ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΕΝΩΠΙΟΝ: Γ. ΠΙΚΗ, Π., Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, ΦΡ. ΝΙΚΟΛΑΙΔΗ,

Τ. ΗΛΙΑΔΗ, Α. ΚΡΑΜΒΗ, Δ.Δ.

ΑΝΤΕΝΝΑ T.V. ΛΙΜΙΤΕΔ

- και -

Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω

Υπουργικού Συμβουλίου

_______

Για τους εφεσείοντες : κ. Χρ. Χριστοφίδης.

Για τον εφεσίβλητο : κ. Π. Κληρίδης, Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας της

Δημοκρατίας.

_______

ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ, Δ.: Οι εφεσείοντες από τον Ιούνιο του 1993 λειτουργούν τηλεοπτικό σταθμό, με άδεια προσωρινής ισχύος που εκδόθηκε, προφανώς, βάσει του άρθρου 24(1) του περί Τηλεοπτικών Σταθμών Νόμου του 1992, Ν.29(Ι)/1992. Με την έγκριση των εφεσίβλητων εγκατέστησαν στην οροφή κτιρίου πύργο ύψους 15 μέτρων επί του οποίου τοποθέτησαν τις κεραίες του σταθμού τους. Η τοποθέτηση έγινε ύστερα από υποβολή των σχετικών προδιαγραφών.

Τρία χρόνια μετά τη λειτουργία του σταθμού διατάκτηκε από το Υπουργείο Συγκοινωνιών και ΄Εργων έρευνα για την επίδραση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που οι κεραίες τηλεοπτικών σταθμών έχουν στον ανθρώπινο οργανισμό.

Υποβλήθηκαν διάφορες εκθέσεις. Η έκθεση ημερ. 4.6.1996 διαπιστώνει τη συνεχιζόμενη έλλειψη επαρκών στοιχείων για τις επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη ακτινοβολία πάνω στον άνθρωπο. Καταλήγει ότι επιβάλλεται να καθορίζονται αυστηρότερα όρια επιτρεπτής ακτινοβολίας.

Στην έκθεση σημειώνεται ακόμα ότι «παρόλο που δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά ο άμεσος συσχετισμός της ακτινοβολίας που υπάρχει στο περιβάλλον και της υγείας του κοινού, εν τούτοις, υπάρχουν βάσιμες και αποδεκτές ενδείξεις (οι οποίες δεν επισημαίνονται στην έκθεση) για μεγάλη πιθανότητα δυσμενούς επηρεασμού της υγείας του».

Από τα αποτελέσματα των διάφορων μελετών που οι συντάκτες της έκθεσης είχαν υπ΄ όψιν τους, πιθανόν να μην επιβάλλεται, όπως παραδέχονται, σήμερα η άμεση λήψη μέτρων, όμως θεωρούν ότι μακροπρόθεσμα και με δεδομένη την ανάγκη συνεχούς αύξησης προστασίας του κοινού από την ακτινοβολία, η εγκατάσταση των σταθμών εκτός κατοικημένων περιοχών, το συντομότερο δυνατό, είναι εκ των πραγμάτων επιβεβλημένη.

Κανένας από τους λόγους που παρατίθενται στη συνέχεια δεν έχει σχέση με τη δημόσια υγεία. Γίνεται αόριστα επίκληση τεχνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και άλλων λόγων που επιβάλλουν την εγκατάσταση των συστημάτων εκπομπής εκτός κατοικημένων περιοχών, ενώ στη συνέχεια αναφέρονται η παρεμπόδιση της ομοιόμορφης λήψης υψηλής ποιότητας σήματος, ο οικονομικότερος συντονισμός των κεραίων του κοινού με τις κεραίες των αδειούχων σταθμών και η οπτική οχληρία που δημιουργεί το δάσος των κεραίων που χρησιμοποιούνται.

Γίνεται ακόμα εισήγηση για ψήφιση κατάλληλης νομοθεσίας που να προνοεί τον τρόπο λειτουργίας των διάφορων συστημάτων ραδιοεκπομπών και τη μετακίνηση σε κοινά, κατάλληλα περιφραγμένα πάρκα, των τηλεοπτικών σταθμών που λειτουργούν εντός της πόλης και τα προάστια της Λευκωσίας.

Στις εκθέσεις ημερ. 10.2.1996 και 27.2.1996 διαπιστώνεται ότι κατά τη διάρκεια των μετρήσεων της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και τη σύγκρισή τους με τα μέγιστα επιτρεπτά επίπεδα στην ταράτσα του κτιρίου όπου είναι εγκατεστημένος ο πύργος με την κεραία των εφεσειόντων, καταγράφτηκε ακτινοβολία έξι σχεδόν φορές χαμηλότερη από τα πλέον αυστηρά μέγιστα επιτρεπτά επίπεδα. ΄Ομως, παρ΄ όλα αυτά, γίνεται εισήγηση όπως ο πύργος ψηλώσει κατά 20 μέτρα ή η ισχύς του πομπού ελαττωθεί κατά τέσσερις φορές ή μετακινηθεί το σύστημα εκπομπής σε κατάλληλα περιφραγμένο χώρο.

Με βάση τα πιο πάνω συμπεράσματα το Υπουργικό Συμβούλιο στις 21.5.1997 αποφάσισε όπως εγκρίνει την εντός 12 μηνών μετακίνηση των κεραίων των τηλεοπτικών σταθμών σε προκαθορισμένα κοινά σημεία εκπομπής εκτός κατοικημένων περιοχών. Ενέκρινε ακόμα την αύξηση του ύψους του πύργου των εφεσειόντων στα 40 μέτρα, μέχρι τη μετακίνηση στα προκαθορισμένα κοινά σημεία εκπομπής εκτός κατοικημένων περιοχών, καθώς και τη μείωση της ισχύος του πομπού κατά 25%.

Οι εφεσείοντες προσέβαλαν την πιο πάνω απόφαση, αλλά η προσφυγή τους απορρίφθηκε πρωτόδικα. Υποστηρίζουν ότι η προσβαλλόμενη απόφαση συνιστά ανεπίτρεπτη ανάκληση προηγούμενης διοικητικής πράξης. Προβάλλουν ακόμα έλλειψη δέουσας έρευνας και πλάνη περί τα πράγματα κατά τη λήψη της απόφασης, η οποία ως εκ τούτου κατέστη αναιτιολόγητη.

Οι καθ΄ ων η αίτηση αντέτειναν ότι δεν τίθεται θέμα ανάκλησης προηγούμενης διοικητικής πράξης, αλλά επανακαθορισμού των όρων λειτουργίας του σταθμού.

Σύμφωνα με το άρθρο 24(3) του Νόμου 29(Ι)/92, όπως τροποποιήθηκε με τον περί Τηλεοπτικών Σταθμών (Τροποποιητικό) Νόμο του 1996, Ν.94(Ι)/96, η αρμόδια αρχή μπορεί να επιβάλει στους κατόχους αδειών όρους κατά την κρίση της και μέσα στο πνεύμα του Νόμου. Η χρησιμοποίηση από το νομοθέτη του ρήματος «επιβάλει» αντί του «επιβάλλει» είναι, κατά τη γνώμη μου, ενδεικτική του εύρους του δικαιώματος επιβολής όρων.

Επισημαίνεται ακόμα ότι στο άρθρο 24(3) του Ν.29(Ι)/92, πριν τροποποιηθεί, βάσει του οποίου οι αιτητές εξασφάλισαν την άδειά τους, προβλέπεται ότι οι αδειούχοι δεσμεύονται από σειρά συγκεκριμένων άρθρων που αναφέρονται. Στα άρθρα όμως αυτά δεν περιλαμβάνεται το άρθρο 14, σύμφωνα με το οποίο η αρμόδια αρχή μπορεί με εμπεριστατωμένη και πλήρως αιτιολογημένη απόφασή της, αφού προηγουμένως ακούσει τον ενδιαφερόμενο και εξασφαλίσει τη γνώμη της Επιτροπής, να ανακαλέσει υπό ορισμένες προϋποθέσεις, οποιαδήποτε άδεια τηλεοπτικού σταθμού. Εν πάση περιπτώσει, καμιά από τις προϋποθέσεις αυτές δεν υφίσταται στην παρούσα περίπτωση.

Ο επανακαθορισμός των όρων λειτουργίας, όπως χαρακτηρίστηκε η προσβαλλόμενη πράξη από τους εφεσίβλητους, δεν παύει να συνιστά, στην ουσία, ανάκληση της προηγούμενης διοικητικής πράξης με την οποία είχαν οριστεί τα μέγιστα επιτρεπόμενα όρια εκπομπής ακτινοβολίας.

Ανάκληση χωρεί εφ΄ όσον επιβάλλεται για λόγους δημόσιου συμφέροντος, ανεξαρτήτως χρόνου έκδοσης και κύρους και ανεξαρτήτως τυχόν κτηθέντων από αυτήν δικαιωμάτων, είτε από το πρόσωπο στο οποίο αφορά, είτε από τρίτους (Ιωακείμ κ.α. ν. Δήμου Λευκωσίας, Υποθ. Αρ. 97/95, ημερ. 27.9.1996). Βέβαια το σύμφυτο δικαίωμα της διοίκησης για ανάκληση διοικητικών πράξεων προσλαμβάνει τη μορφή καθήκοντος για επανεξέταση ληφθείσας απόφασης, εφ΄ όσον προκύπτουν νέα γεγονότα που διασαλεύουν το θεμέλιο της απόφασης.

Η ανάκληση νόμιμης πράξης ευμενούς προς το διοικούμενο δεν επιτρέπεται, αν η ανάκληση στηρίζεται σε μεταγενέστερη διαφορετική εκτίμηση των δεδομένων που υπήρχαν κατά την έκδοσή της και επί των οποίων η πράξη στηρίζεται (Κυνηγού κ.α. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2111, ημερ. 18.6.1998). Αντίθετα επιτρέπεται, κατ΄ εξαίρεση, για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Οι καθ΄ ων η αίτηση επικαλούνται την προστασία της δημόσιας υγείας και εν ονόματι αυτής επιβάλλουν στους εφεσείοντες, όπως και σε άλλους τηλεοπτικούς σταθμούς, σειρά μέτρων. Η έρευνα που διενεργήθηκε εξαντλήθηκε ουσιαστικά σε μετρήσεις της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας από τις κεραίες των τηλεοπτικών σταθμών, οι οποίες ουσιαστικά επιβεβαίωσαν τη συμμόρφωση των σταθμών με τα τεθέντα από την άδεια λειτουργίας τους όρια μέγιστης ακτινοβολίας. Μάλιστα, η ακτινοβολία που εκπέμπεται βρέθηκε ότι ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις αμελητέας έντασης, σε άλλη 300 φορές μικρότερη της επιτρεπομένης και στην περίπτωση των αιτητών, έξι φορές κατώτερη των τεθέντων ανώτατων ορίων.

Στα συμπεράσματα της έρευνας γίνεται παραδεκτή η ανυπαρξία επαρκών στοιχείων για τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας και η ανάγκη για περισσότερη έρευνα στον τομέα αυτό. Εντελώς αόριστα αναφέρεται ότι «στους επιστημονικούς κύκλους υπάρχει σύγκλιση απόψεων στην αντιμετώπιση της έλλειψης γνώσεων επί του θέματος με την εφαρμογή της αρχής ότι επιβάλλεται να καθορίζονται αυστηρότερα όρια επιτρεπτής ακτινοβολίας». Στη συνέχεια αναφέρεται ότι τέσσερα ιδρύματα διεθνούς κύρους, δύο διεθνή, το ICRP και το ΙΝΙRPA αλλά και το ANSI των Ηνωμένων Πολιτειών και το NRPB του Ηνωμένου Βασιλείου, καθορίζουν ως μέγιστο επιτρεπτό ποσοστό απορρόφησης ακτινοβολίας τα 0,08 W/kg που είναι έξι φορές υψηλότερο από την εκπεμπομένη από την κεραία των εφεσειόντων.

Η έλλειψη γνώσεων επί του θέματος επαναλαμβάνεται και στη συνέχεια γίνεται παραδεκτό ότι δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά ο άμεσος συσχετισμός της ακτινοβολίας που υπάρχει στο περιβάλλον και της υγείας του κοινού. Ακόμα αναφέρεται ότι και από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα των διάφορων μελετών που η επιτροπή η οποία έκαμε την έρευνα είχε υπ΄ όψιν της, πιθανόν να μην επιβάλλεται σήμερα η άμεση λήψη μέτρων.

Σημειώνεται ακόμα ότι η απόφαση προνοεί την ανάγκη καθιέρωσης κυπριακών προτύπων για προστασία του κοινού για τη διαχεόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, σαν βάση δε για τον καθορισμό αυτών προτείνεται η υιοθέτηση των διάφορων τρεχόντων διεθνών προτύπων των προαναφερθέντων διεθνών οργανισμών και των εθνικών ιδρυμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου, που όπως είδαμε θεωρούν ως ασφαλή ακτινοβολία και έξι φορές μεγαλύτερη από αυτήν που εκπέμπουν οι κεραίες των εφεσειόντων.

Πλην των μετρήσεων, η Επιτροπή που συνέταξε την έκθεση δεν προέβη σε οποιαδήποτε άλλη εξέταση για τις τυχόν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Δεν εξηγείται γιατί επιβάλλεται να ληφθούν τα μέτρα για τα οποία γίνεται εισήγηση, ενώ η θέση ότι η έλλειψη γνώσεων θα πρέπει να μας καθιστά περισσότερο αυστηρούς, εν όψει των υφιστάμενων προτύπων διεθνών οργανισμών εγνωσμένου κύρους που δεν αμφισβητήθηκαν καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, καθιστά την αιτιολόγηση θεωρητική.

Κρίνω ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αναιτιολόγητη, τουλάχιστον ως προς το ένα της σκέλος και γι΄ αυτό θα έκανα αποδεκτή την έφεση με έξοδα.

Φρ. Νικολαΐδης, Δ.

/ΜΔ