Για τους αιτητές στις υποθέσεις 620/98, 629/98, 630798, 772/98, 773/98, 777/98, 778/98: κ.Ι.Νικολάου

Για τους καθ΄ων η αίτηση - (Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λάρνακας): κ.Ανδρέου για

Για τους αιτητές στις υποθέσεις 1051/99, 1052/99, 1053/99, 1214/99, 1426/00, 1427/00, 1428/00, 1429/00: κ.Ι.Νικολάου

Για τους καθ΄ων η αίτηση - (Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λάρνακας): κ.Ανδρέου για κ.Γ.Τριανταφυλλίδη

Για τους αιτητές στις υποθέσεις 396/98, 481/98, 487/98, 235/99, 236/99, 237/99, 238/99, 1621/99, 1622/99, 123/00, 124/00: κ.Ι.Νικολάου

Για τους καθ΄ων η αίτηση - (Συμβούλιο Αποχετεύσεων Παραλιμνίου): κα.Αλ.Κουντουρή.

Για τους αιτητές στις υποθέσεις 622/98, 623/98, 624/98, 625/98, 627/98, 631/98, 662/98, 663/98, 664/98, 665/98, 666/98, 668/98, 761/98, 763/98, 765/98, 766/98, 768/98, 769/98, 774/98, 836/98, 838/98, 1063/98, 1064/98, 1065/98, 1066/98, 1067/68, 1068/98, 1069/98, 1070/98, 1071/98, 389/00, 390/00, 391/00, 394/00, 396/00: κ.Ι.Νικολάου

Για τους καθ΄ων η αίτηση - (Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού/Αμαθούντος: κα.Ρ.Καλλιγέρου για κ.Χρ.Δημητριάδη.

Για τους καθ΄ων η αίτηση - (Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού/Αμαθούντος): κα.Ρ.Καλλιγέρου για κ.Χρ.Δημητριάδη.

Για τους αιτητές στις υποθέσεις 1046/00, 1048/00, 1049/00, 1054/00, 1055/00, 1056/00, 1057/00, 1058/00, 1059/00, 1060/00, 1061/00, 1062/00, 1064/00, 1066/00, 1067/00, 1068/00, 1072/00: κ.Ι.Νικολάου

ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ: Να προχωρήσουμε τώρα να συζητήσουμε τις εισηγήσεις των δικηγόρων των αιτητών που αφορούν στον τρόπο υπολογισμού και επιβολής των επίδικων τελών. Η επιχειρηματολογία τους επικεντρώθηκε στην ερμηνεία και εφαρμογή του άρθρου 30(1)(β) του περί Αποχετευτικών Συστημάτων Νόμου του 1971, έχει δε δύο σκέλη. Η πρώτη αφορά στην ερμηνεία και εφαρμογή του πιο πάνω άρθρου, ενώ η δεύτερη στους σχετικούς κανονισμούς που καθορίζουν τον υπολογισμό και επιβολή των τελών. Οι δυο εισηγήσεις όμως είναι επάλληλες, γιατί το μέρος της επιχειρηματολογίας, που αφορά στον τρόπο υπολογισμού και επιβολής των τελών, στηρίζεται στην ερμηνεία που οι συνήγοροι διατείνονται πως πρέπει να αποδοθεί στο πιο πάνω άρθρο του Νόμου. Παραθέτουμε πιο κάτω τη σχετική διάταξη του άρθρου ώστε να γίνει πιο κατανοητή η θέση των δικηγόρων των αιτητών, και βεβαίως καθαρή και εύληπτη η κρίση του Δικαστηρίου.

«΄Εν τέλος επί των ιδιοκτητών ή κατόχων ακινήτου ιδιοκτησίας, οίτινες εξυπηρετούνται ή μέλλουν να εξυπηρετηθώσιν υπό των συστημάτων αποχετεύσεων λυμάτων ή ομβρίων υδάτων ή επωφελούνται ή μέλλουν ή δύνανται να επωφεληθώσιν εκ των τοιούτων έργων, είτε ομοιομόρφου ύψους επί εκάστης λίρας ή κλασματικού μέρους λίρας της εκτετιμημένης αξίας της ακινήτου ιδιοκτησίας, αναφορικώς προς την οποίαν καταβάλλεται το τέλος ή δια προοδευτικής φορολογίας εδραζομένης επί της τοιαύτης αξίας, κατά τον καθορισμόν του τοιούτου τέλους δυνατόν να ληφθή ειδική πρόνοια δια την μείωσιν ή αύξησιν του τέλους δι΄ωρισμένας τάξεις ιδιοκτησίας, αναλόγως του σκοπού, δι΄ον, η βαρυνομένη δια του τέλους ιδιοκτησία, χρησιμοποιείται, της φύσεως γενομένων εγκαταστάσεων και το προκύπτον εις την τοιαύτην ιδιοκτησίαν και τον ιδιοκτήτην ή κάτοχον αυτής όφελος».

(οι υπογραμμίσεις δικές μας, γιατί σ΄αυτές τις φράσεις του Νόμου στηρίζεται εξ΄ολοκλήρου η σχετική εισήγηση).

Διατείνονται οι δικηγόροι των αιτητών πως κατά τη θέσπιση των κανονισμών, που αφορούν στον καθορισμό των τελών, τα Συμβούλια είχαν εκ του Νόμου υποχρέωση να προβούν σε ειδική διαβάθμιση των ακινήτων που διαθέτουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, έτσι που να προνοείται για τους ιδιοκτήτες τους χαμηλότερο τέλος, έναντι αυτών που δεν διαθέτουν τέτοιες εγκαταστάσεις. Η προτεινόμενη διαβάθμιση αφορά σε ξενοδοχειακές μονάδες. Προτείνουν μάλιστα πως η ορθή εφαρμογή της σχετικής διάταξης επιβάλλει στα Συμβούλια ξεχωριστή έρευνα για την κάθε ακίνητη ιδιοκτησία, ώστε να διαπιστωθεί το όφελος που μπορεί να προκύψει σ΄αυτή από το αποχετευτικό έργο.

Το δεύτερο σημείο, όπως είπαμε ήδη, αφορά στον καθορισμό του τέλους σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου και τους σχετικούς κανονισμούς, όπου, στους τελευταίους ορίζεται συγκεκριμένη εκατοστιαία μονάδα σε ποσό, στη βάση της εκτιμημένης αξίας της ακίνητης ιδιοκτησίας.

Διατείνονται επίσης οι δικηγόροι των αιτητών πως οι κανονισμοί, σε ό,τι αφορά τις πρόνοιες τους για την επιβολή των τελών, είναι ultra vires του Νόμου, γιατί με αυτές περιορίζεται το εύρος των καθηκόντων που έχουν τα Συμβούλια, σε σχέση με την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 30(1)(β), που αφορά στη μείωση ή αύξηση των τελών αποχετεύσεων ανάλογα με τα νομοθετημένα κριτήρια ή στοιχεία, και συγκεκριμένα η ύπαρξη των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων στις ξενοδοχειακές μονάδες ορισμένων αιτητών.

Οι δικηγόροι των Συμβουλίων διαφωνούν με τις πιο πάνω θέσεις. Η επιχειρηματολογία τους στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην απόφαση του Δικαστηρίου μας στην ΚΑΝΙΚΑ HOTELS LTD, KAI AΛΛΟΙ, ν. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΕΩΝ ΛΕΜΕΣΟΥ-ΑΜΑΘΟΥΝΤΑΣ, (1997)3 Α.Α.Δ. σελ.15. Είναι γνωστό όμως πως μεταγενέστερα εκδόθηκαν αποφάσεις από αδελφούς δικαστές που διαφοροποιήθηκαν από το κεντρικό και δεσμευτικό στοιχείο στην πιο πάνω απόφαση, σε σχέση με τα νομικά σημεία που εγείρονται στις υπό συζήτηση προσφυγές. Με τις αποφάσεις τους οι αδελφοί δικαστές έκλιναν προς τις θέσεις των αιτητών, όπως προβλήθηκαν ενώπιον μας. ΄Αλλοι συνάδελφοι εξέφρασαν αντίθετη άποψη, υιοθετώντας δηλαδή στην ουσία την απόφαση στην ΚΑΝΙΚΑ. Γι΄αυτό κι η Πλήρης Ολομέλεια επελήφθη απευθείας των προσφυγών.

«Η διάκριση η οποία γίνεται στους Κανονισμούς μεταξύ ιδιοκτητών ξενοδοχείων και οργανωμένων διαμερισμάτων αφενός και άλλων ακινήτων αφετέρου, έχει ως αφετηρία τις διατάξεις του ΄Αρθρου 30(1)(β) του Νόμου, οι οποίες παρέχουν εξουσία για τη διαφοροποίηση των τελών ανάλογα με τη φύση της ιδιοκτησίας. Επίμετρο της διάκρισης είναι οι εγγενείς διαφορές μεταξύ ξενοδοχειακών μονάδων και καταλυμάτων αφενός και άλλων μορφών ιδιοκτησίας αφετέρου.»

(η υπογράμμιση δική μας)

Να σημειώσουμε εδώ πως στην πιο πάνω υπόθεση προβαλλόταν, μεταξύ άλλων, και απορρίφθηκε από το Δικαστήριο, ο ισχυρισμός πως η σχετική διάταξη των κανονισμών που διαφοροποιεί, για σκοπούς επιβολής τελών, τους ιδιοκτήτες ξενοδοχειακών και οργανωμένων διαμερισμάτων αφενός από τους άλλους ιδιοκτήτες αφετέρου, ήταν αντισυνταγματική γιατί προσέκρουε στο άρθρο 28(1) του Συντάγματος. ΄Εχουμε, επομένως, ενώπιον μας, και αυτό δεν αμφισβητείται, Νόμο και Κανονισμούς που κρίθηκαν συνταγματικοί.

Κρίνουμε λοιπόν πως τα Συμβούλια ορθά ερμήνευσαν και εφάρμοσαν τις εξουσίες που τους αποδίδονται από το σχετικό άρθρο του Νόμου, οι δε κανονισμοί που αφορούν στον καθορισμό των τελών συνάδουν με την πιο πάνω νομοθετική διάταξη. Τέλος, και αυτό έχει αποφασιστική σημασία, οι εισηγήσεις των δικηγόρων των αιτητών απολήγουν στη μεταβολή του χαρακτήρα του τέλους από φορολογικό σε ανταποδοτικό, σε αντίθεση με την τελεσίδικα εκφρασθείσα κρίση του δικαστηρίου, που, πρέπει να πούμε, έγινε κοινώς δεκτή από τους αιτητές.

Για το ίδιο θέμα, του τρόπου δηλαδή υπολογισμού και επιβολής των τελών σύμφωνα με το Νόμο, η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου ασχολήθηκε βασανιστικά. Αποφασίσαμε το επανάνοιγμα των υποθέσεων για παραπέρα διευκρινίσεις. Πριν από τη διαδικασία των διευκρινίσεων οι εκατέρωθεν θέσεις εμφανίζονταν συγκεχυμένες και αντιφατικές. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι διέλαθε της προσοχής των δικηγόρων όλων των μερών το πιο ουσιαστικό στοιχείο της υπόθεσης. Η τροποποίηση δηλαδή του άρθρου 32 του βασικού Νόμου από το άρθρο 3 του τροποποιητικού Νόμου, 5(1)/97, που το αντικατέστησε ολόκληρο. ΄Εχει δε τώρα ως εξής:

Οι καθ΄ων οι αίτηση δέκτηκαν πως το περιεχόμενο των πιο πάνω Νόμων είναι σαφές. ΄Οτι δηλαδή ο υπολογισμός των τελών γίνεται στη βάση των αξιών, αποτέλεσμα της γενικής εκτίμησης που έγινε δυνάμει του άρθρου 69 του Κεφ.224. Εισηγήθηκαν όμως πως οι αξίες μερικών από τις ιδιοκτησίες που επανεκτιμήθηκαν ή αναθεωρήθηκαν από το διευθυντή κτηματολογίου, και τις οποίες τα Συμβούλια έλαβαν υπόψη για να υπολογιστούν τα τέλη, πρέπει να ενταχθούν στο αποτέλεσμα γενικής εκτίμησης, που έγινε βάσει του άρθρου 69 του Κεφ.224. Με δυο λόγια η εισήγηση τους απολήγει στη θέση πως οι αξίες της ακίνητης ιδιοκτησίας τις οποίες καθόρισε ο διευθυντής, και ενεγράφησαν στα βιβλία του κτηματολογίου, είναι ως να προέκυψαν μετά από τη διαδικασία γενικής εκτίμησης, όπως προβλέπεται στο άρθρο 69 του Κεφ.224.

«Η δική μας προσέγγιση στην υπόθεση έχει διαφορετική νομική βάση. Κατά τη γνώμη μας ορθά ερμηνευόμενο το άρθρο 67 εφαρμόζεται μετά την πάροδο 5 ετών, όπως αναφέρεται στην πρώτη παράγραφο, και σε βραχύτερο χρονικό διάστημα όταν λειτουργούν οι επιφυλάξεις των παραγράφων (α), (β) και (γ), και στις δυο περιπτώσεις όμως θα επανεκτιμηθεί η ακίνητη ιδιοκτησία με σκοπό τον καθορισμό της αγοραίας αξίας της κατά το χρόνο της επανεκτίμησης και μετά, και όχι για να τροποποιηθεί η αξία που καθορίστηκε στη γενική εκτίμηση ως η ισχύουσα την 1.1.80.»

Αναφορικά με το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Πάφου θα πρέπει να υποδείξουμε πως η επιβολή των τελών αναφέρεται ως συντελεσθείσα δυνάμει κανονισμών, ΚΔΠ134/2000, οι οποίοι εκδόθηκαν μετά την επίμαχη τροποποίηση του βασικού νόμου με το Ν.5(1)/97. Απλή ανάγνωση του σχετικού κανονισμού, το σχετικό μέρος του οποίου ακολουθεί, αποδεικνύει πως αυτός είναι Ultra Vires του Νόμου.

Με τον τροποποιητικό νόμο Ν.5(1)/97 εφαρμόστηκε το εδάφιο 4 του άρθρου 69 του Κεφ.224 που προβλέπει πως:

«Γενική εκτίμησις ακινήτου ιδιοκτησίας δεόντως γενομένη δυνάμει των διατάξεων του παρόντος άρθρου δεν εφαρμόζεται είτε δια τους σκοπούς του παρόντος Νόμου είτε δια τους σκοπούς παντός ετέρου εν ισχύι Νόμου εκτός εάν επί τούτω νόμος θέλει προβλέψει περί της τοιαύτης εφαρμογής.»

Ενδεχομένως οι σχετικοί νόμου να μην αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό σκοπό του νομοθέτη, να υπολογίζονται δηλαδή τα τέλη στη βάση αξιών ακίνητης ιδιοκτησίας, που καθορίστηκαν στη γενική εκτίμηση με αναφορά, ως αξία, το 1980. Να σημειώσουμε δε πως πριν από τη σχετική τροποποίηση, ο βασικός νόμος θεσπίστηκε το 1971 η δε προηγούμενη γενική εκτίμηση έγινε την δεκαετία του 1920. Οι ρητές όμως και σαφείς διατάξεις του Νόμου, όπως τις παραθέτουμε πιο πάνω, πρέπει να εφαρμοστούν.

Καταλήγουμε ως ακολούθως: