ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΝΑΥΤΟΔΙΚΕΙΟΥ

2 Ιουλίου, 2003

[Π. ΚΑΛΛΗΣ, Δ/στής]

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΙΤΗΡΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,

ΚΑΙ

ΠΛΟΙΟ "ARABELLA", ΤΩΡΑ ΣΤΟ

ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ (ΔΥΤΙΚΟ ΜΩΛΟ),

_________________________

Η αξίωση των εναγόντων, ως είχε αρχικά διατυπωθεί στην παραγ. 15 της έκθεσης απαιτήσεως, είχε ως εξής:

«(1) Αξία 2815 μ.τ. αραβόσιτου που καταστράφηκε ολοσχερώς

(ή το ισάξιο του σε Κυπριακό νόμισμα) .............................. Δολ. ΗΠΑ 306.835

(2) Έξοδα για διάθεση και/ή καταστροφή κατεστραμμένου

αραβόσιτου .................................................. ......................... Λ.Κ.11.387

(3) Υπερωρίες για ξεφόρτωμα κατεστραμμένου αραβόσιτου ..... Λ.Κ. 1.500

(4) Δικαιώματα αναλύσεων δειγμάτων (καθ΄ υπολογισμό) ....... Λ.Κ. 2.000

(5) Δικαιώματα αντιπροσώπων ενδιαφερομένων μελών και/ή

φορτωτών ένεκα του ότι είχαν κατηγορηθεί από τον

πλοίαρχο ότι η ζημιά ωφείλετο σ΄ αυτούς ........................... Λ.Κ. 1.500

(6) Υπερωρίες και επιπρόσθετες αμοιβές που αναγκάστηκαν οι

ενάγοντες να καταβάλουν λόγω των άνω ενεργειών ή

παραλείψεων του εναγομένου ............................................. & #9;Λ.Κ. 1.000»

Στη διάρκεια της ακρόασης τα κονδύλια 15(2) και 15(4) μειώθηκαν στις Λ.Κ.7.043 και Λ.Κ.400 αντίστοιχα. Επίσης στη διάρκεια της ακρόασης το κονδύλι 15(3) αυξήθηκε στις Λ.Κ.5.757 ύστερα από διάταγμα τροποποίησης (βλ. ενδιάμεση απόφαση του δικαστηρίου ημερ. 5.6.2003).

Σημειώνεται ότι στην αναφορά, η οποία καταχωρήθηκε ως αποτέλεσμα της πιο πάνω τροποποίησης, τα κονδύλια 15(4), 15(5) και 15(6) έγιναν Λ.Κ.3.950, Λ.Κ.300 και Λ.Κ.6.527,17 αντίστοιχα.

Παρόλο ότι ο Πρωτοκολλητής (βλ. σημείωμα του ημερ. 9.6.2003) δήλωσε στο συνήγορο των εναγόντων ότι τα κονδύλια 15(4), 15(5) και 15(6) δεν καλύπτονται από την τροποποίηση ο τελευταίος επέμενε όπως η τροποποιημένη Αναφορά καταχωρηθεί ως έχει.

Οι ενάγοντες είναι Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου που έχει συσταθεί και λειτουργεί σύμφωνα με τον Περί Ελέγχου Σιτηρών Νόμο, Κεφ. 68 (όπως έχει τροποποιηθεί). Μεταξύ άλλων έχει αρμοδιότητες για την εισαγωγή, αγορά, αποθήκευση, φύλαξη και διάθεση σιτηρών.

Ο εναγόμενος «είναι και καθ΄ όλους τους ουσιώδους χρόνους ήταν πλοίο γραμμένο στο νηολόγιο της Μάλτας και τελούσε κάτω από την ιδιοκτησία της ιδιωτικής εταιρείας Harrier Shipping Co. Ltd από τη Μάλτα».

Κατά ή περί τον Δεκέμβριο 2001 οι ενάγοντες ύστερα από προσφορές αγόρασαν από κάποιον Cargill International S.A. (που είναι έμπορος σιτηρών με διεθνή δραστηριότητα) 24851 μ.τ. αραβόσιτου για να μεταφερθούν από την Αργεντινή στην Λεμεσό για τις ανάγκες της Κύπρου.

Οι ενάγοντες «κατέβαλαν ή ανάλαβαν την υποχρέωση για την αξία του @ Δολλάρια ΗΠΑ 109 κατά τόνο» περιλαμβανομένου ναύλου από το λιμάνι ή λιμάνια φόρτωσης στην Αργεντινή μέχρι την Λεμεσό που ήταν το λιμάνι προορισμού και εκφόρτωσης όπου και οι ενάγοντες διατηρούν αποθηκευτικούς χώρους (σιλό) και εγκαταστάσεις γι΄ απ΄ ευθείας αυτόματη εκφόρτωση σιτηρών από τα πλοία σ΄ αυτούς.

Το πιο πάνω εμπόρευμα που κατά πάντα ουσιώδη χρόνο ήταν ιδιοκτησία των εναγόντων φορτώθηκε στο εναγόμενο πλοίο με προορισμό τη Λεμεσό σε 2 δόσεις. 17.430 μ.τ. φορτώθηκαν στο λιμάνι του Diamante Αργεντινής κατά ή περί τις 27.2.2002 και οι υπόλοιποι 7.421 μ.τ. στο λιμάνι του Rosario Αργεντινής κατά την επομένη.

Για το πιο πάνω εμπόρευμα εκδόθηκαν από τον εναγόμενο και/ή υπογράφτηκαν από τον πλοίαρχο του προς όφελος και/ή λογαριασμό των εναγόντων 2 φορτωτικές, σημειωμένες «ναύλος προπληρωμένος» με ημερ. 27 και 28.2.2002 για 17.430 μ.τ. και 7.421 μ.τ. αντίστοιχα που είχαν φορτωθεί στο εν λόγω πλοίο σε πολύ καλή και εμπορεύσιμη κατάσταση γι΄ ασφαλή μεταφορά του από τα πιο πάνω λιμάνια φόρτωσης στη Λεμεσό για να παραδοθούν στους ενάγοντες και/ή κατά διαταγή τους.

Κατά τη φόρτωση το εμπόρευμα επιθεωρήθηκε από ανεξάρτητους δεόντως εξουσιοδοτημένους επιθεωρητές στα λιμάνια φόρτωσής του οι οποίοι και πιστοποίησαν ότι ήταν σύμφωνο με τις προδιαγραφές του και όλους τους όρους συμβατικούς ή άλλους των οποίων αποτελούσε αντικείμενο τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά.

Σύμφωνα με τους όρους των πιο πάνω εγγράφων και τους κανονισμούς που ενσωματώνουν ο εναγόμενος είχε την υποχρέωση να μεταφέρει τα εν λόγω εμπορεύματα ο ναύλος για τα οποία είχε προπληρωθεί για λογαριασμό των εναγόντων στη Λεμεσό στην ίδια καλή και εμπορεύσιμη κατάσταση στην οποία αυτά ήταν κατά την φόρτωση λαμβάνοντας όλα τα δέοντα και ενδεδειγμένα μέτρα προσοχής και φροντίδας για τη φόρτωση, διατήρηση και ασφαλή του φύλαξη κατά τη διάρκεια της μεταφοράς.

Το εμπόρευμα είχε συσκευαστεί στα 4 αμπάρια του πλοίου αριθμημένα από 1-4 (από την πλώρη προς την πρύμνη) που είχαν φορτωθεί ως εξής:

«Αμπάρι 1: 4300 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante

1167 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Rosario

Αμπάρι 2: 4000 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante

2378 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Rosario

Αμπάρι 3: 6630 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante

Αμπάρι 4: 2500 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante

3876 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Rosario»

Το εν λόγω πλοίο έφθασε στο λιμάνι της Λεμεσού κατά ή περί τις 27.3.2002 και την επόμενη μέρα άρχισε η εκφόρτωση με αναρροφητικούς κοχλίες και/ή άλλα αυτόματα μέσα από το πλοίο κατ΄ ευθείαν στο σιλό των εναγόντων.

Κατά την εκφόρτωση διαπιστώθηκε ότι μέρος του φορτίου «που βρισκόταν στ΄ αμπάρια 1 και 2 εκ 2815 μ.τ. αξία Δολλ. ΗΠΑ 306.835 περίπου ήταν εντελώς καταστραμμένο».

Τον πιο πάνω εμπόρευμα είχε καταβραχεί από νερά που είχαν εισχωρήσει στα αμπάρια κατά τη φόρτωση και/ή το ταξίδι «ένεκα της αμέλειας και/ή υπαιτιότητας του εναγομένου κι ένεκα εκ μέρους του παράλειψης να τηρήσει τις εκ των άνω φορτωτικών και άλλων εγγράφων ως ανωτέρω συμβατικών και άλλων υποχρεώσεων του και/ή παράβασης διεθνών κανόνων και κανονισμών και/ή πρακτικής ναυσιπλοϊας».

Ο εναγόμενος υπήρξε αμελής γιατί:

«(1) Καθ΄ ην στιγμή είχε ξεσπάσει βροχή στα λιμάνια φόρτωσης κατά τη διάρκεια της άφησε τα σχετικά αμπάρια ανοικτά ενώ γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι η εισχώρηση βροχής σ΄ αυτά θα προξενούσε ζημιά στο φορτίο.

(2) Παράλειψε να λάβει μέτρα κατά τη διάρκεια της βροχής για προστασία του φορτίου που ήταν κάτω από τον έλεγχο κι ευθύνη του.

(3) Άφησε νερό να εισχωρήσει στα αμπάρια και/ή παρέλειψε να εμποδίσει την εισχώρησή του.

(5) Ενήργησε κατά τρόπο αμελή και απαράδεκτο και χωρίς φροντίδα για την ασφάλεια της περιουσίας που του είχαν εμπιστευθεί οι ενάγοντες.

(6) Παρέλειψε να πληροφορήσει τους ενάγοντες για τις παραλείψεις του ώστε να λάβουν μέτρα για την προστασία άλλων παρόμοιων εμπορευμάτων με τα οποία το επηρεασθέν εμπόρευμα δυνατό να ερχόταν σ΄ επαφή.»

Ο εναγόμενος είχε αποκρύψει από τους ενάγοντες ότι κατά τη διάρκεια των φορτώσεων έβρεχε κάτι που προέκυψε αργότερα από τις έρευνες που διεξάχθηκαν για διαπίστωση των αιτίων των ζημιών.

Μέρος του καταστραφέντος φορτίου και πριν η ζημιά σ΄ αυτό ανακαλυφθεί είχε εισροφηθεί στο σιλό των εναγόντων με αποτέλεσμα να τεθούν σε κίνδυνο μόλυνσης και καταστροφής τεράστιες ποσότητες εμπορευμάτων που ήταν σ΄ αυτό. Για την προφύλαξη αυτών των εμπορευμάτων οι ενάγοντες αναγκάστηκαν να λάβουν μέτρα για τον εξαερισμό του σιλό για τα οποία προς ζημιά τους χρειάστηκαν δαπάνες σε υπερωρίες κ.λ.π..

Ένεκα της κατάστασης του φορτίου και της κακοσμίας ο Δήμος Λεμεσού είχε απαιτήσει τη μεταφορά του σε σκουπιδότοπο εκτός Λεμεσού. Για τη διάθεση δε του κατεστραμμένου φορτίου οι ενάγοντες υπέστησαν δαπάνες εκ Λ.Κ.7.043,63.

Πριν τη διάθεση του φορτίου οι ενάγοντες ζήτησαν από τον εναγόμενο να αναλάβει τη διάθεση του χαλασμένου φορτίου κάτι που αυτός αρνήθηκε ή παρέλειψε να πράξει ή έστω να συνεργαστεί.

Ο εναγόμενος έχει εγείρει δύο προδικαστικές ενστάσεις. Ισχυρίστηκε ότι:

(α) Το Ναυτοδικείο της Κύπρου στερείται δικαιοδοσίας για εκδίκαση της παρούσας υπόθεσης και ότι το αρμόδιο Δικαστήριο για να εκδικάσει την υπόθεση είναι το Δικαστήριο της χώρας όπου εκδόθηκαν οι φορτωτικές και έγινε η φόρτωση του εμπορεύματος.

(β) Οι ενάγοντες δεν αποκαλύπτουν αγώγιμο δικαίωμα εναντίον των εναγομένων, αφού σύμφωνα με την Αναφορά η ζημιά προκλήθηκε στο εμπόρευμα κατά τη διάρκεια της φόρτωσης και δεν αποκαλύπτεται αν η φόρτωση έγινε από τον εναγόμενο και/ή αν υπήρχε οποιαδήποτε συμβατική ή άλλη υποχρέωση του εναγομένου αναφορικά με την φόρτωση.

Χωρίς βλάβη των πιο πάνω προδικαστικών ενστάσεων ο εναγόμενος πρόβαλε την πιο κάτω υπεράσπιση:

Περαιτέρω ο εναγόμενος δεν δέχθηκε ότι το εμπόρευμα θα μεταφερόταν για λογαριασμό των εναγόντων και ότι ήταν σε καλή κατάσταση και/ή ότι ο εναγόμενος είχε την υποχρέωση της φόρτωσης του εμπορεύματος. Ισχυρίσθηκε ότι το εμπόρευμα είχε φορτωθεί στο πλοίο από υπαλλήλους οι οποίο είχαν μισθωθεί, για τον σκοπό αυτό «από τους φορτωτές και/ή τους ενάγοντες και/ή και τους δύο και ο εναγόμενος ουδεμία σχέση είχε με τη φόρτωση του εμπορεύματος».

Επίσης ο εναγόμενος δεν δέχθηκε τους ισχυρισμούς των εναγόντων περί αμέλειας. Ισχυρίσθηκε «ότι ουδεμία φόρτωση έγινε κατά την διάρκεια βροχής σε οποιοδήποτε από τα λιμάνια φόρτωσης και ούτε προκλήθηκε ζημιά στο εμπόρευμα ένεκα της βροχής». Ισχυρίσθηκε ότι αν προκλήθηκε οποιαδήποτε ζημιά στο εμπόρευμα, αυτή προϋπήρχε και δεν οφείλεται στην έκθεση του εμπορεύματος στη βροχή, αλλά στην κακή ποιότητα του προϊόντος.

Τέλος ο εναγόμενος ισχυρίστηκε ότι οι ενάγοντες όχι μόνο δεν έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα για περιορισμό της ζημιάς τους, αλλά αντίθετα προχώρησαν σε καταστροφή μέρους του εμπορεύματος το οποίο ήταν σε καλή κατάσταση.

Η επίδικη ζημιά διαπιστώθηκε στη διάρκεια της εκφόρτωσης του επίδικου φορτίου. Ειδοποιήθηκε σχετικά ο Μ.Ε.1. Επισκέφθηκε το αμπάρι 1. Διαπίστωσε ότι μέρος του φορτίου ήταν υπερβολικά ζεστό. Στις 5.4.2002 εντοπίσθηκε ζημιά και στο αμπάρι 2. Αποφάσισαν να μην παραλάβουν «καθόλου χαλασμένο φορτίο στο σιλό». Ήταν πολύ επικίνδυνο να βάλουν χαλασμένο φορτίο στο σιλό γιατί θα επηρεαζόταν και το υπόλοιπο.

Σύμφωνα με το Μ.Ε.1 η ποσότητα του χαλασμένου φορτίου ήταν 2815 μ.τ. - είχε ζυγιστεί παρουσία όλων. Το χαλασμένο φορτίο μεταφέρθηκε στον Κοτσιάτη. Τα έξοδα μεταφοράς του κατεστραμμένου φορτίου από το λιμάνι Λεμεσού στον Κοτσιάτη, όπως τα παρέθεσε ο Μ.Ε.1, έχουν ως εξής:

(1) £7.043.

(2) £5757 υπερωρίες.

(3) £3950 αναλύσεις.

(4) £6.527, 17 σ. «demurrages».

Η αξία του κατεστραμμένου φορτίου ήταν Δολ. ΗΠΑ $306.835 (2.815 μ.τ. προς Δολλ. ΗΠΑ 109 το μετρικό τόνο).

Το κονδύλι (1) πιο πάνω των £7.043 αποτελείται από:

(α) £2.908, 67 σ. μεταφορικά.

(β) £2.426 ενοίκιο «χούφτων».

(γ) £1.708,96 σ. γερανοί και δικαιώματα στην Αρχή Λιμένων.

Η έκταση και το είδος της ζημιάς διαπιστώθηκαν και από τον Ανδρέα Βαρνάβα (Μ.Ε.2). Ο τελευταίος είναι Γεωργικός Αγροχημικός με «δοκτοράτο στην Αγροχημεία». Εργάζεται ως Αρχιεπιθεωρητής των εναγόντων για 19 χρόνια. Έτυχε διάφορων εκπαιδεύσεων στα Υπουργεία Γεωργίας «της Αμερικής, της Αγγλίας, του Ισραήλ και της Αυστραλίας». Είναι ειδικός σε θέματα σιτηρών και ποιότητας σιτηρών. Στις 3.4.2002 ειδοποιήθηκε ότι στο αμπάρι 1 άρχισε να παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα. Επισκέφθηκε το αμπάρι 1 μαζί με τον εκπρόσωπο των Lloyd΄s κ. Πισσαρίδη (Μ.Ε. 6) και τον κ. Θεοδώρου (Μ.Υ.1) εκπρόσωπο του πλοίου. Διαπίστωσε ότι στο αμπάρι 1 υπήρχαν περίπου «1000 τόνοι με μια καταθλιπτική εικόνα».

Η ποιότητα του αραβόσιτου - σύμφωνα με το Μ.Ε.2 - παρουσίαζε τα εξής συμπτώματα: «σε πολλά σημεία ήταν στερεοποιημένος ο αραβόσιτος, σε άλλα σημεία ήταν αλλαγμένο το χρώμα του, μαύρο, σκούρο καφέ, σε άλλα σημεία υπήρχε μούχλα». Ο Μ.Ε.2 «έλαβε θερμοκρασίες σε διάφορα σημεία οι οποίες ανέβαιναν και στους 50° C». Διαπίστωσε, επίσης, ότι ο αραβόσιτος - στο αμπάρι 1 - είχε μυρωδιά ξυνισμένη. Στο μεταξύ - σύμφωνα με το Μ.Ε.2 - συνεχιζόταν η εκφόρτωση «από εκεί που δεν ήταν προσβλημένος ο αραβόσιτος» στη προσπάθεια τους «να μειώσουν την καταστροφή». Ωστόσο, όπως το έθεσε ο Μ.Ε.2, ο διαχωρισμός ήταν «τρομερά δύσκολος γιατί ενώ αφαιρούσαμε από ένα μέρος, όπως βλέπετε στη φωτογραφία 1, έσκαζε από πάνω ο οποίος ήταν μουχλιασμένος και μας κατέστρεφε το άλλο. Φαίνεται επίσης και στη φωτογραφία 2. Ο συνήθης τρόπος εκφόρτωσης είναι με χρήση απορρόφησης από μεγάλους εκφορτωτήρες και υπάρχει κίνδυνος με αυτό τον τρόπο να απορροφηθεί και κατεστραμμένο φορτίο».

Το χαλασμένο φορτίο φορτώθηκε σε φορτηγό και στάληκε στη Μονή για να καταστραφεί. Δεν μπορούσε - σύμφωνα με το Μ.Ε.2 - να πωληθεί έστω και σε χαμηλότερη τιμή για να αναμειχθεί με «καλό φορτίο». Αυτό - είπε ο Μ.Ε.2 - απαγορεύεται από το άρθρο 3(1) του περί Ζωοτροφών και Προσθετικών των Ζωοτροφών (Έλεγχος Ποιότητας, Προμήθειας και Χρήσεως) Νόμο του 1993 (Ν 52/93), και τον Καν. 15(4) των περί Ζωοτροφών και Προσθετικών των Ζωοτροφών (Έλεγχος Ποιότητας, Προμήθειας και Χρήσεως) Κανονισμών του 2001 (Κ.Δ.Π. 131/2001). Καθήκον των εναγόντων - συνέχισε ο Μ.Ε.2 - ήταν να μειώσουν «στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το καταστρεμμένο». Δεν μπορούσαν να το διαθέσουν γιατί θα παρανομούσαν. Πρόσφεραν το εμπόρευμα στο πλοίο «για να το χειριστούν οι ίδιοι ή να το πωλήσουν και αρνήθηκαν».

Ο Μ.Ε.3 ρωτήθηκε για την αιτία της ζημιάς. Απάντησε: «Μόνο με πιθανότητες μπορώ να μιλήσω. Μια εκδοχή μπορεί να είναι το νερό της βροχής».

Ο Μ.Ε.3 αναφέρθηκε και στους όρους του Τεκ. 4 (βλ. σελ. 9-10, πιο πάνω) σύμφωνα με τους οποίους οι επιθεωρητές έπρεπε να πάρουν δείγμα του φορτίου κατά τη φόρτωση και να τους το στείλουν. Πράγματι τους έστειλαν τα δείγματα (βλ. Τεκ. 11 - 5 σακκούλια αραβόσιτου). Ο ίδιος ανέλυσε τα δείγματα και βρήκε ότι ήταν κατάλληλα. Ο Μ.Ε.3 πήρε δείγματα από διάφορα σημεία του φορτίου. Πήρε 3 δείγματα από το αμπάρι 1 και 4 δείγματα από το αμπάρι 2, από τα οποία τα 2 - από τα 7 - λήφθηκαν από σημείο που θεωρήθηκε «υγιές». Είναι τα Τεκ. 14-20. Πήρε 8 σέτ των 7 δειγμάτων.

Σύμφωνα με το Μ.Ε.3 από τα 7 δείγματα τα 5 είναι μη αποδεκτά τα δε 2 είναι αποδεκτά. Τα 5 ήταν ακατάλληλα γιατί υπήρχε μια μεγάλη ποσότητα «προσβαλμένη από μύκητες και μούχλα». Η δε παρουσία της μούχλας προκαλεί υποψία ότι πιθανόν να υπάρχουν και τοξίνες ο οποίες είναι καρκινογόνες.

Σε σχέση με την καταλληλότητα του φορτίου για τα ζώα ο Μ.Ε.4 διατύπωσε την εξής άποψη: «Η νομοθεσία καθορίζει ότι όταν ένα προϊόν βρεθεί μολυσμένο δεν μπορεί να χορηγηθεί. Είναι το άρθρο 3 του Νόμου. Αποφασίζει ο επιθεωρητής και ο λόγος είναι ότι παράγονται επικίνδυνες μυκητοξίνες για παράδειγμα το aspergillus flavus, το οποίο παράγει αφλατοξίνη, η οποία είναι καρκινογόνος και στο γάλα ειδικά το οποίο αποτελεί τροφή για όλα τα νήπια δεν επιτρέπεται η αφλατοξίνη 5 mg ανά τόνο γάλακτος. Υπάρχουν και άλλες μυκητοξίνες. Σαν αυτό το δείγμα έχει και μόλυνση από μούχλες. Οι μυκητοξίνες είναι πέραν των 100 που μεταφέρονται στο γάλα, στο κρέας και στα ζωϊκά προϊόντα».

Ο Κυριάκος Θεοφίλου (Μ.Ε. 5), είναι ο Διευθυντής της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας. Κλήθηκε να καταθέσει σε σχέση με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στο λιμάνι Rosario κατά το χρόνο της φόρτωσης - 28.2.2002. Επεχείρησε να καταθέσει επιστολή ημερ, 28.1.2003 την οποία έλαβε από τις Μετεωρολογικές Αρχές της Αργεντινής. Για τους λόγους που έχουν παρατεθεί στην ενδιάμεση απόφαση του Δικαστηρίου ημερ. 31.1.2003 το έγγραφο δεν έγινε δεκτό. Ακολούθως το έγγραφο κατατέθηκε για αναγνώριση (βλ. Τεκ. Ε για αναγνώριση). Ο μάρτυρας κατάθεσε για το περιεχόμενο του εγγράφου αφού προηγουμένως ο ευπαίδευτος συνήγορος των εναγόντων επεφύλαξε το δικαίωμα του να επιχειρηματολογήσει σε μεταγενέστερο στάδιο υπέρ της δεκτότητας της μαρτυρίας του. Το Δικαστήριο σημείωσε (βλ. πρακτικά) ότι η μαρτυρία του Μ.Ε.5 θα ληφθεί υπόψη αφού μετά από την επιχειρηματολογία των μερών αποφανθεί υπέρ της δεκτότητας της. Τέτοια επιχειρηματολογία δεν έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου. Επομένως η μαρτυρία του Μ.Ε.5 δεν θα ληφθεί υπόψη για τους λόγους που εκτίθενται στην πιο πάνω ενδιάμεση απόφαση μου και για τον πρόσθετο λόγο ότι παραβιάζει τον κανόνα που αποκλείει την εξ ακοής μαρτυρία.

Το κατεστραμμένο φορτίο δεν μπορούσε να διαχωριστεί από το καλό φορτίο. Όπως εξήγησε ο Μ.Ε.6: «Λόγω της φύσεως του εμπορεύματος και του τρόπου εκφόρτωσης του και ο τρόπος ο οποίος ήταν ανακατεμένο μέσα στο αμπάρι ήταν αρκετά δύσκολος ο διαχωρισμός του εξού και πάρθηκε απόφαση να προσπαθήσουμε να εκφορτώσουμε το κατεστραμμένο με τη χρήση χούφτων ώστε να αφαιρέσουμε το κατεστραμμένο και να διαπιστώσουμε ότι πιο κάτω υπήρχε καλό φορτίο ώστε να κάνουμε τη ζημιά όσο το δυνατό πιο λίγη».

Ο Μ.Ε.6 επιθεώρησε και το φορτίο στο αμπάρι 2. Διαπίστωσε ότι ο αραβόσιτος έβραζε όπως και στο αμπάρι 1. Είχε θερμοκρασία 50° C ενώ κανονικά έπρεπε να είχε θερμοκρασία περιβάλλοντος ή λίγο περισσότερο. Διαπίστωσε, επίσης, ότι ο αραβόσιτος σε τόπους ήταν αποχρωματισμένος και μύριζε. Πρόσθεσε ότι ήταν πιο δύσκολο - σε σύγκριση με το αμπάρι 1 - να διαχωρισθεί από το καλό φορτίο γιατί υπήρχε περισσότερο φορτίο στο αμπάρι αρ. 2.

Αναφορικά με την αιτία της ζημιάς ο Μ.Ε.6 έκαμε επί τόπου αναλύσεις - μια απλή ανάλυση με silver night trade - και δεν εντόπισε χλωρίδια. Επομένως απέκλεισε το θαλλάσσιο νερό. Από τα ευρήματα που είχε ενώπιον του απέδωσε τη ζημιά σε υγρασία που υπήρχε στο φορτίο. Υγρασία «σε βαθμό ελεύθερης μορφής υγρού, όχι απλώς ατμού ή ατμοσφαιρικής υγρασίας». Ο αραβόσιτος «είχε επηρεαστεί από νερό». Δεν μπορούσε να παραχθεί το νερό από τον ίδιο τον σπόρο. Αν ήταν «η υγρασία του εμπορεύματος στις κανονικές του συνθήκες και καθώς δεν παρατηρήθηκε οποιοδήποτε άλλο συμβάν στις κανονικές του συνθήκες ο αραβόσιτος δεν θα παρουσίαζε αυτή την όψη». Η μαρτυρία του Μ.Ε.6 σε σχέση με την αιτία της ζημιάς συνεχίζει ως εξής:

«Ε. Είναι χαλασμένο. Μπορείτε να πείτε την αιτία που το χάλασε;

Α. Η υγρασία και κατ΄ επέκταση έχει μουχλιάσει.

Ε. Όταν λέω υγρασία, η πιθανότητα είναι να ραντίσει ένας νερό από πάνω ή να μπήκε νερό;

Α. Να μπήκε νερό στο χώρο που επηρεάστηκε.

Ε. Όχι απλώς humidity;

Α. Όχι μόνο του δεν θα φέρει αυτό το αποτέλεσμα.»

Σημειώνεται ότι κατά την επιθεώρηση ο Μ.Ε.6 είχε ενώπιον του δύο έγγραφα (Τεκ. 8 και 9). Αποκαλούνται «statement of facts». Είναι έγγραφα τα οποία υπογράφουν ο καπετάνιος του πλοίου και ο πράκτορας του πλοίου και πολλές φορές εκπρόσωποι των φορτωτών ή παραληπτών. Επεξηγούν αναλυτικά τις ενέργειες του πλοίου κατά τη διάρκεια ελλιμενισμού του στο συγκεκριμένο λιμάνι. Είναι έγγραφα τα οποία χρησιμοποιούνται σε όλα τα λιμάνια και σε όλα τα πλοία.

Σύμφωνα με το έγγραφο (statement of facts) Τεκ. 9, το εναγόμενο πλοίο έφθασε στο λιμάνι Rosario στις 28.2.2002 η ώρα 04.10. Μεταξύ 08.05 - 14.45 ήταν περίοδος βροχής (rain period). Τα αμπάρια 1-2-4 επιθεωρήθηκαν εκ νέου και έγιναν αποδεκτά για φόρτωση από τους SENASA AND SERVEYSEED SERVICES SURVEYORS η ώρα 14.45. Η φόρτωση άρχισε η ώρα 14.50 και μεταξύ 12.00 - 14.45 δεν υπήρχε φόρτωση λόγω βροχής. Η φόρτωση συμπληρώθηκε η ώρα 21.00.

Το εναγόμενο πλοίο κάλεσε μόνο ένα μάρτυρα. Τον Γιαννάκη Θεοδώρου (Μ.Υ.1). Είναι επιθεωρητής πλοίων και φορτίων και απόφοιτος του Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου (Α.Τ.Ι.) στη Μηχανολογία. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα Ναυπηγικής και Ναυτομηχανικής στο Α.Τ.Ι. για 1 χρόνο. Εργάζεται στην Karamontanis Engineering Consultancing από το έτος 1976.

Στις 3.4.2002 κλήθηκε να επιθεωρήσει το φορτίο του εναγόμενου πλοίου. Διαπίστωσε ότι στο αμπάρι 1 υπήρχαν στερεοποιημένες μάζες αραβόσιτου. Στο αμπάρι 1 από τη μέση προς τα πίσω είχε βρεθεί «ένας όγκος φορτίου το οποίο παρουσίαζε αλλοιωμένο χρώμα, στερεοποιημένο». Στο αμπάρι 2, από το οποίο είχε ήδη ξεφορτωθεί μεγάλη ποσότητα και «είχε σχεδόν φθάσει μέχρι κάτω το αμπάρι είχαν παρουσιαστεί περιφερειακά υπό μορφή κολόνων πολύ μαλακό στερεοποιημένο φορτίο το οποίο έσκαζε συνέχεια». Ο Μ.Υ.1 εντόπισε πρόβλημα και στο αμπάρι 3 σε μικρότερο βαθμό και ακόμα και στο αμπάρι 4 σε πολύ πιο μικρό βαθμό. Σχετικά με την αιτία της ζημιάς ο Μ.Υ.1 κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: «Η κατάσταση του φορτίου όπως διαπιστώθηκε στο λιμάνι εκφόρτωσης σχετίζεται άμεσα με την ποιότητα του φορτίου και κατά συνέπεια το πλοίο δεν μπορεί να κριθεί υπεύθυνο».

Η εκπαίδευση του μάρτυρα στη Ναυπηγική και Ναυτομηχανική αποτελείτο από 40 περίπου μαθήματα. Τις επιθεωρήσεις φορτίων τις «έμαθε εκ πείρας». Έκαμε 3 επιθεωρήσεις αραβόσιτου σε σοβαρές περιπτώσεις και σε μικρότερο βαθμό δεν θυμόταν πόσες. Δεν ασχολείται με θέματα ποιότητας, για τη μούχλα στα σιτηρά και τις αιτίες της. Ασχολείται με θέμα ζημιάς «και αν υπάρχει λόγος να κληθεί ειδικός θα κληθεί για να διαπιστώσει τα εκάστοτε αίτια που έχουν προκαλέσει τη ζημιά».

Του υποβλήθηκε ότι δεν έχει ιδέα για τους λόγους και τις αιτίες που μπορεί να προξενήσουν ζημιά σε σιτηρά. Απάντησε: «Εφόσον δεν είμαι γεωπόνος θα ήταν ψέμα να πώ ότι είμαι ειδικός». Του υποβλήθηκε στη συνέχεια ότι έκαμε ευρήματα και κατέληξε σε συμπέρασμα ότι η ζημιά οφείλεται στην κακή ποιότητα του φορτίου παρόλο ότι δεν είναι ειδικός. Απάντησε: «Δεν βρήκα findings που να με πείθουν ότι προκλήθηκε πάνω στο πλοίο η ζημιά, είτε από είσοδο βροχής ή νερού». Εφόσον δεν βρήκα αιτία για την οποία να ευθύνεται το πλοίο υπέθεσα ότι ο λόγος της ζημιάς ήταν το cargo quality και κάλεσα τον ειδικό να αποφασίσει αυτός. Προσδιόρισε το ρόλο του ως εξής: «Εγώ είμαι επιθεωρητής πλοίων. Κλήθηκα να πάω στο πλοίο για να προσδιορίσω αν ήταν από εξωτερική πηγή εισόδου του νερού που προκλήθηκε η ζημιά στο πλοίο».

Έχω εξετάσει προσεκτικά το σύνολο της μαρτυρίας των πιο πάνω μαρτύρων σε συνάρτηση με τις αρχές που διέπουν την αξιολόγηση της. Θεωρώ τη μαρτυρία τους αξιόπιστη και τη δέχομαι. Έδωσαν στο δικαστήριο όλα τα επιστημονικά κριτήρια για τον έλεγχο της ακρίβειας των συμπερασμάτων τους.

Ο μόνος μη ειδικός μάρτυρας ήταν ο Μ.Ε.1 Λιβέρης. Αφού εξέτασα προσεκτικά τη μαρτυρία του τη δέχομαι στο σύνολο της. Με έχει εντυπωσιάσει ευνοϊκά ως μάρτυρας της αλήθειας.

Έρχομαι τώρα στο Μ.Υ.1. Κλήθηκε να επιθεωρήσει φορτίο αραβόσιτου το οποίο είχε υποστεί ζημιά και να αποφανθεί για την αιτία της. Ήταν το τελικό του συμπέρασμα πως η ζημιά οφείλεται άμεσα στην ποιότητα του φορτίου. Ωστόσο στη μαρτυρία του επανειλημμένα ανέφερε ότι δεν είναι ειδικός σε θέματα αραβόσιτου. Ανέφερε, επίσης, ότι σε άλλες δύο περιπτώσεις που πίστευε ότι η ζημιά ήταν θέμα ποιότητας ζήτησε να κληθεί ειδικός από το εξωτερικό για να αποφασίσει αν είχε δίκαιο ή όχι.

Βλέπουμε επομένως ότι ενώ ο Μ.Υ.1 θεωρεί ο ίδιος τον εαυτό του ως μη ειδικό σε θέματα ποιότητας αραβόσιτου ταυτόχρονα αποφαίνεται ότι η επίδικη ζημιά οφείλεται στην ποιότητα του αραβόσιτου. Έχω την άποψη πως ο Μ.Υ.1 δεν μπορεί να θεωρηθεί εμπειρογνώμονας σε σχέση με το θέμα για το οποίο κατάθεσε. Δεν ήταν σε θέση να δώσει στο Δικαστήριο τα απαραίτητα εκείνα επιστημονικά κριτήρια για να κριθεί η ακρίβεια του σχετικού συμπεράσματος του ήτοι ότι η επίδικη ζημιά οφείλεται στην ποιότητα του φορτίου.

Για τους λόγους αυτούς η μαρτυρία του σε σχέση με την αιτία της ζημιάς δεν γίνεται δεκτή. Πρόσθετα το συμπέρασμα του - όπως και ο ίδιος ανέφερε - δεν ήταν θετικό συμπέρασμα αλλά μια απλή υπόθεση. Όπως είπε «εφόσον δεν βρήκα αιτία για την οποία να ευθύνεται το πλοίο υπέθεσα ότι ο λόγος της ζημιάς ήταν το cargo quality ...».

Με βάση τις έγγραφες προτάσεις και τη μαρτυρία το πρώτο θέμα το οποίο πρέπει να εξεταστεί είναι:

Παρατηρώ: Οι μάρτυρες των εναγόντων έκριναν το φορτίο ακατάλληλο για διατροφή ζώων λόγω κυρίως των μυκήτων και της μούχλας. Σύμφωνα με τα πιστοποιητικά αναλύσεων του πιο πάνω οίκου σε όλα τα δείγματα έχει ανιχνευθεί μούχλα (moulds). Οι προδιαγραφές στη βάση των οποίων ο πιο πάνω οίκος έκρινε ότι τα δείγματα ήταν κατάλληλα για διατροφή ζώων είναι άγνωστες.

Από την άλλη οι μάρτυρες των εναγόντων έκαμαν χρήση των προδιαγραφών του άρθρου 3(1) του Νόμου 13(Ι)/93. Εφόσον αυτό που οδήγησε στην απόρριψη του φορτίου για διατροφή ζώων ήταν η ύπαρξη μυκήτων και μούχλας και εφόσον και οι αναλύσεις του πιο πάνω Οίκου ανίχνευσαν την ύπαρξη μούχλας βρίσκω ότι το φορτίο το οποίο απορρίφθηκε ήταν ακατάλληλο για τους σκοπούς για τους οποίους είχε αγορασθεί. Δικαιολογημένα απορρίφθηκε ως ακατάλληλο.

Τέλος λαμβάνω υπόψη το περιεχόμενο του Τεκ. 9 στο οποίο αναφέρεται ότι μεταξύ της άφιξης του πλοίου στο λιμάνι Rosario και της συμπλήρωσης της φόρτωσης έβρεχε.

Έχοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω βρίσκω ότι ενώ το εναγόμενο πλοίο βρισκόταν στο λιμάνι Rosario κάτω από τις συνθήκες που περιγράφονται στο Τεκ. 9 νερό της βροχής εισχώρησε στα αμπάρια. Βρίσκω με βάση τη μαρτυρία ότι η αιτία της ζημιάς ήταν το νερό της βροχής που εισχώρησε στα αμπάρια 1 και 2. Βρίσκω περαιτέρω, αφού έλαβα κυρίως υπόψη τη μαρτυρία του Μ.Ε. 2, ότι η ζημιά δεν οφείλεται στην ποιότητα του φορτίου.

Με βάση τη μαρτυρία των Μ.Ε.1, 2 και 6 βρίσκω ότι δεν ήταν δυνατός ο διαχωρισμός του κατάλληλου από το ακατάλληλο φορτίο. Επί του προκειμένου συμφώνησε και ο Μ.Υ. 1 του οποίου η μαρτυρία του επί του σημείου αυτού έγινε δεκτή.

Εν όψει της αδυναμίας διαχωρισμού βρίσκω ότι οι ενάγοντες δικαιολογημένα απέρριψαν την ποσότητα την οποία απέρριψαν, ήτοι 2815 μ.τ.. Βρίσκω, περαιτέρω, ότι οι ενάγοντες έλαβαν όλα τα υπό τις περιστάσεις ενδεικνυόμενα μέτρα για να μειώσουν τη ζημιά τους.

Στην Κ. Αντωνίου & Υιός Λτδ κ.α. ν. Πλοίου Springwood ((Αρ. 4) (1998) 1 Α.Α.Δ. το θέμα της ευθύνης έχει τεθεί ως εξής:

Στην παρούσα υπόθεση βρίσκω ότι το εναγόμενο πλοίο παρέλαβε το επίδικο φορτίο στις 27.2.2002 και 28.2.2002 από τα λιμάνια του Diamante και Rosario της Αργεντινής, αντιστοίχως, για να το μεταφέρει στη Λεμεσό έναντι αμοιβής και να το παραδώσει στους ενάγοντες.

Το φορτίο έχει υποστεί ζημιά ενώ βρισκόταν στο πλοίο. Η ζημιά έχει επισυμβεί μετά την παράδοση του φορτίου στο πλοίο. Ο μεταφορέας - το εναγόμενο πλοίο - έχει παραβεί το καθήκον του να παραδώσει τα αγαθά με ασφάλεια (in safety). Επομένως ευθύνεται για τη ζημιά που έχει διαπιστωθεί. Έχει επίσης παραβεί το καθήκον του να επιδείξει δεξιότητα και επιμέλεια (skill and care). Είχε υποχρέωση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εμποδισθεί η είσοδος νερού της βροχής στα αμπάρια. Δεν έχει εκπληρώσει αυτή την υποχρέωση. Έχει επομένως ενεργήσει με αμέλεια.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθούν τα εξής:

Για το λόγο αυτό δεν έχει ληφθεί υπόψη οποιαδήποτε εξ ακοής μαρτυρία. Το μόνο έγγραφο που λήφθηκε υπόψη ήταν το Τεκ. 9 και οι αναλύσεις του πιο πάνω Οίκου Salamon & Seaber για τους λόγους που εξηγούνται πιο πάνω.

Βρίσκω, επομένως, ότι οι ενάγοντες δικαιούνται να πληρωθούν την αγοραστική αξία του απορριφθέντος φορτίου η οποία ήταν Δολ. ΗΠΑ 109 το μετρικό τόνο, σύνολο Δολ. ΗΠΑ 306.835. Κατά συνέπεια επιδικάζεται στους ενάγοντες ποσό Δολ. ΗΠΑ 306.835 (2815 μ.τ. προς Δολ. ΗΠΑ 109 το μ.τ.).

Με την παραγ. 15(2) ως έχει μειωθεί στη διάρκεια της δίκης οι ενάγοντες αξιώνουν £7.043 «΄Εξοδα για διάθεση και/ή καταστροφή κατεστραμμένου αραβόσιτου».

Με την παραγ. 15(3) της Αναφοράς, ως έχει τροποποιηθεί, οι ενάγοντες αξιώνουν ποσό £5.757 για «υπερωρίες για ξεφόρτωμα κατεστραμμένου αραβόσιτου».

Έχω δεχθεί επί του προκειμένου τη μαρτυρία του Μ.Ε.1. Βρίσκω ότι το σχετικό κονδύλι ήταν δικαιολογημένο και έχει αποδειχθεί. Επιδικάζεται ποσό της τάξεως των £5.757 για υπερωρίες.

Με την παραγ. 15(4) της Αναφοράς οι ενάγοντες αξιώνουν £2.000 δικαιώματα αναλύσεων- δειγμάτων. Στη μαρτυρία του ο Μ.Ε.1 ανέβασε το ποσό αυτό στις £3.950. Υποδείχθηκε στη διάρκεια της δίκης ότι η μαρτυρία αυτή δεν συνάδει με τα δικόγραφα. Ο κ. Βελάρης ανέφερε ότι θα αποταθεί για τροποποίηση της Αναφοράς. Στο στάδιο των αγορεύσεων αποτάθηκε για τροποποίηση μόνο της παραγ. 15(3) της Αναφοράς. Όπως έχει ήδη υποδειχθεί στην τροποποιημένη αναφορά αξιώνει £3.950, παρόλο ότι το κονδύλι αυτό δεν καλύπτεται από την τροποποίηση. Παρόλο ότι είναι εφικτή η τροποποίηση δικογράφων και στο στάδιο της απόφασης για να συνάδουν με την μαρτυρία, στην παρούσα υπόθεση δεν θα δοθεί η τροποποίηση για τους εξής λόγους: Η πλευρά των εναγόντων είχε την ευκαιρία - και την χρησιμοποίησε μόνο σε σχέση με την παραγ. 15(3) - να αποταθεί για τροποποίηση. Δεν έχει χρησιμοποιήσει την ευκαιρία με αποτέλεσμα να μη δοθεί η ευκαιρία και στην πλευρά των εναγομένων να ακουστεί.

Για τους πιο πάνω λόγους επιδικάζεται μόνο το δικογραφημένο κονδύλι των £2.000. Βρίσκω ότι ήταν δικαιολογημένο και έχει αποδειχθεί με τη μαρτυρία του Μ.Ε.1.

Με την παραγ. 15(5) ως έχει μειωθεί οι ενάγοντες αξιώνουν £300 «δικαιώματα αντιπροσώπων κλπ.». Δεν έχει προσαχθεί οποιαδήποτε μαρτυρία σε σχέση με αυτό το κονδύλι και για το λόγο αυτό η σχετική αξίωση απορρίπτεται.

Με την παραγ. 15(6) οι ενάγοντες αξιώνουν £1.000 «υπερωρίες και επιπρόσθετες αμοιβές που αναγκάστηκαν οι ενάγοντες να καταβάλουν λόγω των άνω ενεργειών ή παραλείψεων του εναγομένου».

Με την τροποποιημένη Αναφορά το κονδύλι αυτό έγινε £6.527, παρόλο ότι δεν καλύπτεται από την τροποποίηση.

Για τους λόγους που έχουν παρατεθεί σε σχέση με την παραγ. 15(4) δεν εγκρίνεται η τροποποίηση. Επιδικάζεται επομένως το δικογραφημένο ποσό £1.000. Έχει αποδειχθεί με τη μαρτυρία του Μ.Ε.1.

Για όλους τους πιο πάνω λόγους εκδίδεται απόφαση υπέρ των εναγόντων και εναντίον του εναγόμενου πλοίου με έξοδα, επί της ανάλογης κλίμακας όπως θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο ως ακολούθως: