CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(1998) 1 ΑΑΔ 843

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 9645

Διατυπώθηκε σειρά λόγων έφεσης αλλά με κοινό υπόβαθρο. ΄Ηταν ο πυρήνας της επιχειρηματολογίας του ευπαιδεύτου συνηγόρου των εφεσειόντων πως η χωρίς ένσταση κατάθεση της σύμβασης και η επιλογή των εφεσιβλήτων να μή αντεξετάσουν το μάρτυρά τους σημαίνει παραδοχή πως υπέγραψαν τη σύμβαση ως εγγυητές. Και σε σχέση με τις συνέπειες της μή αντεξέτασης επικαλέστηκαν τις υποθέσεις Αloupou & Αnother v. HadjiGeorghiou and Another (1984) 1 CLR 475 και Αdidas v. Jonitexo Ltd (1987) 1 CLR 383.

Για να επικαλεστούν όμως ταυτόχρονα οι εφεσείοντες, υποθέτουμε ως ανταποδεικτική της πλαστογραφίας, επιστολή του Γενικού Εισαγγελέα και του Αρχηγού της Αστυνομίας πως δεν στοιχειοθετήθηκε τέτοιο αδίκημα. Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε πως δεν ήταν αποδεικτικό υλικό αυτές οι επιστολές και τις αγνόησε. Κακώς λέγουν οι εφεσείοντες αφού το θέμα είχε παραπεμφθεί στην αστυνομία με οδηγίες δικαστή. Ο δικαστής, κατά την εισήγησή τους, στην πραγματικότητα "εξασκούσε στην ουσία την εξουσία του να λάβει τη γνώμη κάποιου ειδικού" και, σύμφωνα με τους Halsbury's Laws of England 3η έκδοση, τόμος 30, σελ. 398 § 746 η έκθεση τέτοιου ειδικού, εφόσον δεν γίνεται αποδεκτή από τους διαδίκους, χρησιμοποιείται ως πληροφορία προς το Δικαστήριο το οποίο μπορεί να της προσδώσει βαρύτητα όπως θα θεωρούσε σκόπιμο.

Και επειδή, όπως αντιλήφθηκαν, προκύπτει από την απόφαση του πρωτόδικου δικαστηρίου πως θεωρήθηκε ότι έφεραν οι ίδιοι βάρος απόδειξης, παρέπεμψαν σε αποσπάσματα από τον Phipson on Evidence 11η έκδοση σελ. 40, 42 και 43 ως προς το θεμελιώδες ότι το βάρος της απόδειξης γεγονότος το φέρει εκείνος που το επικαλείται και ως προς την υποχρέωση του διαδίκου να αποδείξει τους λόγους, όπως για παράδειγμα δόλο ή πλάνη, που προτείνει για απαλλαγή του από δικαιοπραξία του. Επίσης, επικαλέστηκαν τους Halsbury's (ανωτέρω) Τόμος 9 σελ. 14 - 16, για το ότι από την τοποθέτηση της σφραγίδας εταιρείας τεκμαίρεται συμμόρφωση προς τα προαπαιτούμενα γι΄αυτή από το καταστατικό της. Και για το ότι απόκειται στην εταιρεία να αποδείξει, μάλιστα με την καθαρότερη δυνατή μαρτυρία, πως αυτή η επίσημη πράξη της πρέπει να παραμεριστεί λόγω αντικανονικότητας ως προς την τήρηση των προαπαιτουμένων. ΄Η πως η σφραγίδα της τέθηκε δολίως ή κάτω από συνθήκες που ισοδυναμούν με πλαστογραφία. ΄Οπως και στην υποθετική περίπτωση της προβολής της υπεράσπισης non est factum σύμφωνα με τους Halsbury's (ανωτέρω), Τόμος 11 σελ 361. Για να επισημάνουν, επίσης, πως σύμφωνα με τους ίδιους, Τόμος 9 σελ. 15 δεν απαιτείται, συνήθως, μάρτυρας της τοποθέτησης της σφραγίδας οργανισμού.

Οι εφεσίβλητοι υποστήριξαν την πρωτόδικη απόφαση. Ο ευπαίδευτος συνήγορός τους, με αναφορά στον Phipson on Evidence 14η έκδοση παράγραφος 4-06, υπέδειξε πως η απόδειξη της σύμβασης, από τη στιγμή που αμφισβητήθηκε, βάρυνε τους εφεσείοντες και πως η παράλειψή τους να προσκομίσουν θετική μαρτυρία και μάλιστα της φύσης που περιγράφεται στην παράγραφο 35-03 του ίδιου συγγράμματος, ορθά οδήγησε στην απόρριψη της αγωγής. Με βάση και την υπόθεση Λαζούρας ν. Σκυλλουριώτου (1992) 1 ΑΑΔ 168. Αρνούνται συναφώς οι εφεσίβλητοι πως η στάση τους εξυπάκουε παραδοχή για οτιδήποτε. Είτε με τη χωρίς ένσταση κατάθεση της σύμβασης είτε με τη μή αντεξέταση του μάρτυρα των εφεσειόντων. Δεν ήταν, όπως δήλωσε ο ίδιος ο μάρτυρας, γνώστης των συνθηκών της υπογραφής της σύμβασης. Οι ίδιοι οι εφεσείοντες είχαν ξεκαθαρίσει πως η μαρτυρία τους προσφερόταν μόνο για απόδειξη του ύψους του ποσού και θα ήταν άσκοπο να τον αντεξετάσουν σε σχέση με πράγματα που δεν γνώριζε. Απάντησαν οι εφεσίβλητοι και στους υπόλοιπους ισχυρισμούς των εφεσειόντων, αλλά δεν θα χρειαστεί να επεκταθούμε.

΄Εχουμε καταλήξει πως η έφεση πρέπει να απορριφθεί. Προέκυπτε από την αντιπαραβολή των δικογράφων ως μόνο επίδικο ζήτημα το κατά πόσο οι εφεσίβλητοι υπέγραψαν τη σύμβαση ως εγγυητές. Βάρυνε τους εφεσείοντες, όπως δέκτηκαν και οι ίδιοι, η απόδειξη της σύμβασης που επικαλούνταν. Η κατάθεση του εγγράφου, που δεν ήταν η ύπαρξή του που αμφισβητείτο, δεν προωθούσε αφ΄εαυτής την υπόθεση των εφεσειόντων, σε σχέση με το επίδικο θέμα. Η μή υποβολή ένστασης στην κατάθεσή του, ως του εγγράφου το οποίο κατ΄ισχυρισμόν υπέγραψαν οι εφεσίβλητοι, δεν σήμαινε παραδοχή για οτιδήποτε. Το αποδεκτό εγγράφου ως μαρτυρίας και η τοποθέτηση ως προς αυτό διαχωρίζονται από την κατ΄ουσία, ανάλογα με την περίπτωση, αποδεικτική του δύναμη και βεβαίως από την προβαλλόμενη άποψη ως προς αυτή. Η ένσταση ή μή ένσταση στην προσαγωγή του συναρτάται προς τους κανόνες που διέπουν την απόδειξη. Δεν προσφέρεται η ένσταση στην προσαγωγή μαρτυρίας ως μέσο για την επίλυση της ουσίας της διαφοράς και η μή υποβολή τέτοιας δεν έχει από μόνη της επίπτωση που υπερβαίνει τον προορισμό της. Ο προσδιορισμός δε από τη Δ.38 θ4 του χρόνου υποβολής ένστασης στην προσαγωγή μαρτυρίας αποβλέπει αλλού και δεν συσχετίζεται προς το θέμα. (βλ. Βίκτωρος ν. Χριστοδούλου (1992) 1 ΑΑΔ 512 και Α.Ν. Stasis Estates Co Ltd v. George Evans Edwards κ.α. (1995) 1 ΑΑΔ 385). Αποτέλεσμα της προσαγωγής εγγράφου, με ή χωρίς ένσταση, είναι η ένταξή του στο αποδεικτικό υλικό που θα συνεκτιμηθεί.

Ούτε μπορούμε να συμφωνήσουμε πως προσθέτει οτιδήποτε στην υπόθεση των εφεσειόντων η μή αντεξέταση του μάρτυρά τους. Πολύ λιγότερο δεν υπονοούσε παραδοχή πως υπέγραψαν οι εφεσίβλητοι το έγγραφο. ΄Οχι γιατί δεν είναι δυνατό, όπως αναγνωρίστηκε και στη νομολογία που επικαλέστηκαν οι εφεσείοντες, να προκύψει τέτοιο αποτέλεσμα από την παράλειψη αντεξέτασης. Αλλά γιατί δεν υπήρχε μαρτυρία ουσίας, δηλαδή πάνω στο επίδικο θέμα, σε σχέση με το οποίο θα ήταν νοητό να αντεξεταστεί ο μάρτυρας. Και ακριβώς στην υπόθεση Aloupou and Another (ανωτέρω) εξηγήθηκε πως η μή αντεξέταση δεν ισοδυναμεί με παραδοχή σε σχέση με θέματα για τα οποία δεν κατέθεσε ο μάρτυρας αλλά απλώς προβάλλονται στις γραπτές προτάσεις. Εδώ μάλιστα και οι ίδιοι οι εφεσείοντες, μετά από επί τούτου ένσταση των εφεσιβλήτων, αποσύνδεσαν τη μαρτυρία του μάρτυρά τους από την επίδικη διαφορά.

Το πρωτόδικο δικαστήριο, στην πραγματικότητα, δεν αξιολόγησε τη μαρτυρία του Διευθυντή των εφεσιβλήτων ούτε προχώρησε σε διαπιστώσεις ως προς τα γεγονότα πάνω στη βάση της. ΄Εκρινε πως δεν υπήρχε μαρτυρία από την πλευρά των εφεσειόντων που να θεμελιώνει τη σύναψη της σύμβασης και πως και η μαρτυρία του Διευθυντή των εφεσιβλήτων ήταν, από την άποψη αυτή, αρνητική. Δεν διαπιστώνουμε λάθος σ΄αυτή την προσέγγιση και δεν είναι ορθό πως αυτή συνεπαγόταν επίρριψη στους ώμους των εφεσειόντων του βάρους απόδειξης που δεν είχαν. Τα αποσπάσματα δε από τα συγγράμματα στα οποία παρέπεμψαν οι εφεσείοντες, δεν βελτιώνουν τη θέση τους. Ανατρέξαμε στην αγγλική νομολογία που συνοψίζουν. Η Clarke v. Imperial Gas Light and Coke Co (1832) 1 Nev. & M.K.B. 206 (βλ English Reports 110, σελ 473), αφορούσε σε εταιρεία που είχε συσταθεί με νόμο και κρίθηκε πως η ύπαρξη της σφραγίδας της εταιρείας δημιουργούσε τεκμήριο κανονικότητας αφού ήταν δοσμένο πως τέθηκε από πρόσωπο που είχε τη νόμιμη φύλαξή της και εξουσία για σφράγιση. Θα μπορούσε να σημειωθεί εδώ και η θεμελιακή υπόθεση Royal British Bank v. Turquand (1856) 6Ε. & B. 327 και η αναφορά στον Palmer's Company Law, 24η έκδοση, Τόμος 1, §21-10) ως προς αυτή την έκφανση, δηλαδή την εσωτερική κανονικότητα, στην αρχή omnia praesumuntur rite ac solemniter esse acta. (βλ. συναφώς και Ruben v. Great Fingall Consolidated (1906) A.C. 439, Palmers (ανωτέρω) §21-16 και Ηalsbury's (ανωτέρω) Τόμος 9 σελ. 15 & 23). Και σε σχέση με το απόσπασμα σύμφωνα με το οποίο κατά την απόδειξη εγγράφου που φέρει σφραγίδα οργανισμού (corporation) δεν είναι συνήθως απαραίτητο να καταθέτει μάρτυρας πως την είδε να τοποθετείται, η πρώτη υπόθεση, δηλ η Moises v. Thornton (1799) 8, Term. Rep. 303 (Bλ. Εnglish Reports, 101, 1402) αφορούσε σε πανεπιστήμιο και εκεί είχε αμφισβητηθεί η ίδια η γνησιότητα της σφραγίδας. Και είναι σε σχέση προς αυτό που λέχθηκε, από τον ένα εκ των τριών δικαστών, πως δεν είναι απαραίτητο να αποδεικνύεται η σφραγίδα οργανισμού με τον ίδιο τρόπο που αποδεικνύεται η σφραγίδα ατόμου, με την κλήση του μάρτυρα που την είδε να τοποθετείται. Και ακριβώς στην υπόθεση εκείνη θεωρήθηκε πως δεν απέδειξε ο ενάγων πως είχε το πανεπιστημιακό δίπλωμα που επικαλείτο, γιατί απέτυχε να αποδείξει πως η σφραγίδα σ΄αυτό ανήκε πράγματι στο πανεπιστήμιο. Η δε δεύτερη υπόθεση που αναφέρεται, δηλαδή η Doe d. Governor and Co. of Bank of England v. Chambers (1836) 4 Ad. & El. 410 (βλ. English Reports, 111, σελ. 841) αφορούσε στο κατά πόσο η γραπτή βεβαίωση που συνόδευσε τη σφράγιση εγγράφου της Τράπεζας της Αγγλίας, σύμφωνα με την οποία εκείνος που την έθεσε ήταν εξουσιοδοτημένος γι΄αυτό, τον καθιστούσε μάρτυρα της υπογραφής που θα έπρεπε να είχε κληθεί. Η απάντηση ήταν αρνητική.

Εκείνο που δεσμεύει την εταιρεία είναι η υπογραφή της σύμβασης και όχι απλώς η σφραγίδα. Ακόμα και στην περίπτωση σύμβασης που, κατά το αγγλικό δίκαιο, στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 33(1)(α) του περί Εταιρειών Νόμου Κεφ. 113 απαιτείται, ως επιπρόσθετο προαπαιτούμενο, να φέρει σφραγίδα. Και επαναλαμβάνουμε πως δεν ήταν κάτω από αυτό το φακό που εξετάστηκαν οι πιό πάνω υποθέσεις. (βλ. Αnson's Law of Contract 35η έκδοση σελ. 70 κ.επ., Chitty on Contracts, General Principles, 24η έκδοση σελ 21 § 19). Το άρθρο 33(ι)(β) και (γ) αναφέρεται σε κάθε άλλη σύμβαση και, σύμφωνα με τις διατάξεις του, απαιτείται υπογραφή ή προφορική έστω σύναψή της, ανάλογα με το τί ο νόμος επιτρέπει, από οποιοδήποτε πρόσωπο που ενεργεί μετά από ή με βάση ρητή ή σιωπηρή εξουσιοδότηση της εταιρείας. Και δεν είχε προσαχθεί ίχνος μαρτυρίας ως προς αυτό.