|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
[ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΟΜΕΝΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΡ. 1736/2007, 1737/2007, 1738/2007, 1741/2007, 1746/2007, 1747/2007 και 1755/2007]
4 Ιουλίου, 2012
[Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
[Υπόθεση Αρ. 1736/2007]
1. ΕΙΡΗΝΗ ΔΡΟΥΣΙΩΤΟΥ ΥΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΑΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΑ ΜΑΡΙΟΥ ΔΡΟΥΣΙΩΤΗ
2. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΔΡΟΥΣΙΩΤΗΣ
3. ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΡΟΥΣΙΩΤΗΣ, ΑΝΤΗΙΑ ΝUTT ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΑΥΡΕΛΛΗΣ ΩΣ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑΤΟΔΟΧΟΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥ-ΜΑΤΟΣ "ΤΗΕ DROUSSIOTIS TRUST"
Αιτητές
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΔΙΑ
Α) ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
Β) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ' ων η αίτηση
------------------
[Υπόθεση Αρ. 1737/2007]
ΡΩΞΑΝΗ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΤΣΑΠΑ
Αιτήτρια
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΔΙΑ
Α) ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
Β) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ' ων η αίτηση
-----------------
[Υπόθεση Αρ. 1738/2007]
CYPRUS ESTATES LIMITED
Αιτητές
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΔΙΑ
Α) ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
Β) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ' ων η αίτηση
-----------------
[Υπόθεση Αρ. 1741/2007]
1. ΡΩΝΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ
2. ΚΛΑΙΡΗ ΣΩΤΗΡΙΑΔΟΥ
3. MYRIEL INVESTMENTS LTD
Αιτητές
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΔΙΑ
Α) ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
Β) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ' ων η αίτηση
------------------
[Υπόθεση Αρ. 1746/2007]
ΒΑΣΟΣ ΠΙΤΣΙΛΛΙΔΗΣ ΛΤΔ
Αιτητές
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ' ων η αίτηση
--------------------
[Υπόθεση Αρ. 1747/2007]
ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΕΑΣ ESTATES ΛΤΔ
Αιτητές
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ' ων η αίτηση
------------------------
[Υπόθεση Αρ. 1755/2007]
ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (Κύπρου) Λτδ
Αιτητές
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ' ων η αίτηση
Π. Αναστασιάδης για τους αιτητές στις Προσφυγές 1736/2007, 1737/2007, 1738/2007, και 1741/2007.
Α.Σ.Αγγελίδης για τους αιτητές στις Προσφυγές 1746/2007 και 1747/2007.
Ρ. Πασιουρτίδου για Α. Τριανταφυλλίδη ΔΕΠΕ για τους αιτητές στην Προσφυγή 1755/07.
Θ. Πιπερή, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ' ων η αίτηση.
Γ. Σεραφείμ για το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕ.ΠΑ.Κ) ως ενδιαφερόμενο.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Στις 3.11.06 δημοσιεύθηκε η Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης αρ. 1049 σε σχέση με αριθμό ακινήτων, στη Λεμεσό, τα οποία, όπως εξειδικεύεται σ' αυτή, ήταν αναγκαία για σχολικούς και άλλους σκοπούς, «δηλαδή για τη στέγαση και λειτουργία του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου». Υποβλήθηκαν ενστάσεις και αυτές εξετάστηκαν και απορρίφθηκαν, κατά το σχετικό έγγραφο ημερομηνίας 9.10.07, από την «Υπουργική Επιτροπή για εξέταση ενστάσεων εναντίον σκοπούμενων απαλλοτριώσεων και λήψη απόφασης για την έκδοση ή όχι διαταγμάτων απαλλοτριώσεως». Επομένως, στις 19.10.07, δημοσιεύθηκε το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης με αριθμό 1115.
Ασκήθηκαν οι παρούσες επτά προσφυγές από ιδιοκτήτες των απαλλοτριωθέντων ή άλλως νομιμοποιούμενων, οι οποίες συνεκδικάστηκαν. Στο πλαίσιο τους αναπτύχθηκε σειρά επιχειρημάτων περί τη νομιμότητα των απαλλοτριώσεων, κυρίως με αναφορά στην αιτιολογία, στην έρευνα που διεξάχθηκε, στη μελέτη που έγινε και, εν πάση περιπτώσει, στην τήρηση των αρχών ως προς το καθήκον επιλογής, προς ικανοποίηση του σκοπού, του λιγότερο επαχθούς μέτρου. Μαζί με αυτά, όμως, και ο σοβαρός ισχυρισμός που ειδικώς περιλαμβάνεται στα εγερθέντα στις προσφυγές 1746/07 και 1747/07 αλλά αφορά σε ζήτημα δημόσιας τάξης και υιοθετήθηκε και από τους άλλους αιτητές, ότι έπασχε η σύνθεση της αναφερθείσας Υπουργικής Επιτροπής.
Όπως υποστηρίχθηκε, δεν φαινόταν να είχε προσκληθεί ο Υπουργός Οικονομικών, ως μέλος της. Ήταν αυτόδηλο πως ο Υπουργός Οικονομικών δεν υπέγραψε το αναφερθέν έγγραφο της 9.10.07 αλλά ήταν η άποψη των καθ' ων η αίτηση πως δεν προκύπτει ζήτημα αφού, στη βάση γνωμάτευσης της Νομικής Υπηρεσίας, η απουσία κάποιου από τα μέλη, εφόσον υπάρχει απαρτία, δεν εμποδίζει τη διεξαγωγή των εργασιών. Έκρινα πως χρειαζόταν περαιτέρω διερεύνηση και επανάνοιξα την υπόθεση, όπως σημείωσα, για να δώσω την ευκαιρία να επισημανθούν από το φάκελο όποια στοιχεία είναι σχετικά. Καταγράφω τα δεδομένα:
Σύμφωνα με το άρθρο 6 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου του 1962 (Ν. 15/62 όπως τροποποιήθηκε) την αρμοδιότητα για την εξέταση ένστασης και την, εν τέλει, λήψη απόφασης για απαλλοτρίωση, όταν απαλλοτριούσα αρχή είναι η Δημοκρατία, την έχει το Υπουργικό Συμβούλιο. Αυτή η αρμοδιότητα, δυνάμει του περί Εκχωρήσεως της Ενασκήσεως των Εξουσιών των Απορρεουσών εκ τινός Νόμου, Νόμου του 1962 (Ν.23/62), εκχωρήθηκε, με την ΚΔΠ 923/03, σε Υπουργική Επιτροπή, αποτελούμενη, όπως είναι παραδεκτό και προκύπτει και από το κείμενο, από τους Υπουργούς Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης ως Πρόεδρο, Οικονομικών, Εσωτερικών και Συγκοινωνιών και Έργων. Με περαιτέρω ρύθμιση για να καλυφθεί η περίπτωση κατά την οποία μέλος της Επιτροπής είναι και «ο αρμόδιος Υπουργός». Εν τούτοις, το έγγραφο που περιλαμβάνει την απόφαση για την απόρριψη των ενστάσεων και την έκδοση του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης, ημερομηνίας 9.10.07, φέρει μόνο τρεις υπογραφές. Του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης ως Προέδρου, του Υπουργού Εσωτερικών και της Υπουργού Συγκοινωνιών και Έργων. Τιτλοφορείται ως «Πρακτικά Συνεδρίας της Υπουργικής Επιτροπής .», χωρίς αναφορά σε απόντα που προσκλήθηκε ή σε οτιδήποτε άλλο. Ό,τι περιλαμβάνει είναι αναφορά στο ιστορικό, την απόρριψη των ενστάσεων και την απόφαση για τις απαλλοτριώσεις.
Οι καθ' ων η αίτηση προσκόμισαν όσα έγγραφα προκύπτουν ως σχετικά, με το φάκελο που συγκροτήθηκε και κατατέθηκε ως τεκμήριο Χ.
Το πρώτο έγγραφο, όπως επεξηγήθηκε και κατά τις διευκρινήσεις, δεν είναι δυνατό να συσχετισθεί προς το θέμα. Πρόκειται για επιστολή εκ μέρους του Γενικού Διευθυντή του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, ημερομηνίας 9.10.07, προς τη Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, στην οποία επισυνάφθηκε η απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής, από την οποία, ασφαλώς, δεν μπορούσε να προκύψει οτιδήποτε.
Άλλωστε ήταν εκ του περιεχομένου και των υπογραφών σ' αυτην που προέκυψε η ανάγκη διερεύνησης.
Το δεύτερο έγγραφο είναι επιστολή εκ μέρους του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, ημερομηνίας 28.9.07, με το ακόλουθο περιεχόμενο:
«ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΑ - ΜΕ ΤΗΛΕΟΜΟΙΟΤΥΠΟ
Γενικό Διευθυντή
Υπουργείου Εσωτερικών,
(Αρ. Φαξ: 22-676709)
Γενικό Διευθυντή
Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων,
(Αρ. Φαξ: 22-776265)
Γενική Διευθύντρια
Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού,
(Αρ. Φαξ: 22-426349)
Σύγκλιση Υπουργικής Επιτροπής για εξέταση ενστάσεων εναντίον
σκοπούμενων απαλλοτριώσεων και λήψη απόφασης για την έκδοση ή όχι διαταγμάτων απαλλοτριώσεως σύμφωνα με τους περί Αναγκαστικής
Απαλλοτριώσεως Νόμους του 1962 μέχρι 2006.
Έχω οδηγίες να αναφερθώ στο πιο πάνω θέμα και να παρακαλέσω όπως με την παρούσα επιστολή τεθεί και γραπτώς υπόψη των Υπουργών μελών της Υπουργικής Επιτροπής για εξέταση ενστάσεων εναντίον σκοπούμενων απαλλοτριώσεων, η νέα συνεδρία η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 9.10.2007 στις 5.30 μ.μ. στο γραφείο του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. Η Ημερήσια Διάταξη της συνεδρίας επισυνάπτεται.
(Λίνα Τσιακλίδου)
Για Γενικό Διευθυντή
Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως
Κοιν. - Γενικό Διευθυντή Υπουργείου Οικονομικών
και υπόψη κας Άννας Αριστοτέλους (αρ. φαξ 22-602741, 22-602795)
- Διευθυντή Τμήματος Δημοσίων Έργων )
(Υπόψη κ. Κακουρή) αρ. φαξ: 22-497972 )
)
- Αναπληρωτή Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών )Με την παράκληση
Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ) να παραστούν
κ. Α. Παττίχη (αρ. φαξ: 22-800838) )
)
- Ανώτερο Διοικητικό Λειτουργό Υπουργείου Εσωτερικών )
κ. Κ. Μάνουλο και Διοικητικό Λειτουργό Α΄ )
κ. Δημήτρη Δημητρίου (αρ. φαξ: 22678486. )».
Αυτό το έγγραφο απεστάλη, λοιπόν, στο Γενικό Διευθυντή μόνο τριών Υπουργείων, του Υπουργείου Εσωτερικών, του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων και του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού με κοινοποιήσεις όπως φαίνονται σ' αυτό. Με την παράκληση στο πλάι, οι τελευταίοι στους οποίους αφορούσε η κοινοποίηση, όχι ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών, να παραστούν.
Το τρίτο έγγραφο είναι η Ημερήσια Διάταξη που επισυνάφθηκε στο προηγούμενο έγγραφο, και που περιλαμβάνει το θέμα των συζητούμενων απαλλοτριώσεων (αρ. 6) σε σχέση με τις οποίες, όπως και στην περίπτωση άλλων θεμάτων, καταγράφεται ως απαλλοτριούσα αρχή το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Ούτε το έγγραφο αυτό είναι δυνατό να συσχετισθεί προς το θέμα και το ίδιο ισχύει, όπως δέχονται και οι καθ' ων η αίτηση, και σε σχέση με το τέταρτο και τελευταίο έγγραφο που προσκομίστηκε. Πρόκειται για την αναφερθείσα γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας ημερομηνίας 13.2.07.
Η συζήτηση διεξάγεται στη βάση του παραδεκτού, κατά την πάγια νομολογία μας αλλά και κατά το άρθρο 21(3) του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου (Ν. 158(Ι)/99) που την κωδικοποίησε, πως για να συνεδριάσει νόμιμα ένα συλλογικό όργανο, όπως εν προκειμένω ήταν η Υπουργική Επιτροπή, «πρέπει να κληθούν νομότυπα και εμπρόθεσμα όλα τα μέλη του στη συνεδρία». Με την εξαίρεση της περίπτωσης συνεδρίας «σε τακτές ημέρες και ώρες» που δεν συνέτρεχε εδώ.
Η ειδοποίηση της 28.9.07 κάθε άλλο παρά μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστούσε πρόσκληση προς τον Υπουργό Οικονομικών, ως μέλους της Υπουργικής Επιτροπής. Δεν απευθύνεται σ' αυτόν ή έστω στο Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών ενώ και η προσθήκη περί την κοινοποίηση προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών, όπως είδαμε, δεν περιλάμβανε καν παράκληση παράστασης. Το σημειώνω αυτό ως επιπρόσθετο στοιχείο χωρίς να θέλω να πω ότι και τέτοια παράκληση σε κοινοποιούμενο απλώς έγγραφο θα συνιστούσε την απαιτούμενη πρόσκληση. Σαφώς δεν έχουμε εδώ πρόσκληση του Υπουργού Οικονομικών ως μέλους και έχουμε, εν τέλει, και το έγγραφο της 9.10.07 το οποίο υπογράφεται από τα άλλα τρία μέλη, όχι όμως από τον Υπουργό Οικονομικών.
Γίνεται αναφορά στο γεγονός της πρόσκλησης, με την ειδοποίηση της 28.9.07 προς το Γενικό Διευθυντή της Υπουργού Παιδείας και με την εξήγηση πως, κατά τη συνεδρία της 9.10.07, θα συζητούνταν και θέματα που αφορούσαν εκείνο το Υπουργείο. Όπως, όμως, όλοι αναγνώρισαν, το θέμα που εγείρεται δεν αφορά στην πρόσκληση και προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού αλλά στο κατά πόσο προσκλήθηκε ο Υπουργός Οικονομικών. Οι καθ' ων η αίτηση αναφέρθηκαν και σε διαβουλεύσεις που προηγούνται και που, μετά από προφορική συγκατάνευση, απολήγουν σε επιστολή-πρόσκληση, όπως εκείνη της 28.9.07. Δεν είναι ανάγκη να επεκταθώ στο ζήτημα της επίκλησης προφορικών συνεννοήσεων για τις οποίες δεν υπάρχει καταγραφή στο φάκελο. Αυτά λέχθηκαν σε σχέση με το επιπρόσθετο επιχείρημα πως δεν προέκυπτε καν ότι η επιστολή της 28.9.07 στάληκε ώστε οι παραλήπτες να είχαν ενημερωθεί. Εδώ το πρόβλημα που σε πρώτο επίπεδο εντοπίζεται αφορά σε άλλη διάσταση του θέματος. Η όποια ειδοποίηση θα αφορούσε σε εκείνους προς τους οποίους απευθυνόταν. Οτιδήποτε δε και αν προηγήθηκε, στη βάση των όσων προσπάθησα να εξηγήσω, η επιστολή της 28.9.07 δεν συνιστά πρόσκληση προς τον Υπουργό Οικονομικών ως μέλους της Υπουργικής Επιτροπής, για τη συνεδρία της 9.10.07.
Βρισκόμαστε, δυστυχώς, μπροστά σε μια ακόμα περίπτωση, από τις πολλές που αποτέλεσαν το αντικείμενο όμοιων δικαστικών διαδικασιών, μη τήρησης των απαιτουμένων για νόμιμη σύνθεση συλλογικού διοικητικού οργάνου. Στοιχειοθετείται, συνεπώς, λόγος ακυρότητας και αφού αυτός αφορά στη ρίζα της διαδικασίας, δεν παρέχεται περιθώριο για την εξέταση οποιουδήποτε άλλου θέματος.
Με την εξαίρεση του ζητήματος που έχει εγερθεί σε σχέση με τη νομιμότητα της σύνθεσης της Συντονιστικής Επιτροπής που συστάθηκε από τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού για να τον βοηθήσει στην ετοιμασία της πρότασης του για την έκδοση Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης. Αυτό, εφόσον το θέμα αφορά σε χρόνο προγενέστερο. Ο ισχυρισμός είναι πως μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής δεν φαινόταν να είχαν προσκληθεί στη συνεδρία της 13.7.06 και οι καθ' ων η αίτηση παρέπεμψαν στα έγγραφα του φακέλου από τα οποία, όπως εισηγήθηκαν, είχαν δεόντως προσκληθεί όλα τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής. Με την παράλληλη, όμως, επισήμανση πως, ούτως ή άλλως, αυτή η Συντονιστική Επιτροπή, δεν προβλεπόταν από το Νόμο αλλά ήταν απλό, εντελώς εσωτερικό, συμβουλευτικό όργανο που συστάθηκε με πρωτοβουλία του Υπουργού, σε σχέση με το οποίο δεν είχαν εφαρμογή τα προβλεπόμενα από τη νομολογία και το Νόμο, τα οποία και εξειδικεύουν, σε σχέση με τη σύνθεσή του. Δεν απαντήθηκαν αυτά τα επιχειρήματα των καθ' ων η αίτηση και δεν θεωρώ ότι τεκμηριώθηκε ο ισχυρισμός πως μπορεί να τίθεται ζήτημα ακύρωσης των διαταγμάτων απαλλοτρίωσης με αναφορά στη σύνθεση τέτοιας Συντονιστικής Επιτροπής που λειτούργησε πριν καν τη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν, με έξοδα υπέρ των αιτητών και εναντίον των καθ' ων η αίτηση. Το προσβαλλόμενο διάταγμα απαλλοτρίωσης των ακινήτων στα οποία αφορούν οι παρούσες προσφυγές, ακυρώνεται.
Γ. Κωνσταντινίδης, Δ.
μσιαμπαρτά