|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2016:D461
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 557/2012)
30 Σεπτεμβρίου, 2016
[Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 23 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΛΤΔ,
Aιτήτρια,
-ΚΑΙ-
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
Καθ' ων η αίτηση.
----------------------
Πάνος Παναγιώτου για Μαρκίδη, Μαρκίδη & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για την Αιτήτρια.
Ελίτα Γαβριήλ (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
----------------------
A Π Ο Φ Α Σ Η
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.:- Με τις διοικητικές πράξεις 909 και 924 που δημοσιεύτηκαν στις 29.10.2010 στην Επίσημη Εφημερίδα αρ. 4386, στο Τρίτο Παράρτημα Μέρος ΙΙ, το Υπουργείο Εσωτερικών ως Απαλλοτριούσα Αρχή εξέδωσε γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης για τη διεύρυνση/βελτίωση της Λεωφόρου Αγ. Ιλαρίωνος στην Λευκωσία. Με διπλοσυστημένες επιστολές το Τμήμα Πολεοδομίας πληροφόρησε τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες για τη δημοσίευση της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης καλώντας κάθε πρόσωπο που ενίστατο στην σκοπούμενη απαλλοτρίωση και είχε συμφέρον σε ακίνητη ιδιοκτησία η οποία επηρεαζόταν, να υποβάλει γραπτώς την ένσταση του μαζί με αποδείξεις και λόγους για την υποστήριξη της, μέσα σε διάστημα 30 ημερών από τη δημοσίευση ή την επίδοση της σε αυτό.
Η αιτήτρια ως ιδιοκτήτρια του τεμαχίου 339 το οποίο επηρεαζόταν από το έργο, υπέβαλε μέσω του δικηγόρου της ένσταση με το ακόλουθο περιεχόμενο:
«H εν λόγω γνωστοποίηση και/ή σκοπούμενη απαλλοτρίωση είναι άκυρη και/ή δεν είναι ορθή γιατί αντίκειται στο Σύνταγμα και στους σχετικούς Νόμους και Κανονισμούς. Ισοδυναμεί με στέρηση ιδιοκτησίας δεν έγινε κατόπιν ενδελεχούς ερεύνης τόσο του πραγματικού όσο και του νομικού θέματος όπως και των οικονομικών επιπτώσεων στους ιδιοκτήτες. Επιπλέον δεν είναι αναγκαία και/ή απόλυτα αναγκαία διά τους σκοπούς και/ή τα συμφέροντα που καθορίζονται στο άρθρο 23 του Συντάγματος.»
Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως μελέτησε τις ενστάσεις και απέστειλε έκθεση ημερομηνίας 5.10.2011 για την καθεμία ξεχωριστά στο Υπουργείο Εσωτερικών, από την οποία κρίνω σκόπιμο να παραθέσω αυτούσιο εκτενές απόσπασμα:
«2. Η Λεωφόρος Αγίου Ιλαρίωνος, αποτελεί τμήμα Δρόμου Πρωταρχικής Σημασίας του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας, που αρχίζει από την περιοχή Αγλαντζιάς και καταλήγει στην περιοχή Καϊμακλίου. Μετά τη λύση του Κυπριακού, θα μπορούσε να επεκταθεί δυτικότερα και να συνδεθεί με την περιοχή Αγ. Δομετίου, δημιουργώντας έτσι ένα δακτύλιο γύρω από την πόλη της Λευκωσίας. Στόχος του Δρόμου αυτού, είναι (α) η εξυπηρέτηση της διακίνησης μεταξύ των βορειοανατολικών και νοτιοανατολικών περιοχών της Λευκωσίας, ενώ μελλοντικά θα συνδέει τις δυτικές με τις ανατολικές περιοχές της πόλης, (β) η διευκόλυνση της κυκλοφορίας από και προς τις Βιομηχανικές περιοχές που υφίστανται κατά μήκος του.
Παράρτημα 1
3. Επιπρόσθετα, η Λεωφόρος αυτή εξυπηρετεί μεγάλες αναπτύξεις που έχουν χωροθετηθεί στην περιοχή όπως π.χ η Χονδρική Αγορά, το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών, οι Κρατικές Αποθήκες κλπ. Για τους πιο πάνω λόγους, η Λεωφόρος αυτή, συνολικού μήκους 1.5 χιλιομέτρου, περίπου, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, τόσο για την περιοχή στην οποία βρίσκεται, όσο και για ολόκληρη την πόλη.
4. Σημειώνεται ότι η υφιστάμενη κατάσταση κατά μήκος της είναι προβληματική, καθώς το πλάτος του οδοστρώματος δεν είναι επαρκές για την ικανοποίηση των αναγκών της κυκλοφορίας, οι κυκλοφοριακές διευθετήσεις κατά μήκος του δρόμου και στις συμβολές του με άλλα οδικά δίκτυα, παρουσιάζουν προβλήματα, με αποτέλεσμα να προκύπτουν θέματα οδικής ασφάλειας και κακής κυκλοφορίας των οχημάτων και πεζών στην ευρύτερη περιοχή, ενώ υπάρχουν σοβαρότατες ελλείψεις σε ότι αφορά βασικές υποδομές, όπως πεζοδρόμια, οδικό φωτισμό, σύστημα αποχέτευσης ομβρίων υδάτων κλπ.
5. Ο Δήμος Λευκωσίας, έθεσε από παλιά αίτημα για τη Βελτίωση του Δρόμου αυτού για επίλυση των πιο πάνω προβλημάτων.
6. Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, εξέτασε το πιο πάνω αίτημα και έκρινε ότι αυτό είναι δικαιολογημένο. Με βάση τα πιο πάνω, ετοίμασε Ρυθμιστικό Σχέδιο για τη Βελτίωση της πιο πάνω Λεωφόρου, με αρ. Λ/Λ172. Η διατομή που χρησιμοποιήθηκε κατά την ετοιμασία του εν λόγω Ρυθμιστικού Σχεδίου, βασίσθηκε στην Προτεινόμενη Ρυμοτομία που εφαρμόζεται στο στάδιο της αδειοδότησης αναπτύξεων κατά μήκος της Λεωφόρου, που έχει συνολικό πλάτος 24.40 μέτρα. Ο σχεδιασμός διαλαμβάνει τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας, επιπρόσθετη λωρίδα για τη διεξαγωγή της δεξιόστροφης κίνησης, κτιστή κεντρική νησίδα, πεζοδρόμια εκατέρωθεν και ποδηλατόδρομο.
7. Στη συνέχεια το Τμήμα αυτό, ετοίμασε Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση για τις επιπτώσεις που θα επιφέρει στο περιβάλλον η βελτίωση της Λεωφόρου, η οποία στάλθηκε στο Διευθυντή της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (σήμερα Τμήμα Περιβάλλοντος), με την ταυτάριθμη επιστολή μου με ημερομηνία 18.02.2004, για να τεθεί προς συζήτηση/έγκριση στην Επιτροπή Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ώστε να αποφασισθεί εάν απαιτείται να ετοιμασθεί πλήρης Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το Έργο αυτό.
Παράρτημα 2
8. Επιπρόσθετα, το Σχέδιο αυτό στάλθηκε στο Διευθυντή Τμήματος Δημοσίων Έργων, με την ταυτάριθμη επιστολή μου με ημερομηνία 28.03.2003, για να τεθεί προς συζήτηση/έγκριση, στην Τεχνική Επιτροπή του Κεντρικού Φορέα Επίλυσης Κυκλοφοριακών Προβλημάτων (Φορέας).
Παράρτημα 3
9. Στη συνεδρία του Φορέα, που πραγματοποιήθηκε στις 23.04, συζητήθηκαν οι πρόνοιες του Σχεδίου και η Επιτροπή αποφάσισε την έγκρισή του, αφού περιληφθούν σε αυτό κάποιες τροποποιήσεις.
Παράρτημα 4
10. Με βάση τις αποφάσεις του Φορέα, το Τμήμα ετοίμασε το τελικό Ρυθμιστικό Σχέδιο με αρ. Λ/Λ/172 Α και ημερομηνία 01.11.2003.
Παράρτημα 5
11. Το Έργο, παρουσιάσθηκε επίσης στη συνεδρία της Επιτροπής Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, που πραγματοποιήθηκε στις 09.11.2004. Σε σχετική γνωμάτευση της, ημερομηνίας 20.12.2004, η Περιβαλλοντική Αρχή, δεν αναφέρει ότι απαιτείται η ετοιμασία πλήρους Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και εισηγείται τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για μετριασμό των επιπτώσεων.
Παράρτημα 6
12. Με την προς εμένα επιστολή του με αρ. ΔΜ 40/168 και ημερομηνία 31.01.2005, ο Δήμος Λευκωσίας με πληροφόρησε ότι εγκρίνει το υπό συζήτηση Ρυθμιστικό Σχέδιο και ζήτησε όπως αυτό προωθηθεί για την ετοιμασία Κατασκευαστικών Σχεδίων.
Παράρτημα 7
13. Στις 27.01.2006, το Τμήμα Δημοσίων Έργων προκήρυξε προσφορές για την ετοιμασία των Κατασκευαστικών Σχεδίων του Έργου από Ιδιώτη Μελετητή. Στις 06.06.2006, υπογράφηκε το σχετικό Συμβόλαιο με αρ. PS/D/255, με την εταιρεία ASCE Consultants, με διάρκεια 77 εβδομάδων.
14. Στο πλαίσιο του υπό αναφορά Έργου, συνολικού μήκους 1,5 χιλιομέτρων, έχει περιληφθεί η κατασκευή πλακόστρωτων πεζοδρομίων, ποδηλατόδρομου και γραμμικής λωρίδας πρασίνου, η τοποθέτηση υπόγειων οχετών απορροής όμβριων υδάτων και λυμάτων και σύγχρονου οδικού φωτισμού, η υπογειοποίηση των δικτύων των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας, καθώς επίσης διαβάσεις πεζών, κόλποι για τη στάθμευση λεωφορείων, διευκολύνσεις για διακίνηση εμποδιζόμενων ατόμων κλπ.
15. Στις 27.03.2007, πραγματοποιήθηκε Δημόσια Παρουσίαση του Ρυθμιστικού Σχεδίου κατά την οποία το κοινό ενημερώθηκε για τις πρόνοιες του, έγιναν ερωτήσεις οι οποίες απαντήθηκαν από τους παρευρισκόμενους Λειτουργούς του Τμήματος, και λήφθηκαν οι απόψεις των παρευρισκομένων.
Παράρτημα 8
16. Μετά την ετοιμασία των Κατασκευαστικών Σχεδίων, υποδείχθηκαν τα όρια κατασκευής του Έργου στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας και ετοιμάστηκαν τα Σχέδια Απαλλοτρίωσης και οι Πίνακες Περιγραφής.»
Αναφορικά με την ένσταση της αιτήτριας, σημείωσε τα ακόλουθα:
«Στην εν λόγω ένσταση προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι η σκοπούμενη Απαλλοτρίωση δεν είναι ορθή, γιατί αντίκειται στο Σύνταγμα και στους σχετικούς Νόμους και Κανονισμούς, ότι ισοδυναμεί με στέρηση ιδιοκτησίας, ότι δεν έγινε κατόπιν ενδελεχούς έρευνας, τόσο του πραγματικού, όσο και του νομικού θέματος, όπως και των οικονομικών επιπτώσεων στους ιδιοκτήτες, καθώς και ότι δεν είναι απόλυτα αναγκαία για τους σκοπούς και τα συμφέροντα που καθορίζονται στο άρθρο 23 του Συντάγματος.
Το Τμήμα, μελέτησε με προσοχή την ένσταση και παρατηρεί τα ακόλουθα:
(α) Όπως ήδη έχει αναφερθεί, ο επηρεασμός των τεμαχίων κατά μήκος της Λεωφόρου Αγίου Ιλαρίωνος, προβλέπεται από το σχέδιο Προτεινόμενης Ρυμοτομίας, που η Πολεοδομική Αρχή χρησιμοποιεί κατά την έκδοση Αδειών ανάπτυξης των τεμαχίων αυτών, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 6, της παρούσας επιστολής.
(β) Κατά τη Μελέτη και την εκπόνηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου, στο οποίο έχει στηριχθεί η σκοπούμενη Απαλλοτρίωση, το Τμήμα έχει ακολουθήσει όλες τις προβλεπόμενες από τη Νομοθεσία διαδικασίες, όπως είναι η συζήτηση και η τελική έγκριση του από τους αρμόδιους Φορείς του κράτους, η συζήτηση και η έγκρισή του από την οικεία Δημοτική Αρχή, η Δημόσια Παρουσίασή του κλπ. Επίσης για την Απαλλοτρίωση, το Τμήμα ακολούθησε όλες τις προβλεπόμενες από το Νόμο διαδικασίες, όπως αυτές περιγράφονται στις παραγράφους 16 έως 21, πιο πάνω.
(γ) Ο επηρεασμός του τεμαχίου αυτού από τη σκοπούμενη Απαλλοτρίωση, ανέρχεται στο 5%, περίπου, του συνολικού εμβαδού του. Ο επηρεασμός αυτός δεν θεωρείται υπερβολικός, ούτε επηρεάζει δυσμενώς τις αναπτυξιακές δυνατότητες του τεμαχίου. Γι΄ αυτό δεν τεκμηριώνεται ο ισχυρισμός ότι η σκοπούμενη Απαλλοτρίωση ισοδυναμεί με στέρηση ιδιοκτησίας.
(δ) Όσον αφορά την αναγκαιότητα υλοποίησης του Έργου, αυτή καταδεικνύεται μέσα από τα όσα αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 4, της παρούσας επιστολής.»
Ακολούθησε συνεδρία της αρμόδιας Υπουργικής Επιτροπής στις 10.10.2011, κατά την οποία εξετάστηκαν οι ενστάσεις που υποβλήθηκαν εναντίον της απαλλοτρίωσης και λήφθηκε απόφαση για τη δημοσίευση του διατάγματος απαλλοτρίωσης, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 21.10.2011 ως Ατομική Διοικητική Πράξη αρ. 857.
Να σημειωθεί ότι για το επίδικο τεμάχιο εκδόθηκε παλαιότερα από το Δήμο Λευκωσίας άδεια οικοδομής για την ανάπτυξη του, στην οποία ο επηρεασμός που υποδείχθηκε για το οδικό δίκτυο είναι μεγαλύτερος από τον επηρεασμό του βάσει της απαλλοτρίωσης.
Προδικαστική ένσταση που αφορούσε στο εκπρόθεσμο της προσφυγής, αποσύρθηκε από τη συνήγορο των καθ' ων η αίτηση στο στάδιο των διευκρινήσεων. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο θα προχωρήσει στην εξέταση των λόγων ακύρωσης που προβάλλονται από την αιτήτρια, οι οποίοι συνοψίζονται στα ακόλουθα:
Οι λόγοι ακυρώσεως που προβάλλονται συνοψίζονται στους εξής:
1. Παραβίαση του άρθρου 28 του Συντάγματος, αφού για σκοπούς της απαλλοτρίωσης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν άλλα γειτονικά προς το τεμάχιο της αιτήτριας τεμάχια και αυτό δεν έγινε, κατ΄ άνιση μεταχείριση.
2. Παραβιάστηκε η αρχή της χρηστής διοίκησης και της αναλογικότητας, καθώς δεν εξετάστηκε λιγότερο επαχθής τρόπος για την εξυπηρέτηση του δημοσίου σκοπού που επιδιώκεται με την απαλλοτρίωση ως το έσχατο μέσο επίτευξης του σκοπού. Δεν προηγήθηκε προς τον σκοπό αυτό οποιαδήποτε τεχνική και/ή οικονομική μελέτη.
3. Δεν προηγήθηκε της εκδόσεως της επίδικης πράξης οποιαδήποτε δέουσα και επαρκής έρευνα των σχεδίων του έργου στην οποία να προσδιορίζονται η φύση, η έκταση και οι ανάγκες του έργου μέσω τεχνικοοικονομικής μελέτης. Η αιτήτρια επικαλείται νομολογία κατά περίπτωση στην οποία τέθηκε η αναγκαιότητα αναφοράς από τη διοίκηση σε κάθε τεμάχιο χωριστά, ώστε να αιτιολογείται η αναγκαιότητα του για τον επιδιωκόμενο σκοπό και τα δεδομένα του που λήφθηκαν υπόψη.
4. Δεν δόθηκε επαρκής και/ή νόμιμη και /ή ειδική αιτιολογία. Όπως επιβάλλουν το άρθρο 23.4 του Συντάγματος, καθώς και οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου, ο σκοπός της απαλλοτρίωσης πρέπει να εξειδικεύεται πέραν της γενικόλογης αναφοράς με αιτιολογημένη απόφαση της Απαλλοτριούσας Αρχής. Ειδικότερα η αιτιολογία πρέπει να αναφέρεται στην ανάγκη της επιβολής αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, την έκταση της προς ικανοποίηση δημοσίας ωφέλειας και γιατί ο επιλεγείς χώρος είναι ο καταλληλότερος και ο απαιτούμενος ως προς την έκταση του. Στην προκειμένη περίπτωση ούτε η γνωστοποίηση ούτε το διάταγμα περιλαμβάνουν σαφώς τους λόγους της απαλλοτρίωσης και ειδικότερα της απαλλοτρίωσης της συγκεκριμένης περιουσίας της αιτήτριας.
5. Παραβίαση πολλαπλών διατάξεων του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου, Ν.158(Ι)/99. Παρά την προσκόμιση - στο στάδιο των διευκρινίσεων - του πρακτικού της Υπουργικής Επιτροπής που εξέτασε αρμοδίως τις ενστάσεις, σχετικό πρακτικό με τίτλο «Πρακτικά Συνεδρίασης της Υπουργικής Επιτροπής» είχε συνταχθεί και αποσταλεί από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως στο Υπουργείο Δικαιοσύνης πέντε μέρες πριν τη συνεδρία της Υπουργικής Επιτροπής, αντιγράφοντας ουσιαστικά την εισήγηση του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως. Αυτό δημιουργεί βάσιμες υποψίες ότι η Υπουργική Επιτροπή δεν άσκησε τη διακριτική εξουσία που της ανατέθηκε από το Νόμο, αφού τα πρακτικά είχαν ήδη ετοιμαστεί από υπάλληλο του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως πριν αυτή συνεδριάσει.
Αναφορικά με τον πρώτο λόγο ακύρωσης οι καθ΄ ων η αίτηση υποστηρίζουν ότι η αιτήτρια κωλύεται να τον προβάλλει, εφόσον στην ένσταση που υπέβαλε κατά το Νόμο δεν συμπεριέλαβε τέτοιο ισχυρισμό. Στην υπόθεση Έπαυλις Κομήτης Λτδ ν. Δημοκρατίας (2009) 3 Α.Α.Δ. 342, 346, κρίθηκε ότι οι λόγοι οι οποίοι δεν είχαν τεθεί ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών και εγέρθηκαν για πρώτη φορά με την προσφυγή δεν μπορούσαν να εξεταστούν από το Δικαστήριο.
Επίσης στην Ραδιοφωνικός Σταθμός «Ζενίθ» ν. Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 206, την οποία επικαλέστηκαν οι καθ΄ ων η αίτηση, λέχθηκε:
«Το ερώτημα όμως που ενδιαφέρει δεν είναι κατά πόσο η υποβολή ένστασης είναι ή δεν είναι προϋπόθεση προσφυγής, που είναι το θέμα που κατά κύριο λόγο πραγματεύεται η νομολογία στην οποία γίνεται παραπομπή, αλλά κατά πόσο, εφ΄ όσον υποβληθεί ένσταση, ο ενιστάμενος εκλαμβάνεται ως συναινών στα όσα άλλα δεν καλύπτει η ένσταση του, όπως αποφάσισε ο αδελφός μας Δικαστής ...
Είναι ως προς τούτο που δεν ήγειραν θέμα με την ένσταση τους οι Εφεσείοντες. Αν τους επιτρέπετο να εγείρουν θέμα εκ των υστέρων, η όλη διαδικασία δημοσίευσης του αρχικού σχεδίου προς το σκοπό τελικής και πληροφορημένης διαμόρφωσης του ως τελικού σχεδίου που επηρέαζε όχι μόνο τους Εφεσείοντες αλλά όλους τους εμπλεκόμενους, μέσα από τη διαδικασία των ενστάσεων και των επί τούτων διαβουλεύσεων, θα ανατρέπετο».
Εν προκειμένω, η αιτήτρια με την ένσταση που υπέβαλε σε σχέση με τη σκοπούμενη απαλλοτρίωση, έθεσε τον γενικό και αόριστο ισχυρισμό ότι η απόφαση απαλλοτρίωσης είναι αντισυνταγματική, εξειδικεύοντας τον μόνο κατ΄ επίκληση του άρθρου 23 του Συντάγματος. Δεν αναφέρθηκε στο άρθρο 28 και έτσι δεν νομιμοποιείται να το εγείρει για πρώτη φορά στο πλαίσιο της παρούσας προσφυγής. Εξάλλου ο ισχυρισμός για άνιση μεταχείριση θα έπρεπε να εξειδικευθεί από την αιτήτρια, υποδεικνύοντας γειτονικά ακίνητα με τα ίδια χαρακτηριστικά τα οποία εξυπηρετούσαν την επίδικη απαλλοτρίωση αλλά εξαιρέθηκαν από το διάταγμα ή επηρεάστηκαν κατά άνισο τρόπο χωρίς αυτό να δικαιολογείται αντικειμενικά. Κάτι τέτοιο δεν έγινε και ο λόγος ακύρωσης δεν μπορεί να εξεταστεί.
Αναφορικά με το δεύτερο λόγο ακύρωσης, οι καθ΄ ων η αίτηση αντιτάσσουν με αναφορά στα έγγραφα της ένστασης και των διοικητικών φακέλων ότι ετοιμάστηκε ρυθμιστικό σχέδιο, που βασίστηκε στην προτεινόμενη ρυμοτομία, ακολούθησε περιβαλλοντική μελέτη και ετοιμάστηκαν κατασκευαστικά σχέδια που υποδεικνύουν τα ακριβή όρια και την αναγκαιότητα της απαλλοτρίωσης.
Στους τόμους των διοικητικών φακέλων που κατατέθηκαν εντοπίστηκε το ρυθμιστικό σχέδιο του υπό συζήτηση δρόμου από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, η τοπογραφική του αποτύπωση, προκαταρκτική περιβαλλοντική μελέτη, το τοπικό σχέδιο στο οποίο ήδη είχε σχεδιαστεί ο δρόμος, μελέτη βελτίωσης της Λεωφόρου Αγίου Ιλαρίωνος από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, έρευνα από το Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας και μελέτη για τον επηρεασμό της τροχαίας κίνησης. Επίσης, από το σύνολο των εγγράφων της ένστασης και κυρίως από την επιστολή του Διευθυντή Πολεοδομίας και Οικήσεως προς το Υπουργείο Εσωτερικών (Παράρτημα 13) προκύπτουν αναλυτικά οι κυκλοφοριακοί και άλλοι αναπτυξιακοί λόγοι που υποστήριζαν την βελτίωση του δρόμου ως επιτακτικό λόγο δημοσίου συμφέροντος. Περαιτέρω, προκύπτει ότι πριν από τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης και την κατάρτιση των κατασκευαστικών σχεδίων, συνεργάστηκαν όλοι οι συναρμόδιοι φορείς και λήφθηκαν υπόψη οι απόψεις του Τμήματος Περιβάλλοντος, της Τεχνικής Επιτροπής του Κεντρικού Φορέα Επίλυσης Κυκλοφοριακών Προβλημάτων (από τη συνεδρία της οποίας προέκυψαν μάλιστα τροποποιήσεις του ρυθμιστικού σχεδίου), του Δήμου Λευκωσίας καθώς και του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ως προς τα όρια κατασκευής του έργου. Έγινε δε και δημόσια συζήτηση επί του θέματος. Συνεπώς δεν διαπιστώνεται οποιαδήποτε παρέκκλιση από τη νόμιμη έρευνα και διαδικασία που προηγείται της απαλλοτρίωσης.
Προκύπτει επίσης ότι μελετήθηκαν οι ενστάσεις των επηρεαζόμενων ιδιοκτητών, η καθεμία ξεχωριστά. Ειδικά για τον επηρεασμό της τάξεως του 5% του συνολικού εμβαδού του τεμαχίου της αιτήτριας, κρίθηκε ότι αυτός ήταν απαραίτητος σύμφωνα με το σχεδιασμό του έργου, ενώ σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί στέρηση της ιδιοκτησίας της αιτήτριας αφού δεν εμποδίζει την αναπτυξιακή προοπτική του ακινήτου της. Να σημειωθεί ότι δεν συζητήθηκαν με τις ενστάσεις ούτε προτάθηκαν υπαλλακτικοί χώροι.
Εξάλλου, η επιλογή της γης, η προώθηση της απαλλοτρίωσης και η κρίση της αρμόδιας αρχής σε σχέση με την όλη αναγκαιότητα του επιδιωκόμενου έργου, αποτελούν ζητήματα κατ΄ εξοχήν διοικητικής φύσεως και ταυτόχρονα τεχνικά θέματα στα οποία το Δικαστήριο δεν επεμβαίνει (βλ. Ολυμπία Πιερίδη ν. Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 543). Το πεδίο για αμφισβήτηση των επιλογών της αρμόδιας αρχής για εκπλήρωση του συγκεκριμένου στόχου, είναι πολύ περιορισμένο, ιδίως όταν αφορά στην επιλογή των καταλληλότερων τεμαχίων (βλ. Ανδρέας Νικολαίδης ν. Δημοκρατίας, ΑΕ 133/2010, ημερομηνίας 13.5.2015, ECLI:CY:AD:2015:C333). Το ανέλεγκτο των τεχνικών ζητημάτων ασφαλώς δεν απαλλάσσει την Απαλλοτριούσα Αρχή από την υποχρέωση της να έχει εκπονήσει ολοκληρωμένη μελέτη αναφορικά με το σκοπό της απαλλοτρίωσης πριν από τη λήψη της τελικής απόφασης και τη δημοσίευση στη συνέχεια της γνωστοποίησης και του σχετικού διατάγματος. Κρίνω ότι, στην προκειμένη περίπτωση, η υποχρέωση αυτή έχει εκπληρωθεί.
Σε ό,τι αφορά την αιτιολογία της απόφασης, αυτή βρίσκεται στην ίδια τη γνωστοποίηση της απαλλοτρίωσης και συμπληρώνεται και από τα στοιχεία του φακέλου. Είναι η διεύρυνση/βελτίωση της Λεωφόρου Αγίου Ιλαρίωνος, στη Λευκωσία. Η δε ένσταση της αιτήτριας, ανεξάρτητα από τη γενικότητα με την οποία διατυπώθηκε, απαντήθηκε ολοκληρωμένα με την επιστολή του Υπουργείου Εσωτερικών, ημερομηνίας 30.1.2012, προς τους δικηγόρους της αιτήτριας (Παράρτημα Α στην αγόρευση των καθ΄ ων η αίτηση).
Σε ό,τι αφορά τον τελευταίο λόγο ακύρωσης, οι καθ΄ ων η αίτηση αντιτείνουν ότι το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως ετοιμάζει προσχέδια των πρακτικών της Υπουργικής Επιτροπής, στις περιπτώσεις που ενεργεί ως Απαλλοτριούσα Αρχή. Αυτό συμβαίνει μετά από γενική απόφαση, ημερομηνίας 17.8.2009, της ίδιας της Υπουργικής Επιτροπής, η οποία κοινοποιήθηκε προς τους Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων (Παράρτημα Β στην αγόρευση των καθ΄ ων η αίτηση). Ενόψει της προσκόμισης ως Τεκμηρίου 6 του πρακτικού ημερομηνίας 10.10.2011 υπογραμμένου από τα μέλη της Υπουργικής Επιτροπής, δεν συμφωνώ με τον ισχυρισμό της αιτήτριας ότι η Υπουργική Επιτροπή αρνήθηκε να ασκήσει την αρμοδιότητα εξέτασης των ενστάσεων αφού η εξέταση και λήψη της τελικής απόφασης επί των ενστάσεων, όπως προκύπτει από το Τεκμήριο 6, έγινε από την ίδια.
Οι προβαλλόμενοι λόγοι ακύρωσης δεν ευσταθούν. Ως εκ τούτου, η προσφυγή απορρίπτεται και η επίδικη απόφαση επικυρώνεται.
Τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ των καθ΄ ων η αίτηση και εναντίον της αιτήτριας, όπως θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Π. Παναγή, Δ.
/ΣΓεωργίου