|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΕΦΕΤΕΙΟ ‑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση Αρ.: 81/2023)
(i-justice)
28 Νοεμβρίου 2023
[Δ. ΚΙΤΣΙΟΣ, Μ. ΑΜΠΙΖΑΣ, Μ. ΤΟΥΜΑΖΗ, Δ/στες]
Σ.Β.,
Αιτητής,
ΚΑΙ
Κ.Τ.,
Καθ' ης η Αίτηση.
____________________
Εμφανίσεις:
κ. Λ. Κορακίδης για Ανδρέας Δημητριάδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε. και Επαμεινώνδας Κορακίδης Δ.Ε.Π.Ε, για τον Αιτητή.
κ. Ε. Ερωτοκρίτου για Ε. Ερωτοκρίτου Δ.Ε.Π.Ε., για την Καθ' ης η Αίτηση.
ΚΙΤΣΙΟΣ, Δ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από την Τουμαζή, Δ.
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΤΟΥΜΑΖΗ, Δ.: Στις 10.1.2023 το Οικογενειακό Δικαστήριο Πάφου (Δικαιοδοσία Προσβολής της Πατρότητας), στο πλαίσιο της αίτησης αρ. ΧΧ/2022 (i-justice), εξέδωσε απόφαση με την οποία ανέτρεψε «το τεκμήριο πατρότητας» της Καθ' ης η αίτηση, που είχε δημιουργηθεί ως εκ του γάμου της μητέρας της με τον Δ.Τ.. Διατάχθηκε επίσης η διαγραφή του ονόματος του τελευταίου από το σχετικό ληξιαρχικό βιβλίο.
Η υπό κρίση αίτηση, αφορά σε αίτημα του Αιτητή για χορήγηση άδειας για άσκηση έφεσης ενώπιον του Εφετείου κατά της πιο πάνω απόφασης και αίτημα με το οποίο να παρατείνεται η προθεσμία για καταχώρηση έφεσης για 30 ημέρες από την έκδοση του αιτούμενου διατάγματος.
Ο Αιτητής, στην ένορκη δήλωση που συνοδεύει την αίτηση, αναφέρει ότι είναι ένας από τους κληρονόμους και διαχειριστές του αποβιώσαντα Κ.Σ.Σ., ο οποίος απεβίωσε στις 28.8.2022. Κατά τον Οκτώβρη 2022, επιδόθηκε στον ίδιο και στους άλλους κληρονόμους του αποβιώσαντα Κ.Σ.Σ. η αίτηση αρ. ΧΧ/2022 του Οικογενειακού Δικαστηρίου Πάφου, Δικαιοδοσία Πατρικής Αναγνώρισης Τέκνου (Τεκμ. Β), με την οποία η Καθ' ης η αίτηση αιτείται την έκδοση απόφασης ή/και διατάγματος με το οποίο να αναγνωρίζεται ότι ο αποβιώσαντας Κ.Σ.Σ. είναι ο βιολογικός της πατέρας.
Είναι η θέση του Αιτητή ότι η πιο πάνω αίτηση με αρ. ΧΧ/2022 ουδέποτε επιδόθηκε σε οποιοδήποτε από τους κληρονόμους του Κ.Σ.Σ. και ότι ακόμα δεν έχουν πληροφορηθεί κάτω από ποιες περιστάσεις εκδόθηκε το διάταγμα ημερομηνίας 10.1.2023 (Τεκμ. Ζ). Ο ίδιος και οι υπόλοιποι κληρονόμοι του Κ.Σ.Σ. πληροφορήθηκαν για την απόφαση ημερομηνίας 10.1.2023 από το περιεχόμενο της ένορκης δήλωσης της Καθ' ης η αίτηση στην αίτηση με αρ. ΧΧ/2022, η οποία καταχωρήθηκε στις 17.3.23, δηλαδή όταν είχε ήδη παρέλθει η προθεσμία για καταχώρηση έφεσης.
Από τις συμβουλές που λαμβάνει από τους δικηγόρους του, η προθεσμία για την καταχώρηση έφεσης και η προθεσμία για προσβολή της απόφασης ημερ. 10.1.2023 με τη διαδικασία του προνομιακού εντάλματος certiorari, είχαν παρέλθει κατά ή περί την 25.2.2023.
Κατά την 21.3.2023, καταχώρησε μέσω των δικηγόρων του, αίτηση για να του χορηγηθεί η άδεια του Δικαστηρίου να επιθεωρήσει το φάκελο της πιο πάνω αίτησης και να λάβει αντίγραφα. Η αίτηση ορίστηκε για ακρόαση. Καταχώρησε, επίσης, αίτηση με την οποία ζητούσε την παράταση του χρόνου για την καταχώρηση αίτησης για τη χορήγηση άδειας προώθησης διαδικασίας έκδοσης προνομιακού εντάλματος certiorari για την ακύρωση της απόφασης του Δικαστηρίου ημερ. 10.1.2023. Η αίτηση απορρίφθηκε (Τεκμ. Ζ).
Εξ όσων γνωρίζει, κατά την 6.10.22, ημερομηνία καταχώρησης της αίτησης με αρ. ΧΧ/2022, εφόσον η Καθ' ης η αίτηση ήταν αδιαμφισβήτητα τέκνο γεννημένο σε γάμο, δεν μπορούσε να ζητά την αναγνώριση της ως τέκνο άλλου προσώπου. Περαιτέρω, δεν θα μπορούσε πλέον να προσβάλει την πατρότητα του συζύγου της μητέρας της, εφόσον η νομοθεσία αποκλείει αυτή τη δυνατότητα στο τέκνο, μετά την παρέλευση ενός έτους από την ενηλικίωση του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Καθ' ης η αίτηση γεννήθηκε το 1970 και ενηλικιώθηκε κατά το 1988, δηλαδή πριν 35 περίπου χρόνια.
Ο Αιτητής προτάσσει ότι η έκδοση της απόφασης ημερομηνίας 10.1.2023 στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022 επηρεάζει δυσμενώς τόσο τον ίδιο, όσο και τους άλλους κληρονόμους του αποβιώσαντα Κ.Σ.Σ., εφόσον ο αποκλειστικός λόγος που καταχωρήθηκε είναι για να προωθηθεί η αίτηση αρ. Χ/2022, με σκοπό την αναγνώριση της Καθ' ης η αίτηση ως βιολογικό τέκνο του Κ.Σ.Σ. και την απόκτηση κληρονομικών δικαιωμάτων.
Από τα όσα συμβουλεύεται από τους δικηγόρους του, πιστεύει ότι η Καθ' ης η αίτηση δεν μπορούσε, δυνάμει της ισχύουσας νομοθεσίας, να εξασφαλίσει την απόφαση ημερομηνίας 10.1.2023. Η μόνη οδός για την προσβολή της πιο πάνω απόφασης είναι η καταχώρηση έφεσης εναντίον της απόφασης αυτής.
Η Καθ' ης η αίτηση καταχώρησε ένσταση στο αίτημα του Αιτητή, συνοδευόμενη με ένορκο δήλωση. Κύριος άξονας της θέσης της είναι ότι ο Αιτητής δεν νομιμοποιείται να ασκήσει έφεση στην απόφαση ημερ. 10.1.2023 στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022.
Ο ευπαίδευτος δικηγόρος του Αιτητή, στη γραπτή του αγόρευση, αναφερόμενος σε αγγλική και κυπριακή νομολογία, υποστήριξε ότι ο όρος «εφεσείων» είναι αρκετά ευρύς ώστε να περιλαμβάνει πρόσωπο που δεν ήταν διάδικος στην πρωτόδικη διαδικασία, αλλά του οποίου τα συμφέροντα επηρεάζονται από το αποτέλεσμα. Επεξήγησε δε ότι ο Αιτητής έχει, ξεκάθαρα και αδιαμφισβήτητα, συμφέρον στην έφεση που θέλει να ασκήσει, διότι αν πετύχει την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης, η Καθ' ης η αίτηση δεν θα μπορεί να αναγνωριστεί ως τέκνο του Κ.Σ.Σ.. Η αναγνώριση της Καθ' ης η αίτηση ως τέκνο του Κ.Σ.Σ. θα έχει οικονομικές συνέπειες γι' αυτόν και τους άλλους κληρονόμους. Οι αιτήσεις της Καθ' ης η αίτηση έγιναν αποκλειστικά για να αποκτήσει κληρονομικά δικαιώματα και ο Αιτητής διαφωνεί με ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η θέση του ευπαιδεύτου δικηγόρου της Καθ' ης η αίτηση, ο οποίος υποστήριξε ότι ο Αιτητής δεν έχει το απαραίτητο locus standi για την καταχώριση έφεσης εναντίον της πρωτόδικης απόφασης στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022, αφού δεν ήταν διάδικος, αλλά ούτε και θα μπορούσε να ήταν διάδικος.
Η υπό κρίση αίτηση θεμελιώνεται, μεταξύ άλλων, στον περί Τέκνων (Συγγένεια και Νομική Υπόσταση) Νόμο του 1991 (Ν.187/91), στο Μέρος 23, Κανονισμός 1, 2 και 3, Μέρος 41.1(2), 41.6(1) και 60 των Κανονισμών Πολιτικής Δικονομίας του 2023, οι οποίοι τέθηκαν σε ισχύ στις 3.7.2023.
Σύμφωνα με το Μέρος 41.1(2)(δ) των Κανονισμών του 2023:
««εφεσείων» σημαίνει πρόσωπο το οποίο ασκεί ή επιδιώκει να ασκήσει έφεση»
Σύμφωνα με το Μέρος 41.6(1) των Κανονισμών του 2023:
«Αίτηση για διαφοροποίηση προθεσμίας για καταχώριση ειδοποίησης έφεσης, υποβάλλεται στο κατώτερο δικαστήριο ή στο Εφετείο».
Στην υπό κρίση αίτηση, ο Αιτητής δεν ήτο διάδικος στην υπόθεση προσβολής πατρότητας αρ. ΧΧ/2022. Θα εξετάσουμε κατά πόσο αυτός νομιμοποιείται στο να καταχωρήσει έφεση για να προσβάλει την απόφαση στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022 ένεκα τούτου, σε συνάρτηση με τις πρόνοιες του Ν.187/91.
Χρήσιμη καθοδήγηση ως προς τις αρχές που εφαρμόζονται στις περιπτώσεις μη διαδίκου ο οποίος επιθυμεί να εφεσιβάλει, μπορεί να αντληθεί από την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου Συμβούλιο Αποχετεύσεων Πάφου v. Ιορδάνου Constructions Ltd (Πολιτική Έφεση Αρ. Ε392/2016, Σχ. με Ε393/2016, ημερ. 1.11.2023), όπου, εφαρμόζοντας τους προηγούμενους Κανονισμούς Πολιτικής Δικονομίας επισημάνθηκαν τα ακόλουθα:
«Επιπρόσθετα, όμως, πρόσωπο που δεν ήταν διάδικος στην αγωγή, μπορεί να καταχωρήσει έφεση ή να περιληφθεί ως διάδικος σε έφεση που έχει ήδη καταχωριστεί, κατόπιν αδείας του Εφετείου, η οποία δίδεται στο πλαίσιο μονομερούς αίτησης, όπου τούτο κρίνεται δικαιολογημένο, προς διασφάλιση των συμφερόντων του αιτητή, (βλ. Κουή ν. Χριστοδούλου (2010) 1 Α.Α.Δ. 401). Το πρόσωπο που υποβάλλει τέτοια αίτηση, πρέπει να ικανοποιήσει το Εφετείο, εκ πρώτης όψεως, ότι είναι ενδιαφερόμενο ή ότι έχει επηρεασθεί δυσμενώς από την εφεσιβαλλόμενη απόφαση, (βλ. Cyprus Asbestos Mines Co Ltd (1990) 1 A.A.Δ 49). Αυτά, και ως θέμα δικονομικής τάξης, ώστε οι διάδικοι σε κάθε διαδικασία ενώπιον δικαστηρίου να είναι, ανά πάσα στιγμή, γνωστοί σε όσους πρέπει να γνωρίζουν, ως εκ της αναγραφής και των ονομάτων τους στον τίτλο του σχετικού δικογράφου ή της συμμετοχής τους κατόπιν αδείας στην έφεση, αναλόγως, της περίπτωσης.»
Το Άρθρο 6 του Ν.187/91 προνοεί τα εξής:
«Το τέκνο που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του γάμου της μητέρας του ή μέσα σε διάστημα τριακόσιων δύο ημερών από τη λύση ή την ακύρωση του, τεκμαίρεται ότι έχει πατέρα το σύζυγο της μητέρας.»
Πρόκειται για το τεκμήριο καταγωγής από γάμο το οποίο συνιστά μαχητό τεκμήριο πατρότητας ως προς το σύζυγο της μητέρας και ανατρέπεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση που δέχεται την αγωγή για προσβολή της πατρότητας. Αφού το τεκμήριο καταρριφθεί, τότε νομιμοποιείται ο κατ' ισχυρισμό βιολογικός πατέρας να επιδιώξει αναγνώριση τέκνου.
Σύμφωνα με το Άρθρο 10(1) του Ν.187/91, την ιδιότητα του τέκνου γεννημένου σε γάμο μπορούν να προσβάλουν τα ακόλουθα πρόσωπα:
«(α)Ο σύζυγος της μητέρας,
(β)Ο πατέρας ή η μητέρα του συζύγου αν αυτός πέθανε χωρίς να έχει χάσει το δικαίωμα της προσβολής,
(γ) το τέκνο,
(δ) η μητέρα του τέκνου,
(ε) ο πρώτος σύζυγος της μητέρας σε περίπτωση που γίνεται δεκτή αίτηση για προσβολή της πατρότητας από το δεύτερο σύζυγο, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 7».
Σύμφωνα με το Άρθρο 10(2) του Ν.187/91, το δικαίωμα προσβολής παύει να υφίσταται μετά το θάνατο των προσώπων που έχουν αυτό το δικαίωμα.
Η προσβολή της πατρότητας αποκλείεται για το τέκνο, όταν περάσει ένα έτος από την ενηλικίωσή του (Άρθρο 11(1)(γ) του Ν.187/91).
Στο Ελληνικό Δίκαιο υπάρχει συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση σύμφωνα με την οποία η αγωγή για την προσβολή πατρότητας σε γάμο απεθύνεται, αν ασκείται από το τέκνο, κατά της μητέρας και του συζύγου της και σε περίπτωση που έχει πεθάνει κάποιος από αυτούς, η αγωγή απευθύνεται κατά των υπόλοιπων κληρονόμων αυτού που πέθανε (Κ. Πολ. Δ.609§1 εδ.α′, Σύγγραμμα Οικογενειακό Δίκαιο, Απόστολος Γεωργιάδης, 3η έκδοση, 2022, σελ. 509).
Ο Ν.187/91 δεν ορίζει κατά τίνος απευθύνεται η αίτηση για προσβολή πατρότητας. Το Άρθρο 8 του Ν.187/91, το οποίο προνοεί πως επιτυγχάνεται η προσβολή της πατρότητας, βοηθά στην κατάληξη στο ερώτημα εναντίον ποιου πρέπει να στρέφεται η αίτηση. Το Άρθρο 8 του Ν.187/91 προνοεί τα ακόλουθα:
«Η ιδιότητα του τέκνου ως τέκνου γεννημένου σε γάμο μπορεί να προσβληθεί δικαστικώς αν αποδειχθεί ότι η μητέρα δε συνέλαβε πράγματι από το σύζυγό της ή ότι κατά το κρίσιμο διάστημα της σύλληψης ήταν αδύνατο να συλλάβει από αυτόν.»
Με βάση το πιο πάνω Άρθρο, αν το τέκνο επιχειρεί την ανατροπή του τεκμηρίου της πατρότητας, οφείλει να αποδείξει μια από τις πιο πάνω διαζευκτικές διατυπώσεις. Το αίτημα είναι να αναγνωρισθεί ότι ο σύζυγος της μητέρας του τέκνου δεν είναι ο βιολογικός του πατέρας και να κηρυχθεί ότι το τέκνο δεν κατάγεται από αυτόν.
Προκύπτει από το Άρθρο 3(4) του Ν.187/91 το οποίο προνοεί, μεταξύ άλλων, ότι η συγγένεια του προσώπου με τον πατέρα του και τους συγγενείς του συνάγεται από το γάμο της μητέρας με τον πατέρα, αλλά και από το Άρθρο 6 του Ν.187/91 που αναφέρθηκε πιο πάνω, ότι δημιουργείται από το γάμο, η σχέση μητέρας - παιδιού - συζύγου. Όπως αναφέρεται στο Σύγγραμμα, Αστικός Κώδιξ, Κατ' Άρθρο Ερμηνεία, Οικογενειακό Δίκαιο, Γεωργιάδη-Σταθόπουλου, Έκδοση 1991: «Η καταγωγή από γάμο είναι από τη φύση της τριγωνική σχέση, αφού το τέκνο προέρχεται από τη συνεύρεση της μητέρας του με τον πατέρα». Είναι αυτή τη σχέση που καταλύει η δικαστική απόφαση που δέχεται την προσβολή της πατρότητας με βάση το Άρθρο 8 του Ν.187/91, και η οποία καταργεί την έννομη σχέση που τους συνέδεε. Συνακόλουθα, η αίτηση της προσβολής της πατρότητας από το τέκνο δεν είναι δυνατό να στρέφεται εναντίον τρίτων προσώπων, εκτός αυτής της τριγωνικής σχέσης.
Η Καθ' ης η αίτηση, η οποία είναι τέκνο γεννημένο σε γάμο, καταχώρησε την αίτηση αρ. ΧΧ/2022 για προσβολή πατρότητας εναντίον των κληρονόμων του συζύγου της μητέρας της, δηλαδή του Δ.Τ., ο οποίος απεβίωσε.
Ο Αιτητής έλκει τα κατ' ισχυρισμό δικαιώματα του από τον αποβιώσαντα Κ.Σ.Σ.. Ο Κ.Σ.Σ., εάν ζούσε, δεν θα μπορούσε να είναι Αιτητής στην πρωτόδικη διαδικασία στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022. Το Άρθρο 10 του Ν.187/91, στο οποίο έγινε αναφορά πιο πάνω, δεν περιλαμβάνει τον κατ' ισχυρισμό φυσικό πατέρα στα πρόσωπα που δύνανται να προσβάλουν την πατρότητα. Όπως λέχθηκε στην απόφαση Μαρκιτανή v. Μουτζούρη (2000) 1 Α.Α.Δ. 923:
«Ο Νόμος 187/91 δεν παρέχει στον κατ' ισχυρισμό φυσικό γονέα ικανότητα προσβολής της πατρότητας».
Αλλά και ούτε θα μπορούσε να στραφεί η αίτηση προσβολής πατρότητας εναντίον του Κ.Σ.Σ., εάν ζούσε, ως κατ' ισχυρισμό βιολογικού πατέρα, όπως επεξηγήθηκε πιο πάνω, συνεπακόλουθα δεν θα μπορούσε να στραφεί ούτε εναντίον του Αιτητή, ο οποίος είναι ο κληρονόμος του. Ο Αιτητής δεν θα μπορούσε να ενάγει στην αίτηση προσβολής πατρότητας, αλλά ούτε και να εναχθεί. Δεν είχε οποιοδήποτε locus standi στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022.
Εξετάσαμε με ιδιαίτερη προσοχή το αίτημα του Αιτητή υπό το πρίσμα του Ν.187/91 και της νομολογίας. Θεωρούμε, υπό τις περιστάσεις ότι δεν είναι η κατάλληλη περίπτωση για να χορηγηθεί άδεια καταχώρησης έφεσης. Ο Αιτητής, ο οποίος ήταν μη διάδικος, δεν θα ήταν δυνατό να καταστεί διάδικος εάν του γινόταν επίδοση της αίτησης προσβολής πατρότητας αρ. ΧΧ/2022, για τους λόγους που επεξηγήσαμε πιο πάνω.
Ο Αιτητής δεν έχει θεμελιώσει οποιοδήποτε δικαίωμα, το οποίο χρήζει προστασίας δια της καταχώρισης έφεσης. Τα δικά του δικαιώματα θα κριθούν στην αίτηση πατρικής αναγνώρισης αρ. ΧΧ/2022 κατά της οποίας θα προωθήσει την υπεράσπιση του και θα ακουστεί. Ο λόγος για τον οποίο ο Αιτητής επιθυμεί να προσβάλει τη νομιμότητα της απόφασης στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022 είναι διότι, κατά τη θέση του, πλήττονται τα κληρονομικά του δικαιώματα, λόγος που δεν μπορεί να αποτελέσει κριτήριο για την αποδοχή του αιτήματος του.
Όπως αναφέρθηκε στο Σύγγραμμα των Γεωργιάδη-Σταθόπουλου Αστικός Κώδιξ, Κατ' Άρθρο Ερμηνεία, Οικογενειακό Δίκαιο, 1991, σελ. 57 αναφορικά με το σκοπό των διατάξεων που αφορούν την προσβολή πατρότητας:
«Τα «συμφέροντα» περιουσιακά, ηθικά ή άλλα πρέπει να είναι αδιάφορα. Ο σκοπός του νόμου δεν είναι η διασφάλιση του όποιου συμφέροντος, αλλά η ίδρυση συγγένειας με βάση την πραγματική καταγωγή του τέκνου.»
Ενόψει της κατάληξης μας ότι ο Αιτητής δεν είχε οποιοδήποτε locus standi στην αίτηση αρ. ΧΧ/2022, δεν θα μπορούσε να έχει οποιαδήποτε επίδραση στην παρούσα αίτηση η θέση του ότι το δικαίωμα της Καθ' ης η αίτηση για προσβολή της πατρότητας είχε παραγραφεί.
Κρίνουμε ότι η υπό κρίση αίτηση θα πρέπει να απορριφθεί και για τον επιπρόσθετο λόγο της υπέρμετρης καθυστέρησης στην καταχώρηση, εφόσον ο Αιτητής έλαβε γνώση της απόφασης ημερ. 10.1.2023 στις 17.3.2023 στα πλαίσια της αίτησης αρ. ΧΧ/2022 και καταχώρησε την παρούσα αίτηση στις 27.7.2023. Οι εξηγήσεις που δόθηκαν δεν κρίνονται επαρκείς (De Luxe Terrazo Tiles & Marbles Ltd v. Εργοληπτική Εταιρεία «Νέμεσις Λτδ» (1989) 1Ε Α.Α.Δ. 658).
Με βάση όλα τα πιο πάνω, η αίτηση απορρίπτεται.
Τα έξοδα επιδικάζονται εναντίον του Αιτητή και υπέρ της Καθ' ης η αίτηση και τα οποία ανέρχονται στο ποσό των €2.200,00 πλέον Φ.Π.Α., εάν υπάρχει.
Δ. ΚΙΤΣΙΟΣ, Δ.
Μ. ΑΜΠΙΖΑΣ, Δ.
Μ. ΤΟΥΜΑΖΗ, Δ.