CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(1998) 2 ΑΑΔ 417

ΕΝΩΠΙΟΝ: ΠΙΚΗ, Π., ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ, Δ/στών

ΠΙΚΗΣ, Π.: ΄Υστερα από μακρά δίκη, το Κακουργιοδικείο έκρινε τους Geoffrey Michael John Pernell, Alan Carl Ford και Justin Andrew Fowler ένοχους για την:-

Στη συνέχεια, το Κακουργιοδικείο διαπιστώνει ότι η μαρτυρία κατέδειξε ότι οι κατηγορούμενοι τελούσαν υπό τη επήρεια του αλκοόλ και ότι «... η μέθη σε κάποιο βαθμό θα πρέπει να επενήργησε στη συμπεριφορά των τριών κατηγορουμένων όχι όμως σε τέτοιο βαθμό που να τους απαλλάσσει από ποινική ευθύνη.» Αποτίμησε τις συνέπειες της μέθης ως προς τον καθορισμό της ποινής, υπό το φως δύο αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που διαπραγματεύονται το θέμα - Police v. Ioannou (1989) 2 C.L.R. 61 και Γενικός Εισαγγελέας ν. Τσιολή (1991) 2 Α.Α.Δ. 194. Η κατάληξή του, για τις συνέπειες της μέθης στην τιμωρία των κατηγορουμένων, είναι:-

Οι δικηγόροι των εφεσειόντων ανέπτυξαν, διαδοχικά και συμπληρωματικά, τους λόγους για τους οποίους προσβάλλεται η ποινή, που τελικά την καθιστούν, κατά την εισήγησή τους, έκδηλα υπερβολική - (βλ. Philippou v. Republic (1983) 2 C.L.R. 245 και Γεωργίου ν. Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 525). Αυτοί ανάγονται, κατ' εξοχήν, σε νομικά σφάλματα, τα οποία βάρυναν την απόφαση του Κακουργιοδικείου, και παραλείψεις στην απόδοση της πρέπουσας σημασίας σε γεγονότα, που άπτονται της τιμωρίας των εφεσειόντων.

Σημειώνουμε ότι πρόσφατα και στην Αγγλία έχουν διατυπωθεί ερωτηματικά ως προς το συμβατό νομοθετικών διατάξεων, που αφήνουν τη ρύθμιση του χρόνου κράτησης του κατηγορουμένου στην Εκτελεστική Εξουσία, με την αρχή του κράτους δικαίου. Αναφερόμαστε στην R. v. Sec of State exp Stafford (1998) 4 All E.R. 7 (H.L.) και στην απόφαση του Εφετείου στην ίδια υπόθεση (1998) 1 W.L.R. 503, 518. Στην ίδια απόφαση της Δικαστικής Επιτροπής της Βουλής των Λόρδων, επισημαίνεται ότι η θεμελιακή αρχή του κοινού δικαίου για τον καθορισμό της ποινής θέτει ως μέτρο την αντιστοιχία μεταξύ της σοβαρότητας του εγκλήματος και της ποινής.

Και ο δικηγόρος των εφεσιβλήτων είναι της ιδίας άποψης - ότι η απόφαση στη Χατζησάββα οριοθετεί τις συνέπειες της ισόβιας κάθειρξης. Συμφώνησε ότι είναι κάτω από αυτό το πρίσμα που πρέπει να οραθεί το δικαιολογημένο της ποινής των ισοβίων δεσμών.

Στη Χατζησάββα, επισημαίνεται ότι, στους περί Φυλακών Κανονισμούς, ποινή φυλάκισης διά βίου εξισώνεται με φυλάκιση είκοσι ετών. Η αποκήρυξη των Κανονισμών, σύμφωνα με τους εφεσείοντες, άλλαξε το σκηνικό της ποινής της ισόβιας κάθειρξης. ΄Οτι οι Κανονισμοί των Φυλακών είχαν την επίδρασή τους στη διαγραφή των παραμέτρων της ισόβιας φυλάκισης, διαφαίνεται από την απόφαση στη Georghios Avraam Mouzouris v. The Republic (1966) 2 C.L.R. 9. Ποτέ, όμως, δεν έγινε δεκτό ότι ποινή φυλάκισης είκοσι ετών αποτελούσε το ανώτατο όριο της τιμωρίας για το έγκλημα της ανθρωποκτονίας, όπως καταδεικνύει η απόφαση στη Georghios Aristidou v. The Republic (1967) 2 C.L.R. 43), στην οποία επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης εικοσιπέντε ετών για το ίδιο έγκλημα.

Στην Ονησίλλου ν. Δημοκρατίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 556, επισημαίνεται ότι, όπου η ανθρωποκτονία είναι το αποτέλεσμα ηθελημένης παράνομης πράξης, δικαιολογείται η επιβολή πολύχρονης ποινής φυλάκισης^. μη αποκλειόμενης της ποινής των ισοβίων δεσμών, όπως προκύπτει από τις Christos Stylianou Koliandris v. The Republic (1965) 2 C.L.R. 72^. Georghios Avraam Mouzouris v. The Republic, (ανωτέρω), και Lemonas v. Republic (1986) 2 C.L.R. 25.

Στις αγορεύσεις των δικηγόρων των εφεσειόντων έγινε αναφορά σε μεγάλο αριθμό αποφάσεων, διαφωτιστικών για το μέτρο της τιμωρίας για σοβαρά εγκλήματα ανθρωποκτονίας - (βλ Costis Demetri Kelberis v. Regina 20 C.L.R., Part I, 106^. Adamos Pantelis v. The Republic (1969) 2 C.L.R. 92^. Georghios Kyprianou v. The Republic (1971) 2 C.L.R. 158^. Charalambos Michael Kentas v. The Republic (1971) 2 C.L.R. 305^. Philippou v. Republic, (ανωτέρω)^. Lemonas v. Republic, (ανωτέρω)^. Περικλή ν. Δημοκρατίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 524^. Ονησίλλου ν. Δημοκρατίας, (ανωτέρω)^. Σάββα ν. Δημοκρατίας (1992) 2 Α.Α.Δ. 231^. Ηλιάδης ν. Δημοκρατίας (1995) 2 Α.Α.Δ. 6).

Οι δικηγόροι των εφεσειόντων υποστήριξαν ότι ποινή ισόβιας κάθειρξης, η ανωτάτη ποινή που μπορεί να επιβληθεί για ανθρωποκτονία, μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις ανθρωποκτονίας και μόνο όταν διαφαίνεται κίνδυνος για την ασφάλεια του κοινού από την απόλυση του καταδικασθέντος στο προβλεπτό μέλλον. Η θέση αυτή ευρίσκει έρεισμα σε σειρά αγγλικών αποφάσεων, οι οποίες μνημονεύονται και αναλύονται στο σύγγραμμα «Principles of Sentencing", του D.A. Thomas, Second Edition, σελ. 301 κ.ε. ΄Οπως εξηγεί ο συγγραφέας, η πρόγνωση των κινδύνων, που ενέχει για το κοινό η απόλυση των ανθρωποκτόνων, σε οποιοδήποτε μελλοντικό στάδιο, είναι σύνθετο έργο. Η νοητική κατάσταση του καταδικασθέντος, ενδείξεις για συναισθηματική ανωριμότητα, φαντασιώσεις, παρορμητική συμπεριφορά και αστάθεια αποτελούν παράγοντες, οι οποίοι προσμετρούν στη διάγνωση του κινδύνου. Οι κίνδυνοι και η αβεβαιότητα για το μέλλον πρέπει να αποκαλύπτονται από μαρτυρία ή από προηγούμενες καταδίκες του καταδικασθέντος και όχι από τη θεωρητική πιθανολόγηση μελλοντικών εξελίξεων από αυτή τούτη τη διάπραξη του εγκλήματος.

΄Οπως αναφέρεται στην Attorney General's Reference No. 32 of 1996 (1996) Crim.L.R. 917, το κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο, υπό το φως του συνόλου των γεγονότων, "... it appeared that the offender was likely to represent a serious danger to the public for an indeterminate time". (Ελεύθερη μετάφραση: «... όταν ο παραβάτης φαίνεται, κατά λογική πρόβλεψη, να παριστάνει σοβαρό κίνδυνο για το κοινό, για ακαθόριστο χρόνο.)

Η πρώτη αγγλική απόφαση, στην οποία γίνεται ο συσχετισμός μεταξύ της ποινής ισόβιας κάθειρξης και των κινδύνων που εγκυμονεί η απόλυση του καταδικασθέντος για το κοινό, είναι η Rowland Jack Forster Hodgson 52 Cr.App.R. 113. Η αρχή που υιοθετείται έτυχε εφαρμογής σε μεγάλο αριθμό μεταγενέστερων αποφάσεων - (βλ., μεταξύ άλλων Wilkinson 5 Cr.App.R.(S.) 105^. De Havilland 5 Cr.App.R.(S.) 109^. Attorney General's Reference No. 76 of 1996 (1996) Crim.L.R. 670).

Και στην Κύπρο, όπως αποκαλύπτει η νομολογία, συνυπολογίζονται οι κίνδυνοι, που ενέχει για το κοινό η απόλυση του καταδικασθέντος, στην επιβολή του ανωτάτου ορίου ποινής που προβλέπει ο νόμος. Στην Kyriacos Georghiou Kakouris v. The Police (1972) 2 C.L.R. 42, ο Τριανταφυλλίδης, Π., εκδίδοντας την απόφαση του Εφετείου, ανέφερε τα ακόλουθα, ως προς το πότε είναι παραδεκτή η επιβολή της ανώτατης ποινής:- (σελ. 44)

΄Οπως αναφέραμε στην Antoniou v. Police (1983) 2 C.L.R. 319, διακρίνονται δύο περιπτώσεις, στις οποίες δικαιολογείται η επιβολή του ανώτατου ορίου ποινής, το οποίο προβλέπει ο νόμος:- (σελ. 323)

Στη δεύτερη περίπτωση, οδηγό αποτελεί η Kyriacos Georghiou Kakouris v. The Police, (ανωτέρω). Στην Antoniou v. Police, (ανωτέρω), τονίζεται ότι τα δικαστήρια είναι, γενικά, απρόθυμα να διαγράψουν νεαρά πρόσωπα, εκτός εάν κάθε ελπίδα για αναμόρφωσή τους έχει εκλείψει.

Προκύπτει από την Antoniou v. Police, (ανωτέρω), ότι μπορεί να επιβληθεί το ανώτατο όριο ποινής, το οποίο προβλέπει ο νόμος, ανεξάρτητα από τους κινδύνους που εγκυμονεί για το κοινό η απόλυση του καταδικασθέντος σε μελλοντικό στάδιο, σε εξαιρετικές περιπτώσεις^. εκείνες στις οποίες η φύση του εγκλήματος είναι τόσο σοβαρή και η ανάγκη για την αποτροπή επανάληψής του από τον ίδιο ή άλλους στον κοινωνικό χώρο τόσο μεγάλη, ώστε να δικαιολογείται η υιοθέτησή του.

Η μέθη και η παράλειψη του Κακουργιοδικείου να αποδώσει σ' αυτή βαρύτητα, ως ελαφρυντικό στοιχείο, είναι άλλος λόγος που επικαλέστηκαν οι εφεσείοντες ως ανατρεπτικός του βάθρου της ποινής. Η μέθη, υπέβαλαν, δεν μπορεί να αποκλειστεί ως στοιχείο που επέδρασε στη συμπεριφορά τους, παράγοντας που, στην προκείμενη περίπτωση, έπρεπε να είχε επενεργήσει ως ελαφρυντικό^. ιδιαίτερα σε ότι αφορά την άμβλυνση των αναστολών τους. Επρόκειτο για περίπτωση, όπως επιχειρημα-τολογήθηκε, που η μέθη έπρεπε να προσμετρήσει ως στοιχείο μετριαστικό της ποινής. Τόσο η αγγλική όσο και η κυπριακή νομολογία, στις οποίες έγινε αναφορά, αφήνουν, όπως υποστήριξαν, αυτό το ενδεχόμενο ανοικτό.

Η αγγλική νομολογία δεν αναγνωρίζει τη μέθη ως ανεξάρτητο ή ιδιαίτερο στοιχείο μετριαστικό της ποινής - (βλ., μεταξύ άλλων, Kirkland (1975) CSP C3-2DO1^. Bradley (1980) 2 Cr App R (S) 12) - χωρίς να αποκλείεται η πρόσδοση σ' αυτό τον παράγοντα βαρύτητας, εφόσον τα ιδιαίτερα γεγονότα της υπόθεσης τον αναδεικνύουν σε παράγοντα σημασίας για τον καθορισμό της ποινής. (Βλ. τη θεώρηση της νομολογίας στα συγγράμματα, στα οποία έγινε αναφορά - "Principles of Sentencing", του D.A. Thomas, Second Edition, σελ. 209 κ.ε.^. "Emmins on Sentencing", Martin Wasik, Second Edition, σελ. 61 και "Sentencing and Penal Policy", του A. Ashworth, σελ. 171 κ.ε.)

Σύμφωνα με την κυπριακή νομολογία, η επήρεια του ποτού είναι παράγοντας, ο οποίος λαμβάνεται υπόψη, με ποικίλες, όμως, επιπτώσεις στην ποινή. Μπορεί, ανάλογα με την επίδρασή του στη διάπραξη του εγκλήματος, σε συνάρτηση με τη φύση του εγκλήματος, να προσμετρήσει είτε ως επιβαρυντικός είτε ως ελαφρυντικός παράγοντας - (βλ. Demetris Michael Kourris v. The Police (1970) 2 C.L.R. 53). Είναι δυνατό να έχει μετριαστικές επιπτώσεις, όπου διαφαίνεται ότι επηρέασε την κρίση του κατηγορουμένου - (βλ. Francis Kenneth Smith and Another v. The Police (1969) 2 C.L.R. 189).

Η επίδραση της μέθης στη διαμόρφωση της ποινής εξετάστηκε σε δύο σχετικά πρόσφατες αποφάσεις του Δικαστηρίου, στις οποίες έγινε, όπως σημειώσαμε, αναφορά στην απόφαση του Κακουργιοδικείου - στις Police v. Ioannou, (ανωτέρω), και Γενικός Εισαγγελέας ν. Τσιολή, (ανωτέρω)). Στην πρώτη, ελαχιστοποιείται, αν όχι εκμηδενίζεται, η επενέργεια της μέθης ως παράγοντα μετριαστικού της ποινής. Στη δεύτερη, διαπιστώνεται ότι δε δικαιολογείται η άκαμπτη προσέγγιση του Δικαστηρίου στην Ioannou. Στον ευαίσθητο τομέα της ποινής, αναφέρεται, η μέθη μπορεί, ανάλογα με τις ιδιαίτερες περιστάσεις της κάθε υπόθεσης, να προσμετρήσει ως μετριαστικό στοιχείο.

Στο βαθμό που η μέθη αμβλύνει τον αυτοέλεγχο και η χαλαρότητα που επιφέρει επιδρά στις πράξεις του παραβάτη, μπορεί να προσμετρήσει ως ελαφρυντικός παράγοντας^. νοουμένου ότι η κατανάλωση αλκοόλ δεν έχει ως λόγο τη διευκόλυνση της υλοποίησης απόφασης για τη διάπραξη του εγκλήματος. Στην προκείμενη περίπτωση, το Δικαστήριο αποδέχτηκε ότι «... η μέθη σε κάποιο βαθμό θα πρέπει να επενέργησε στη συμπεριφορά των τριών κατηγορουμένων ...». Το Κακουργιοδικείο δεν προσέδωσε οποιαδήποτε βαρύτητα στη μέθη, «λόγω της φύσης και σοβαρότητας των αδικημάτων». Διαπιστώνεται σφάλμα στην προσέγγιση του Κακουργιοδικείου. Η σοβαρότητα του αδικήματος προσδιορίζεται ανεξάρτητα από τη μέθη, ενώ η μέθη αποτελεί στοιχείο, το οποίο υπεισέρχεται στην αποτίμησή της. Η επήρεια του ποτού, κάτω από την οποία τελούσαν οι εφεσείοντες κατά το χρόνο διάπραξης των εγκλημάτων για τα οποία καταδικάστηκαν, μετριάζει τη σοβαρότητα τους. ΄Αλλοι μετριαστικοί παράγοντες είναι το λευκό μητρώο των εφεσειόντων και η ηλικία τους.

Εφόσον κρίνουμε ότι η ποινή της ισόβιας κάθειρξης πρέπει να παραμεριστεί - και όντως παραμερίζεται - καθίσταται δικό μας έργο ο καθορισμός της τιμωρίας των εφεσειόντων - (βλ., μεταξύ άλλων, Γεωργίου ν. Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 525 και Γενικός Εισαγγελέας ν. Φανιέρου, Ποινική ΄Εφεση 6235, 12/12/96).

Για το έγκλημα της ανθρωποκτονίας επιβάλλεται ποινή φυλάκισης, σε κάθε ένα των καταδικασθέντων, 25 ετών.