|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2015:D226
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 550/2012
27 Μαρτίου, 2015
[Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ Δ/ΣΤΗΣ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 19, 23, 25 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
BLADE ENTERPRISES LTD.
Αιτήτρια
- ΚΑΙ -
KΥΠΡΙΑΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΛΗΡΩΜΩΝ
Καθ' ού η αίτηση
....................................
Λ. Λουκαϊδης, για την αιτήτρια
Α. Χρίστου (κα), για τον καθ' ου η αίτηση
Ξ. Ξενοφώντος για το ενδιαφερόμενο μέρος Media Monitoring Electronic Cyprus Ltd
.............................
A Π Ο Φ Α Σ Η
Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ: Oι αιτητές, όπως και η εταιρεία Media Monitoring Electronic Cyprus Ltd. (ΕΜ) ανταποκρίθηκαν σε σχετική πρόσκληση του καθ'ου η αίτηση για υποβολή προσφοράς που αφορούσε ''υπηρεσίες παρακολούθησης του έντυπου τύπου'' για άρθρα που αφορούν τον ΚΟΑΠ (Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών) και οπτικογράφηση ή μαγνητοφώνηση συγκεκριμένων εκπομπών. Μεταξύ των ειδικών όρων που τέθηκαν με τη σχετική πρόσκληση ήταν και η υποχρέωση προσκόμισης/εξασφάλισης αδειών/πιστοποιητικών εκμετάλλευσης αποδελτίωσης από τους κατά νόμο δικαιούχους/εκδότες. H αιτήτρια παρέλειψε να προσκομίσει τέτοια στοιχεία, με αποτέλεσμα η προσφορά της να μη γίνει δεκτή και η προσφορά να κατακυρωθεί στο ΕΜ.
Σημειώνεται ότι η αιτήτρια είχε αποστείλει επιστολή ημερ.15.11.11 με την οποία ζητούσε διευκρινήσεις και σχετικά με τον επίμαχο όρο ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Επίσης, έστω υπόψη ότι η πρώτη δίκη σχετικά με την προσφυγή μας εναντίον του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών που χρησιμοποίησε το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων των εκδοτών για να αναθέσει την υπηρεσία αποδελτίωσης σε ανταγωνιστικό γραφείο που ισχυριζόταν ότι τα διαθέτει έχει συμπληρωθεί και αναμένεται, ανά πάσα στιγμή, η έκδοση της δικαστικής απόφασης.
Πιστεύουμε ότι θα ήταν καλό να υπάρξει κάποια αναμονή και υπό το φως αυτής της απόφασης να προγραμματιστούν και οι δικές σας ενέργειες οι οποίες θα εξασφαλίζουν και τα δικά σας συμφέροντα αφού θα σας δίνουν την ευχέρεια να επιλέξετε την πραγματικά καλύτερη και πλέον ποιοτική πρόταση.»
Επίσης στις 21/11/11 σχολιάζοντας τους όρους της προσφοράς σημείωσε ότι η εργασία τους δεν επηρεάζει με οποιοδήποτε τρόπο τα πνευματικά δικαιώματα των εκδοτών και απεναντίας εξυπηρετεί το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης που περιλαμβάνει το δικαίωμα της ελεύθερης και ανεμπόδιστης πληροφόρησης κατά το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ.
Ο καθ' ου η αίτηση με την ένσταση του όπως και το ενδιαφερόμενο μέρος στη γραπτή αγόρευση ήγειραν προδικαστική ένσταση σε σχέση με έλλειψη εννόμου συμφέροντος των αιτητών, αφού οι αιτητές δεν έχουν εξασφαλίσει άδειες για χρήση των πνευματικών δικαιωμάτων του υλικού για το οποίο παρέχεται αποδελτίωση, δηλαδή δεν συμμορφώθηκαν με ουσιώδη όρο του διαγωνισμού.
Οι αιτητές από την άλλη υποστηρίζουν ότι ο αποκλεισμός τους στηρίχθηκε σε όρο άκυρο, τον οποίο δεν εμποδίζονται να προσβάλλουν με την παρούσα προσφυγή αφού η υποβολή προσφοράς εκ μέρους τους δεν συνεπάγεται βεβαίως και ανεπιφύλακτη αποδοχή του εν λόγω όρου τον οποίο εξάλλου αμφισβήτησαν κατά την διαδικασία. Ως προς την ουσία, παραπέμπουν σε γνωμάτευση του πρώην βοηθού Γενικού εισαγγελέα και δικηγόρου τους κ. Λουκαϊδη (τεκμ. Α στην αίτηση ακυρώσεως), η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη γνωμάτευση δικηγόρου της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, βάσει της οποίας εγκρίθηκε ο επίμαχος όρος. Υποστηρίζουν ότι η αποδελτίωση δεν συνεπάγεται ούτε «αναπαραγωγή» ούτε «επεξεργασία» δημοσιευμάτων στην έννοια του Νόμου, αλλά απλή αποκοπή και αποστολή/διάθεση τους στους συνεργάτες των αιτητών για σκοπούς ενημέρωσης. Εξάλλου υποστηρίζουν ότι οι αρχές της ελεύθερης ροής· πληροφοριών όπως έχουν εξελιχθεί στη σύγχρονη Νομολογία και θεωρία, έχουν υπερκεράσει παλιότερες αυστηρές αντιλήψεις περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.
Στις Υποθ. Αρ. 1093/2009, Blade Enterprises Ltd v. Δημοκρατίας, μέσω Υπουργού Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλοντος, ημερ. 10.10.2012 (Νικολάτος, Δ.) και Υποθ. Αρ. 413/2011, Blade Enterprises Ltd v. Δημοκρατίας, μέσω Υπουργείου Συγκοινωνιών και ΄Εργων, ημερ. 7.12.2012 (Χατζηχαμπής, Δ.), το Δικαστήριο εξετάζοντας το ζήτημα, μέσα στα πλαίσια της νομολογίας αλλά και του σχετικού Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων Νόμου του 1976, Νόμος 59/76 (όπως τροποποιήθηκε), κατέληξε ότι η αναπαραγωγή προστατευσίμων έργων, χωρίς την άδεια των δικαιούχων, συνιστά από μόνη της προσβολή των ιδιοκτησιακών πνευματικών δικαιωμάτων των έργων αυτών και εφ΄ όσον η αιτήτρια, όπως και εδώ η εταιρεία Blade Enterprises Ltd, δεν συμμορφώθηκε με νόμιμο και ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, στερείται εννόμου συμφέροντος να προσβάλει την απόφαση κατακύρωσης της επίδικης προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος. Παραθέτω χαρακτηριστικό εκτενές απόσπασμα από την απόφαση του Προέδρου Νικολάτου, το οποίο υιοθετώ αυτούσιο:
«Προκύπτει, επομένως, το ερώτημα κατά πόσο η αιτήτρια εταιρεία η οποία παρέχει υπηρεσίες αποδελτίωσης των πληροφοριών των ΜΜΕ, όφειλε κατά τη συμμετοχή της στον επίδικο μειοδοτικό διαγωνισμό να κατέχει άδειες ή σχετική έγκριση από τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ.
Το άρθρο 3 του Περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων Νόμου του 1976 (Ν. 59/76 όπως τροποποιήθηκε), στο εξής ο «Νόμος», ορίζει ως προστατεύσιμα από δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, μεταξύ άλλων, τα φιλολογικά έργα και τα καλλιτεχνικά έργα.
Στα καλλιτεχνικά έργα περιλαμβάνονται σύμφωνα με το αρθρο 2 του Νόμου φωτογραφίες, ενώ στα φιλολογικά περιλαμβάνονται άρθρα και δοκίμια, αλλά και εκθέσεις και επιστολές[2].
Είναι πρόδηλο ότι οι εφημερίδες, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου καθώς περιλαμβάνουν άρθρα, επιστολές, εκθέσεις και φωτογραφίες. Το ίδιο ισχύει και για τον ηλεκτρονικό-τηλεοπτικό τύπο.»
Σχετική είναι η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής 'Ένωσης (ΔΕΕ) στην Υπόθεση C-5/08, Infopaq International A/S κατά Danske Dagblades Forening,[3] στην οποία με παρέπεμψε η ευπαίδευτη συνήγορος εκ μέρους των καθ΄ών η αίτηση και η οποία αφορούσε σε αίτηση προδικαστικής παραπομπής που υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Infopaq International A/S και της Danske Dagblades Forening.
Αναφορικά με την απόρριψη της αίτησης της Infopaq που σκοπό είχε την αναγνώριση του ότι, η αιτήτρια, δεν υποχρεούτο να λαμβάνει την άδεια των δικαιούχων των δικαιωμάτων δημιουργού, για τις πράξεις αναπαραγωγής άρθρων του τύπου, μέσω αυτοματοποιημένης μεθόδου, το Δικαστήριο στη σκέψη 44 ρητά ανέφερε:
«Όσον αφορά τα άρθρα του Τύπου, η προσωπική πνευματική εργασία του δημιουργού τους, για την οποία γίνεται λόγος στη σκέψη 37 της παρούσας αποφάσεως, απορρέει, υπό κανονικές συνθήκες, από τη μορφή με την οποία παρουσιάζεται το θέμα και τη γλωσσική του διατύπωση. Εξάλλου, στην υπόθεση της κύριας δίκης, δεν αμφισβητείται ότι τα άρθρα του Τύπου αποτελούν, καθαυτά, λογοτεχνικά έργα, τα οποία αφορά η οδηγία 2001/29.».
Στην Οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2001 για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας ρητά αναγνωρίζεται[4] ότι:
« ... τα εν λόγω δικαιώματα [δικαιώματα του δημιουργού και συγγενικά δικαιώματα) είναι ουσιώδη για την πνευματική δημιουργία, η προστασία τους συμβάλλει στη διατήρηση και ανάπτυξη δημιουργικότητας προς όφελος των δημιουργών, των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών, των παραγωγών, των καταναλωτών, του πολιτισμού, της βιομηχανίας και του κοινού γενικότερα, ως εκ τούτου, η πνευματική ιδιοκτησία έχει αναγνωριστεί ως αναπόσπαστο μέρος της ιδιοκτησίας.».
Στο εδάφιο (2) του άρθρου 7 του Νόμου προβλέπονται ορισμένες εξαιρέσεις στις χρήσεις των προστατεύσιμων αντικειμένων και που εφαρμόζονται σε ειδικές περιπτώσεις και υπό προϋποθέσεις εφόσον δεν θίγονται τα νόμιμα δικαιώματα των δικαιούχων.
Συγκεκριμένα η παράγραφος (α) του άρθρου 7(2) αφορά στην εξαίρεση τέλεσης πράξης που γίνεται για «το σκοπό έρευνας ατομικής χρήσης, κριτικής ανασκοπήσεως ή αναφοράς σε επίκαιρα γεγονότα ..».
Η παράγραφος (στ) αναφέρεται στην «παράθεση αποσπασμάτων από έργα, τα οποία δημοσιεύτηκαν, εφόσον αυτό δεν αντιβαίνει προς τη χρηστή πρακτική και εφόσον η έκταση αυτών δεν υπερβαίνει την έκταση που δικαιολογείται από το σκοπό αυτό, περιλαμβανομένης της παραθέσεως αποσπασμάτων από άρθρα εφημερίδων και περιοδικών υπό μορφή συνοψίσεως του τύπου, νοουμένου ότι γίνεται μνεία της πηγής προελεύσεως και του ονόματος του δημιουργού, το οποίο εμφαίνεται επί του έργου που χρησιμοποιείται με τον τρόπο αυτό».
Οι δε εξαιρέσεις στις παραγράφους (ζ) και (ιδ) αναφέρονται σε αναπαραγωγή δημοσιευόμενων άρθρων για διάφορα θέματα «στο βαθμό που δικαιολογείται από τον ενημερωτικό σκοπό».
Το αντικείμενο της επίδικης προσφοράς αφορά σε δραστηριότητες μεταξύ άλλων, αναπαραγωγή ολόκληρων αποκομμάτων από εφημερίδες και περιοδικά και όχι αποσπασμάτων, μέσω μίας εκτενούς διαδικασίας που περιλαμβάνει σάρωση, μετατροπή τους σε ψηφιακό αρχείο και περαιτέρω επεξεργασία του αρχείου αυτού, με βασικό χαρακτηριστικό την αρχειοθέτηση.
Οι εν λόγω ενέργειες δεν γίνονται από το πρόσωπο που αφορά το δημοσίευμα, αλλά από τρίτους που διενεργούν αυτή τη δραστηριότητα στα πλαίσια της επιχειρηματικής τους δράσης έναντι αμοιβής. Επομένως η εμπορική εκμετάλλευση των αποκομμάτων άρθρων εφημερίδων και περιοδικών δεν μπορεί, κατά την κρίση μου, να θεωρηθεί ότι εμπίπτει στην εξαίρεση που προνοείται στην παράγραφο (στ) ούτε πρόκειται για πράξη που ασκείται στα πλαίσια της ελευθερίας της έκφρασης και πληροφόρησης, αλλά στα πλαίσια της επιχειρηματικής δραστηριότητας της ανάδοχης εταιρείας που περιλαμβάνει την εκμετάλλευση[5], για εμπορικούς σκοπούς, ενός πνευματικού έργου. (Δέστε Het Financieele Dagblad and De Telegraaf v. Euroclip Knipseldienst[6] όπως συνοψίστηκε και σχολιάστηκε στο European Ιntellectual Property Review[7] και στην οποία ο ευπαίδευτος συνήγορος του ενδιαφερόμενου προσώπου παρέπεμψε το Δικαστήριο επισυνάπτοντας αντίγραφο της σύνοψης εκείνης . Στην υπόθεση Dagblad κρίθηκε ότι λόγω της εμπορικής της φύσης, η αποδελτίωση τύπου, δεν καλύπτετο από την «ελεύθερη ροή πληροφοριών» κάτι ανάλογο του «ενημερωτικού σκοπού που προβλέπει ο Nόμος 59/76.)
Το άρθρο 2 στοιχείο α' της Οδηγίας 2001/29 (αντίστοιχο με το άρθρο 7 του Ν. 59/76), το οποίο έτυχε ερμηνείας στην Υπόθεση C-5/08, Infopaq International A/S κατά Danske Dagblades Forening, προβλέπει ότι οι δημιουργοί διαθέτουν το αποκλειστικό δικαίωμα χορηγήσεως άδειας ή απαγορεύσεως της αναπαραγωγής, εν όλω ή εν μέρει, των έργων τους.
Είναι ενδιαφέρον ότι στην υπόθεση Infopaq που αφορούσε στη σύνταξη περιλήψεων και παρόλο που μόνο 11 λέξεις κλειδιά χρησιμοποιούνταν από τα άρθρα των οποίων γινόταν η επεξεργασία, το ΔΕΕ κατέληξε ότι:
«Πράξη πραγματοποιούμενη κατά τη μέθοδο συλλογής δεδομένων, η οποία συνίσταται σε αποθήκευση σε μνήμη ηλεκτρονικού υπολογιστή αποσπάσματος προστατευόμενου έργου, που αποτελείται από ένδεκα λέξεις καθώς και από εκτύπωση του αποσπάσματος αυτού, δύναται να εμπίπτει στην έννοια της εν μέρει αναπαραγωγής του άρθρου 2 της οδηγίας 2001/29, γεγονός το οποίο απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει αν τα ούτως αναπαραγόμενα στοιχεία αποτελούν την έκφραση της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού».
Στις σκέψεις 30-51 της απόφασης, το ΔΕΕ ερμήνευσε την έννοια της «αναπαραγωγής» ως εξής : «ότι περιλαμβάνει τις πράξεις αποθηκεύσεως σε μνήμη ηλεκτρονικού υπολογιστή ενός αποσπάσματος που αποτελείται από ένδεκα λέξεις και εκτυπώσεώς του».
Το Δικαστήριο δεν ανέλυσε ούτε και συνέδεσε το ζήτημα της παραβίασης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας με το κατά πόσον η εταιρεία στην υπόθεση εκείνη προσκόμιζε κέρδος από την «εκμετάλλευση/αναπαραγωγή» των έργων. Ειδικότερα, στην σκέψη αριθ. 73, το Δικαστήριο ανέφερε ότι:
«Κατά συνέπεια, η επίμαχη μέθοδος συλλογής δεδομένων της κύριας δίκης δύναται να υλοποιηθεί μόνο με τη συγκατάθεση των δικαιούχων[8] και, επομένως, δεν απαιτείται να εξετασθεί αν οι τέσσερις πράξεις που αποτελούν τη μέθοδο αυτή πληρούν τις λοιπές προϋποθέσεις του άρθρου 5, παράγραφος 1».
Συνακόλουθα η αποδελτίωση η οποία τεχνικά γίνεται με την αποθήκευση στη μνήμη του ηλεκτρονικού υπολογιστή αποσπασμάτων ή ολόκληρων των έργων που προστατεύονται από το Νόμο εμπίπτει στην έννοια της «αναπαραγωγής» όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 του Ν.59/76 και τη σχετική κοινοτική οδηγία.
Η απόφαση επομένως της Αναθέτουσας Αρχής να θέσει ως όρο την κατοχή από τον προσφοροδότη άδειας εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, ήταν εν προκειμένω νόμιμη και επιβεβλημένη και δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ευνοούσα το ενδιαφερόμενο μέρος.''
Δεν συζητήθηκε οτιδήποτε ενώπιον μου που να διαφοροποιεί τα πράγματα και δεν βλέπω λόγο να αποστώ από την πιο πάνω απόφαση. Συνεπώς με το πιο πάνω σκεπτικό, η προσφορά της αιτήτριας ορθά αποκλείσθηκε και η προσφυγή της απορρίπτεται ως απαράδεκτη λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος της αιτήτριας όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Λ. Παρπαρίνος,
Δ.
/ΚΑΣ