|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Zήνων Eυθυμιάδης Eστέιτς Λτδ ν. Kυπριακής Δημοκρατίας (2006) 3 ΑΑΔ 166
Ραμόν Ντίνος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2013) 3 ΑΑΔ 292
Γεωργιάδη Ελένη Κώστα και Άλλος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2015) 3 ΑΑΔ 56, ECLI:CY:AD:2015:C167
Πρέπη Γεωργία Κωνσταντίνου και Άλλες ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2015) 3 ΑΑΔ 575, ECLI:CY:AD:2015:C728
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2016:D243
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 1520/2012)
18 Μαΐου, 2016
[Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΘΕΟΝΙΤΣΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ,
Aιτήτρια,
-ΚΑΙ-
1. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ,
2. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ,
3. ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
----------------------
Ανδρέας Ποιητής, για την Αιτήτρια.
Διονύσης Ι. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
----------------------
A Π Ο Φ Α Σ Η
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.:- To τεμάχιο 99 Φ/Σχ.55/31 στο Μαρώνι, το οποίο ανήκει στην αιτήτρια κατά ¼ μερίδιο, κηρύχθηκε Αρχαίο Μνημείο Β΄ Πίνακα με την ΚΔΠ 208/17.7.82 ως ο χώρος και τα κατάλοιπα αρχαίου συνοικισμού, διότι βρίσκεται στον εξέχουσας σημασίας αρχαιολογικό χώρο Μαρωνίου, με σημαντικά αρχαιολογικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και αρχαιότητες που χρονολογούνται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού μέχρι και την Αρχαϊκή περίοδο. Οι πρώτες ανασκαφές στην περιοχή διεξήχθησαν το 1897 από το Βρετανικό Μουσείο ενώ από το 1990 η έκταση του αρχαιολογικού συνοικισμού τυγχάνει επιστημονικής και αρχαιολογικής έρευνας και μελέτης από το Πανεπιστήμιο του Reading και πρόσφατα από το Πανεπιστήμιο του Cornell στο πλαίσιο του προγράμματος MVASP (Maroni Valley Archaeological Survey Project).
Όταν οι ιδιοκτήτες του τεμαχίου ζήτησαν άδεια οικοδομής από τον Έπαρχο Λάρνακας, το Τμήμα Αρχαιοτήτων με τις Διοικητικές Πράξεις 8/7.1.89 (Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης) και 240/24.2.89 (Διάταγμα Απαλλοτρίωσης) προχώρησε στην αναγκαστική απαλλοτρίωση του παραπάνω τεμαχίου στο Μαρώνι, με δημοσιευμένο σκοπό, μεταξύ άλλων, τη «διεξαγωγή αρχαιολογικών καταλοίπων ή τη διατήρηση της στρωματογραφίας αρχαιολογικού χώρου στο χωριό Μαρώνι». Καταβλήθηκε στους ιδιοκτήτες σχετική αποζημίωση συνολικού ύψους Λ.Κ.192.000 πλέον τόκοι.
Οι ιδιοκτήτες του τεμαχίου ζήτησαν με επιστολή ημερομηνίας 4.3.1999 προς το Γενικό Εισαγγελέα την επιστροφή του επίδικου ακινήτου με τον ισχυρισμό ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης δεν επετεύχθη εντός 3 ετών από την ημερομηνία απαλλοτρίωσης και/ή κατέστη ανέφικτος. Το αίτημα απορρίφθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων με την αιτιολογία ότι η απαλλοτρίωση εξακολουθεί να εξυπηρετεί το σκοπό για τον οποίο έγινε και αυτός δεν έχει με κανένα τρόπο εγκαταλειφτεί.
Με επιστολή του ημερομηνίας 23.7.2012 ο δικηγόρος της αιτήτριας ζήτησε και πάλι την επιστροφή του ακινήτου για να λάβει την ίδια απορριπτική απάντηση. Κρίνω σκόπιμο να παραθέσω αυτούσια την απάντηση της Διευθύντριας των καθ' ων η αίτηση 2 ημερομηνίας 1.8.2012:
«Στην Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης πέραν των άλλων σκοπών για τους οποίους επιβαλλόταν να γίνει η απαλλοτρίωση, αναφέρεται ρητά και «η διατήρηση της στρωματογραφίας αρχαιολογικού χώρου στο χωριό Μαρώνι». Είναι ξεκάθαρο ότι η διατήρηση των αρχαιολογικών καταλοίπων και της στρωματογραφίας του αρχαιολογικού χώρου είναι σκοποί αυθύπαρκτοι που δεν απαιτούν οποιαδήποτε περαιτέρω έργα για να θεωρείται ότι υλοποιήθηκε ο σκοπός της απαλλοτρίωσης. Ο σκοπός της απαλλοτρίωσης έχει υλοποιηθεί μόνο και μόνο με τη διατήρηση της στρωματογραφίας του αρχαιολογικού χώρου ανέπαφης και αδιατάρακτης από οποιαδήποτε επέμβαση.
Επιπλέον εντός του υπό αναφορά τεμαχίου έχουν διεξαχθεί και δοκιμαστικές ανασκαφές από το Πανεπιστήμιο του Reading οι οποίες έχουν αποκαλύψει σημαντικές αρχαιότητες ενώ ο αρχαιολογικός χώρος του Μαρωνίου με επίκεντρο τις τοποθεσίες Βούρνες, Τσάρουκκας και Γιαλός τυγχάνει επισταμένης επιστημονικής και αρχαιολογικής μελέτης για περισσότερες από τρεις δεκαετίες.»
Η αιτήτρια προσβάλλει την απόφαση των καθ' ων η αίτηση να μην επιστρέψουν το κτήμα της ως συνεχιζόμενη παράλειψη. Επικαλείται παραβίαση του ιδιοκτησιακού της δικαιώματος βάσει του άρθρου 146 του Συντάγματος και του άρθρου 15(1) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου, Ν. 15/62 και απορρίπτει τον ισχυρισμό των καθ' ων η αίτηση ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης έχει πραγματοποιηθεί μόνο και μόνο με την διατήρηση της στρωματογραφίας. Ισχυρίζεται ότι η στρωματογραφία δεν διατηρείται αφού κάθε χρόνο κάτοικοι του χωριού ή και άλλα πρόσωπα καλλιεργούν το επίδικο. Σχετικές φωτογραφίες επισυνάπτονται στη γραπτή αγόρευση του δικηγόρου της.
Οι καθ΄ ων η αίτηση εισηγούνται ότι βασική προϋπόθεση που καθιστά δυνατή τη υλοποίηση όλων των σκοπών της απαλλοτρίωσης που επεκτείνονται στην διενέργεια ανασκαφών και τη συντήρηση των αρχαιοτήτων, είναι η διατήρηση της στρωματογραφίας του αρχαιολογικού χώρου ανέπαφης και αδιατάρακτης. Η καλλιέργεια που διεξάγεται εδώ και πολλά χρόνια πριν κηρυχθεί η περιοχή ως αρχαίο μνημείο το 1982, κατέστρεψε ενδεχομένως αρχαιολογικά κατάλοιπα που ήταν επιφανειακά, ωστόσο τα αρχαιολογικά δεδομένα από διάφορα σημεία αποδεικνύουν ότι τα αρχαιολογικά κατάλοιπα διασώζονται σε βάθος 1-1.5 μέτρα από την επιφάνεια και αυτή ακριβώς είναι η στρωματογραφία που πρέπει να προστατευθεί. Όπως επίσης προκύπτει από το περιεχόμενο του φακέλου, διεξήχθη επιφανειακή έρευνα και επισκόπηση, καθώς και συλλογή επιφανειακών αρχαιολογικών ευρημάτων για τα οποία δημοσιεύτηκαν σχετικά επιστημονικά άρθρα για το Maroni Valley Archeological Survey Project, από τον διευθύνοντα της έρευνας Dr Manning (βλ. Παραρτήματα 8 και 9 γραπτής αγόρευσης των καθ' ων η αίτηση και παράρτημα 3 στη ένσταση). Στο επίδικο τεμάχιο παρατηρείται, μεγάλη διασπορά αρχαιολογικών ευρημάτων, κυρίως κεραμικής, ενώ στη νοτιοδυτική πλευρά παρατηρείται μεγάλη διασπορά ευρημάτων. Κατά τους καθ' ων η αίτηση, το καλοκαίρι του 2014 είχε προγραμματιστεί διεξαγωγή γεωφυσικών ερευνών και διασκοπήσεων υπό την επίβλεψη του Dr Manning σε αρκετά τεμάχια συμπεριλαμβανομένου και του επίδικου.
Σχετική με τα εγειρόμενα θέματα είναι η υπόθεση Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέιτς Λτδ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 166, στην οποία η Πλήρης Ολομέλεια προέβη σε ανασκόπηση της νομολογίας, αναφορικά με την ερμηνεία του Άρθρου 23.5 του Συντάγματος, τονίζοντας ότι αυτή πρέπει να συνάδει με το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Ως προς την έννοια του εφικτού και ανέφικτου του σκοπού της απαλλοτρίωσης, αυτή θα πρέπει να ερμηνεύεται όχι ως προς τις υποκειμενικές προθέσεις ή επιθυμίες της διοίκησης, αλλά ως προς τα αντικειμενικά δεδομένα που αφορούν στις ενέργειες της διοίκησης προς υλοποίηση του σκοπού. Το βάρος στην εδώ αιτήτρια, δεν είναι να αποδείξει ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εγκατελείφθη ή δεν κατέστη ανέφικτος, αλλά ότι η διοίκηση δεν προέβη στις ενέργειες εκείνες που, ανάλογα με την περίπτωση, θα ήταν εύλογα αναγκαίες για την υλοποίηση του έργου.
Στην προκειμένη περίπτωση ως σκοπός της απαλλοτρίωσης αναφέρεται ρητά η διατήρηση της στρωματογραφίας του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου. Οι ανασκαφές που έχουν ήδη διεξαχθεί, αναδεικνύουν τη σημασία της συντήρησης και διατήρησης των υποστρωμάτων του εδάφους ανέπαφων στον ενιαίο χώρο του αρχαίου συνοικισμού εντός του οποίου εντάσσεται και το επίδικο ακίνητο. Η διατήρηση των αρχαιολογικών καταλοίπων και της στρωματογραφίας του αρχαιολογικού χώρου είναι σκοποί αυτοτελείς και αυθύπαρκτοι που δεν απαιτούν οποιαδήποτε περαιτέρω έργα για να θεωρείται ότι υλοποιήθηκε ο σκοπός της απαλλοτρίωσης (βλ. Ελένη Κώστα Γεωργιάδη κ.α. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 202/2010, ημερομηνίας 9.3.2015). Συνεπώς δεν επιβάλλεται οποιαδήποτε περαιτέρω ενέργεια της Διοίκησης στα πλαίσια πραγμάτωσης του εν λόγω σκοπού. Επί του προκειμένου, λέχθηκαν χαρακτηριστικά τα ακόλουθα στην πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Γεωργία Κωνσταντίνου Πρεπή κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 81/2010, ημερομηνίας 2.11.2015, ECLI:CY:AD:2015:C728:
«Κρίνουμε ότι τα γεγονότα της παρούσας προσομοιάζουν με τα γεγονότα στην υπόθεση Ραμόν ν. Δημοκρατίας (2009) 4 Α.Α.Δ. 517, η οποία επικυρώθηκε στην Ραμόν ν. Δημοκρατίας (2013) 3 Α.Α.Δ. 292. Εκείνη η περίπτωση αφορούσε τον αρχαιολογικό χώρο στο χωριό Καλαβασός και σε σημαντικές αρχαιότητες της νεολιθικής εποχής. Κρίθηκε ότι η διατήρηση των αρχαιολογικών καταλοίπων και της στρωματογραφίας του αρχαιολογικού χώρου, είναι σκοποί αυθύπαρκτοι που δεν απαιτούν οποιαδήποτε περαιτέρω έργα για να θεωρείται ότι υλοποιήθηκε ο σκοπός της απαλλοτρίωσης. Ο σκοπός της απαλλοτρίωσης έχει υλοποιηθεί μόνο με τη διατήρηση του αρχαιολογικού χώρου και πως ακύρωση της απαλλοτρίωσης θα αντιστοιχούσε σε παραβίαση των Νόμων για την προστασία των αρχαιοτήτων.»
Ομοίως και στην παρούσα περίπτωση, από τη στιγμή που το ακίνητο περιλαμβάνεται στον αρχαιολογικό χώρο Ιδαλίου, ο οποίος δυνάμει του περί Αρχαιοτήτων Νόμου, Κεφ. 31, κηρύχθηκε σε Αρχαίο Μνημείο, ο σκοπός της απαλλοτρίωσης έχει επιτευχθεί με τη διατήρηση του αρχαιολογικού χώρου. Τυχόν ακύρωση της απαλλοτρίωσης θα αντιστοιχούσε σε παραβίαση του εν λόγω Νόμου (βλ. επίσης Υπόθεση 1573/08, Ανδρούλα Παυλή ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 22.11.2011).
Για τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται, με €1.200 έξοδα υπέρ των καθ΄ ων η αίτηση και εναντίον της αιτήτριας. Η προσβαλλόμενη άρνηση/παράλειψη επικυρώνεται.
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.
/ΣΓεωργίου