|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2014:D604
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 838/2011
8 Αυγούστου, 2014
[Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ Δ/ΣΤΗΣ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 25, 28, 30, 35 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΚΟΥΚΚΟΥΛΗ
Αιτητής
- ΚΑΙ -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΡΓΙΑΣ
Καθ' ων η αίτηση
....................................
Χρ. Θ. Χριστάκη, για τον αιτητή
Δένα-Μαρία Εργατούδη (κα) Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ' ων η αίτηση
.............................
A Π Ο Φ Α Σ Η
Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ: Ο αιτητής ζητά την ακύρωση της απόφασης που λήφθηκε από την Επιτροπή Eνστάσεων στις 11/3/11, με την οποία απέρριψε την ένσταση του εναντίον της απόφασης των καθ' ών η αίτηση να απορρίψουν την αίτηση του (ΣΑ08/1.3/0015) που υποβλήθηκε σύμφωνα με το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013, Μέτρο 1.3, για πρόωρη συνταξιοδότηση του ως αγρότης.
Το Μέτρο 1.3 - Πρόωρη Συνταξιοδότηση Αγροτών περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 και έχει εγκριθεί για συγχρηματοδότηση από την ΕΕ στις 23.11.07. Η νομική του βάση είναι το άρθρο 23 του Καν(ΕΕ)1698/2005 και το άρθρο 14 του Καν 1974/2006, βάσει των οποίων εκδόθηκε σχετικό εγχειρίδιο εφαρμογής που εξέδωσε ο Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών (ΚΟΑΠ)και καθορίζει την διαδικασία εφαρμογής του και διοικητικών ελέγχων των αιτήσεων ως προς τα κριτήρια επιλογής που καθορίζονται στο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Μέτρου 1.3, δικαιούχοι αιτητές είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία παραχωρούν σε διάδοχο γεωργό έκταση κατ' ελάχιστο 30 δεκάρια ξηρικής γης σε επιλέξιμη μειονεκτική περιοχή. Για την αιτιολόγηση των ελάχιστων απαιτούμενων εκτάσεων οι αιτητές οφείλουν να προσκομίσουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά που να αποδεικνύουν τη μεταβίβαση τους σε διάδοχο γεωργό.
Η πιο πάνω αίτηση του αιτητή δεν κατέστη δυνατό να εγκριθεί. Mε την αίτηση του ο αιτητής δήλωσε προς μεταβίβαση το τεμάχιο 253 του Φ/Σχ 39/4 στην τοποθεσία μακριά Ράχη και το τεμάχιο 260 στην τουρκοκυπριακή γή στην τοποθεσία Πύρος, και τα δυο στην κοινότητα Μαρκί εκτάσεων 7,693 και 13,85 δεκαρίων αντίστοιχα. Τα τεμάχια βρίσκονταν σε μειονεκτική Περιοχή και δεν προσκόμισε οποιοδήποτε δικαιολογητικό άρδευσης τους.
Σύμφωνα με τη σύμβαση μίσθωσης που αφορούσε το τεμάχιο 260, ο δικαιούχος δεν είχε δικαίωμα να εκχωρεί ή να υπεκμισθώνει το κτήμα σε οποιοδήποτε πρόσωπο χωρίς να εξασφαλίσει έγγραφη άδεια του ιδιοκτήτη. Σύμφωνα με την βεβαίωση ημερ.19/3/09 που προσκόμισε από το Επαρχιακό Κτηματολόγιο Λευκωσίας ο αιτητής, η τελική έγκριση της αίτησης που είχε υποβάλει για εκχώρηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απόρρεαν από τη σύμβαση επαφίετο στην κρίση του Υπουργικού Συμβουλίου προς το οποίο παραπέμφθηκε για λήψη απόφασης. Ο αιτητής παρά το αίτημα να προσκομίσει την ανάλογη σύμβαση μίσθωσης μέχρι τις 27/09/10, εντούτοις δεν ανταποκρίθηκε με αποτέλεσμα η αίτηση του να απορριφθεί στις 17/12/10 με την ακόλουθη αιτιολογία:
«Δεν έχετε προσκομίσει όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά που να δικαιολογούν την μεταβίβαση της εκμετάλλευσης στον διάδοχο και συγκεκριμένα εκκρεμεί η λήψη απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για εκμίσθωση του τεμαχίου 260 στον Γεώργιο Κουκκουλή.»
Ο αιτητής υπέβαλε ένσταση με την οποία ζήτησε παράταση χρόνου για την έκδοση της εκκρεμούσας σύμβασης με την οποία θα μεταβιβαζόταν η μίσθωση στο γιό του. Στις 11/02/11 προσκόμισε σχετική επιστολή από το Επαρχιακό Κτηματολόγιο Λευκωσίας, σύμφωνα με την οποία το Υπουργείο Εσωτερικών ενημερώνει ότι οι αιτήσεις για τη μεταβίβαση της σύμβασης μίσθωσης βρίσκονται στο τελικό στάδιο και ετοιμάζεται αιτιολογημένη έκθεση με την οποία θα συστήνονται οι αιτήσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο. Το Υπουργικό συμβούλιο μέχρι την ημερομηνία λήψης της επίδικης απόφασης δεν είχε δώσει τη σχετική έγκριση. Κατά τη συνεδρία της Επιτροπής Ενστάσεων ημερ. 11/3/11 όπου παρουσιάστηκαν οι ενστάσεις, η ένσταση του αιτητή απορρίφθηκε. Οι σχετικοί λόγοι που εμφαίνονται στο σχετικό πρακτικό είναι οι εξής:
«Ο λόγος απόρριψης της αίτησης είναι ότι η συνολική ισοδύναμη έκταση της αίτησης είναι μικρότερη από την ελάχιστη ισοδύναμη έκταση (50 δεκάρια) ξηρικής γης σε μη μειονεκτική περιοχή την οποία προνοεί το Μέτρο 1.3 «Πρόωρη Συνταξιοδότηση Αγροτών». Ο αιτητής δηλώνει στο συμβόλαιο με το διάδοχο το τεμάχιο 260, του Φ/Σχ. 39/5 στο χωριό Μαρκί, έκτασης 12,85 δεκ. το οποίο είναι κρατική γη και δεν έχει μεταβιβαστεί στον διάδοχο. Το συγκεκριμένο τεμάχιο έχει απορριφθεί για τον πιο πάνω λόγο. Επίσης δηλώνει το τεμάχιο 253 του Φ/Σχ. 39/4 στο χωριό Μαρκί, έκτασης 7, 69 δεκ. το οποίο έχει εγκριθεί. Τα τεμάχια είναι δηλωμένα ξηρικά και αν εγκρινόταν το τεμάχιο 260 η συνολική έκταση θα ήταν 34, 21 δεκ. η οποία επίσης είναι μικρότερη από την ελάχιστη ισοδύναμη έκταση (50 δεκάρια) ξηρικής γης σε μη μειονεκτική περιοχή την οποία προνοεί το Μέτρο 1.3 «Πρόωρη Συνταξιοδότηση Αγροτών».
Ο αιτητής προωθεί ουσιαστικά τρεις (3) λόγους ακύρωσης:
Ο επίμαχος όρος 5.1 παρ.3 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, δυνάμει του οποίου απορρίφθηκε η αίτηση συνταξιοδότησης του αιτητή, είναι ultra vires και/ή εξωγενές του ΕΚ1698/05.Ο αιτητής ισχυρίζεται ότι το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξη είναι ένα απλό εγχειρίδιο και δεν μπορούσε να εκφεύγει των προϋποθέσεων που η ίδια η κοινοτική νομοθεσία έθεσε δεσμευτικά. Πουθενά στο άρθρο 23 του Καν1698/2005 αλλά και στα λοιπά άρθρα, δεν τίθεται το κριτήριο της ελάχιστης καλλιεργήσιμης έκτασης για να μπορεί να χαρακτηριστεί ως δικαιούχος του μέτρου πρόωρης συνταξιοδότησης.
Παραβίαση της αρχής της ισότητας Ο όρος για ελάχιστο όριο εκτάσεων θέτει δυσμενή διακριση χωρίς η διαφοροποίηση να είναι αντικειμενική και εύλογη και παρεμποδίζει τη σκοπιμότητα του συστήματος πρόωρης συνταξιοδότησης των γεωργών που δεν είναι άλλη από την εξασφάλιση της μεγαλύτερης παραγωγικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ.
Παραβίαση της αρχής της Χρηστής Διοίκησης και της αναλογικότητας.
Μελετώντας το πρακτικό λήψης της επίδικης απόφασης, θεωρώ ότι προκύπτει θέμα κακής σύνθεσης της Επιτροπής Ενστάσεων. Τέτοιο θέμα δεν τέθηκε και δεν συζητήθηκε. Ωστόσο είναι ζήτημα που αφορά απευθείας στην αρμοδιότητα του οργάνου να λάβει αποφάσεις και αποτελεί ζήτημα δημόσιας τάξης που δύναται να εξεταστεί και αυτεπαγγέλτως, με την προϋπόθεση πάντοτε ότι τα αναγκαία στοιχεία βρίσκονται ενώπιον του Δικαστηρίου και δεν χρειάζεται να αναζητηθούν. (δέστε τις Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου ν. Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (2002) 3 Α.Α.Δ. 314, Sigma Radio T.V. Ltd ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2004) 3 Α.Α.Δ. 134και Sigma Radio T.V. Ltd ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2005) 3 Α.Α.Δ. 130).
Στην επίμαχη σύσκεψη της τριμελούς Επιτροπής ενστάσεων, η οποία φαίνεται να διορίστηκε ex officio από την Διευθύντρια του Τμήματος Γεωργίας δυνάμει των σχετικών προνοιών του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007/2013(σελ.9 του Παραρτήματος 6 στην ένσταση και επιστολή ημερ. 21/05/10 προς την Προϊσταμένη Κλάδου Αγροτικής Ανάπτυξης-παράρτημα 17), παρευρίσκονταν ως Παρακαθήμενοι τα εξής πρόσωπα:
«Κος Ανδρέας Αλεξάνδρου - Αν. Προϊστάμενος - Κλάδου Εξουσιοδότησης Πληρωμών Α΄
Κος Φλωρέντζος Παπανικόλα - Λειτουργός Γεωργίας - Κλάδου Εξουσιοδότησης Πληρωμών Α΄
Κος Στέλιος Σαμουήλ - Λειτουργός Γεωργίας - Κλάδος Γεωργικών Εφαρμογών
Κα Βούλα Καλογήρου - Επιθεωρητής Γεωργίας - Μονάδας Μηχανογραφικών Ελέγχων
Κα Μαρία Κυριάκου- Επιθεωρητής Γεωργίας - Κλ. Αγροτικής Οικονομικής
Κα Στάλω Γεωργίου - Έκτακτη Γραφέας - Κλ. Εξουσιοδότησης Πληρωμών Α΄(κράτησε πρακτικά)»
Στα πρακτικά αναφέρεται επίσης ότι οι υπεύθυνοι του Μέτρου 1.3 στον Τομέα Εξουσιοδότησης Πληρωμών παρουσίασαν τις ενστάσεις και μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης των περιπτώσεων ''οι υπεύθυνοι αποχώρησαν από την αίθουσα συνεδριάσεων και η επιτροπή πήρε ομόφωνα τις πιο κάτω αποφάσεις''.
Συνεπώς δικαιολογείται η παρουσία των υπεύθυνων του Κλάδου εξουσιοδότησης πληρωμών Αλεξάνδρου και Παπανικόλα ως υπηρεσιακών παραγόντων και εφόσον απεχώρησαν πριν από την λήψη απόφασης δεν επηρεάζουν τη νομιμότητα της σύνθεσης(άρθρο 21(4) του Περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου Ν.158(Ι)/99).Το ίδιο ισχύει και για τη Στάλω Γεωργίου που ρητά καταγράφεται ως πρακτικογράφος. (βλ. άρθρο 21(1) και Χρίστου ν. Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (2007) 3 Α.Α.Δ. 74).
Δεν δικαιολογείται όμως η παρουσία των υπολοίπων τριών παρακαθήμενων για τους οποίους δεν υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη στο πρακτικό για τους λόγους παρουσίας τους, τον τρόπο συμμετοχής τους και το αν αποχώρησαν πριν την διαβούλευση για λήψη απόφασης.
Η συμμετοχή στη συνεδρία προσώπου, έστω και ενός, ξένου προς τη νόμιμη συγκρότησή του, επηρεάζει άμεσα, σύμφωνα με τη νομολογία μας, το νόμιμο της συγκρότησης του και καθιστά τις αποφάσεις του άκυρες λόγω έλλειψης αρμοδιότητας (Medcon Construction Ltd. κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2002) 3 Α.Α.Δ. 441). Ακόμα και απλή παρουσία τρίτων στη λήψη απόφασης, επενεργεί καταλυτικά στην εγκυρότητα της. (Ανδρέας Χατζηβασιλείου ν. Κ.Ο.Α. (1991) 1 Α.Α.Δ. 1005 και Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Κωνσταντίνου κ.ά. (1994) 3 Α.Α.Δ. 145, Homus Development Ltd κ.α. (1996) 4 Α.Α.Δ. 542) (Βλέπε ακόμη Κυριακόπουλος, Ελληνικόν Διοικητικόν Δίκαιον, Β' Γενικό Μέρος, στις σελ.20-21, Παπαχατζής, «Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου» (1976) (Έκδοση 5η) στη σελ. 172).
Στο σύγγραμμα του Ε.Π. Σπηλιωτόπουλου: «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Τόμος Ι, 14η εκδοση (Ενημέρωσης Νοέμβριος 2011), σελ.140 αναφέρεται ότι:
«..Κατά τη συνεδρίαση, κατά την οποία γίνεται διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών και ψηφοφορία για τη λήψη της απόφασης του συλλογικού οργάνου, δεν επιτρέπεται να παρίστανται πρόσωπα, εκτός αν η συνεδρίαση είναι δημόσια, που δεν περιλαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις στη νόμιμη συγκρότηση ή των οποίων η συμμετοχή στις συνεδριάσεις δεν προβλέπεται ρητώς».., Εάν παρίστανται κατά τη συνεδρίαση άλλα πρόσωπα(όπως π.χ. υπηρεσιακοί παράγοντες που κλήθηκαν για παροχή πληροφοριών), πρέπει να αποχωρήσουν πριν από την έναρξη της διαλογικής συζήτησης». (ΣΕ 3022/1980)
Και αυτό ακριβώς προνοεί και το άρθρο 21(1) του Νόμου αρ. 158(Ι)/99. Συνεπώς η παρουσία τρίτων προσώπων που δεν ανήκαν στη νόμιμη συγκρότηση της Επιτροπής ενστάσεων και η απουσία σημείωσης στα πρακτικά για την αποχώρηση των παρακαθήμενων πριν την λήψη της επίδικης απόφασης, καθιστά πάσχουσα την σύνθεση και την λειτουργία της.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με €1300 έξοδα υπέρ του αιτητή. Η προσβαλλόμενη πράξη ακυρώνεται.
Λ. Παρπαρίνος, Δ.
/ΚΑΣ