|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2014:D798
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 1089/2011)
17 Οκτωβρίου, 2014
[Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 23, 26, 28 ΚΑΙ 146
ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΑΡΙΑ ΜΙΧΑΗΛ ΚΟΥΤΣΟΥΔΗ,
Αιτήτρια,
- ΚΑΙ -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
Καθ΄ων η αίτηση.
---------------------------
Ανδρέας Σ. Αγγελίδης, για την Αιτήτρια.
Θεοδώρα Πιπερή (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
---------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.: Η αιτήτρια προσβάλλει το διάταγμα απαλλοτρίωσης που δημοσιεύθηκε στις 22.7.2011 στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας (ΑΔΠ 676) αναφορικά με την απαλλοτρίωση της ακίνητης ιδιοκτησίας της αρ. τεμ. 407, Φ/ΣΧ 50/38, που βρίσκεται στα Περβόλια της Επαρχίας Λάρνακας για σκοπούς ανέγερσης νέου Δημοτικού Σχολείου.
Εκκερεμούσης της προσφυγής και μετά την καταχώρηση της γραπτής αγόρευσης της αιτήτριας, το επίδικο Διάταγμα ανακλήθηκε με απόφαση των καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 28.9.2012.
Μετά από σχετικές οδηγίες του Δικαστηρίου, καταχωρήθηκαν αγορεύσεις σχετικά με το ζήτημα του αν η αναδρομική ανάκληση της επίδικης απόφασης κατέστησε τη δίκη χωρίς αντικείμενο, ζήτημα για το οποίο οι δυο πλευρές είχαν αντίθετες απόψεις.
Αναφερόμενη στα γεγονότα επί των οποίων εδράζεται η θέση της ότι η δίκη δεν έχασε το αντικείμενο της, η αιτήτρια υπέδειξε ότι είχε υποβάλει αίτηση για έκδοση πολεοδομικής άδειας διαχωρισμού του τεμαχίου της σε 40 οικόπεδα στις 28.11.2007, την οποία η διοίκηση ενσυνείδητα καθυστέρησε να εξετάσει, ώστε να εκδοθούν τα διατάγματα επίταξης και απαλλοτρίωσης. Η καθυστέρηση και/ή παράλειψη απάντησης στην πολεοδομική της αίτηση, επειδή το τεμάχιο μελετάτο για σκοπούς εκπαιδευτηρίου, ήταν αντικείμενο της επιτυχούς προσφυγής στην οποία εκδόθηκε ακυρωτική απόφαση (βλ. Υπόθ. αρ. 1008/2008 ημερομηνίας 30.6.2010). Ακολούθως, στις 6.8.2010 δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης του επίδικου τεμαχίου, ενώ ταυτόχρονα εκδόθηκε το πρώτο διάταγμα επίταξης. Στις 22.7.2011 εκδόθηκε το επίδικο διάταγμα απαλλοτρίωσης και παρατάθηκε το διάταγμα επίταξης, σχετικά με το οποίο η αιτήτρια καταχώρησε την Προσφυγή αρ. 1088/11. Τελικά η Πολεοδομική αρχή με απόφαση της ημερομηνίας 24.1.2012 εξέδωσε άδεια διαχωρισμού για μέρος μόνο της ιδιοκτησίας της αιτήτριας, δηλαδή για 15 οικόπεδα. Συνεπώς είναι η θέση της ότι για όσο χρόνο ίσχυσε το διάταγμα απαλλοτρίωσης επέφερε βλάβη που μόνο η ακύρωση θα εξαφανίσει εξ' υπαρχής. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζει ότι εάν η αίτηση της εγκρινόταν από το 2007, όπως εδικαιούτο, χωρίς να μεσολαβήσει το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης, θα είχε πάρει ήδη έγκριση και θα προχωρούσε στη ανάπτυξη και αξιοποίηση της περιουσίας της.
Οι καθ' ων η αίτηση υιοθετώντας την Ιωσηφίδης ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ 490, η οποία βασίστηκε στην αρχή της Παπαδοπούλου ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ 973, θεωρούν ότι δεν θεμελιώνονται οι προϋποθέσεις για συνέχιση της δίκης διότι:
- Η Διοίκηση δεν θα έχει να συμμορφωθεί με τίποτα προς όφελος της αιτήτριας, εάν εκδοθεί ακυρωτική απόφαση.
- Η Διοίκηση δεν θα έχει να ικανοποιήσει οποιαδήποτε αξίωση, ως επακόλουθο της ακυρωτικής απόφασης.
- Η τυχόν ακύρωση της επίδικης πράξης δεν θα οδηγούσε στην αυτόματη έγκριση της αίτησης για οικοπεδοποίηση, σε σχέση με την οποία εκκρεμεί άλλη προσφυγή της αιτήτριας (Υπόθ. Αρ. 362/12).
- Χωρίς επηρεασμό των ανωτέρω, εγείρεται ως τέταρτος λόγος ότι η αιτήτρια δεν υπέστη οποιαδήποτε ζημιά στο σύντομο χρονικό διάστημα που ίσχυσε η απαλλοτρίωση, ώστε να τίθεται καν θέμα αξίωσης για αποζημιώσεις. Επιχειρηματολογούν ότι η αιτήτρια κατά την διάρκεια της επίδικης απαλλοτρίωσης δεν είχε έννομη αξίωση για οποιαδήποτε ανάπτυξη (οικοπεδοποίηση) διότι αυτό είναι θέμα που έπεται του πολεοδομικού σχεδιασμού και ότι η οικοπεδοποίηση είναι άσχετο προς την απαλλοτρίωση θέμα. Κατά συνέπεια εφόσον δεν υπήρχε έννομη αξίωση ανάπτυξης, δεν υπάρχει ούτε έννομη αξίωση αποζημίωσης. Η όποια ζημία που συνδέεται με την άδεια διαχωρισμού, η οποία τελικά χορηγήθηκε στην αιτήτρια, μπορεί να γίνει κατά τους καθ' ών η αίτηση, αντικείμενο αποκατάστασης μετά την έκδοση απόφασης στην Προσφυγή 362/12 που έχει καταχωρηθεί εναντίον της απόφασης χορήγησης άδειας διαχωρισμού.
To ερώτημα που τίθεται είναι αν η αναδρομική (ex tunc) ανάκληση της απόφασης που προσβάλλεται καταργεί την δίκη, αφού η προσφυγή μένει χωρίς αντικείμενο. Η κρατούσα νομολογία θεωρεί ότι η δίκη δεν χάνει το αντικείμενο της και ο αιτητής δικαιούται να αξιώσει σε κάθε περίπτωση την ακύρωση της διοικητικής πράξης, όπου καταφαίνεται, εκ πρώτης όψεως, ότι παραμένει ζημιά ή βλάβη η οποία δεν εξαλείφθηκε από την ανάκληση. (βλ. Παπαδοπούλου ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω)).
Η ακύρωση σε τέτοια περίπτωση είναι απαραίτητη προς διασφάλιση του δικαιώματος που διαφυλάσσει στον επιτυχόντα αιτητή το άρθρο 146.6 του Συντάγματος, δηλαδή είναι προϋπόθεση για την διεκδίκηση αποζημιώσεων (βλ. Vakis v. Republic (1985) 3 C.L.R. 534 και Christodoulides v. CYTA (1988) 3 C.L.R. 1162).
Δεν είναι αρκετό ο αιτητής να δείξει ότι, δυνητικά, θα μπορούσε να υποστεί ζημιά από την ανακληθείσα απόφαση αλλά πρέπει να πιθανολογήσει, με στοιχεία, ότι παρέμεινε ζημιογόνο κατάλοιπο (βλ. Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου ν. Σάββα (2006) 3 Α.Α.Δ 435, Σοφούλλα Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1996) 3 Α.Α.Δ 73). Οι ζημιογόνες συνέπειες πρέπει, έστω και εκ πρώτης όψεως, να είναι υπαρκτές και δεδομένες. Και αυτό εναπόκειται στον αιτητή να το δείξει με κατάλληλη και ανάλογη αναφορά σε δεδομένα και στοιχεία υποστηρικτικά της θέσης του. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι και δεν μπορεί να είναι θεωρητική, αλλά πραγματική. Πρέπει δε να εμπίπτει στη σφαίρα των αναγνωρισμένων από το δίκαιο τομέων αποζημίωσης. (βλ. Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας ν. Ταλιαδώρου κ.ά. (2005) 1 Α.Α.Δ. 586, Κουμέρας ν. Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (2007) 3 Α.Α.Δ. 537 και Παναγιώτης Θεοδουλίδης ν. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας, Υπόθ. αρ. 1717/09, ημερομηνίας 28.9.2010). Το κατάλοιπο της συνέπειας της έκδοσης της διοικητικής πράξης είναι αναγκαίο να διαφανεί ως παράγωγο δυσμενών αποτελεσμάτων στο διοικούμενο, έστω και εκ πρώτης όψεως (Αφρόκηπος Λτδ ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 281 και Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-1959 σελ. 242-243). Εφόσον εκ πρώτης όψεως διαφανεί αυτή η συνέπεια, τότε η έκταση της ζημιάς αποφασίζεται στο Επαρχιακό Δικαστήριο.
Σχετική επί του θέματος είναι και η απόφαση της Ολομέλειας στην Μιχαηλίδης ν. Δημοκρατίας (2011) 3Α Α.Α.Δ 33. Ο εφεσείων/αιτητής, στην απόφαση εκείνη, ζήτησε από το Δικαστήριο ακύρωση του Διατάγματος, σύμφωνα με το οποίο η ακίνητη περιουσία του είχε τεθεί εντός Ζώνης 1ου βαθμού επικινδυνότητας και οποιαδήποτε οικοδομή, εργασία και δραστηριότητα τερματίζετο. Η Ολομέλεια απορρίπτοντας την έφεση και επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση επανέλαβε την αρχή ότι η δίκη καταργείται με την εξαφάνιση του αντικειμένου της προσφυγής, λόγω απώλειας του εννόμου συμφέροντος του αιτητή, να προωθήσει την προσφυγή του, μετά τη λήξη της ισχύος του διατάγματος, και εφόσον δεν καταδείξει ότι, κατά τη διάρκεια της ισχύος του διατάγματος, έχουν προκύψει ζημιογόνες συνέπειες. Κρίθηκε όπως ορθά επισημάνθηκε πρωτοδίκως ότι ο εφεσείων/αιτητής δεν είχε επηρεαστεί από το προσβληθέν διάταγμα, εφόσον η άδεια οικοδομής που είχε εξασφαλίσει για ανέγερση κατοικίας, στην προστατευόμενη εκείνη περιοχή, είχε λήξει πριν την έκδοση του προσβληθέντος διατάγματος. Σχετική επίσης είναι η Υπόθεση αρ. 1580/2008, Χριστίνα Περατικού ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 30.4.2012, στην οποία κρίθηκε ότι οι κατ' ισχυρισμό ζημίες της αιτήτριας δεν πήγαζαν ευθέως από το επίδικο διάταγμα συγκερκιμένης χρονικής ισχύος με το οποίο καθοριζόταν Λευκή Ζώνη κατά την διάρκεια που αυτό ήταν σε ισχύ, αλλά από την απόρριψη της πολεοδομικής της άδειας, απόφαση που θα μπορούσε να είχε προσβάλλει με άλλη προσφυγή (βλ. επίσης Karoullas Markoullis Ltd. v. Δημορκατίας, Υποθ. αρ. 2384/2006, ημερομηνίας 1.2.2010).
Στην προκειμένη περίπτωση το διάταγμα απαλλοτρίωσης ίσχυσε από 22.7.2011 μέχρι 28.9.2012, χωρίς να είχε εξασφαλισθεί άδεια αξιοποιήσεως και ανάπτυξης της ιδιοκτησίας της αιτήτριας μέχρι τότε. Η πολυετής καθυστέρηση στην έκδοση της πολεοδομικής απόφασης ανάγεται στο σχεδιασμό και στην επικείμενη έκδοση του επίδικου Διατάγματος απαλλοτρίωσης, σύμφωνα και με το δεδικασμένο της απόφασης Υπόθ. αρ. 1008/2008. Ωστόσο, οι όποιες ζημιές ισχυρίζεται η αιτήτρια ότι υπέστη από την μη έγκαιρη έκδοση της άδειας διαχωρισμού αλλά και από την τελική διαίρεση σε πολύ λιγότερα οικόπεδα από αυτά που θα δικαιούτο, αποκρυσταλλώθηκαν με την έκδοση της σχετικής πολεοδομικής απόφασης ημερομηνίας 24.1.2012. Η αιτήτρια προσέφυγε εναντίον αυτής της απόφασης με την Υποθ. αρ. 362/2012, Μαρία Κοτσούδη ν. Δημοκρατίας, στην οποία εκδόθηκε ακυρωτική απόφαση στις 2.6.2014. Κρίνω σκόπιμο να παραθέσω το καταληκτικό απόσπασμα:
«Στην προκείμενη περίπτωση η αιτήτρια υπέβαλε την αίτησή της στις 28.11.2007 και λόγω της καθυστέρησης εκ μέρους του Τμήματος να αποφασίσει επί του αιτήματος της, αναγκάστηκε στις 27.6.2008 να καταχωρήσει την προσφυγή 1008/2008. Παρόλο δε που εκδόθηκε ακυρωτική απόφαση στην προσφυγή της, ως και διάταγμα για άμεση απόφαση επί του αιτήματος της, εντούτοις το Τμήμα ανέμενε να περάσουν ακόμη 2 χρόνια ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία απαλλοτρίωσης για να αποφασίσει επί του αιτήματος. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η Νομική Υπηρεσία το είχε καλέσει από τον Οκτώβρη του 2010 να εκδώσει άμεσα απόφαση στην αίτηση της αιτήτριας και του καθιστούσε σαφές ότι με την ακυρωτική απόφαση στην προσφυγή 1008/2008 τονίστηκε ότι «..δεν ήταν δυνατό να γίνεται επίκληση της προοπτικής μελλοντικής ανάπτυξης ως νομιμοποιητικού παράγοντα για δέσμευση ακινήτου χωρίς την προηγούμενη απαλλοτρίωση ή άλλη νόμιμη αποστέρηση του». Υπό το φως των γεγονότων αυτών κρίνω ότι το Τμήμα παραβίασε έκδηλα τις προαναφερθείσες αρχές καθότι ενήργησε με ασυνέπεια και κατά παραγνώριση των όσων αποφασίστηκαν στην προσφυγή 1008/07, με αποτέλεσμα να προσβληθεί η εμπιστοσύνη του ιδιώτη - της αιτήτριας δηλαδή - απέναντί του».
Οι κατ' ισχυρισμόν επομένως ζημιές που η αιτήτρια θεωρεί ότι υπέστη, δεν σχετίζονται άμεσα με το προσβαλλόμενο διάταγμα απαλλοτρίωσης το οποίο ανακλήθηκε, αλλά με την πρόδηλα καθυστερημένη χορήγηση της άδειας διαίρεσης του κτήματος της και η οποία ακυρώθηκε πρόσφατα. Συνεπώς το δικαίωμα αποζημίωσης της μπορεί να ασκηθεί μετά την έκδοση της πιο πάνω ακυρωτικής απόφασης.
Είναι συνεπώς η κατάληξη του Δικαστηρίου ότι η παρούσα προσφυγή κατέστη άνευ αντικειμένου και απορρίπτεται ως απαράδεκτη.
Π. Παναγή, Δ.
/ΣΓεωργίου