|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπóθεση Αρ. 647/2009)
31 Αυγούστου, 2012
[ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
2. ΕΙΡΗΝΗ ΛΙΒΕΡΗ,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ/Ή
ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΧΩΡΟΜΕΤΡΙΑΣ,
Καθ'ων η αίτηση.
Ελ. Νικολαΐδου (κα), για τους Αιτητές.
Μ. Σπηλιωτοπούλου (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ'ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ.: Τα γεγονότα που περιβάλλουν την παρούσα προσφυγή και τα οποία είναι μεν απλά, πλην όμως ενδιαφέροντα, έχουν συνοπτικά ως εξής.
Οι αιτητές είναι συνιδιοκτήτες ανά ½ μερίδιο έκαστος του ακινήτου με αρ. τεμαχίου 26, Φ./Σχ. 21/46.4.4, αρ. εγγραφής 26/1376, το οποίο βρίσκεται στην ενορία Αγίου Ανδρέα στη Λευκωσία. Αφού εξασφάλισαν από τις αρμόδιες αρχές - Πολεοδομικές και Δημοτικές (Δήμος Λευκωσίας) - τις απαιτούμενες άδειες, οι αιτητές ανήγειραν εντός του εν λόγω τεμαχίου οικοδομή.
Σύμφωνα με τον όρο 2 της σχετικής άδειας οικοδομής, ο δημόσιος χώρος (δρόμος), που βρισκόταν μπροστά στο τεμάχιο των αιτητών, θα διαμορφωνόταν σύμφωνα με συγκεκριμένο σχέδιο. Για σκοπούς διαμόρφωσης του εν λόγω χώρου σύμφωνα με το σχέδιο, οι αιτητές κλήθηκαν από τις δημοτικές αρχές και κατέβαλαν τα έξοδα.
Με τη συμπλήρωση της οικοδομής και συγκεκριμένα στις 9/3/2004, οι αιτητές υπέβαλαν στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο Λευκωσίας την αίτηση ΑΧ773/2004 για να τους χορηγηθεί άδεια οριζόντιου διαχωρισμού της οικοδομής τους. Την αίτηση συνόδευαν οι άδειες, πολεοδομικές και οικοδομικές και γενικά όλα τα αναγκαία έγγραφα.
Δύο περίπου χρόνια αργότερα και επειδή δεν είχαν ακόμη τύχει οποιασδήποτε απάντησης στην αίτηση τους, οι αιτητές απηύθυναν μέσω του δικηγόρου τους την επιστολή ημερομηνίας 26/9/2006 προς τους καθ'ων η αίτηση, ζητώντας από τους τελευταίους εξέταση της αίτησης τους, άμεσα. Οι καθ'ων η αίτηση απάντησαν με επιστολή τους ημερομηνίας 27/10/2006, με την οποία πληροφορούσαν τους αιτητές ότι «λόγω διάστασης της θέσης των καθ'ων η αίτηση με το Δήμο Λευκωσίας» αδυνατούσαν να εκδώσουν ξεχωριστούς τίτλους ιδιοκτησίας «στο παρόν στάδιο» και προτού, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου αρθεί η δημιουργηθείσα μεταξύ τους και του Δήμου Λευκωσίας, διάσταση.
Παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις των αιτητών και σε κάποιο στάδιο την παρέμβαση της τότε Επιτρόπου Διοικήσεως στην οποία οι αιτητές είχαν σε κάποιο στάδιο καταφύγει, οι καθ'ων η αίτηση δεν αποφάσισαν επί της αιτήσεως τους. Ως αποτέλεσμα, καταχωρήθηκε η παρούσα προσφυγή με την οποία επιδιώκεται «Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η παράλειψη και/ή συστηματική καθυστέρηση των Καθ'ων η Αίτηση να εξετάσουν και/ή ικανοποιήσουν και/ή να εκδώσουν την άδεια διαχωρισμού ως η αίτηση των Αιτητών με αρ. ΑΧ773/04 ημερομηνίας 9/3/04 για οριζόντιο διαχωρισμό της περιουσίας των είναι παράνομη, άκυρη και χωρίς αποτέλεσμα και ότι παραλήφθηκε να διενεργηθεί».
Παραθέτω το πλήρες κείμενο της επιστολής των καθ'ων η αίτηση ημερομηνίας 27/10/2006, το οποίο είναι άκρως αποκαλυπτικό τόσο του βαθμού, της έκτασης και της φύσης της διάστασης που προέκυψε μεταξύ των καθ'ων η αίτηση και του Δήμου Λευκωσίας, για την οποία θα πρέπει να λεχθεί καμιά ευθύνη - εξάλλου αυτό δεν αμφισβητείται από τους καθ'ων η αίτηση - υπέχουν οι αιτητές, όσο και των γεγονότων που περιβάλλουν την εν λόγω διάσταση.
"Αναφέρομαι στην επιστολή σας με αρ. υπόθ. Case 897/06 ημερομηνίας 26.9.2006, μεταξύ άλλων, προς το Επαρχιακό Κτηματολογικό Λειτουργό Λευκωσίας, σχετικά με το θέμα της επικεφαλίδας, η οποία μου διαβιβάσθηκε για οδηγίες.
2. Κατ' αρχάς πρέπει να διευκρινίσω ότι τα αναφερόμενα στη (Γ) παράγραφο της επιστολής σας, ότι δηλαδή "ο χώρος τούτος παραχωρήθηκε στο Δήμο Λευκωσίας με τη σύμφωνο γνώμη της Πολεοδομίας από το Υπουργικό Συμβούλιο για σκοπούς εξωραϊσμού της περιοχής και όχι για να χρησιμοποιηθεί για δημιουργία δρόμου", δεν ευσταθούν. Στην πραγματικότητα ο χώρος στον οποίο αναφέρεσθε (μέρος της κοίτης του ποταμού Πεδιαίου), με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου αρ. 52.990 ημερομηνίας 10.1.2001, παρεχωρήθη δωρεάν για χρήση σαν δημόσιος δρόμος, με τον όρο ο Δήμος Λευκωσίας να προβεί στην κατασκευή του χώρου αυτού σύμφωνα με τους όρους των αρμοδίων Τμημάτων και ειδικά του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (οι υπογραμμίσεις δικές μου).
3. Κατόπιν τούτου, επιθυμώ να σας ενημερώσω για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έχει δημιουργηθεί το θέμα / πρόβλημα με τη διαφορετική κατασκευή και διαμόρφωση του δημόσιου δρόμου από το Δήμο Λευκωσίας και για τις προσπάθειες που κατέβαλε και συνεχίζει να καταβάλλει το Τμήμα μου για την επίλυση του θέματος που έχει προκύψει, ώστε να καταστεί δυνατή η έκδοση των τίτλων ιδιοκτησίας του οριζόντιου διαχωρισμού της οικοδομής που κτίσθηκε στο ακίνητο των πελατών σας που αναφέρεται στην επικεφαλίδα.
3.1 Ο Επαρχιακός Κτηματολογικός Λειτουργός Λευκωσίας με συστημένη επιστολή του με αρ. φακ. ΑΔΧ 753/96 ημερομηνίας 12.3.2001 προς το Δήμαρχο Λευκωσίας, κοινοποίησε την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που αναφέρεται στη δεύτερη πιο πάνω παράγραφο, καλώντας αυτόν όπως όταν και εφ' όσον συμπληρωθούν τα κατασκευαστικά σχέδια, σύμφωνα με τον όρο της απόφασης, να ενημερώσει το Γραφείο του για να προχωρήσει στη σχετική εγγραφή του δρόμου.
3.2 Ο Δήμος Λευκωσίας με επιστολή του με αρ. φακ. 12-0-10/16 ημερομηνίας 28.5.2001, πληροφόρησε τον ως άνω Λειτουργό ότι τα κατασκευαστικά έργα της οδού Ιωαννίνων είχαν ολοκληρωθεί και ζήτησε την εγγραφή του παραχωρηθέντος τμήματος της κοίτης του ποταμού Πεδιαίου ως δημόσιου δρόμου. Κατόπιν τούτου, ο Επαρχιακός Κτηματολογικός Λειτουργός προέβη στις αναγκαίες ενέργειες και ενέγραψε το παραχωρηθέν τμήμα της κοίτης του ποταμού ως δημόσιο δρόμο.
3.3 Αργότερα, οι πελάτες σας και ιδιοκτήτες του ακινήτου που αναφέρεται στην επικεφαλίδα, υπέβαλαν στις 9.3.2004 στο Τμήμα μου την αίτηση με αρ. φακέλου ΑΧ 773/04 για οριζόντιο διαχωρισμό της οικοδομής που βρίσκεται στο ακίνητο και το οποίο συνορεύει με το τμήμα του ποταμού που ενεγράφη ως δημόσιος δρόμος.
3.4 Στον όρο 2 της άδειας οικοδομής αρ. 3410 ημερομηνίας 28.9.2000 (που επισυνάφθηκε στην ως άνω αίτηση ΑΧ 773/04) προβλέπεται η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου (δρόμου) που βρίσκεται μπροστά στο τεμάχιο, σύμφωνα με το σχέδιο με στοιχεία αρ. φακ. ΔΜ 40/29 αρ. σχεδίου Ι 09/08 ημερομηνίας 18.11.1999. Για την κάλυψη των εξόδων κατασκευής του δρόμου αυτού, όπως αναφέρετε και στην επιστολή σας, οι πελάτες σας, σύμφωνα με απαίτηση του Δήμου Λευκωσίας, κατέβαλαν το χρηματικό ποσό που τους ζητήθηκε.
3.5 Εντούτοις, όμως, η διαμόρφωση του πιο πάνω χώρου που έγινε τελικά από το Δήμο Λευκωσίας, διαφέρει ριζικά με την κατασκευή και διαμόρφωση του χώρου που έπρεπε να γίνει από το Δήμο Λευκωσίας, σύμφωνα με τον όρο της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου που αναφέρεται στη δεύτερη πιο πάνω παράγραφο και με βάση το σχέδιο που ετοίμασε το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως.
3.6 Το Τμήμα μου κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για επίλυση του θέματος και είχε πολλές φορές, συνεχή και διαδοχική αλληλογραφία με το Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, καθώς και το Δήμαρχο Λευκωσίας. Εντούτοις, όμως, οι προσπάθειες αυτές για επίλυση του θέματος και για, τυχόν, συγκερασμό των θέσεων τους για τη διαμόρφωση του χώρου, απέβησαν άκαρπες. Αμφότερες οι Υπηρεσίες αυτές επιμένουν στη διαμόρφωση του χώρου σύμφωνα με το δικό τους σχέδιο.
4. Κατόπιν των πιο πάνω, δεν είχα άλλη επιλογή, παρά μόνον να υποβάλω το θέμα στο Υπουργικό Συμβούλιο για λήψη απόφασης. Ήδη, σύμφωνα με τους περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας (Διάθεση) Κανονισμούς του 1989 - 2005 (Κ.Δ.Π. 173/89 και Τροποποιητικοί Κανονισμοί), έχω ετοιμάσει σχετική αιτιολογημένη έκθεση που παραπέμφθηκε στην αρμόδια Υπουργική Επιτροπή, η οποία στη συνεδρία της που ήδη έγινε στις 9/12/2006, μελέτησε το θέμα και θα υποβάλει πολύ σύντομα, σχετική εισηγητική πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για λήψη απόφασης. Μετά τη λήψη της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, θα επανέλθω εκ νέου με νέα επιστολή μου, για να σας ενημερώσω κατάλληλα.
5. Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας ότι οι πελάτες σας δεν έχουν καμιά υπαιτιότητα ή ευθύνη για το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί. Εντούτοις, όμως, για τους πιο πάνω λόγους και στο παρόν στάδιο, δεν μπορούν να εκδοθούν οι ξεχωριστοί τίτλοι ιδιοκτησίας της οικοδομής, προτού επιλυθεί το θέμα, σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που θα ληφθεί. Έχοντας υπόψη μου τα πιο πάνω, έχω τη γνώμη ότι το Τμήμα μου δεν έχει καμιά ευθύνη (την οποία δεν θα δίσταζα να αναγνωρίσω, αν υπήρχε) για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε. Από τα πιο πάνω είναι προφανές, κατά τη γνώμη μου, ποια Υπηρεσία φέρει την ευθύνη για το θέμα / πρόβλημα που δημιουργήθηκε."
Κυρίαρχη θέση μεταξύ των λόγων ακύρωσης κατέχει η θέση ότι η παράλειψη των καθ'ων η αίτηση να αποφασίσουν επί της αίτησης των αιτητών για οριζόντιο διαχωρισμό της οικοδομής τους, κρινόμενη υπό το φως των περιστάσεων, συνιστά παραβίαση του άρθρου 29 του Συντάγματος, όπως και των άρθρων 10 και 33-36 του Νόμου 158(Ι)/99. Επικουρικά οι αιτητές ισχυρίζονται ότι η όλη συμπεριφορά των καθ'ων η αίτηση παραβιάζει επίσης την αρχή της καλής πίστης, της χρηστής διοίκησης και της εμπιστοσύνης του πολίτη προς τη διοίκηση, όπως και το κατοχυρωμένο δυνάμει του άρθρου 23 του Συντάγματος δικαίωμα των αιτητών επί της περιουσίας τους.
Η επιχειρηματολογία των καθ'ων η αίτηση περιστρέφεται βασικά γύρω από τη θέση ότι οι καθ'ων η αίτηση «κάμνουν ότι μπορούν» για άρση της διάστασης που προέκυψε και εξεύρεση λύσης, πλην όμως επειδή η συζήτηση για άρση του προβλήματος που προέκυψε «δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί δεν μπορεί να προχωρήσει η εξέταση της υπόθεσης με αρ. ΑΧ 773/2004».
Συνιστά πάγια αρχή της νομολογίας μας ότι οι πρόνοιες του άρθρου 29 του Συντάγματος, δυνάμει των οποίων κατοχυρώνεται το δικαίωμα του πολίτη να τυγχάνει ταχείας και επαρκούς απάντησης σε αιτήματα που θέτει στη διοίκηση, εναποθέτουν στους ώμους της διοίκησης την υποχρέωση και αυτό για σκοπούς περιφρούρησης του αναφαίρετου δικαιώματος του πολίτη να απευθύνεται στις αρχές, να επιλαμβάνεται και να αποφασίζει χωρίς καθυστέρηση επί του αιτήματος του πολίτη, τη δε αιτιολογημένη απόφαση της να κοινοποιεί στον πολίτη σε διάστημα που δεν υπερβαίνει, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου, τις 30 μέρες. (Βλ. Christoforou and other v. Municipal Committee of Agios Dhometios and another (1983) 3 C.L.R. 1464). Η προθεσμία αυτή είναι βέβαια ενδεικτική, δηλαδή η διοίκηση υποχρεούται να απαντήσει επί της προβλεπόμενης από το άρθρο 29 προθεσμίας των 30 ημερών, εφόσον η έκδοση της πράξης είναι εφικτή εντός της εν λόγω προθεσμίας, λαμβανομένων υπόψη του συνόλου των περιστάσεων (άρθρο 35 του Νόμου 158(Ι)/99). Εκεί όπου η έκδοση της πράξης εντός της προθεσμίας των 30 ημερών είναι ανέφικτη, τότε η υποχρέωση της διοίκησης συνίσταται στη λήψη της απόφασης εντός ευλόγου χρόνου. Το κριτήριο του εύλογου χρόνου είναι αντικειμενικό. Σύμφωνα πάντα με τη νομολογία, η απόφαση της διοίκησης θα πρέπει να συνιστά απάντηση στο αίτημα που της υποβλήθηκε, διαφορετικά ο αιτητής έχει το δικαίωμα να την απορρίψει και να επιμένει στο δικαίωμα του το αίτημα του να τύχει απάντησης. (Βλ. Σ. Γιωργαλλής κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 1585).
Στην κρινόμενη περίπτωση, το γεγονός ότι για τη διάσταση που προέκυψε και την οποία διάσταση οι καθ'ων η αίτηση επικαλούνται ως λόγο για τη μη λήψη απόφασης, έστω και αν από την καταχώριση της αίτησης για άδεια οριζόντιου διαχωρισμού της οικοδομής μέχρι την καταχώριση της προσφυγής, έχουν παρέλθει έξι και πλέον χρόνια, ουδεμία ευθύνη φέρουν οι αιτητές, είναι παραδεκτό από τους καθ'ων η αίτηση. Κοινό έδαφος συνιστά επίσης ότι την αρμοδιότητα για τροχιοδρόμηση της διαδικασίας επίλυσης του προβλήματος, όπως και το καθήκον επίσπευσης της εν λόγω διαδικασίας, το έχουν οι καθ'ων η αίτηση. Έχω την άποψη πως όσο περίπλοκο και αν είναι το πρόβλημα, οποιαδήποτε και αν είναι η φύση και η έκταση της διάστασης, η περίοδος των έξι και πλέον χρόνων, κρινόμενη αντικειμενικά, υπερβαίνει και μάλιστα κατά πολύ τον εύλογο χρόνο που τάσσεται από το άρθρο 10 του Νόμου 158(Ι)/99, το οποίο αποτελεί κωδικοποίηση του επί του προκειμένου αρχών του διοικητικού δικαίου. Όπως υποδεικνύεται από το Μ.Δ. Στασινόπουλο στο σύγγραμμα «Δίκαιον των Διοικητικών Πράξεων 1982, Ανατύπωσις», σελ. 175:
"Όπου δε ο νόμος δεν τάσσει ρητώς χρονικά όρια της διοικητικής ενέργειας, ισχύει η γενική αρχή ότι πάσα διοικητική ενέργεια οφείλει να λαμβάνει χώραν εντός ευλόγου χρόνου, πέραν δε του εύλογου χρόνου, η ενέργεια της Διοίκησης θεωρείται παράνομος, ως αντικειμένη εις τας γενικάς αρχάς συμφώνως προς τας οποίας η χρηστή και φιλάγαθος διοίκησης δέον να ενεργή εις χρόνον, καθ' ον, κατά κρίσιν αγαθού ανδρός, η ενέργεια της αναμένετο από τον διοικούμενον, ουχί δε εις χρόνον, καθ' ον πας συνετός ανήρ θα εδικαιούτο να πιστεύη ότι η διοίκησης μη ασκήσασα επί μακρόν χρόνον την αρμοδιότητα της, παρητήθη ήδη του δικαιώματος της να ενεργήση."
Δεν έχει διαφύγει της προσοχής μου ότι με επιστολή ημερομηνίας 21/11/2001, που βρίσκεται στο φάκελο, το Υπουργείο Εσωτερικών πληροφορεί την ευπαίδευτη συνήγορο των καθ'ων η αίτηση ότι οι δημοτικές αρχές έχουν επιτέλους λάβει απόφαση να συμμορφωθούν με σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, με την οποία το πρόβλημα που είχε προκύψει επιλύεται, πλην όμως η συμμόρφωση θα καθυστερήσει λόγω έλλειψης κονδυλίων. Το γεγονός αυτό δεν αλλοιώνει την κατάληξη μου ότι οι καθ'ων η αίτηση παρέλειψαν να αποφασίσουν επί της αίτησης των αιτητών εντός ευλόγου χρόνου. Εξάλλου, δεν έχει ακόμα κοινοποιηθεί στο Δικαστήριο αν οι δημοτικές αρχές έχουν συμμορφωθεί με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και η διοίκηση έχει αποφασίσει επί της αίτησης των αιτητών.
Είναι η κατάληξη μου ότι η σημειωθείσα καθυστέρηση καθιστά την παράλειψη αντίθετη προς το Νόμο και καθ' υπέρβαση και κατάχρηση εξουσίας. (Βλ. Georghiades v. Republic (1966) 3 C.L.R. 153).
Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα υπέρ των αιτητών €1.350. Συνακόλουθα, ό,τι έχει από τη διοίκηση παραληφθεί, να γίνει.
Α. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ,
Δ.
/ΔΓ