|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 1 ΑΑΔ 923
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 8523
ΕΝΩΠΙΟΝ
: ΠΙΚΗ, Π., ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗ, ΚΡΑΜΒΗ, Δ/στών
CHR. ZANNETOS CONSTRUCTIONS LTD., από τη Λευκωσία,
Εφεσείουσα-Εναγόμενη
- ν -
PHOENIX CONSTRUCTIONS LTD., από τη Λευκωσία,
Εφεσίβλητη-Ενάγουσα
------------------------
15 Μαΐου, 1998
Για την Εφεσείουσα: Π. Παπαγεωργίου.
Για την Εφεσίβλητη: Α. Ευτυχίου.
------------------------
Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ.Μ. Πικής, Π.
------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΙΚΗΣ, Π.: Η εφεσείουσα, εταιρεία κατασκευών, ανέλαβε, κατόπιν συμφωνίας με το Υπουργείο Παιδείας, την εργολαβία οικοδόμησης του Γυμνασίου Φρενάρους. Τη διεκπεραίωση μέρους της εργασίας ανέθεσε σε άλλη εργοληπτική εταιρεία, την εφεσίβλητη. Η εργασία συνίστατο στην εκσκαφή και ισοπέδωση ανώμαλων τμημάτων του οικοπέδου, περιλαμβανομένου του γήπεδου αθλοπαιδιών. Ο χώρος, ο οποίος θα ανασκαπτόταν και θα ισοπεδωνόταν, καθορίστηκε σε τοπογραφικό σχέδιο, το οποίο συνάφθηκε στη γραπτή σύμβαση μεταξύ των μερών. Η τιμή καθορίστηκε σε «Λ.Κ. 2.15 σεντ ανά κυβικόν μέτρον». Δεν προσδιορίστηκε ο ακριβής χρόνος εκτέλεσης του έργου. Εξυπακουόταν ότι η εργασία θα εκτελείτο μέσα σε εύλογο χρόνο, λαμβανομένων υπόψη των χρονικών ορίων για την ολική εκπλήρωση του έργου (24 μήνες) και της σημασίας του έργου που ανατέθηκε στην εφεσίβλητη για την πρόοδο της εργασίας.
Αφού συμπλήρωσε το έργο το οποίο ανέλαβε, κατά τη δική της εκτίμηση, η εφεσίβλητη αξίωσε την καταβολή του υπολοίπου της αμοιβής της. Η εφεσείουσα αρνήθηκε κάθε οφειλή, για τους λόγους που αργότερα πρόβαλε για τη στήριξη της ανταπαίτησής της. ΄Ετσι, οι διάδικοι προσέφυγαν στο δικαστήριο να τους λύσει τις διαφορές τους.
Η εφεσίβλητη υποστήριξε και, με μαρτυρία που είχε προσαγάγει, προσπάθησε να αποδείξει ότι εκτέλεσε το σύνολο του έργου που ανέλαβε, διαχωρίζοντας την εργασία σε γενόμενες εκσκαφές 9,166 m³ και ισοπεδώσεις 5,475 m³. Αξίωσε £2.15 για την εκσκαφή κάθε κυβικού μέτρου και ίσο ποσό για την ισοπέδωση, μείον το ποσό που της καταβλήθηκε έναντι της εργασίας, συμποσούμενο σε £9.500,00.
Η εφεσείουσα υποστήριξε και, με μαρτυρία που έφερε, προσπάθησε να αποδείξει ότι η εφεσίβλητη άφησε την εργασία ημιτελή. Σύμφωνα με την εκδοχή της, ο χώρος ο οποίος είχε εκσκαφεί υπολειπόταν κατά πολύ του προβλεπόμενου από τη συμφωνία των μερών
. εν πάσει περιπτώσει, αμφισβήτησε ότι η εργασία που έγινε ανερχόταν σε 9,166 m³. Η καθυστέρηση της εφεσίβλητης είχε δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις για την εφεσείουσα, η οποία αναγκάστηκε, για το χρονικό διάστημα της καθυστέρησης, να εργοδοτεί προσωπικό, κυρίως για την επίβλεψη του έργου, που διαφορετικά δε θα ήταν αναγκαίο. Πρόβαλε ανταπαίτηση για αποζημίωση για την καθυστέρηση και συνακόλουθη ζημία, τη δαπάνη για την ολοκλήρωση του έργου και τα έξοδα για τη μετακίνηση από το οικόπεδο αντικειμένων, που η εφεσίβλητη έπρεπε να είχε απομακρύνει.Αφού αξιολόγησε τη μαρτυρία, το πρωτόδικο Δικαστήριο έκαμε τις ακόλουθες διαπιστώσεις:-
(
α) Η εφεσίβλητη εκτέλεσε το έργο που ανέλαβε, σύμφωνα με τη σύμβαση των μερών. Εκσκάφηκε όγκος χώματος 9,166 m³ και έγινε η αναγκαία ισοπέδωση.(β) Η εργασία διεκπεραιώθηκε μέσα σε εύλογο χρόνο. Η εφεσίβλητη δε βαρυνόταν με οποιαδήποτε αξιόποινη καθυστέρηση.
Το γενικό συμπέρασμα του Δικαστηρίου συνοψίζεται στο ακόλουθο απόσπασμα της απόφασής του:-
«Με βάση όλη τη μαρτυρία που έχουμε ακούσει και που έχουμε δεχθεί, έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι καμμιά παράβαση του συμβολαίου από πλευράς χρόνου δεν έγινε, ούτε υπήρξε οποιαδήποτε αδικαιολόγητη καθυστέρηση εκ μέρους των εναγόντων, οι οποίοι και παρέδωσαν την εργασία συμπληρωμένη στις 15.10.85, το οποίο και αποτελεί εύρημα μας.»
(γ) Η συμφωνηθείσα τιμή των £2.15 σεντ ανά κυβικό μέτρο, περιλάμβανε τόσο την εκσκαφή όσο και την ισοπέδωση. Απέρριψε την αξίωση για ξεχω-ριστή χρέωση για την εκσκαφή και ισοπέδωση. Σ' αυτό το συμπέρασμα το Δικαστήριο κατέληξε ως θέμα ερμηνείας της συμφωνίας των μερών.
Το Δικαστήριο απέρριψε την ανταπαίτηση. την έκρινε αβάσιμη σε όλα της τα σημεία.
Με την έφεση, επιδιώκεται ο παραμερισμός της πρωτόδικης απόφασης και η έκδοση διαταγής για την επανεκδίκαση της υπόθεσης, για τους ακόλουθους τέσσερις, ουσιαστικά, λόγους:-
1. Τον αποκλεισμό σχετικής μαρτυρίας από το Δικαστήριο, ειδικά τον αποκλεισμό αριθμού ερωτήσεων του δικηγόρου της εφεσείουσας ως απαράδεκτων. Η αδικαιολόγητη παρέμβαση του Δικαστηρίου απέκλεισε, κατά την εισήγηση της εφεσείουσας, ουσιώδη μαρτυρία.
2. Την αντίθεση των ευρημάτων του Δικαστηρίου προς το «βάρος της μαρτυρίας» καθώς και την παραγνώριση αντιφάσεων στη μαρτυρία, η οποία κατατέθηκε για την εφεσίβλητη. Η έφεση εκτείνεται σε γενική επίκριση του τρόπου αξιολόγησης της μαρτυρίας και διαπίστωσης των ευρημάτων του Δικαστηρίου. Υποβλήθηκε ότι έγινε δεκτή «συλλήβδην» η εκδοχή των μαρτύρων της εφεσίβλητης. χωρίς ουσιαστική αξιολόγηση της μαρτυρίας.
3. Την παράλειψη του Δικαστηρίου να προβεί σε συγκε-κριμένο εύρημα για την έκταση της γης που είχε εκσκαφεί και ισοπεδωθεί. και
4. Την εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και, ειδικά, την παραγνώριση του εμποδίου που, κατ' ισχυρισμό, παρεμβαλλόταν στη δικαίωση της εφεσίβλητης για μέρος των διεκδικήσεών της. Το κώλυμα προέκυπτε από τη διόγκωση της απαίτησης, σε σύγκριση με όσα κρίθηκε ότι εδικαιούτο. Τέτοιο κώλυμα δεν παρεμβάλλεται. Αυτός ο λόγος έφεσης δε θα μας απασχολήσει.
Στην επιχειρηματολογία της εφεσείουσας, δόθηκε μεγάλη έμφαση στον αποκλεισμό σειράς ερωτήσεων, οι οποίες εξειδικεύθηκαν κατά την προφορική ακρόαση. Για να γίνει καλά κατανοητή αυτή η πτυχή της έφεσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι η εφεσίβλητη ανέθεσε την εκτέλεση μέρους της εργασίας σε τρίτο πρόσωπο, στη Στοτσιής Λτδ., λόγω της ειδικότητάς της στη διενέργεια εκρήξεων με δυναμίτη.
Στη συνέχεια, θα παραθέσουμε μερικές από τις ερωτήσεις που αποκλείστηκαν και το δικαιολογητικό της απαγόρευσής τους από το Δικαστήριο, χαρακτηριστικό της προσέγγισής του. Κατά την αντεξέταση του Νίκου Νικολαΐδη, του Διευθύνοντος Συμβούλου της εφεσίβλητης, αποκλείστηκαν ορισμένες ερωτήσεις, οι οποίες θεωρήθηκαν απαράδεκτες. Παραθέτουμε το σχετικό μέρος των πρακτικών, στο οποίο αναγράφονται τόσο οι ερωτήσεις όσο και οι λόγοι για τους οποίους δεν επιτράπηκαν:-
«Ε. Ποια ήταν η τιμή που συμφωνήθηκε; Πόσα θα έκαμνε τη δουλειά ο Στοτσιής;
Α. Ο Στοτσιής για τις εκσκαφές ...
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Τι σχέση υπάρχει τι ήταν η συμφωνία με τον υπεργολάβο αφ' ης στιγμής την απαίτηση του τη βασίζει πάνω στη συμφωνία που έκαμε με τους πελάτες σας. Είναι άσχετο.
κ. Παπαγεωργίου: ΄Εχει σχέση ειδικά με το θέμα του χρόνου διεξαγωγής των εργασιών. Πόσα θα πληρώνονταν αν ήταν χαμηλή η τιμή.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Τι σχέση έχει. ΄Αλλος ο χρόνος που χρειάστηκε να το κάμει, άλλη η αξία της εργασίας την οποία συμφώνησε με τον υπεργολάβο. Δεν επιτρέπουμε την ερώτηση.
Μάρτυς συν/ζει
Ε. Πόσα θα πληρώνετο ο Στοτσιής με τη δουλειά που θα έκαμνε;
Α. Πρέπει να απαντήσω;
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: ΄Οχι, καλύπτεται από την απόφαση την οποία εξεδώσαμε μόλις τώρα.
Ε. Σας υποβάλλω ότι υπήρξε σημαντική καθυστέρηση στην εκτέλεση της δουλειάς, διότι ακριβώς ο Στοτσιής δεν πληρωνόταν από εσάς για τη δουλειά που έκαμνε.
Α. Το αρνούμεθα, διότι ο Στοτσιής πληρώθηκε κανο-νικότατα και ανελλειπώς.
Ε. Κάθε πόσο χρόνο πληρωνόταν ο Στοτσιής; ΄Εχετε οποιαδήποτε κατάσταση πληρωμών του υπεργολάβου;
Α. Πρέπει ν' απαντήσω σε αυτή την ερώτηση;
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: ΄Οχι.»
Αποκλείστηκαν και άλλες ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της δίκης, γιατί κρίθηκαν άσχετες ή επαναληπτικές προηγούμενων ερωτήσεων. Αφού διεξήλθαμε τα πρακτικά, διαπιστώνουμε ότι δεν παρέχεται πεδίο για παρέμβαση. Οι ερωτήσεις ορθά αποκλείστηκαν.
Αποτελεί καθήκον του δικαστηρίου να παράσχει κάθε λογική ευχέρεια στους διαδίκους να προβάλουν και να τεκμηριώσουν, μέσω της μαρτυρίας, τις θέσεις τους. αλλά και ευθύνη του να διασφαλίσει τη διεξαγωγή της δίκης, σύμφωνα με τους αποδεικτικούς και δικονομικούς κανόνες.
Τόσο η υποβολή άσχετων ερωτήσεων όσο και η επανάληψη ερωτήσεων εκτρέπουν τη δίκη από την ομαλή της πορεία. Και στις δύο περιπτώσεις, δικαιολογείται ο αποκλεισμός τους. Η αντιδικία περιορίζεται στα επίδικα θέματα. Η επέκτασή της σε άλλα θέματα τείνει να μετατρέψει τη δίκη σε γενική αντιπαράθεση των διαδίκων, που είναι τόσο ανεπίτρεπτη όσο και αντιπαραγωγική για τη λύση των επιδίκων θεμάτων.
Η επέμβαση του δικαστηρίου, κατά τη διάρκεια της δίκης, μπορεί να στοιχειοθετήσει βάσιμο λόγο έφεσης, μόνο εφόσο έχει ουσιώδεις επιπτώσεις στο αποτέλεσμα - (βλ. Shacolas v. Universal Life (1984) 1 C.L.R. 47).
Η θέση της εφεσείουσας - ότι τα ευρήματα του Δικαστηρίου δε θεμελιώνονται στην αξιολόγηση της μαρτυρίας και ότι έγινε αδιακρίτως αποδεκτή (συλλήβδην) η μαρτυρία που πρόσφερε η εφεσίβλητη και, κατά συνέπεια, η απόφαση παραμένει έκθετη λόγω έλλειψης αιτιολογίας - στερείται ερείσματος. Θεώρηση της απόφασης, αποκαλύπτει ότι το Δικαστήριο έκαμε περιεκτική μεν, αλλά πλήρη περιεχομένου αναφορά στο σύνολο της προσαχθείσας μαρτυρίας. ΄Οπως υποδείξαμε στην Καννάουρου κ.α. ν. Σταδιώτη κ.α. (1990) 1 Α.Α.Δ. 35, (σελ. 39)
:-«Οι αρχές που διέπουν την αιτιολόγηση της δικαστικής απόφασης δεν επιβάλλουν την επανάληψη του συνόλου της μαρτυρίας ή αναφορά σε κάθε πτυχή της. ΄Οτι απαιτείται είναι ο ορθός προσδιορισμός των επιδίκων θεμάτων, η σύνοψη του ουσιώδους μέρους της μαρτυρίας, ο συσχετισμός της με τα ευρήματα και συμπεράσματα καθώς και η συνάρτηση της ετυμηγορίας με τα επίδικα θέματα και τα ευρήματα του δικαστηρίου. (Βλ. μεταξύ άλλων
Theodora Ioannidou v. Charilaos Dikeos (1969) 1 C.L.R. 235 και Pioneer Candy Ltd v. Tryfon & Sons (1981) 1 C.L.R. 540).»Το Δικαστήριο αναφέρθηκε στις διϊστάμενες εκδοχές των μαρτύρων, πριν καταλήξει στα ευρήματα και, ακολούθως, τα συμπεράσματά του.
Η διαπίστωσή μας είναι ότι η θεώρηση της μαρτυρίας και η διατύπωση των ευρημάτων του Δικαστηρίου δεν υπολείπονται σε αιτιολογία, ούτε αφήνουν οποιοδήποτε κενό, το οποίο θα μπορούσε να δημιουργήσει ερωτηματικά για το βάθρο της απόφασης. Ο ισχυρισμός, ότι το Δικαστήριο παρέλειψε να προβεί σε εύρημα ως προς το μέγεθος της εκσκαφής, αντικρούεται από το κείμενο της απόφασης:-
«Βρίσκουμε επίσης ότι οι συνολικές εκσκαφές που είχαν γίνει ήταν 9,166 κυβ. μέτρα, όπως επιβεβαιώνεται από τη μαρτυρία των Μ.Ε.1 και Μ.Ε.2.»
Η μαρτυρία και των δύο προαναφερθέντων μαρτύρων είχε νωρίτερα γίνει δεκτή από το Δικαστήριο.
Η προσβολή της απόφασης ως αντινομικής προς τη γραπτή μαρτυρία (τεκμήρια) και, ειδικά, ως αντιφάσκουσας προς την έκθεση του πραγματογνώμονα Γιωργαλλίδη, η οποία κατ' ισχυρισμό παραγνωρίστηκε, κρίνεται ανεδαφική. Η σημασία της μαρτυρίας του κ. Γιωργαλλίδη και οι προεκτάσεις της στο πλαίσιο της αντιδικίας αξιολογούνται στο ακόλουθο απόσπασμα της απόφασης του Δικαστηρίου:-
«Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι ως τεκμ. 1 είχε κατατεθεί από κοινού, πολύ πριν την ακρόαση, μια μέτρηση του τεχνικού Γιωργαλλίδη, που είχε σε κάποιο στάδιο διορισθεί από κοινού από τους διάδικους ως διαιτητής για να καταμετρήσει την εργασία που έγινε. Το τεκμήριο αυτό δείχνει ότι με βάση το αρχικό σχέδιο του Συμβολαίου έγιναν εκσκαφές 9,367 κυβ. μέτρα και επιχωματώσεις 12,860 κυβ. μέτρα, ενώ με το τροποποιηθέν σχέδιο (που ο Γιωργαλλίδης επίσης εξέτασε με υπόδειξη και των δύο πλευρών λόγω της διαφωνίας που είχαν αν ίσχυαν ή όχι τα παλαιά ή τα νέα σχέδια) οι εκσκαφές ήσαν 8,484 κυβ. μέτρα και οι επιχωματώσεις 15,688 κ.μ. Οι καταμετρήσεις αυτές όμως πολύ λίγο βοηθούν τη μιά ή την άλλη πλευρά, γιατί αφενός και οι δύο διάδικοι συμφώνησαν σε μεταγενέστερο στάδιο ότι δεν θα δεσμεύονταν από τις μετρήσεις αυτές και αφετέρου γιατί δεν δίδεται η μεθοδολογία καταμέτρησης, πέραν του ότι αυτές έγιναν από τα σχέδια και όχι επί τόπου. Το μόνο που το τεκμ. 1 δείχνει είναι ότι είχε γίνει επιχωμάτωση όπως ισχυρίζονται οι ενάγοντες.»
Καταλήγουμε ότι δεν έχει στοιχειοθετηθεί βάσιμος λόγος, ο οποίος να δικαιολογεί την επέμβασή μας με την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Π.
Δ.
Δ.
/ΜΠ