|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2015:D584
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ. 34/2014
9 Σεπτεμβρίου, 2015
[ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ/ΣΤΗΣ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΕΤΑΞΥ:
1. ΙΩΑΝΝΟΥ Α. ΙΩΑΝΝΟΥ
2. ΠΑΜΠΟΥ Α. ΙΩΑΝΝΙΔΗ
3. KΡΙΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗ
Αιτητών
και
ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
2. KΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΞΥΛΙΑΤΟΥ
Καθ΄ων η αίτηση
______
M. Kαλλής, για Αιτητές
Δ. Καλλίγερος, για Καθ΄ ων η αίτηση 1
______
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ.: Μετά από απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου Αγίας Μαρίνας Ξυλιάτου ημερ. 3.9.2007, δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ημερ. 10.2.12 και 23.11.12 Ειδοποίηση και Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης δυνάμει του άρθρου 63(2) του περί Kοινοτήτων Νόμου του 1999 (Ν.86(1)/1999, όπως τροποποιήθηκε από τους Ν.51(1)/2000, 5(1)/2001 και 131(1)/2001) σύμφωνα με τις οποίες τα τεμάχια 105 και 519 του Φ/Σχ. 29/1324 V01 απαιτούνταν από το Συμβούλιο για διαπλάτυνση των οδών Αγίας Μαρίνας και Γεωργίου Γρίβα Διγενή της Κοινότητας.
Οι αιτητές - ιδιοκτήτες έκαστος 5/72 μεριδίων του τεμαχίου 519, συνολικού εμβαδού 967 τ.μ. - έφεραν ανεπιτυχώς ένσταση στις δημοσιεύσεις, ενώ οι άλλοι δύο ιδιοκτήτες των 57/72 μεριδίων όχι μόνο δεν έφεραν ένσταση, αλλά η εξ αυτών Παναγιώτα Θ. Παναγή, ιδιοκτήτρια των 14/24 (42/72) μεριδίων, έδωσε και συγκατάθεση για δωρεάν παραχώρηση.
Ακολούθησε στις 8.11.2013 η δημοσίευση του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης, με το οποίο απαλλοτριώθηκαν 78 τ.μ. από το τεμάχιο 519, γεγονός που προκάλεσε την καταχώριση της παρούσας προσφυγής με την οποία επιδιώκεται ο παραμερισμός της απαλλοτρίωσης ως αντισυνταγματικός και παράνομος.
Η προσφυγή, η οποία προσέκρουσε σε ένσταση μόνο των καθ΄ ων η αίτηση αρ. 1, προωθήθηκε στη βάση τεσσάρων λόγων ακύρωσης. Ότι δηλαδή, η προσβαλλόμενη πράξη (α) είναι προϊόν παραβίασης των αρχών του Διοικητικού Δικαίου που διέπουν απαλλοτριώσεις, γιατί δεν είχε προηγηθεί η δέουσα υπό τις περιστάσεις τεχνοοικονομική μελέτη με αποτέλεσμα να πάσχει λόγω έλλειψης δέουσας έρευνας, (β) λήφθηκε από όργανο - Κοινοτικό Συμβούλιο - το οποίο δεν έχει εξουσία η αρμοδιότητα να προβαίνει σε απαλλοτριώσεις, (γ) παραβιάζει το άρθρο 6(1) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου του 1962 (.15/62), όπως επίσης παραβιάζει και ουσιώδη νομοθετικό τύπο και (δ) είναι αναιτιολόγητη και παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης.
Οι αιτητές υποστήριξαν τους προαναφερθέντες λόγους ακύρωσης με (μακροσκελέστατη) εμπεριστατωμένη γραπτή αγόρευση, ενώ οι καθ΄ ων η αίτηση αρ. 1 περιορίστηκαν - πέραν από την παράθεση του ιστορικού της απαλλοτρίωσης - απλώς να υποστηρίξουν τη δυνατότητα των Κοινοτικών Συμβουλίων να προβαίνουν σε απαλλοτριώσεις ακίνητης ιδιοκτησίας, ενώ σ΄ ότι αφορά την ουσία των ισχυρισμών των αιτητών διατύπωσαν τη θέση ότι εναπόκειτο στο Κοινοτικό Συμβούλιο/καθ΄ ου η αίτηση αρ. 2 να τους αντικρούσει.
Έχω διεξέλθει τις εκατέρωθεν θέσεις και σ΄ ότι αφορά την εξουσία των Κοινοτικών Συμβουλίων να προβαίνουν σε απαλλοτριώσεις ακίνητης ιδιοκτησίας (Λόγος ακύρωσης υπό (β) ανωτέρω) δεν χρειάζεται να αναφερθώ σ΄ αυτές εφόσον το ζήτημα έχει αποφασιστεί προσφάτως από την Ολομέλεια στη Δημοκρατία ν. Σωκράτους κ.α., Α.Ε. 78/11 και 114/13 ημερ. 25.6.15. Αποφασίστηκε συναφώς - με παραπομπές στα συγγράμματα των Π.Δ. Δαγτόγλου, Γενικό Διοικητικό Δίκαιο α΄ (1977) σελ. 262-263, Ε.Π. Σπηλιωτόπουλου, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, 12η έκδοση, Τόμος Ι, παρ. 19, σελ. 380-382 και 357-359 και Μαθήματα Διοικητικού Δικαίου του Στασινόπουλου σελ. 154-155 - ότι τα Κοινοτικά Συμβούλια είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και ως τέτοια έχουν εξουσία να προβαίνουν σε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις δυνάμει των προνοιών του άρθρου 23.4 του Συντάγματος. Τηρουμένων βεβαίως των προϋποθέσεων του άρθρου 63 του περί Κοινοτήτων Νόμου, οι οποίες στην παρούσα περίπτωση τηρήθηκαν. Έπεται ότι ο δεύτερος λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί και απορρίπτεται.
Ο πρώτος λόγος ακύρωσης προωθήθηκε με άξονα τη θέση ότι η προσβαλλόμενη πράξη είναι προϊόν έλλειψης δέουσας έρευνας γιατί δεν προηγήθηκε ολοκληρωμένη τεχνοοικονομική μελέτη, η οποία να δείχνει την αναγκαιότητα της απαλλοτρίωσης και ότι δεν υπήρχε άλλη λιγότερη επαχθής λύση.
Ο υπό συζήτηση λόγος ακύρωσης - ανεξαρτήτως της έκτασης της απαλλοτρίωσης (78 τ.μ.) και του γεγονότος ότι οι αιτητές είναι ιδιοκτήτες μόνο των 15/72 μεριδίων του κτήματος - ευσταθεί. Πράγματι στα έγγραφα που έχουν επισυναφθεί στην ένσταση, αλλά και σ΄ αυτά που υπάρχουν στους διοικητικούς φακέλους, δεν υπάρχει τεχνοοικονομική μελέτη που να δείχνει την αναγκαιότητα της απαλλοτρίωσης και ότι για υλοποίηση του σκοπού της δεν υπήρχε καλύτερος και λιγότερο επαχθής τρόπος, επισήμανση που σύμφωνα με πάγια νομολογία (βλ. ενδεικτικά Μεστάνας κ.α. ν. Δημοτικού Συμβουλίου Αθηένου (Αρ. 2) (1992) 3 Α.Α.Δ. 185, Σταυρίδης κ.α. ν. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 303, Δημοκρατία ν. Δημητριάδου κ.α. (1998) 3 Α.Α.Δ. 777, Ουζουνιάν & Μ. Σουλτανιάν και Σία Λτδ ν. Δημοκρατίας (2000) 3 Α.Α.Δ. 639, Latomia Estate Ltd v. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 672 και Ψάλτης κ.α. ν. Δημοκρατίας (2008) 3 Α.Α.Δ. 452) συνιστά έλλειψη δέουσας έρευνας για υποστύλωση απόφασης απαλλοτρίωσης. Προς τούτο είναι αρκετό να παραθέσω αυτούσιο το πιο κάτω απόσπασμα από τη Ψάλτης (ανωτέρω):
«Το αναφαίρετο δικαίωμα στην ιδιοκτησία ως κατοχυρώνεται από το Άρθρο 23 του Συντάγματος, υπόκειται μόνο σε εκείνους τους περιορισμούς όπως καταγράφονται στην παρ. 3, οι οποίοι είναι απολύτως απαραίτητοι. Με το Άρθρο 23 παρ. 4, δίνεται η δυνατότητα αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, μεταξύ άλλων, και για την εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίας ωφελείας καθοριζομένου διά νόμου περί αναγκαστικής απαλλοτριώσεως. Ο σκοπός της δημοσίας ωφελείας πρέπει να είναι εξειδικευμένος με αιτιολογημένη απόφαση της απαλλοτριούσας αρχής. Συναφώς, ο περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμος αρ. 15/62, ως τροποποιήθηκε, προνοεί με το Άρθρο 3 αυτού, ότι πάσα ιδιοκτησία μπορεί να απαλλοτριωθεί αναγκαστικά για σκοπούς δημοσίας ωφελείας.
Όπως λέχθηκε στην υπόθεση της Ολομέλειας, Καραολή v. Υπουργείου Εσωτερικών (2004) 3 Α.Α.Δ. 76:
«. οι σκοποί που αναφέρονται στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης εξετάζονται μαζί με, και επηρεάζονται και από, άλλους παράγοντες όπως το περιεχόμενο της μελέτης που οδηγεί στο επίδικο Διάταγμα. Μια τέτοια μελέτη ή σχέδιο, σύμφωνα με τη νομολογία, αποτελεί και προϋπόθεση για την έκδοση διατάγματος απαλλοτρίωσης. (Glyki v. Municipal Corporation of Famagusta (1967) 3 C.L.R. 677).»
Περαιτέρω, στη Σπύρου v. Δημοτικού Συμβουλίου Κάτω Πολεμιδιών (1998) 3 Α.Α.Δ. 307, αναφέρθηκε ότι η διοίκηση δεν προχωρά σε απαλλοτρίωση «... προτού εξετάσει τα σχέδια του έργου που δείχνει τη φύση, την έκταση και τις ανάγκες του έργου για το οποίο γίνεται η απαλλοτρίωση ... Η απαλλοτριούσα αρχή έχει την υποχρέωση να εξετάζει τις δυνατότητες πραγμάτωσης του σκοπού της απαλλοτρίωσης και μέσα σε αυτά τα πλαίσια επιβάλλεται η ετοιμασία μιας ολοκληρωμένης μελέτης.».
Πρόσθετα, όπως αναφέρεται στον Τάχο: «Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο» 7η έκδ. 2003 σελ. 901, παρ. 158, δεν επαρκεί για τη νομιμότητα της πράξης, η απλή μνεία του σκοπού που από το νόμο θεωρείται ως δημοσίας ωφελείας, αλλά χρειάζεται εμπεριστατωμένη μελέτη από την οποία να προκύπτει η ανάγκη της απαλλοτρίωσης. Παρόμοια, στο σύγγραμμα του Σπηλιωτόπουλου: «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου» Τόμος ΙΙ, 12η έκδ., 2006, αναφέρεται στη σελ. 144, παρ. 517, με αναφορά σε απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ότι σε περίπτωση κήρυξης απαλλοτρίωσης για επέκταση ξενοδοχείου, από την αιτιολογία πρέπει να προκύπτει ότι η διοίκηση έχει εκτιμήσει μια σειρά παραγόντων όπως την ανάπτυξη της περιοχής, τη γενικότερη τουριστική ανάπτυξη της χώρας, τα έργα που προγραμματίζονται, αλλά ακόμη και τις ανάγκες της επιχείρησης υπέρ της οποίας γίνεται η απαλλοτρίωση».
Η προσβαλλόμενη λοιπόν απόφαση είναι προϊόν έλλειψης δέουσας έρευνας, στοιχείο που προδιαγράφει και την τύχη της προσφυγής χωρίς να χρειάζεται η εξέταση και των υπολοίπων δύο λόγων ακύρωσης.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται βάσει του άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος, με €1.500 συν ΦΠΑ έξοδα προς όφελος των αιτητών και εναντίον του καθ΄ ου η αίτηση 2 μόνο εφόσον η επίδικη απαλλοτρίωση διενεργήθηκε απ΄ αυτό.
Μ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ.
/κβπ