός άρτιου πρακτικού. Στο υπό αναφορά μονοσέλιδο πρακτικό, περιλαμβάνεται μια και μοναδική παράγραφος στην οποία αναγράφονται τα εξής:
«Η Επιτροπή μελέτησε το Σημείωμα με αρ. 105/3 και, αφού εξέτασε τα πραγματικά και νομικά γεγονότα τα οποία σχετίζονται με την υποβληθείσα αίτηση, την απόφαση και τα επιχειρήματα της Πολεοδομικής Αρχής, τις απόψεις/εισηγήσεις της Διευθύντριας Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και του Έπαρχου Λάρνακας καθώς επίσης και τους λόγους που επικαλέστηκαν οι αιτητές για υποστήριξη της Ιεραρχικής Προσφυγής, ενεργώντας σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, αποφάσισε ομόφωνα να απορρίψει την Ιεραρχική Προσφυγή, κρίνοντας ότι η απόφαση της Πολεοδομικής Αρχής είναι ορθή και σύμφωνη με τα πρόνοιες της πολεοδομικής νομοθεσίας και της Δήλωσης Πολιτικής.».
Ωστόσο, πέραν των πιο πάνω ουδέν. Δεν καταγράφεται οποιαδήποτε τυχόν συζήτηση μεταξύ των μελών της Υπουργικής Επιτροπής, δεν φαίνεται ποιος τήρησε το πιο πάνω πρακτικό, πουθενά δεν αναφέρεται ποια ήσαν τα μέλη της Επιτροπής και ποιοι ήσαν παρόντες στη συγκεκριμένη συνεδρία (δεν αναγράφεται οποιοδήποτε όνομα στο πρακτικό), ενώ, εξίσου σημαντικό είναι και το γεγονός ότι το εν λόγω έγγραφο δεν φέρει οποιαδήποτε υπογραφή ή/και μονογραφή. Ούτε και από τον διοικητικό φάκελο κατέστη δυνατός ο εντοπισμός οποιουδήποτε συναφούς πρόσθετου στοιχείου».
Με ένα λόγο έφεσης, η Εφεσείουσα/Καθ'ης η αίτηση αιτιάται το πρωτόδικο Δικαστήριο πως εσφαλμένα εξέτασε αυτεπάγγελτα την αρτιότητα του πρακτικού, διότι με αυτόν τον τρόπο της στέρησε το δικαίωμά της να τοποθετηθεί συναφώς καθώς και την ευκαιρία να προσκομίσει ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου έτερο φάκελο με πλήρη και άρτια πρακτικά.
Έχοντας δεόντως εξετάσει τον λόγο έφεσης, τον κρίνουμε αβάσιμο και τον απορρίπτουμε, για τους εξής λόγους:
Εφόσον η σύνθεση διοικητικού οργάνου συνιστά θέμα δημόσιας τάξεως το οποίο εξετάζεται αυτεπάγγελτα (SIGMA RADIO T.V. LTD. κ.α. ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, (2004) 3 Α.Α.Δ. 134), ορθά το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι δύναται να εξετάσει αυτεπάγγελτα (δηλαδή, παρά την ελλιπή δικογράφηση στην πρωτόδικη αίτηση ακύρωσης) την αρτιότητα των πρακτικών, για τον απλό λόγο ότι η νομιμότητα της σύνθεσης διαφαίνεται μόνο μέσω της αρτιότητας των πρακτικών, οπότε τα δύο θέματα συνδέονται άρρηκτα.
Το άνω συμπέρασμα ερείδεται στη νομολογία, κατά την οποία -
(α) τα πρακτικά συνιστούν τη μόνη πηγή πληροφόρησης (Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 7/2016 Φιλιππίδου ν. Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού, απόφαση ημερ. 10.5.2023) και αντανακλούν την πραγματική εικόνα του περιεχομένου τους εφόσον έχουν επικυρωθεί και υπογραφεί από εξουσιοδοτημένο προς τούτο πρόσωπο (Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 8/2012 Δ & Χ ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΛΤΔ ν. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας, (2017) 3 Α.Α.Δ. 872)·
(β) όταν, λοιπόν, τα πρακτικά δεν δείχνουν τη σύνθεση του συλλογικού διοικητικού οργάνου, αυτή είναι παράνομη (Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 116/2014 Σολομώντος κ.α. ν. Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 25.6.2020).
Θα προσθέταμε ότι, με το να καταδείξει το όργανο το οποίο επιλήφθηκε και τη σύνθεσή του, η αρτιότητα του πρακτικού συνδέεται επίσης με την αρμοδιότητα του οργάνου η οποία επίσης συνιστά (αυτεπαγγέλτως εξεταζόμενο) θέμα δημόσιας τάξης (Νικόλας ν. Δημοκρατίας, (2011) 3Β Α.Α.Δ. 583).
Δεδομένου ότι το (περί ιεραρχικής προσφυγής) Άρθρο 31 του Νόμου 90 του 1972 χορηγεί στο Υπουργικό Συμβούλιο την αρμοδιότητα εξέτασης ιεραρχικής προσφυγής, ορθώς το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι το επίδικο πρακτικό ήταν ανεπαρκές καθότι, πέραν των άλλων ελλείψεων τις οποίες εντόπισε, δεν διαφαινόταν καν η σύνθεση της Υπουργικής Επιτροπής, η οποία αποφάσισε επί της ιεραρχικής προσφυγής, αλλά ούτε και κατά πόσο ή/και με ποιο τρόπο αυτή η Επιτροπή υπεξουσιοδοτήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο ώστε να ασκεί την αρμοδιότητα την οποία το Άρθρο 31 χορηγεί ρητά στο τελευταίο.
Συναφώς, η ενημερωτική επιστολή ημερ. 4.7.2016 του Υπουργείου Εσωτερικών προς την Εφεσίβλητη/Αιτήτρια αναφέρει μεν πως της ιεραρχικής προσφυγής επιλήφθηκε Υπουργική Επιτροπή «στην οποία έχει εκχωρηθεί η εξουσία του Υπουργικού Συμβουλίου για λήψη απόφασης σε Ιεραρχική Προσφυγή, που υποβάλλεται δυνάμει του Άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου», πλην όμως η Εφεσείουσα/Καθ'ης η Αίτηση δεν προσήγαγε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου διοικητικό φάκελο εμπεριέχοντας τέτοια υπεξουσιοδότηση.
Όσον αφορά τον ισχυρισμό της Εφεσείουσας/Καθ'ης η Αίτηση που στην ουσία συνίσταται στο ότι δεν έτυχε δίκαιης δίκης από το πρωτόδικο Δικαστήριο, επειδή δεν της δόθηκε η ευκαιρία να τοποθετηθεί επί της επάρκειας του πρακτικού, αυτός ο ισχυρισμός κρίνουμε ότι είναι αβάσιμος.
Αυτό, διότι η Εφεσίβλητη/Αιτήτρια, στην πρωτόδική της αγόρευση, έθεσε ρητά ως λόγο ακύρωσης την ανεπάρκεια του πρακτικού και, συνεπώς, η Εφεσείουσα/Καθ'ης η Αίτηση είχε την ευκαιρία να τοποθετηθεί συναφώς ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου, με την αγόρευσή της ή/και κατά τις προφορικές διευκρινίσεις.
Επιπλέον, στο πλαίσιο εκδίκασης προσφυγής βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, είναι πάγια υποχρέωση της Καθ'ης η αίτηση διοικητικής αρχής να προσκομίσει ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου όλα τα ουσιώδη για την υπόθεση στοιχεία του φακέλου και η τυχόν παράλειψή της να το πράξει συνιστά λόγο ακύρωσης (WESTPARK LTD ν. Δήμου Πάφου (Αρ.1), (1997) 3 Α.Α.Δ. 63).
Συνάγεται ότι, εφόσον η Εφεσείουσα/Καθ'ης η Αίτηση θεωρεί ότι υπάρχουν άλλα στοιχεία του οικείου διοικητικού φακέλου που δεικνύουν την αρτιότητα του επίδικου πρακτικού, εναπόκειτο (άνευ ετέρου) στην ίδια να προσκομίσει αυτά τα στοιχεία ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου.
Επισημαίνεται ότι η ύπαρξη αυτή καθ' εαυτή θεμάτων δημόσιας τάξης που εξετάζονται αυτεπάγγελτα συνεπάγεται την υποχρέωση της εκάστοτε καθ'ης η αίτηση διοικητικής αρχής να προσκομίζει εξ ιδίων και άνευ ετέρου στο (εκδικάζον προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος) Δικαστήριο τα στοιχεία του διοικητικού φακέλου που αφορούν και αυτά τα θέματα, ανεξαρτήτως αν εγείρονται ή όχι από τον προσφεύγοντα.
Συνεπώς, δεν συμφωνούμε με την θέση της Εφεσείουσας/Καθ'ης η Αίτηση περί του ότι, επειδή το πρακτικό τιτλοφορείτο ως «ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ», το πρωτόδικο Δικαστήριο έπρεπε να προϊδεαστεί για να της ζητήσει πληρέστερο πρακτικό· το πρωτόδικο Δικαστήριο ναι μεν είχε ευχέρεια να ενεργήσει τοιουτοτρόπως, αλλά όχι υποχρέωση.
Καταρχάς, η λέξη «ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ» δεν υπονοεί ότι ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου προσκομίστηκε μόνο αποσπασματικό μέρος του πρακτικού το οποίο αφορά την επίδικη ιεραρχική προσφυγή, αλλά ότι η Υπουργική Επιτροπή επιλήφθηκε στην ίδια συνεδρία και άλλες ιεραρχικές προσφυγές, στους δε κατατεθέντες ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου διοικητικούς φακέλους κατατέθηκε μόνο το (όλο και ανεπαρκές) μέρος των πρακτικών της συνεδρίας το οποίο αφορούσε την επίδικη ιεραρχική προσφυγή.
Το άνω συμπέρασμα αναφύεται από την εισαγωγική τιτλογραφία του πρακτικού, η οποία δεικνύει την ενασχόληση της Υπουργικής Επιτροπής και με άλλες ιεραρχικές προσφυγές κατά την ίδια συνεδρία, ως εξής:
«Απόσπασμα από τα Πρακτικά της 105ης συνεδρίας της Υπουργικής Επιτροπής για εξέταση Ιεραρχικών Προσφυγών με βάση τα άρθρα 31 και 32 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου και χαλαρώσεων με βάση το άρθρο 5Α του περί Προστασίας της Παραλίας Νόμου που έγινε στο Υπουργείο Εσωτερικών στις 26.04.2016.
Ιεραρχική Προσφυγή της Εταιρείας Σ&Λ Κυριάκου Λτδ σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, εναντίον απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής να αρνηθεί τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας (αιτ. αρ. ΛΑΡ/047/2015), για ανέγερση μεμονωμένης κατοικίας, στην κοινότητα Αγίου Θεοδώρου Λάρνακας (αρ. φακ. 5.33.4.4.138).».
Καταληκτική κρίση του Δικαστηρίου:
Η έφεση απορρίπτεται. Επικυρώνεται η ορθότητα της εφεσιβαλλόμενης απόφασης ημερ. 4.6.2019 επί της Προσφυγής Αρ. 1059/2016 και η διαπίστωση της παρανομίας της προσβαλλόμενης διοικητικής απόφασης.
Επιδικάζεται, υπέρ της Εφεσίβλητης/Αιτήτριας και κατά της Εφεσείουσας/Καθ'ης η Αίτηση, το ποσό των 3000 ευρώ (επιπλέον Φ.Π.Α.) ως κατ' έφεση συνολικά έξοδα.
Α. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Γ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.
Δ. ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.