|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2016:B273
(2016) 1 ΑΑΔ 1452
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΙΤΗΣΗ ΑΡ. 128/2015)
9 Ιουνίου 2016
[ΣΤ. ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ/στές]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗ Δ.35., Θ.20 ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 43 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 3 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ), ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964 ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΤΑΓΗ 57 ΘΕΣΜΟΣ 2 ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΤΑΓΗ 59 ΘΕΣΜΟΙ 1 ΚΑΙ 11 ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 134 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦ.155.
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΡΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΑ ΠΑΡΑΧΩΡΙΣΗ ΑΔΕΙΑΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΕΙ ΕΦΕΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΓΩΝ ΚΑΙ/Ή ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ, ΗΜΕΡ. 23/03/2015, 23/06/2015, 25/06/2015, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΑΠΟΚΟΠΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΑΡΩΓΩΝ, ΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΟΣΟ ΕΚ €5.915,50, ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΝΟΜΟΥ, Ν.165(1)/2000, ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ 2003, ΚΑΝ.10(2)(3), ΗΤΟΙ ΛΟΓΩ ΑΝΤΙΘΕΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΠΙΟ ΠΑΝΩ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ.
------------------------------------------
Α. Ιωάννου (κα) προσωπικά.
-----------------------------------------
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του
Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Ναθαναήλ.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Η αιτήτρια είναι δικηγόρος και με την υπό κρίση αίτηση επιδιώκει την άδεια του Εφετείου να καταχωρήσει έφεση εναντίον των διαταγών του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού ημερ. 23.3.2015, 23.6.2015 και 25.6.2015, με τις οποίες της κοινοποιήθηκε η έγκριση καταλόγου εξόδων που υπέβαλε στο πλαίσιο νομικής αρωγής σε αριθμό ποινικών υποθέσεων. Από τους εγκριθέντες καταλόγους εξόδων, όπως τους υπολόγισε ο αρμόδιος Πρωτοκολλητής και τους ενέκρινε Δικαστής του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, απεκόπησαν 73 από τις 109 εμφανίσεις της δικηγόρου για τους κατηγορουμένους στις ποινικές υποθέσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι η αιτήτρια απώλεσε ένα συνολικό ποσό ύψους €5.915,50, ενώ είχε προβεί στις αντίστοιχες εμφανίσεις ενώπιον του αρμοδίου Δικαστηρίου.
Η αίτηση βασίζεται στη Δ.35 θθ20 και 28, στο άρθρο 4 του περί Νομικής Αρωγής Νόμου αρ. 165(1)/2002 και στον Κανονισμό 10(2)(3) του περί Νομικής Αρωγής Διαδικαστικού Κανονισμού του 2003. Τόσο στην υποστηρικτική ένορκη δήλωση της ίδιας της αιτήτριας, όσο και ενώπιον του Δικαστηρίου κατά τη συζήτηση της αίτησης, προτάθηκε η θέση ότι λανθασμένα και/ή καθ' υπέρβαση εξουσίας και/ή αναιτιολόγητα δεν εγκρίθηκε αριθμός εμφανίσεων, ούτε και δόθηκε το ελάχιστο ποσό που θα δικαιούτο με βάση τους κανονισμούς παρά το ότι οι εμφανίσεις της αιτήτριας ως δικηγόρου ενώπιον των Δικαστηρίων στις αντίστοιχες ποινικές υποθέσεις είχαν καταγραφεί και γίνει αποδεκτές από το Δικαστήριο. Περαιτέρω το Δικαστήριο το οποίο ενέκρινε τον κατάλογο εξόδων στην κάθε περίπτωση δεν ήταν ο φυσικός Δικαστής των υποθέσεων της υπόθεσης και επομένως αναρμοδίως ενήργησε. Πρόσθετα, ακόμη και αν ήθελε θεωρηθεί ορθή η ενέργεια του Δικαστή να παρέμβει εκ των υστέρων και κατά παράβαση των εγκριμένων εμφανίσεων της ώστε να αποκοπεί αριθμός εξ αυτών και πάλι το Δικαστήριο απεφάσισε πεπλανημένα κατά τον Νόμο και τα πραγματικά γεγονότα, χωρίς να προβεί σε δέουσα έρευνα και χωρίς να λάβει υπόψη τη σοβαρότητα και περιπλοκότητα της κάθε υπόθεσης, τον αριθμό και τη χρονική διάρκεια των εμφανίσεων κατά την ακροαματική διαδικασία.
Η αιτήτρια στην υποστηρικτική ένορκη δήλωση της επισυνάπτει 11 καταλόγους εξόδων για τους κατηγορουμένους για τους οποίους είχε διορισθεί ως συνήγορος με το σύστημα της νομικής αρωγής, οι οποίοι κατάλογοι εμπεριέχουν λεπτομερώς τις εμφανίσεις της αιτήτριας, τον λόγο της κάθε εμφάνισης και τα αντίστοιχα ποσά έναντι εκάστης εμφανίσεως. Στον κάθε κατάλογο εμφανίζεται σφραγίδα με την οποία ο Πρωτοκολλητής εγκρίνει το τελικό ποσό, αφού προηγουμένως προβαίνει σε αντίστοιχη αποδοχή ή μη εκάστου συγκεκριμένου ποσού. Ο κατάλογος αυτός προωθήθηκε προς το Δικαστήριο για έγκριση στις 19.3.2015 και ενεκρίθη από το Δικαστήριο με ανάλογη χειρόγραφη σημείωση στις 23.3.2015. Τα δεδομένα αυτά αφορούν τον πρώτο κατάλογο στην Ποινική Υπόθεση 1019/13, με αριθμό νομικής αρωγής 166/13, ο οποίος κατάλογος είχε υποβληθεί από την αιτήτρια στις 23.12.2014. Οι υπόλοιποι 10 κατάλογοι εξόδων φέρουν ανάλογες ημερομηνίες υποβολής τους, υπολογισμού τους από τον Πρωτοκολλητή και έγκριση τους από το Δικαστήριο.
Η αιτήρια πέραν της φυσικής δικαιοσύνης την οποία επικαλείται, υποδεικνύοντας ότι με τον τρόπο που ενήργησε ο Πρωτοκολλητής και στη συνέχεια ο Δικαστής, άλλαξε η μέχρι τότε ακολουθούμενη πρακτική έγκρισης των καταλόγων, εισηγείται περαιτέρω ότι δικαιούται να επικαλεσθεί την αρχή ubi jus ibi remedium εφόσον δεν μπορεί να δίνεται δικαίωμα εκ του Νόμου για τη χορήγηση νομικής αρωγής χωρίς να υπάρχει και αντίστοιχο δικαίωμα προσβολής της απόφασης του Δικαστηρίου όταν αυτό ενεργεί κατ' ισχυρισμόν αναιτιολόγητα και αυθαίρετα μη αποδεχόμενο τις πραγματικές εμφανίσεις του συνηγόρου που διορίσθηκε προς υπεράσπιση κατηγορουμένου. Η αιτήτρια παρέπεμψε επίσης στις σχετικές Αγγλικές δικονομικές πρόνοιες και συγκεκριμένα στον Κανονισμό 27 των Criminal Legal Aid (Remuneration) Regulations 2013, καθώς και σε σχετικό Practice Direction, ως επίσης και στην απόφαση In Re A Barrister (Wasted Costs Order) (No.1 of 1991) [1992] 3 W.L.R. 662. Παρέπεμψε επίσης σε πρακτικό που τηρήθηκε στην Ποινική Έφεση αρ. 9/12, όπου στις 21.2.2013, Εφετείο αποδέχθηκε και επέτρεψε την καταχώρηση Έφεσης εναντίον απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού ημερ. 11.12.2012, στην οποία απεκόπη από κατάλογο εξόδων νομικής αρωγής ποσό €8.285,00, αντίστοιχο 70 εμφανίσεων της δικηγόρου, καθώς και αποκοπή από άλλο κατάλογο εξόδων νομικής αρωγής, με αποτέλεσμα να αποκοπεί ποσό €840,00. Παρέπεμψε περαιτέρω στην Ποινική Έφεση αρ. 59/13, η οποία προφανώς ακολούθησε την άδεια που δόθηκε στην Ποινική Αίτηση αρ. 9/12 και στην οποία με βάση το πρακτικό που τηρήθηκε στις 22.10.2013, η εφεσίβλητη Δημοκρατία αποδέχθηκε την τροποποίηση της πρωτόδικης απόφασης ώστε να προστεθεί στον υπολογισμό των εξόδων, έτερο ποσό €6.000,00. Οι υποθέσεις αυτές αφορούσαν και πάλι την παρούσα αιτήτρια.
Ο περί Νομικής Αρωγής Ν.168(1)/2002, ως τροποποιήθηκε μέχρι το 2015, δεν προνοεί εξειδικευμένα για την υποβολή καταλόγου εξόδων, τον τρόπο υπολογισμού του από το Δικαστήριο και την έγκριση του. Ιδιαιτέρως δεν προνοεί ούτε για τον τρόπο αμφισβήτησης του τελικού αποτελέσματος επί του καταλόγου όταν ο δικηγόρος διαφωνεί με τον τρόπο που ο Πρωτοκολλητής και στη συνέχεια το Δικαστήριο υπολογίζει και εγκρίνει τα ποσά που υποβλήθηκαν. Η αιτήτρια συναφώς επικαλείται γενικά τον Νόμο αυτό χωρίς να εξειδικεύει συγκεκριμένο άρθρο, το οποίο να της δίδει δικαίωμα στην υποβολή της παρούσας αίτησης. Παρατηρείται όμως ότι το άρθρο 9 του Νόμου εμπεριέχει πρόνοιες βοηθητικές προς τις θέσεις της αιτήτριας. Το εδάφιο (2) αναφέρεται σε «υπολογισμό των εξόδων του επιτυχόντος δικαιούχου», ενώ το εδάφιο (3) αναφέρεται σε ποσό δυνάμει της νομικής αρωγής που «εγκρίνεται από το Δικαστήριο».
Ο περί Νομικής Αρωγής Διαδικαστικός Κανονισμός (Αρ.1) του 2003 (Παράρτημα Δεύτερο της Επίσημης Εφημερίδας ημερ. 28.3.2003, Αρ.3), ως τροποποιήθηκε ιδιαιτέρως το 2008 (αρ.49/2008), καθορίζει με τον Κανονισμό 10(2) συγκεκριμένα ποσά για τις εμφανίσεις σε ποινικές υποθέσεις. Προνοούνται κατώτατα και ανώτατα ποσά για τις επόμενες εμφανίσεις μετά την πρώτη εμφάνιση, για την οποία καθορίζεται συγκεκριμένο ποσό που περιλαμβάνει και τις οδηγίες.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, δεν υπάρχει συγκεκριμένη διάταξη που να προνοεί για το μηχανισμό αμφισβήτησης του τρόπου υπολογισμού και έγκρισης των εξόδων επί καταλόγου νομικής αρωγής. Ούτε και ο Νόμος ή οι Κανονισμοί παραπέμπουν στους Θεσμούς Πολιτικής Δικονομίας ως εφαρμοζόμενους στην περίπτωση μη ύπαρξης συγκεκριμένης κανονιστικής ρύθμισης στους Κανονισμούς Νομικής Αρωγής.
Η αιτήτρια επικαλείται τη Δ.35 θ.20 η οποία αφορά εξειδικευμένη πρόνοια των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας ούτως ώστε να χρειάζεται η προηγούμενη άδεια του Εφετείου ως προς την καταχώρηση έφεσης αποκλειστικά και μόνο επί λόγου που αφορά λανθασμένη οδηγία ή απόφαση Δικαστηρίου σε σχέση με τα έξοδα ή διαταγή μετά από επιψήφιση εξόδων. Τέτοια άδεια από το Εφετείο δεν δίνεται εκτός εάν παρουσιάζεται ότι η οδηγία ή διαταγή είναι αντίθετη προς τις πρόνοιες οποιουδήποτε Νόμου ή Κανονισμού ή βασίζεται σε λανθασμένη αντίληψη γεγονότων ή διατάσσει οποιοδήποτε διάδικο να καταβάλει έξοδα που έχουν δημιουργηθεί από άλλο διάδικο χωρίς επαρκή αιτιολογία. Η πρόνοια αυτή δεν έχει εφαρμογή στα δεδομένα της νομικής αρωγής. Οι υποθέσεις Ποινική Αίτηση αρ. 9/12 και Ποινική Έφεση αρ. 59/13, στις οποίες έχει αναφερθεί η αιτήτρια (και οι οποίες δεν είναι δημοσιευμένες), δεν εμπεριέχουν κάποιο σκεπτικό επίλυσης του κενού που διαπιστώνεται στο Νόμο αρ. 165(1)/2002 και τους περί Νομικής Αρωγής Κανονισμούς. Είναι όμως βοηθητικές ως προς ότι δύο διαφορετικές συνθέσεις Εφετείων, αποδέχθηκαν προς εξέταση παρόμοιο αίτημα ελέγχου της νομιμότητας ή ορθότητας της απόφασης του Δικαστηρίου να εγκρίνει ανάλογους καταλόγους εξόδων. Είναι επίσης υπόψη του παρόντος Εφετείου η απόφαση στη Σύλβια Χρ. Αδάμου ν. Αστυνομίας, Ποινικές Εφέσεις υπ' αρ. 263/14-288/14 ημερ. 18.11.2015, με την οποία απερρίφθησαν εφέσεις επί αμφισβητούμενων καταλόγων εξόδων σε ποινικές υποθέσεις με το σύστημα νομικής αρωγής. Η απόφαση δεν τυγχάνει όμως εφαρμογής στα δεδομένα της υπό κρίση αίτησης. Εκεί η έφεση, καταχωρηθείσα απευθείας ως ποινικής υφής, απερρίφθη διότι η εφεσείουσα δεν μπορούσε να ενταχθεί στην έννοια καταδικασθέντος κατηγορουμένου στον οποίο επεβλήθη ποινή, ώστε να δικαιούτο να ασκήσει ποινική έφεση. Εδώ η αιτήτρια, ορθά πράττουσα, αιτείται προηγούμενης άδειας να καταχωρήσει έφεση επί των εξόδων που δεν της αποδόθηκαν.
Το γεγονός ότι το ζήτημα δεν ρυθμίζεται ρητά από τη νομοθεσία δεν πρέπει να επενεργήσει σε βάρος της υπό κρίση αίτησης. Πέραν της παρατήρησης ότι η προηγούμενη αίτηση αρ.9/12 και η έφεση αρ.59/13 είχαν λάβει αριθμούς ταξινομηθείσες ως Ποινική Αίτηση και Ποινική Έφεση αντίστοιχα, ενώ η υπό κρίση έλαβε αριθμό Πολιτικής Αίτησης, η αιτήτρια δικαιούται σε θεραπεία ελέγχου της ορθότητας του υποβληθέντος και εγκριθέντος καταλόγου εξόδων.
Επέστη ο χρόνος για τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας και των Κανονισμών ώστε να προνοείται σαφώς η διαδικασία αμφισβήτησης της έγκρισης καταλόγου εξόδων νομικής αρωγής. Η υπόθεση In Re A Barrister - ανωτέρω - πιστοποιεί το γεγονός της ύπαρξης εξειδικευμένων νομοθετικών προνοιών για το ζήτημα στην Αγγλία. Ανάλογες ρυθμίσεις μπορούν να γίνουν και εδώ.
Εν πάση περιπτώσει, επί της προαναφερθείσας, αν μη τι άλλο πρακτικής, η Αίτηση εγκρίνεται. Δίδεται άδεια όπως καταχωρηθεί Πολιτική Έφεση εναντίον των αντίστοιχων διαταγών του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού ημερομηνίας 20.3.2015, 23.6.2015 και 25.6.2015. Επιτρέπεται συναφώς, προς αποφυγή περαιτέρω αχρείαστων εξόδων, η συνένωση σε μία έφεση των διαφόρων αμφισβητούμενων καταλόγων εξόδων.
Η έφεση να καταχωρηθεί εντός 30 ημερών από τη σύνταξη του παρόντος Διατάγματος. Τα έξοδα της παρούσας αίτησης θα παραμείνουν ως έξοδα στην πορεία της καταχωρηθείσας έφεσης.
Δ.
Δ.
Δ.