|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2013) 3 ΑΑΔ 96
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
Aναφορά 2/2012
Αναφορικά με το άρθρο 140 του Συντάγματος.
25 Φεβρουαρίου, 2013
ΕΝΩΠΙΟΝ: Π. ΑΡΤΕΜΗ, Π., Α. ΚΡΑΜΒΗ, Δ. ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ,
Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Μ. ΝΙΚΟΛΑΤΟΥ, Γ. ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ,
ΣΤ. ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Κ. ΠΑΜΠΑΛΛΗ, Κ. ΚΛΗΡΙΔΗ,
Α. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ, Π. ΠΑΝΑΓΗ, Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΥ,
Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, ΔΔ.
ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Αιτητή,
και
ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ,
Καθ΄ης η αίτηση.
---------------------
Γνωμάτευση κατά πόσον «ο περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2012» βρίσκεται σε αντίθεση και είναι ασύμφωνος προς τις διατάξεις του Άρθρου 25 του Συντάγματος.
- - - - - - - - - - -
Κ. Λυκούργος και Δ. Εργατούδη (κα), εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για αιτητή
Α.Σ. Αγγελίδης με Α. Ευσταθίου (κα), για καθ΄ης η αίτηση.
Η Γνωμάτευση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη
Γ Ν Ω Μ Α Τ Ε Υ Σ Η
ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.: Περί τα τέλη του 2011 ο βουλευτής Άγγελος Βότσης, εκ μέρους της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΔΗ.ΚΟ. κατέθεσε πρόταση Νόμου με τίτλο «ο περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2011», με κύριο σκοπό την «νομική κάλυψη και ενδυνάμωση της Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ), μίας 100% κρατικής εταιρείας που το ίδιο το κράτος έχει ιδρύσει με αρμοδιότητα για να διαχειρίζεται όλα τα θέματα του Φυσικού Αερίου.»
Ακολούθως, τον Ιανουάριο του 2012, ο βουλευτής Νίκος Κατσουρίδης, εκ μέρους του ΑΚΕΛ- Αριστερά Νέες Δυνάμεις, κατέθεσε πρόταση Νόμου με τίτλο «Ο Περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2012», με σκοπό να καταργηθούν οι διατάξεις που είχαν εισαχθεί στο βασικό νόμο του 2007 (Ν. 199(1)/2007), να άρει την αναστολή άρθρων του βασικού νόμου και να επαναφέρει τις εξουσίες αδειοδότησης που είχε δυνάμει του βασικού νόμου η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ).
Μετά από αλλεπάλληλες συζητήσεις, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου και Βιομηχανίας κατέληξε σε μία αναθεωρημένη Πρόταση Νόμου, που αντικατέστησε τις δύο πιο πάνω Προτάσεις. Η Βουλή των Αντιπροσώπων υιοθέτησε την Πρόταση Νόμου και ψήφισε τον περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου (Τροποποιητικό) Νόμο του 2012.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μετά από συμβουλή του Γενικού Εισαγγελέα, καταχώρησε την παρούσα Αναφορά στο Ανώτατο Δικαστήριο, δυνάμει του Άρθρου 140 του Συντάγματος, με την οποία ζητείται «Γνωμάτευση κατά πόσο ο «περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2012» βρίσκεται σε αντίθεση και είναι ασύμφωνος προς τις διατάξεις του Άρθρου 25 του Συντάγματος.»
Ο τρόπος και η μεθοδολογία, με την οποία εξετάζεται η συνταγματικότητα Νόμου, υπήρξε αντικείμενο νομολογίας˙ αρκεί να παραπέμψουμε σε σχετικό απόσπασμα από την υπόθεση Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου & Άλλοι ν. Χρίστου Καραγιώργη & Άλλων (1991) 3 Α.Α.Δ. 159, στη σελ. 177:
«Με αυτά ως εισαγωγή θα εξετάσουμε τη συνταγματικότητα των προνοιών του κρινόμενου νόμου με επίγνωση των νομικών αρχών που διέπουν τον καθορισμό της συνταγματικότητας των νόμων, ιδιαίτερα το τεκμήριο της συνταγματικότητας που επιβάλλει την εφαρμογή κάθε νόμου εκτός αν η συνταγματικότητα του αμφισβητηθεί και η αντισυνταγματικότητα του καταδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας, όπως και τη μεθοδολογία κρίσης της συνταγματικότητας νόμων μέσω της αντιπαραβολής των προνοιών τους με τις διατάξεις και υπόβαθρο του Συντάγματος που κατ΄ισχυρισμό παραβιάζονται. Η σκοπιμότητα και σοφία των προνοιών του νόμου εκφεύγει του συνταγματικού ελέγχου. Εφόσον ο νόμος ευρίσκεται μέσα στα πλαίσια του Συντάγματος αποκλειστικός κριτής του περιεχομένου του είναι ο νομοθέτης, η Βουλή των Αντιπροσώπων.»
(Η έμφαση είναι δική μας).
Το Άρθρο 5 του υπό κρίση Τροποποιητικού Νόμου, προνοεί τα ακόλουθα:
«5. Το άρθρο 42 του βασικού νόμου τροποποιείται ως ακολούθως:
(α) Με την προσθήκη στην παράγραφο (α) του εδαφίου (1) αυτού, αμέσως μετά τη φράση «Στην περίπτωση που» (πρώτη γραμμή), της φράσης «κατά το χρόνο έναρξης της ισχύος του παρόντος Νόμου»˙ και
(β) με την αντικατάσταση της παραγράφου (ε) του εδαφίου (2) αυτού με την ακόλουθη νέα παράγραφο:
«(ε) Η ΔΕΦΑ, το διοικητικό συμβούλιο της οποίας διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο μετά από διαβούλευση με την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου και Βιομηχανίας, καθορίζεται ως:
(i) O ιδιοκτήτης του δικτύου μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου˙
(ii) ο διαχειριστής του δικτύου μεταφοράς και διανομής για όσο χρονικό διάστημα η κυπριακή αγορά αποτελεί αναδυόμενη αγορά ή και η Δημοκρατία δύναται να παρεκκλίνει από τις σχετικές πρόνοιες του ευρωπαϊκού δικαίου˙
(iii) ο καθολικός προμηθευτής φυσικού αερίου, σε οποιαδήποτε μορφή, στη Δημοκρατία για όλους ανεξαιρέτως τους πελάτες, ακόμα και για αυτούς που προμηθεύονται φυσικό αέριο για ιδία χρήση, για όσο χρονικό διάστημα η κυπριακή αγορά αποτελεί αναδυόμενη αγορά ή και η Δημοκρατία δύναται να παρεκκλίνει από τις σχετικές πρόνοιες του ευρωπαϊκού δικαίου.»
Επιπρόσθετα, το Άρθρο 2 του Τροποποιητικού Νόμου διαλαμβάνει τα πιο κάτω:
«2. Το άρθρο 2 του βασικού νόμου τροποποιείται με την προσθήκη, στην κατάλληλη αλφαβητική σειρά των ακόλουθων νέων όρων και των ορισμών τους:
«´Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου΄ η "ΔΕΦΑ" σημαίνει την ιδιωτική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης με την ονομασία ΄ΔΕΦΑ ΛΤΔ΄ που ιδρύθηκε και λειτουργεί δυνάμει του περί Εταιρειών Νόμου, όπως αυτός εκάστοτε τροποποιείται ή αντικαθίσταται, οι αρμοδιότητες της οποίας καθορίζονται στο άρθρο 42.»
Οι πιο πάνω πρόνοιες, σύμφωνα με τη νομολογία, θα πρέπει να αντιπαραβληθούν με το Άρθρο 25 του Συντάγματος και γι΄αυτό το παραθέτουμε αυτούσιο:
«1. Έκαστος έχει το δικαίωμα να ασκή οιονδήποτε επάγγελμα ή να επιδίδεται εις οιανδήποτε απασχόλησιν, εμπόριον ή επικερδή εργασίαν.
2. Η άσκησις του δικαιώματος τούτου δύναται να υπαχθή εις τους υπό του νόμου τιθεμένους όρους, περιορισμούς ή διατυπώσεις, αναφερομένους αποκλειστικώς εις τα συνήθως απαιτούμενα διά την άσκησιν οιουδήποτε επαγγέλματος προσόντα ή οίτινες είναι απαραίτητοι μόνον προς το συμφέρον της ασφαλείας της Δημοκρατίας ή της συνταγματικής τάξεως ή της δημοσίας ασφαλείας ή της δημοσίας υγείας ή των δημοσίων ηθών ή της προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών των ηγγυημένων υπό του Συντάγματος εις οιονδήποτε πρόσωπον ή προς το δημόσιον συμφέρον υπό τον όρον ότι διατυπώσεις, όροι και περιορισμοί δεν θα τίθενται διά νόμου κατ΄επίκλησιν του δημοσίου συμφέροντος εφ΄όσον είναι αντίθετοι προς τα συμφέροντα εκατέρας κοινότητος.
3. Κατ΄εξαίρεσιν των προμνησθεισών διατάξεων του παρόντος άρθρου ο νόμος δύναται να ορίση, εφ΄όσον τούτο συνάδη προς το δημόσιον συμφέρον, ότι ωρισμέναι επιχειρήσεις παρέχουσαι ουσιώδη δημοσίαν υπηρεσίαν ή σχετικαί προς την εκμετάλλευσιν των πηγών ενεργείας ή άλλων φυσικών πόρων θα ασκώνται αποκλειστικώς υπό της Δημοκρατίας ή υπό δήμου ή υπό νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ιδρυομένου προς τον σκοπόν τούτον υπό του ανωτέρω νόμου και διοικουμένου υπό τον έλεγχον της Δημοκρατίας και του οποίου το κεφάλαιον δύναται να προέρχηται εκ δημοσίων και ιδιωτικών πόρων ή μόνον εξ εκατέρας των πηγών τούτων.»
Στο περίγραμμα αγόρευσης του ο Έντιμος Γενικός Εισαγγελέας εισηγείται ότι σχετική με τον υπό κρίση Νόμο είναι η παράγραφος 3 του Άρθρου 25 και παραθέτει τις προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρχουν για να είναι δυνατή η διεξαγωγή ορισμένων επιχειρήσεων, που παρέχουν ουσιώδη δημόσια υπηρεσία, ή σχετίζονται με την εκμετάλλευση των πηγών ενεργείας υπό νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου και εισηγείται ότι δεν ικανοποιείται η προϋπόθεση που αφορά την επί τούτω ίδρυση από το σχετικό νόμο Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος της Βουλής των Αντιπροσώπων, αντιθέτως, υπέβαλε και υποστήριξε ότι η ΔΕΦΑ αποτελεί στην ουσία Οργανισμό Δημοσίου Δικαίου και ικανοποιεί και συνάδει πλήρως με, τις πρόνοιες του Συντάγματος, δηλαδή του Άρθρου 25, αφού, όπως ισχυρίζεται, εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον κάτω από την εποπτεία της ίδιας της Εκτελεστικής Εξουσίας.
Όπως προκύπτει από μία εξέταση του Άρθρου 25 του Συντάγματος είναι δικαίωμα ενός εκάστου να ασκεί οποιοδήποτε επάγγελμα υπό τους όρους που προνοεί ο νόμος, που αφορούν αποκλειστικά εκείνα τα προσόντα που συνήθως απαιτούνται για την άσκηση οποιουδήποτε επαγγέλματος. Κατ΄εξαίρεση, όμως, με βάση την παράγραφο 3, όπως «ο νόμος δύναται να ορίση . . . ωρισμέναι επιχειρήσεις . . . σχετικαί προς την εκμετάλλευσιν των πηγών ενεργείας ή άλλων φυσικών πόρων θα ασκώνται αποκλειστικώς υπό . . . ή υπό νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ιδρυομένου προς τον σκοπόν τούτον υπό του ανωτέρω νόμου και διοικουμένου υπό τον ελέγχον της Δημοκρατίας και του οποίου κεφάλαιον δύναται να προέρχηται εκ δημόσιων και ιδιωτικών πόρων ή μόνον εξ εκατέρας των πηγών τούτων.»
(Η έμφαση είναι δική μας).
Η θέση, την οποία πρόβαλε ενώπιόν μας κατά την προφορική του αγόρευση ο ευπαίδευτος συνήγορος εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, είναι, κατά την άποψη μας, ορθή. Είναι γεγονός ότι η ΔΕΦΑ δεν πληροί τις προϋποθέσεις της παραγράφου 3 του Άρθρου 25 του Συντάγματος, αφού δεν έχει δημιουργηθεί ως οργανισμός δημοσίου δικαίου υπό του σχετικού εξουσιοδοτικού νόμου, αλλά έχει συσταθεί με βάση τον περί Εταιρειών Νόμο, Κεφ. 113, ως ιδιωτική εταιρεία, γεγονός που προκύπτει σαφώς και από το άρθρο 2 του τροποποιητικού νόμου, το οποίο περιέχει τον ορισμό της ΔΕΦΑ. Όπως ορίζει, «σημαίνει την ιδιωτική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης με την ονομασία ΔΕΦΑ Λτδ που ιδρύθηκε και λειτουργεί δυνάμει του περί Εταιρειών Νόμου . . .». ( Η έμφαση είναι δική μας). Έτσι, ορθή είναι η θέση του Έντιμου Γενικού Εισαγγελέα ότι, ενώ πληρούνται οι υπόλοιπες προϋποθέσεις, εντούτοις δεν πληρούται η προϋπόθεση σύστασης οργανισμού δημοσίου δικαίου υπό του κρινομένου νόμου, που δίδει τις εξουσίες στη ΔΕΦΑ.
Κατά συνέπεια, γνωματεύουμε πως οι διατάξεις του άρθρου 5 του περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου (Τροποποιητικός) Νόμου του 2012, βρίσκονται σε αντίθεση και είναι ασύμφωνες προς τις διατάξεις του Άρθρου 25 του Συντάγματος.
Π. Αρτέμης, Π.
Α. Κραμβής, Δ.
Δ. Χατζηχαμπής, Δ.
Ε. Παπαδοπούλου, Δ.
Μ. Νικολάτος, Δ.
Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.
Στ. Ναθαναήλ, Δ.
Κ. Παμπαλλής, Δ.
Κ. Κληρίδης, Δ.
Α. Πασχαλίδης, Δ.
Π. Παναγή, Δ.
Λ. Παρπαρίνος, Δ.
Δ. Μιχαηλίδου, Δ.
/Χ.Π.