|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2014:D767
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπóθεση Αρ. 720/2011)
10 Οκτωβρίου, 2014
[ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ,
2. ΕΛΕΝΗ ΠΕΡΙΚΛΗ ΣΥΜΕΩΝΙΔΟΥ,
Αιτήτριες,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ/Ή
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ'ων η αίτηση.
Α.Σ. Αγγελίδης, για τις Αιτήτριες.
Μ. Σπηλιωτοπούλου (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ'ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ.: Οι αιτήτριες αμφισβητούν την εγκυρότητα του διατάγματος επίταξης (αρ. 254, ημερομηνίας 31/3/2011) ενός μέρους της ακίνητης ιδιοκτησίας τους στο Στρόβολο, για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας και πιο συγκεκριμένα για την κάλυψη των δημόσιων αργακιών Σαραντάσπηλιου, Κοκκίνων και Μάντισσας.
Τα γεγονότα της προσφυγής
Οι αιτήτριες είναι οι συνιδιοκτήτριες κατά 1/2 του τεμαχίου αρ. 2714, Φύλλο/Σχέδιο: 30/05 Ε1, Τμήμα 7, που βρίσκεται στην ενορία Αγίου Βασιλείου στο Στρόβολο.
Με πρωτοβουλία του Δήμου Στροβόλου, τέθηκε το 1998 ενώπιον του Υπουργείου Εσωτερικών, το ζήτημα τριών δημόσιων «αργακιών» που διέσχιζαν τη δημοτική περιοχή, ως επί το πλείστον διά μέσου κατοικημένων περιοχών και τα οποία, ενώ αποτελούσαν τμήμα του συστήματος απορροής των όμβριων υδάτων, είχαν καλυφθεί με ακαθαρσίες και στάσιμα νερά με δυσμενείς συνέπειες για την ανάπτυξη της περιοχής και τη δημόσια υγεία.
Το αίτημα του Δήμου, όπως τα αργάκια που διέσχιζαν την κατοικημένη περιοχή του Στροβόλου καλυφθούν σε όλο τους το μήκος και οι σχετικές εργασίες εκτελεστούν ως πολεοδομικό έργο με συμμετοχή και δαπάνη κατά 4/5 της Κυβέρνησης και κατά 1/5 του Δήμου, έγινε κατ' αρχήν αποδεκτό και στη συνέχεια υποβλήθηκαν οι απόψεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, το οποίο εισηγήθηκε την ετοιμασία κατασκευαστικών σχεδίων.
Όταν στην πορεία διαπιστώθηκε ότι για την υλοποίηση των πιο πάνω σχεδιασμών ήταν απαραίτητη η απαλλοτρίωση μέρους ιδιωτικών τεμαχίων, μεταξύ των οποίων και ενός μέρους του τεμαχίου των αιτητριών, δημοσιεύθηκε στις 23/7/2004 σχετική γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης (Α.Δ.Π. 822) και διάταγμα επιτάξεως (Α.Δ.Π. 833) της εν λόγω ιδιοκτησίας για περίοδο δύο ετών, «για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, δηλαδή για τη δημιουργία, βελτίωση και ανάπτυξη των συγκοινωνιών στη Δημοκρατία ή οποιοδήποτε από τους σκοπούς αυτούς και . για την κάλυψη των Αργακιών Σαραντάσπηλιου, Κοκκίνων και Μάντισσας, (Δημόσια Αργάκια) στην περιοχή Στροβόλου».
Η ένσταση των αιτητριών κατά της πιο πάνω γνωστοποίησης απορρίφθηκε από την αρμόδια Υπουργική Επιτροπή και στη συνέχεια δημοσιεύθηκε στις 22/7/2005, διάταγμα απαλλοτρίωσης (ΑΔΠ 720), το οποίο όμως ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο κατόπιν επιτυχούς προσφυγής των αιτητριών λόγω μη τήρησης των κανόνων λειτουργίας των συλλογικών οργάνων, από την Υπουργική Επιτροπή και ανεπαρκούς έρευνας και αιτιολογίας (βλ. Κλεοπάτρα Φειδία Θεοφάνους κ.ά. v. Kυπριακής Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 1177/2005, ημερομηνίας 3/10/2008).
Ακολούθησαν διαβουλεύσεις μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών, του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και της Νομικής Υπηρεσίας, με δεδομένη την ακυρωτική απόφαση αλλά και την αναγκαιότητα του επίδικου τεμαχίου για τους σκοπούς του έργου που είχε στο μεταξύ υλοποιηθεί, με κατάληξη την έκδοση και δημοσίευση στις 31/3/2011 νέας γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης (Α.Δ.Π. 240) και διατάγματος επιτάξεως (Α.Δ.Π. 254) για περίοδο δύο ετών.
Εναντίον του πιο πάνω διατάγματος, οι αιτήτριες διαμαρτυρήθηκαν εγγράφως μέσω του δικηγόρου τους, ισχυριζόμενες ότι η διοίκηση αντί για ενεργό συμμόρφωση με το ακυρωτικό δεδικασμένο επιχειρούσε να νομιμοποιήσει εκ των υστέρων μια παράνομη επέμβαση στην ιδιοκτησία τους, χωρίς να τους δώσει μάλιστα το δικαίωμα να ακουστούν και στις 31/5/2011 καταχώρισαν την παρούσα προσφυγή.
Οι λόγοι της προσφυγής
Οι αιτήτριες υποστηρίζουν ότι το προσβαλλόμενο διάταγμα παραβιάζει το άρθρο 23.8 του Συντάγματος, διότι δεν συνέτρεχαν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις έκδοσης του, ήτοι η κατασκευή του έργου είχε ήδη ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα να μην υφίσταται το απαιτούμενο στοιχείο της αντιμετώπισης έκτακτης ή επείγουσας δημόσιας ανάγκης.
Υποβάλλεται επιπρόσθετα ότι δεν έχουν τηρηθεί τα αναγκαία πρακτικά, με αποτέλεσμα να παραμένει άγνωστο το κατά πόσο το διάταγμα εκδόθηκε νόμιμα, από αρμόδιο όργανο κατόπιν δέουσας έρευνας και αιτιολογίας.
Ισχυρίζονται επίσης οι αιτήτριες ότι η επίδικη απόφαση οδηγεί σε μια παρατεταμένη αδρανοποίηση της ιδιοκτησίας της που συνιστά συγκεκαλυμμένη "de facto" απαλλοτρίωση της.
Υποβάλλεται τέλος, ότι η έκδοση του επίδικου διατάγματος ως δυσμενούς μέτρου, επέβαλλε την προηγούμενη ακρόαση των αιτητριών, οι οποίες στερήθηκαν του σχετικού δικαιώματος.
Η πλευρά των καθ' ων η αίτηση απαντά ότι η προσβαλλόμενη επίταξη έχει ως έρεισμα τη νέα γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης που δημοσιεύθηκε στις 31/3/2011 και όχι την προγενέστερη του 2004 και ότι η επιλογή του τεμαχίου των αιτητριών έγινε κατόπιν επαρκούς αξιολόγησης και στάθμισης των προσφερόμενων λύσεων, κατά τρόπο που να μην επηρεάζεται η μελλοντική ανάπτυξη του και πάνω στη βάση σχεδίων που ετοιμάστηκαν από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας.
Προσθέτουν δε, ότι δεν ήταν απαραίτητη η τήρηση πρακτικών και η σύγκλιση οποιουδήποτε οργάνου για το θέμα της επίταξης και ότι ο Νόμος δεν προβλέπει σ' αυτή την περίπτωση δικαίωμα ακρόασης των ενδιαφερομένων.
Το διάταγμα επίταξης συνιστά αυτοτελή διοικητική πράξη και ως τέτοιο ελέγχεται από το αναθεωρητικό Δικαστήριο (βλ. Σπύρου v. Δημοτικού Συμβουλίου Κάτω Πολεμιδιών κ.ά. (1994) 4(Δ) Α.Α.Δ. 2310, Κωνσταντίνου v. Δημοκρατίας (1995) 4 (Γ) Α.Α.Δ. 2192).
Έχει κατ' επανάληψη λεχθεί ότι η επίταξη αποτελεί εξαιρετικό και προσωρινό μέτρο που συνιστά προσωρινή στέρηση της κατοχής, χρήσης και κάρπωσης της ιδιοκτησίας (βλ. Μαρκουλλίδου κ.ά. v. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (1991) 4(Β) Α.Α.Δ. 1384).
Αποτελεί κανόνα ότι η επίταξη αποσκοπεί στην ικανοποίηση έκτακτης και προσωρινής ανάγκης και η διάρκεια της σύμφωνα με το άρθρο 23.8 του Συντάγματος δεν μπορεί να υπερβαίνει την τριετία.
Στην ίδια συνταγματική διάταξη επιβάλλεται η αιτιολόγηση της επίταξης από την αρμόδια αρχή με την ανάλογη εξειδίκευση του σκοπού δημόσιας ωφέλειας που θα εξυπηρετήσει.
Σύμφωνα δε με την απόφαση της Ολομέλειας στην Koumis HjiMichael and Others v. Republic (1972) 3 C.L.R. 246, η φύση μέτρου όπως η επίταξη, προϋποθέτει την ύπαρξη κάποιου ειδικού λόγου όπως το επείγον.
Σχετικές διατάξεις περιέχονται και στον περί Επιτάξεως Νόμο του 1962 (Ν. 21/62 ως έχει τροποποιηθεί).
Στην παρούσα περίπτωση, όπως προκύπτει από τα έγγραφα που έχουν τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου, κατά την έκδοση του επίδικου διατάγματος, το έργο είχε ήδη ολοκληρωθεί.
Άκρως αποκαλυπτική είναι η επιστολή του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών, ημερομηνίας 11/3/2010, με την οποία επισημαίνονται, μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
"Αναφέρομαι στη σχετική με το πιο πάνω θέμα αλληλογραφία, που λήγει με την προς εμένα επιστολή σας με αρ. Υ.Ε. 12.2.9.240 και ημερομηνία 24.02.2010, σχετικά με το πιο πάνω θέμα και σας πληροφορώ ότι το υπό αναφορά έργο έχει ήδη εκτελεστεί με βάση τα σχέδια Απαλλοτρίωσης που περιλαμβάνονταν στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης με Α.Δ.Π. 822, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας με αρ. 3887 και ημερομηνία 23.07.2004 και το αντίστοιχο Διάταγμα Απαλλοτρίωσης με ΑΔΠ 720, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας με αρ. 4015 και ημερομηνία 22.07.2005.
2. Με βάση τα πιο πάνω, αντιλαμβάνεσθε ότι το τμήμα του τεμαχίου με αρ. 2714, του Φύλλου/Σχεδίου 30.05.Ε1, στο Δήμο Στροβόλου, που επηρεάσθηκε από την υπό αναφορά απαλλοτρίωση, είναι αναγκαίο για τους σκοπούς του πιο πάνω έργου και δεν μπορεί να εξαιρεθεί της Απαλλοτρίωσης."
Ως εκ τούτου, δεν ήταν δυνατό να αναφέρεται ως σκοπός του επίδικου διατάγματος, η κάλυψη των Αργακιών Σαραντάσπηλιου, Κοκκίνων και Μάντισσας, στην προώθηση του οποίου αποσκοπούσε και η πρώτη επίταξη του 2004, παρελθούσης μάλιστα της τριετίας από το πρώτο διάταγμα επίταξης για τον ίδιο σκοπό (βλ. Κλεοπάτρα Θεοφάνους v. Kυπριακής Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 722/95, ημερομηνίας 6/7/98).
Τα στοιχεία του φακέλου αποκαλύπτουν ότι οι προβληθέντες από τη διοίκηση λόγοι της επίταξης ήταν παραπλανητικοί, εφόσον το έργο είχε ήδη υλοποιηθεί, γεγονός που καταδεικνύει ότι το επίδικο διάταγμα εξεδόθη για αλλότριους σκοπούς, δηλαδή για σκοπούς άλλους από τους νομιμοφανείς που προέβαλε η διοίκηση. Κάτω από παρόμοιες περιστάσεις, στην Παντελίδης κ.ά. v. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 203, κρίθηκε ότι επίταξη που απέβλεπε σε σκοπό άλλον από τον καθορισμένο στο σχετικό διάταγμα, συνιστούσε κατάχρηση εξουσίας.
Επιπρόσθετα, με βάση τα όσα επισημάνθηκαν, η αιτιολογία του επίδικου διατάγματος είναι ανεπαρκής.
Στην Κόκκινος κ.ά. v. Δημοκρατίας κ.ά. (2000) 4(Α) Α.Α.Δ. 463, εξετάστηκαν οι συνέπειες της διαπίστωσης ότι τα πραγματικά περιστατικά που αποτέλεσαν τη βάση της αιτιολογίας της προσβαλλόμενης απόφασης δεν ήταν αληθή. Τονίσθηκαν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
"Οι αιτητές υπέβαλαν ότι με το επίδικο διάταγμα οι καθ'ων η αίτηση επεδίωξαν εσπευσμένα "να νομιμοποιήσουν εκ των υστέρων" τις προηγούμενες παράνομες πράξεις δηλαδή την παράνομη επέμβαση στην ακίνητη ιδιοκτησία των αιτητών χωρίς την ύπαρξη διατάγματος απαλλοτρίωσης ή επίταξης. Έχει ήδη γίνει αναφορά στους σκοπούς της επίδικης επίταξης. Αυτοί οι σκοποί αποτελούν και την αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης. Ενώ σύμφωνα με την αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης, η επίδικη επίταξη επιβαλλόταν για τη διάνοιξη δρόμου, ο δρόμος έχει ήδη διανοιχθεί.
Βλέπουμε λοιπόν πως τα πραγματικά περιστατικά τα οποία αποτέλεσαν τη βάση της αιτιολογίας της προσβαλλόμενης απόφασης δεν είναι αληθή. Σε τέτοια περίπτωση η προσβαλλόμενη απόφαση τυγχάνει ανεπαρκώς αιτιολογημένη και πρέπει να ακυρωθεί (Βλ. Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929 - 1959, σελ. 190)."
Για όλους τους πιο πάνω λόγους και η παρούσα προσφυγή επιτυγχάνει, με έξοδα €1.350 υπέρ των αιτητριών, πλέον Φ.Π.Α., αν υπάρχει. Η επίδικη απόφαση ακυρώνεται.
Α. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ,
Δ.
/ΔΓ