|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2014:D45
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 1077/2011)
20 Ιανουαρίου, 2014
[Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΛΕΚΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ,
Αιτήτρια,
- ΚΑΙ -
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΧΧ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΗΣ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑΣ Ε.Φ.,
Καθ΄ων η αίτηση.
---------------------------
Σωτήρης Οικονομίδης, για την Αιτήτρια.
Φίλιππος Κωμοδρόμος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
--------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Π. ΠΑΝΑΓΗ, Δ.: Η αιτήτρια, μόνιμη Υπαξιωματικός του Στρατού της Δημοκρατίας, αμφισβητεί, με την προσφυγή της, τη νομιμότητα της απόφασης του Διοικητή της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας της Εθνικής Φρουράς, ημερομηνίας 27.6.2011, με την οποία κρίθηκε ένοχη πειθαρχικού παραπτώματος και τιμωρήθηκε πειθαρχικά γι΄ αυτό με πενθήμερη ποινή φυλάκισης.
Σύμφωνα με τα γεγονότα, η αιτήτρια η οποία φέρει το βαθμό της Λοχία, υπηρετεί από τις 26.8.2010 στην ΧΧ Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία (ΤΘΤ). Προηγουμένως, και συγκεκριμένα κατά την περίοδο 17.8.2007-25.8.2010, υπηρετούσε στο 61 Τάγμα Εθνοφυλάκων (61 ΤΕΘ) με τα καθήκοντα του Αξιωματικού 1ου Γραφείου της Μονάδας.
Στις 6.4.2010 με διαταγή του Διοικητή του 6ου Συντάγματος Πεζικού, (Διοικητή του Στρατοπέδου «Μ. Κκαίλη», εντός του οποίου στρατωνιζόταν η Μονάδα της αιτήτριας, δηλαδή το 61 ΤΕΘ), κλήθηκε η αιτήτρια σε διοικητική απολογία γιατί, από το πόρισμα διενεργηθείσας ποινικής ανάκρισης προέκυπτε πιθανή διάπραξη του πειθαρχικού παραπτώματος της αμέλειας καθήκοντος, κατά παράβαση του Κανονισμού 3(ε) των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς (στο εξής «οι Κανονισμοί»). Συγκεκριμένα, της καταλογίστηκε ότι:
«Ως ΒΕΕΑΣ/6ΟΥ ΣΠ, την 13 Μαρ 2010, ενώ διετάχθηκες από τον ΕΕΑΣ/6ου ΣΠ να εκτελέσεις έφοδο από 22:00 έως 24:00, δεν το έπραξες.
Η απολογία σας να υποβληθεί στο 6ο ΣΠ/1ο ΕΓ μέχρι 09 Απρ 2010»[1]
Η αιτήτρια ετοίμασε τη διοικητική απολογία που της ζητήθηκε και στις 7.4.2010 την υπέβαλε στη Μονάδα της. Με αυτήν απέρριπτε την οποιαδήποτε ευθύνη της καταλογιζόταν. Στη συνέχεια, ο Διοικητής του 6ου Συντάγματος Πεζικού, με απόφασή του ημερομηνίας 7.4.2010, έκρινε την αιτήτρια ένοχη του πειθαρχικού παραπτώματος για το οποίο την κάλεσε σε διοικητική απολογία και την τιμώρισε πειθαρχικά με πενθήμερη φυλάκιση.
Η αιτήτρια θεωρώντας τον εαυτό της αδικημένο, καταχώρισε εναντίον της εν λόγω απόφασης την Προσφυγή με αρ. 695/2010.
Η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, ενώπιον της οποίας τέθηκαν όλα τα στοιχεία της περίπτωσης της αιτήτριας, με επιστολή της προς το Υπουργείο Άμυνας, ημερομηνίας 8.2.2011, εξέφρασε την άποψη ότι η διοικητική πράξη με την οποία είχε ελεγχθεί πειθαρχικά η αιτήτρια, έπασχε ουσιωδώς και ως εκ τούτου υπόκειτο σε ανάκληση, θέση με την οποία το Υπουργείο συμφώνησε και απάντησε σχετικά. Η ποινή τελικά ήρθη με απόφαση του Αρχηγού της Εθνικής Φρουράς ημερομηνίας 19.5.2011.
Στη συνέχεια, η Διεύθυνση Προσωπικού του ΓΕΕΦ, με επιστολή της ημερομηνίας 30.5.2011, διαβίβασε προς τον Διοικητή της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας (ΤΘΤ) το φάκελο ανάκρισης που διενεργήθηκε, πληροφορώντας τον πως από τα στοιχεία που εμπεριέχονται σ΄ αυτόν, διαφαινόταν ότι η αιτήτρια πιθανόν να υπέπεσε στο πειθαρχικό παράπτωμα της αμέλειας καθήκοντος, κατά παράβαση του Κανονισμού 3(α) του Πρώτου Πίνακα του Πειθαρχικού Κώδικα των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς, διότι «δεν εκτέλεσε διατεταγμένη υπηρεσία - έφοδο που είχε ορισθεί από τον ΕΕΑΣ του Στρδου «Μ. ΚΚΑΙΛΗ» Ανχη (ΠΖ) Κουτράκη Στυλιανό, στις 13 2200 μέχρι 2400 Μαρ. 2010» και τον κάλεσε όπως εφαρμόσει τις πρόνοιες του Κανονισμού 6(1)(2) των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς. Ως εκ τούτου, η αιτήτρια κλήθηκε στις 16.6.2011 από τον Διοικητή της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας σε διοικητική απολογία.
Μετά που η αιτήτρια υπέβαλε τη δική της απολογία, ο Διοικητής της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας (ΤΘΤ) με απόφασή του ημερομηνίας 27.6.2011, έκρινε την αιτήτρια ένοχη του προαναφερόμενου πειθαρχικού παραπτώματος και την τιμώρησε πειθαρχικά με πενθήμερη φυλάκιση.
Με την παρούσα προσφυγή προσβάλλεται η εν λόγω απόφαση.
Με τη γραπτή του αγόρευση (αρχική και απαντητική), ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας προβάλλει δύο λόγους ακύρωσης της επίδικης απόφασης:
(α) Ότι η προσβαλλόμενη απόφαση λήφθηκε αναρμόδια και/ή κατά κατάχρηση και/ή καθ΄ υπέρβαση εξουσίας. Είναι η θέση της αιτήτριας πως, παρόλο που η επίδικη απόφαση ήταν αποτέλεσμα επανεξέτασης ανακληθείσας για τυπικούς λόγους απόφασης, εντούτοις, εσφαλμένα, αυτή δεν βασίστηκε στο νομικό και πραγματικό καθεστώς που ίσχυε κατά το χρόνο που λήφθηκε η ανακληθείσα απόφαση αλλά στο νομικό και πραγματικό καθεστώς που ίσχυε κατά τον χρόνο της επανεξέτασης, και
(β) Ότι η προσβαλλόμενη απόφαση λήφθηκε κατά παράβαση των σχετικών με την πειθαρχική διερεύνηση και δίωξη των στρατιωτικών προνοιών των Κανονισμών και/ή υπό το κράτος πλάνης περί το Νόμο.
Από την άλλη, οι καθ΄ ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι η επίδικη απόφαση είναι καθόλα νόμιμη και ορθή.
Όπως προκύπτει από τα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης, η επίδικη απόφαση, δηλαδή η με ημερομηνία 27.6.2011 απόφαση του Διοικητή της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας να κρίνει την αιτήτρια ως ένοχη του πειθαρχικού παραπτώματος της αμέλειας καθήκοντος και να την τιμωρήσει πειθαρχικά γι΄ αυτό με πενθήμερη φυλάκιση, ήταν αποτέλεσμα επανεξέτασης που διενεργήθηκε, κατόπιν ανάκλησης ως παράνομης, της απόφασης ημερομηνίας 7.4.2010 του Διοικητή του Στρατοπέδου «Μ. Κκαίλη», με την οποία η αιτήτρια κρίθηκε ένοχη για το ίδιο ακριβώς πειθαρχικό παράπτωμα και τιμωρήθηκε πειθαρχικά με την ίδια ακριβώς ποινή.
Συνιστά πάγια αρχή της νομολογίας μας ότι η ανάκληση ή η ακύρωση παράνομης πράξης, συνεπάγεται την εξαφάνιση και κατάργηση της πράξης και την επαναφορά του πραγματικού και νομικού καθεστώτος που ίσχυε πριν την έκδοσή της (Βλ. Χριστ. Καγιάς & Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 3329 και Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου 2006, υπό Ε.Π. Σπηλιωτοπούλου, σελ. 198).
Στην κρινόμενη περίπτωση η στις 19.5.2011 ανάκληση της απόφασης ημερομηνίας 7.4.2010, αναπόφευκτα οδηγεί στην εξαφάνιση και κατάργηση της εν λόγω απόφασης. Ταυτόχρονα, επαναφέρει το πραγματικό και νομικό καθεστώς που ίσχυε πριν από την έκδοσή της και δημιουργεί στη διοίκηση την υποχρέωση να επανεξετάσει το ζήτημα με αναφορά στα στοιχεία που ίσχυαν κατά το χρόνο λήψης της ανακληθείσας απόφασης.
Είναι η θέση του ευπαίδευτου συνηγόρου της αιτήτριας πως στην προκείμενη περίπτωση το νομικό και πραγματικό καθεστώς που ίσχυε κατά το χρόνο που λήφθηκε η ανακληθείσα απόφαση ήταν ότι η αιτήτρια υπηρετούσε στο 61 Τάγμα Εθνοφυλάκων (61 ΤΕΘ) και συνεπώς σύμφωνα με τους Κανονισμούς 5 και 6 των Κανονισμών «διοικών αξιωματικός» της και άρα αποκλειστικά αρμόδιος να επιληφθεί θέματος πειθαρχικής δίωξης και τιμωρίας της, ήταν μόνο ο Διοικητής της Μονάδας της, δηλαδή ο Διοικητής του 61 ΤΕΘ και όχι ο Διοικητής της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας. Ως εκ τούτου, υποστηρίζει, η επίδικη απόφαση λήφθηκε αναρμόδια, από αναρμόδιο όργανο.
Στην αντίπερα όχθη, η ευπαίδευτη συνήγορος των καθ' ων η αίτηση υποστήριξε ότι καθόλα αρμόδια ο Διοικητής της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας (ΤΘΤ) επιλήφθηκε της πειθαρχικής διερεύνησης και της επιβολής ποινής στην αιτήτρια, ως όφειλε, αφού, κατά πάντα ουσιώδη χρόνο, σύμφωνα με τους Κανονισμούς 5 και 6 των Κανονισμών, αυτός ήταν ο «διοικών αξιωματικός» της αιτήτριας.
Οι Κανονισμοί 5 και 6 προβλέπουν σε σχέση με ό,τι συζητείται εδώ ότι:
«5(1) Δια τους σκοπούς των παρόντων Κανονισμών «διοικών αξιωματικός» σημαίνει τον διοικητή της μονάδος εις ην ανήκει το ενδιαφερόμενον μέλος και περιλαμβάνει τον διοικητήν υπομονάδος.
................................................
6(1) Εις πάσαν περίπτωσιν καθ΄ ην υποβάλλεται αναφορά ή προβάλλεται ισχυρισμός, εξ ΄ων φαίνεται ότι μέλος τι δυνατόν να διέπραξε παράπτωμά τι, το όλον ζήτημα θα αναφέρηται εις τον διοικούντα αξιωματικόν του τοιούτου μέλους:
.........................................................................................................
.........................................................................................................
(2) Ο διοικών αξιωματικός του τοιούτου μέλους λαμβάνων την αναφοράν, επιλαβμάνεται προσωπικώς της ερεύνης του αναφερομένου παραπτώματος, ασκεί τον προσήκοντα έλεγχον και επιβάλλει αμέσως την κατά την κρίσιν του και εντός των ορίων της δικαιοδοσίας αυτού διαγραφομένην ποινήν άνευ ετέρας τινός διαδικασίας .........»
Αναφορικά με το ποιος είναι ο «διοικών αξιωματικός», σύμφωνα με τους υπό αναφορά Κανονισμούς, υπάρχουν διιστάμενες πρωτοβάθμιες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Στην Υποθ. αρ. 704/2000, Ανδρέας Αριστείδου ν. Δημοκρατίας, ημερ. 10.1.2002, κρίθηκε ότι ο διοικών αξιωματικός είναι ο αξιωματικός κατά το χρόνο διάπραξης του παραπτώματος και όχι κατά το χρόνο επιβολής της ποινής. Τα ίδια περίπου αποφασίστηκαν και στην Υποθ. αρ. 609/1996 Ανδρέας Σάντης ν. Δημοκρατίας, ημερ. 22.12.1997 και πιο πρόσφατα, στην Κυριάκος Γεωργίου ν. Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 629/2009, ημερομηνίας 28.9.2010. Αντίθετη ήταν η απόφαση στην Υποθ. αρ. 1079/2001, Λοΐζος Ζωνιά ν. Δημοκρατίας, ημερ. 11.12.2002 και στην Υποθ. αρ. 1142/2004, Θεόδωρος Μαντρής ν. Δημοκρατίας, ημερ. 11.11.2005, στις οποίες κρίθηκε ότι αρμόδιος διοικών αξιωματικός, σύμφωνα με τους Κανονισμούς 5 και 6, για να επιληφθεί πειθαρχικής δίωξης κατά στρατιωτικού, είναι ο Διοικητής της Μονάδας στην οποίαν ο πιθανός παραπτωματίας στρατιωτικός ανήκει, κατά το χρόνο λήψης της σχετικής απόφασης.
Μελέτησα προσεκτικά τις πιο πάνω πρόνοιες και τη σχετική επί του θέματος νομολογία. Με βρίσκει σύμφωνη το σκεπτικό των αποφάσεων Σάντης, Αριστείδου και Γεωργίου (ανωτέρω). Όμως, αντί οποιουδήποτε σχολιασμού για το ζήτημα θεωρώ σκόπιμο να παραθέσω το ακόλουθο απόσπασμα από την υπόθεση Γεωργίου (ανωτέρω) στην οποία γίνεται ευρεία ανάλυση της σχετικής νομολογίας, με το οποίο συμφωνώ απόλυτα και υιοθετώ:
«Κατά την άποψη του παρόντος Δικαστηρίου, η ερμηνεία που πρέπει να δοθεί στους πιο πάνω Κανονισμούς οδηγεί στο συμπέρασμα, σε συμφωνία με το σκεπτικό των αποφάσεων Σάντη, Αριστείδου, Κωνσταντινίδη και Μιχαηλίδη, πιο πάνω, ότι ο αρμόδιος διοικών αξιωματικός είναι ο διοικητής της μονάδας στην οποία ανήκε το υπό εξέταση για πιθανή διάπραξη πειθαρχικού παραπτώματος άτομο κατά τον χρόνο της διάπραξης του παραπτώματος αυτού. Δύο παράγοντες οδηγούν προς αυτή την κατεύθυνση. Κατά πρώτο λόγο, παρατηρείται ότι το λεκτικό των Καν. 5 και 6, και ιδιαίτερα του τελευταίου, είναι διατυπωμένο κατά τρόπο που διαφαίνεται η σπουδή με την οποία πρέπει να διερευνηθεί το κατ΄ ισχυρισμόν παράπτωμα με την συνακόλουθη αμεσότητα στην επιβολή της διαγραφόμενης ποινής. Επόμενο είναι οι Κανονισμοί να πρέπει να ερμηνευθούν κατά τέτοιο τρόπο ώστε ακόμη και αν υπήρξε στο μεταξύ διάστημα μετάθεση του διωκόμενου, η αρμοδιότητα να παραμένει και να ανήκει στον διοικούντα αξιωματικό στην μονάδα στην οποία υπηρετούσε κατά τον ουσιώδη χρόνο το ενδιαφερόμενο μέλος. Έτσι, δεν ενέχει σημασία η τυχόν αργοπορημένη αναφορά ούτως ώστε να αλλοιωθεί η θέση αρχής που προβάλλει από τους Κανονισμούς.
Κατά δεύτερο λόγο, διαφορετική αντιμετώπιση ή ερμηνεία, θα επέφερε διάσταση μεταξύ των προνοιών του Καν. 5(1) και αυτών των εδαφίων (1) και (2) του Καν. 6, ότι το παράπτωμα το οποίο διερευνάται έχει αναφορά στον διοικούντα αξιωματικό της μονάδος, στην οποία ως ευλόγως συνάγεται, υπηρετεί ή υπηρετούσε ο διωκόμενος κατά τον χρόνο διάπραξης του παραπτώματος. Θα ήταν ανακόλουθο και εκτός της έννοιας του πλαγιότιτλου του Καν. 6, που παραπέμπει σε συνοπτική εκδίκαση και διενέργεια ανακρίσεων, η αναφορά και η διεξαγωγή της έρευνας, αλλά και η ποινή που μεταγενέστερα θα επιβληθεί, να βαρύνει τους ώμους του νέου διοικούντος αξιωματικού σε περίπτωση μετάθεσης στο μεταξύ του διωκόμενου, ο οποίος νέος διοικών αξιωματικός ουδεμία βέβαια σχέση έχει με τα γεγονότα και περιστατικά της υπόθεσης. Η φράση «... εις ην ανήκει το ενδιαφερόμενο μέλος ..» στον Καν. 5(1), πρέπει να ερμηνεύεται κατά τρόπον ώστε να συναρτάται προς το χρόνο διάπραξης του κατ΄ ισχυρισμόν πειθαρχικού παραπτώματος. Ο ενεστωτικός χρόνος που χρησιμοποιείται συνεχώς στους υπό κρίση Κανονισμούς υποδηλοί ακριβώς το συνεχές του όλου θέματος, αλλά και την αναγκαία συνάρτηση μεταξύ της αναφοράς και της διερεύνησης.
Η πιο πάνω ερμηνεία συνάδει με τη λογική των πραγμάτων εφόσον το παράπτωμα λαμβάνει χώρα σε συγκεκριμένο χρόνο και τόπο και με συγκεκριμένες συνθήκες, η διερεύνηση των οποίων θα οδηγήσει σε περίπτωση διαπίστωσης της διάπραξης του παραπτώματος, αναπόφευκτα σε ποινή. Η ποινή, με άλλα λόγια, που θα επιβληθεί είναι απότοκο της διενεργηθείσας πειθαρχικής παράβασης από τον διωκόμενο, αποκτά δε νόημα μόνο όταν συναρτηθεί χρονικά και τοπικά με τα δεδομένα που ίσχυαν όταν ο διωκόμενος υπηρετούσε στη συγκεκριμένη μονάδα. Ακριβώς, η αναμενόμενη συνοπτική εκδίκαση του παραπτώματος, αποκτά υπόσταση όταν η ποινή επιβάλλεται με την αναγκαία αμεσότητα στα σύγχρονα γεγονότα που στοιχειοθέτησαν το παράπτωμα και προς παραδειγματισμό των υπολοίπων στη μονάδα.»
Εν προκειμένω, η επίδικη απόφαση δεν λήφθηκε από τον αρμόδιο διοικούντα αξιωματικό, δηλαδή το διοικητή της Μονάδας στην οποία η αιτήτρια υπηρετούσε κατά τον χρόνο διάπραξης του κατ΄ ισχυρισμό παραπτώματος, αλλά λήφθηκε από το διοικητή της Μονάδας στην οποία υπηρετούσε κατά το χρόνο επιβολής της ποινής ο οποίος, κατά την κρίση μου, ήταν αναρμόδιος.
Για τους πιο πάνω λόγους, η προσφυγή θα πρέπει να επιτύχει.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με €1,300 έξοδα υπέρ της αιτήτριας. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται.
Π. Παναγή, Δ.
/ΣΓεωργίου
[1] «ΒΕΕΑΣ» είναι Βοηθός Επόπτης Επιφυλακής Ασφάλειας Στρατοπέδου