CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(2001) 2 ΑΑΔ 160

Ποινική Έφεση αρ. 6914.

Σύνθεση Δικαστηρίου: ΠΙΚΗΣ, Π., ΝΙΚΗΤΑΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, ΔΔ.

Μεταξύ:

Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός, όπως άλλωστε το διαπιστώνει το πρωτόδικο δικαστήριο, ότι κατ΄ ουσία η μόνη μαρτυρία που έτεινε να συνδέσει τον εφεσείοντα με τη διάπραξη των εγκλημάτων, ήταν η αναγνώριση του εφεσείοντος από τον παραπονούμενο. Ο εφεσείων ήταν άγνωστος στον παραπονούμενο^. η μόνη ευκαιρία που είχε για να του εντυπωθεί η φυσιογνωμία του ήταν χρονικό διάστημα 2-3 λεπτών κατά τη διάπραξη του εγκλήματος. Σύμφωνα με τον παραπονούμενο, ο εφεσείων ήταν το πρόσωπο το οποίο τον ακινητοποίησε εκ των όπισθεν και έθεσε το περίστροφο στον κρόταφό του. Άλλη μαρτυρία η οποία να εμπλέκει τον εφεσείοντα στη διάπραξη του εγκλήματος, δεν υπήρχε, όπως το ίδιο το Κακουργιοδικείο διαπίστωσε στην απόφασή του. Όπως αναφέρει στην απόφασή του σε σχέση με τη μαρτυρία του παραπονουμένου, «δεν υπάρχει άλλη άμεση και ανεξάρτητη ενίσχυσή της....»

Στις 21 Ιουλίου 1998, την επαύριο του εγκλήματος εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης του εφεσείοντος, πλην δεν έγινε κατορθωτή η εκτέλεσή του μέχρι την 24^η Ιουλίου 1998. Στο ενδιάμεσο, στις 22 Ιουλίου εκκρεμούσης της σύλληψης του εφεσείοντος η Αστυνομία ζήτησε από τον παραπονούμενο να αναγνωρίσει το δράστη μέσω φωτογραφιών^. επιδείχθηκε σ΄ αυτό αριθμός φωτογραφιών προς αναγνώρισή του. Οι φωτογραφίες αυτές ήταν δύο ειδών: (α) Φωτογραφίες από αλπούμς της Αστυνομίας, στερεότυπου αστυνομικού τύπου σεσημασμένων ατόμων, και (β) άλλη φωτογραφία ή φωτογραφίες που παραλήφθηκαν από την κατοικία του εφεσείοντος, περίπου δέκα τον αριθμό. Σύμφωνα με την Αστυνομία μόνο σε μια από αυτές εμφαινόταν ο εφεσείων. Οι άλλες εννέα ήταν αγνώστου περιεχομένου πιθανόν φωτογραφίες άλλων μελών της οικογένειας που λήφθηκαν σε ακαθόριστο χρόνο. Η αδελφή του εφεσείοντος η οποία παρέδωσε τις φωτογραφίες στην Αστυνομία, κατά παράκληση των ανακριτών κατέθεσε ότι μόνο μια φωτογραφία τους παρέδωσε^. εκείνη στην οποία απεικονιζόταν ο εφεσείων με δύο ή τρία άλλα άτομα καθήμενοι σε καναπέ. Πότε λήφθηκε εκείνη η φωτογραφία είναι άγνωστο, όπως άγνωστο παρέμεινε αν υπήρχε οποιαδήποτε ομοιότητα μεταξύ του εφεσείοντος και των άλλων προσώπων που απεικονίζονταν στη φωτογραφία. Ο ίδιος ο παραπονούμενος κατέθεσε ότι του επιδείχθηκε αφενός σειρά μικρών φωτογραφιών από τα αλπούμ της Αστυνομίας, και αφετέρου μια φωτογραφία την οποία χαρακτήρισε πολιτική. Καμιά απόδειξη δεν δόθηκε από την Αστυνομία στην αδελφή του παραπονούμενου για την παραλαβή των φωτογραφιών όπως δεν λήφθηκε καμμιά απόδειξη για την επιστροφή τους. Ακόμα σημαντικότερο οι όποιες φωτογραφίες επιδείχθηκαν στον παραπονούμενο δεν κατατέθηκαν στο δικαστήριο.

Ο εφεσείων αρνήθηκε να λάβει μέρος σε αναγνωριστική παράταξη^. συμφώνησε όμως να καταστεί με την παρουσία του, σε Αστυνομικό σταθμό υποκείμενο αναγνώρισης από τον παραπονούμενο. Εκεί ο παραπονούμενος αναγνώρισε τον εφεσείοντα και με τη βεβαιότητα που του γεννήθηκε κατέθεσε ότι ο ένας από τους τρεις δράστες ήταν ο εφεσείων.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέκτηκε κατ΄ αρχάς ότι η Αστυνομία πήρε από το σπίτι του εφεσείοντος και επέδειξε στον παραπονούμενο όχι μια αλλά δέκα φωτογραφίες. Δυσκολευόμεθα να κατανοήσουμε τη σημασία συλλογής δέκα άσχετων φωτογραφιών εκτός αν πρόθεση των Αστυνομικών Αρχών ήταν η συμμόρφωση με τις αριθμητικές προδιαγραφές της Διάταξης 3(α) των Αστυνομικών Διατάξεων (Αρ. 8) που διέπουν τη Διαδικασία Αναγνώρισης Προσώπων και Περιουσίας Μέσω Φωτογραφιών.

Εφόσον απουσίαζε η ομοιότης, προς τί η επίδειξη των εννέα φωτογραφιών στο μάρτυρα; Οι σχετικές Αστυνομικές Διατάξεις είναι προσαρμοσμένες προς και απηχούν τις αρχές της νομολογίας ως προς τη παραδεκτή διαδικασία για την αναγνώριση προσώπων, μέσω φωτογραφιών ή αναγνωριστικής παράταξης. Δεν είναι τυχαίο το ότι επιβάλλεται η επίδειξη πολλών φωτογραφιών με σχετικά όμοιο περιεχόμενο στο μάρτυρα. Σκοπείται η διασφάλιση της αξιοπιστίας της αναγνώρισης και η αποφυγή σφαλμάτων τα οποία διαφορετικά είναι δύσκολο να αποτραπούν. Προς επίτευξη του ίδιου σκοπού κατατείνει και η Διάταξη 3(στ) των Κανονισμών που ορίζει:

Το Κακουργιοδικείο στην απόφασή του αναφέρεται στην Κυπριακή και Αγγλική νομολογία που διαφωτίζει για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πρέπει να γίνεται η αναγνώριση υπόπτων. Μια από τις υποθέσεις αυτές, ο λόγος της οποίας δεν αμφισβητείται είναι η R. v. Dwyer and Fergunson (1925)2 K.B. 799, 18 Cr. App. Rep. 145, στην οποία αποφασίστηκε ότι αντενδείκνυται η αναγνώριση υπόπτου ο οποίος έχει συλληφθεί μέσω φωτογραφιών. Το Κακουργιοδικείο έκρινε ότι δεν τύγχανε εφαρμογής στην προκείμενη υπόθεση η αρχή της Dwyer εφόσον κατά το χρόνο της αναγνώρισης δεν είχε ακόμα συλληφθεί ο εφεσείων. Το Κακουργιοδικείο έσφαλε. Η ουσία της Dwyer έγκειται στη διαμόρφωση άποψης εκ μέρους των αστυνομικών αρχών σε βαθμό που να δικαιολογεί τη σύλληψη του υπόπτου και όχι στο τυχαίο γεγονός του ακριβούς χρόνου εκτέλεσης του εντάλματος σύλληψης.

Άλλη Αγγλική απόφαση όπου γίνεται παραπομπή στην απόφαση του Κακουργιοδικείου είναι η R. v. Haslam (1927)19 Cr. App. Rep. 59, στην οποία αποδοκιμάστηκε η κατά πρόσωπο διαδικασία αναγνώρισης υπόπτου μετά την αναγνώρισή του από φωτογραφία. Όπως λέχθηκε:

Στη Dwyer (ανωτέρω), κρίθηκε ότι η επίδειξη μιας και μόνο φωτογραφίας του υπόπτου σε μάρτυρα καθιστά απαράδεκτη ως μαρτυρία μεταγενέστερη αναγνώρισή του σε αναγνωριστική παράταξη. Διαφοροποιείται όμως η κατάσταση αν επιδειχθούν στο μάρτυρα πολλές φωτογραφίες.

Η Αγγλική αυθεντία η οποία πραγματεύεται διεξοδικά τις αρχές που διέπουν την αναγνώριση υπόπτων και τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται είναι η R. v. Turnbull (1976)3 All E.R. 549^. υπόθεση η οποία υιοθετήθηκε και αποτέλεσε σημείο αναφοράς σε πολλές Κυπριακές αποφάσεις.

Στην Turnbull, διαγράφονται οι κίνδυνοι από την εμφιλοχώρηση σφάλματος στην αναγνώριση υπόπτων και οι διαδικασίες που πρέπει να τηρούνται για τον κατά το δυνατό αποκλεισμό λάθους. Ανάλογη καθοδήγηση παρέχεται και για την αξιολόγηση μαρτυρίας αναγνώρισης υπόπτων και της σημασίας ενισχυτικής μαρτυρίας ως ασφαλιστικής δικλείδας για την αποφυγή λαθών που μπορεί να παρεισφρήσουν στην αναγνώριση.

Στη θεώρηση της μαρτυρίας η οποία έγινε δεκτή, το Κακουργιοδικείο δεν απέδωσε σημασία ή την πρέπουσα βαρύτητα σε ένα ουσιώδες μέρος της, εκείνο που αφορούσε την περιγραφή του υπόπτου από τον παραπονούμενο στο σκιτσογράφο της Αστυνομίας, το λοχία Σταύρο Περικλέους, (Μ.Υ.3). Όπως κατέθεσε ο κ. Περικλέους, εκτός από τον πρώτο κατηγορούμενο, ο παραπονούμενος δεν είχε καθαρή εικόνα για τους άλλους δύο δράστες τους οποίους για πρώτη φορά είδε. Ο μάρτυρας δεν επιχείρησε, ζοφερή ως φαίνεται να ήταν η εικόνα που του δόθηκε, να σκιτσογραφίσει τους άλλους δύο γιατί το εγχείρημα ανακόπηκε από την Αστυνομία μετά τη θετική αναγνώριση του πρώτου κατηγορούμενου από τον παραπονούμενο.

Το θεμέλιο της αναγνώρισης του εφεσείοντος είναι ακροσφαλές και για ένα άλλο λόγο, την καθοδήγηση, έστω έμμεση, του παραπονουμένου από τα αστυνομικά όργανα για το πρόσωπο του υπόπτου. Το ακόλουθο απόσπασμα από τη μαρτυρία του παραπονουμένου κατά την αντεξέταση είναι αποκαλυπτικό: