Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος

Μεταξύ -

Thomas Cromwell, κατοίκου Αθηνών

- και -

της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου

--------------------

Για τον αιτητή: Κ. Βελάρης

Για την καθής η αίτηση: Στ. Ιωαννίδου, δικηγόρος της Δημοκρατίας Α

Στο στάδιο εκείνο παρενέβη η Κεντρική Τράπεζα (καθής ή Τράπεζα) προς τους Υπουργούς Εσωτερικών και Προεδρίας, προτείνοντας συνάντηση με τους δύο άλλοδαπούς "για συζήτηση του όλου θέματος" (βλέπε επιστολές ταυτόσημου περιεχομένου του Διοικητή της καθής προς τους Υπουργούς ημερ. 22 και 23/8/84). Πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι, προηγουμένως, ο δικηγόρος του αιτητή έθεσε υπόψη της Τράπεζας επιστολή των ξένων αυτών στην οποία εξέφραζαν παράπονα για τη μεταχείριση που τύγχαναν, παρά την θετική στάση τους, απέναντι στην Κύπρο. Η Τράπεζα, αφού συμφώνησε ότι οι προμνησθέντες "έχουν δώσει προβολή, χωρίς καμιά πληρωμή, σε οικονομικά μας θέματα" κατέληξε:

Οι προμνησθέντες είχαν απειλήσει διεθνή εκστρατεία σε βάρος της Κύπρου στην περίπτωση που εξαναγκάζονταν να εγκαταλείψουν την Κύπρο.

Αργότερα υπήρξαν δημοσιεύματα πως την παραπάνω εταιρεία χρηματοδοτούσε θρησκευτική αιρετική οργάνωση αποκαλούμενη "Εκκλησία της Ενοποίησης", που έχει την έδρα της στις Ηνωμένες Πολιτείες και αρχηγό τον Κορεάτη Moon. (βλέπε φωτοαντίγραφο άρθρου του αμερικανικού περιοδικού Newsweek ημερ. 2/8/85 στο φάκελο).

Αυτή είναι η προϊστορία. Πώς συνδέεται με τα άμεσα γεγονότα της προσφυγής θα το δούμε στη συνέχεια. Στις 6/9/93 ο αιτητής υπέβαλε αίτηση μέσω του δικηγόρου του για χορήγηση άδειας λειτουργίας της εταιρείας Laurel Wood Trading Co. Ltd., με καθεστώς υπεράκτιας εταιρείας. Η αίτηση βασίστηκε στο άρθρ. 11 του περί Ελέγχου Συναλλάγματος Νόμου, Κεφ. 199, που κάμνει πρόβλεψη για μεταβίβαση αξιών, χρεωγράφων κ.λ.π. Και αφορούσε τη μεταβίβαση σε 4 αλλοδαπούς, μεταξύ των οποίων και ο αιτητής, του εκδοθέντος μετοχικού κεφαλαίου (1.000 μετοχές) της εν λόγω εταιρείας. Ο καθένας θα έπαιρνε, σε περίπτωση έγκρισης, 250 μετοχές. Βλέπε επίσης άρθρ. 10 για την αναγκαιότητα λήψης άδειας από την Τράπεζα για έκδοση μετοχών εγγεγραμμένης εταιρείας στην Κύπρο σε κατοίκους εξωτερικού και προσυπογραφή του καταστατικού της από τα πρόσωπα αυτά. Η αίτηση φέρει ημερομηνία 6/9/93. Θα μπορούσε όμως να θεωρηθεί πως η εξέταση της ήταν δυνατό να αρχίσει από την ημερομηνία που κατατέθηκε η απαιτούμενη τραπεζική εγγύηση, δηλαδή, στις 9/10/93.

Συμμορφούμενη με τη συμβουλή του Γενικού Εισαγγελέα η Τράπεζα, με επιστολή ημερ. 14/2/94 προς το δικηγόρο του αιτητή, παραχώρησε την αιτούμενη άδεια. Στο μεταξύ όμως (στις 20/1/94) ο δικηγόρος του αιτητή καταχώρησε την παρούσα προσφυγή με τα ακόλουθα αιτήματα θεραπείας:

Το παραπάνω αίτημα θεραπείας (Α), όπως υπέβαλε η δικηγόρος της Δημοκρατίας, δεν μπορεί να εξεταστεί εφόσον ο αιτητής προσβάλλει, με την παράγραφο (Β), και την απόφαση για την ουσία του θέματος. Η άλλη πλευρά δε δίνει ουσιαστική απάντηση στην προδικαστική ένσταση. Η κα. Ιωαννίδου παρέπεμψε σε νομολογία που αφορά το άρθρ. 29 στο οποίο, εκτός άλλων, στηρίζεται η προσφυγή, για να εισηγηθεί ότι η περίοδος των 30 ημερών, που ορίζει για αιτιολογημένη απάντηση σε αιτήματα των διοικουμένων, είναι μόνο ενδεικτική. Το κριτήριο είναι ο εύλογος χρόνος από την υποβολή του αιτήματος, που εξαρτάται από τις περιστάσεις κάθε υπόθεσης και κατά πόσον υπάρχει εμπλοκή και υπηρεσιών άλλων από εκείνες που αποτάθηκε ο διοικούμενος.

Θα μπορούσε στο σημείο αυτό να αποσαφηνισθεί ότι η υπόθεση Δημοτική Επιτροπή Αγ. Δομετίου ν. Χριστοφόρου κ.α. (1994) 3 Α.Α.Δ. 434, στην οποία δεν αναφέρθηκαν οι διάδικοι, έθεσε τέρμα στις αμφίρροπες τάσεις που εξεδήλωσε η πρωτόδικη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου αναφορικά με την εμβέλεια του άρθρ. 29. Το παρακάτω απόσπασμα από τη σύνοψη εκφράζει την τελική άποψη σε σχέση με το περιεχόμενο του δικαιώματος του "αναφέρεσθαι εις τας αρχάς":

Περαιτέρω η Ολομέλεια, χρησιμοποιώντας την προηγούμενη νομολογία, καθορίζει τα χρονικά πλαίσια μέσα στα οποία οφείλει να δρα η διοίκηση σε περιπτώσεις, όπως η παρούσα, που ο πολίτης υποβάλλει αίτηση "σύμφωνα με τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας, για να τύχει κάποιας άδειας":

Έχω την άποψη ότι η παραπάνω ένσταση δεν ευσταθεί. Η παράλειψη να δοθεί απάντηση σε αίτηση για άδεια οικοδομής είναι προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως: προσφ. αρ. 540/91 Ανδρούλλα Α. Γεωργίου ν. Δήμου Λεμεσού ημερ. 24/3/92. Το αίτημα (Α) είναι το μόνο που μπορεί να προωθηθεί. Το (Β) είναι πρόωρο γιατί μέχρι την κατάθεση της προσφυγής δεν είχε ληφθεί απόφαση. Η ικανοποίηση του αιτήματος μετά την άσκηση της προσφυγής καταργεί τη δίκη επειδή χάνει το αντικείμενο της εκτός εάν ο αιτητής, όπως συμβαίνει στην παρούσα περίπτωση, επικαλείται ιδιαίτερο έννομο συμφέρον που δικαιολογεί τη συνέχιση της. Και συγκεκριμένα ότι η παράλειψη έκδοσης άδειας για μεταβίβαση των μετοχών προξένησε ζημιά στον προσφεύγοντα: βλέπε προσφ. αρ. 623/92 Oscar Estates ν. Δήμου Παραλιμνίου, ημερ. 16/11/93.

Η κα Ιωαννίδου επέμεινε πως η Τράπεζα ενήργησε μέσα στα όρια της διακριτικής εξουσίας που της παρέχει το άρθρ. 40 του νόμου και με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και της κυπριακής οικονομίας. Περαιτέρω αρνήθηκε πως υπάρχει κανόνας για την αποπεράτωση των αιτήσεων στο χρόνο που εισηγήθηκε ο δικηγόρος του αιτητή, προσθέτοντας πως η κάθε περίπτωση εξαρτάται από τις περιστάσεις της και την αναγκαιότητα συνεργασίας με άλλες υπηρεσίες. Ανέφερε ακόμη ότι δεν υπήρχε προκατάληψη κατά του αιτητή λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων ούτε σημειώθηκε καθυστέρηση στην εξέταση της αίτησης.

Έχω ήδη αναφερθεί στα διαβήματα της Τράπεζας μετά την 9/10/93. Η ενέργεια της Τράπεζας να θέσει τους προβληματισμούς της στο Γενικό Εισαγγελέα και να ζητήσει τη συμβουλή του δεν μπορεί να εκληφθεί σαν εσκεμμένο διάβημα που αποσκοπούσε στην αποτροπή του αιτητή να προβεί στην εγγραφή της εταιρείας του στην Κύπρο. Δεν μπορεί να υπήρχε κακοπιστία δεδομένου ότι κατά το παρελθόν η Τράπεζα τήρησε ευνοϊκή στάση απέναντι στα παράπονα του εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και τώρα, μόλις είχε αποπερατωθεί η διαδικασία, παρέσχε την άδεια μερικές μόνο ημέρες μετά την απάντηση του Γενικού Εισαγγελέα. Κατά τη γνώμη μου υπό τις περιστάσεις δεν παραβιάστηκε η αρχή του εύλογου χρόνου.

Θα πρόσθετα και κάτι άλλο. Δεν προσκομίστηκαν στοιχεία, πέραν των γενικών δηλώσεων στις αγορεύσεις του αιτητή, στο βαθμό που απαιτείται, για την πρόκληση ζημίας στον αιτητή: βλέπε προσφ. αρ. 125/86 Χρίστος Παπαδόπουλος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, ημερ. 25/4/89.