|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Συνεκδικαζ.Υποθ. Αρ.478 /2009 και 1219/2009)
15 Ιουνίου, 2012
[ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ/στης]
Αναφορικά με τα ΄Αρθρα 146 και 23 του Συντάγματος
Υπόθ. Αρ. 478/2009
ΝΙΚΟΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ και άλλοι ως ο επισυνημμένος κατάλογος,
Αιτητές,
-και -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, μέσω
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ΄ων η αίτηση.
------------------------
Υποθ. Αρ.1219/09
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Αιτητής
-και -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, μέσω
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Καθ΄ων η αίτηση.
--------------------
Μ.Δειληνός, για τους Αιτητές και στις δύο προσφυγές
Ζ.Κυριακίδου (κα.), - δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ων η αίτηση
-----------------------
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Οι αιτητές στις δύο συνεκδικασθείσες προσφυγές, ως ιδιοκτήτες απαλλοτριωθείσας γης, αμφισβητούν την απόρριψη από πλευράς των καθ΄ων η αίτηση του αιτήματος τους για επιστροφή της απαλλοτριωθείσας έκτασης, καθότι, όπως, αναφέρεται στο αιτητικό της προσφυγής, η εν λόγω έκταση «δεν έχει χρησιμοποιηθεί μέσα στα καθορισμένα από το Σύνταγμα και το Νόμο χρονικά περιθώρια και/ή δεν έχει χρησιμοποιηθεί για το σκοπό της απαλλοτρίωσης και/ή ο σκοπός για τον οποίο έγινε η απαλλοτρίωση κατέστη ανέφικτος και/ή εγκαταλείφθηκε.»
Παρόλο που το Διάταγμα Γνωστοποίησης της Απαλλοτρίωσης εκδόθηκε, με βάση τη ΔΠ176, στις 22 Φεβρουαρίου 2005, και το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης με τη ΔΠ150, στις 10 Φεβρουαρίου 2006, θεωρώ απαραίτητο να σκιαγραφήσω τα γεγονότα που προηγήθηκαν της απαλλοτρίωσης, για σκοπούς πληρέστερης εικόνας.
Το 1996, με βάση το τότε ισχύον Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας, δεσμεύθηκε η ακίνητη περιουσία που καλύπτεται από τα τεμάχια 392, 391, 385, 387, 340 και 330 Φ/Σχ.40/55 W2, Δήμος Αραδίππου επαρχίας Λάρνακας, ιδιοκτησία των αιτητών στην προσφυγή 478/2009. Η έκταση γης που καλύπτεται από το τεμάχιο 341, Φ/Σχ.40/55 W2 Δήμος Αραδίππου, επαρχίας Λάρνακας, ιδιοκτησίας του αιτητή στην προσφυγή 1219/2009, (η «απαλλοτριωθείσα έκταση»), για ανέγερση δημοτικού σχολείου δυτικά του νέου σταδίου Λάρνακας. Στις 17 Ιουνίου 2002, ορισμένοι εκ των αιτητών, απευθυνόμενοι προς το Υπουργείο Παιδείας ζήτησαν να ενημερωθούν για την όλη κατάσταση των κτημάτων τους ενόψει του γεγονότος ότι οι ίδιοι είχαν ενδιαφέρον να προχωρήσουν σε πώληση τους. Από το σημείο αυτό και μετά αρχίζει μια αλληλογραφία μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και του Τμήματος Προγραμματισμού με στόχο την προώθηση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης της εν λόγω ακίνητης περιουσίας, που τελικώς, οδήγησε στην έγκριση από το Τμήμα Προγραμματισμού, στις 12 Νοεμβρίου 2004.
Όπως έχω πιο πάνω σημειώσει με τη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης ΔΠ176, ημερ. 22 Φεβρουαρίου 2005, προωθήθηκε η απαλλοτρίωση της πιο πάνω αναφερόμενης ακίνητης ιδιοκτησίας για σχολικούς και άλλους σκοπούς και ιδιαιτέρως «για την ανέγερση νέου δημοτικού σχολείου δυτικά του νέου σταδίου Λάρνακας και τη διαμόρφωση του οδικού δικτύου της περιοχής που θα εξυπηρετήσει το σχολείο.» Παράλληλα, εκδόθηκε και διάταγμα Επίταξης (ΔΠ183). Μετά τη γνωστοποίηση της πιο πάνω διαδικασίας στους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες υπεβλήθησαν ενστάσεις οι οποίες τελικώς απερρίφθησαν και στις 10 Φεβρουαρίου 2006 εκδόθηκε το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης (ΔΠ150).
Στις 18 Μαρτίου 2009 υποβλήθηκε, εκ μέρους των αιτητών, αίτημα για ανάκληση της απαλλοτρίωσης και επιστροφή των εν λόγω κτημάτων. Το εν λόγω αίτημα δεν έγινε αποδεκτό και με επιστολή της Γενικής Διευθύντριας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού γνωστοποιήθηκε στους αιτητές ότι η επιστροφή δεν είναι εφικτή «έχοντας υπόψη ότι προωθούνται ήδη οι ενέργειες για την ανέγερση του 5ου Δημοτικού Σχολείου Αραδίππου».
Οι αιτητές, πρόβαλαν ως καθοριστικό στοιχείο για την ανάδειξη της έλλειψης προώθησης του σκοπού της απαλλοτρίωσης την απουσία οποιασδήποτε ενέργειας από την εποχή της έκδοσης του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης (Φεβρουάριο 2006).
Δεν πρέπει πρόσθεσε ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η εν λόγω περιουσία ουσιαστικώς δεσμεύθηκε, με το Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας από το 1996. Η κινητικότητα που παρουσιάστηκε μετά το 2002 και κατέληξε στην απαλλοτρίωση οφειλόταν στην «πίεση» που άσκησαν οι αιτητές.
Παραβιάστηκε, όπως είπε, η αρχή της αναλογικότητας αφού εκτός, από τη συμπερίληψη ελαχίστου ποσού στον κρατικό προϋπολογισμό για το εν λόγω έργο, εδώ και έξι χρόνια, μέχρι σήμερα δεν έγινε τίποτε για υλοποίηση του έργου.
Αντιθέτως, η ευπαίδευτη συνήγορος της Δημοκρατίας, αναγνώρισε την προκληθείσα καθυστέρηση στην υλοποίηση του έργου, πλην όμως ο σκοπός δεν εγκαταλείφθηκε ούτε έχει καταστεί ανέφικτος, όπως είπε.
Προς επίρρωση της θέσης της η κα.Κυριακίδου, εκτός από τη νομολογία που αναφέρεται στη γραπτή τα αγόρευση, έκαμε αναφορά στην υπόθεση αρ.1414/2008 κ.ά. Μοδίτης ν. Δημοκρατία ημερ. 30 Δεκεμβρίου 2011.
Η εν λόγω υπόθεση παρουσιάζει ομοιότητες με την εξεταζόμενη αφού και εκεί αμφισβητήθηκε η ορθότητα της άρνησης της Γενικής Διευθύντριας του Υπουργείου Παιδείας για επιστροφή των απαλλοτριωθέντων, που έγινε, για σκοπούς οδικής ασφάλειας του δημοτικού σχολείου Λειβαδιών. Το Διάταγμα απαλλοτρίωσης έγινε στις 27 Ιανουαρίου 2006, και στις 21 Μαϊου 2008 και 12 Αυγούστου 2008 οι δικηγόροι των τότε αιτητών ζήτησαν επιστροφή των κτημάτων. Το Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή, θεωρώντας ότι είχαν εκδηλωθεί, από πλευράς διοίκησης ενέργειες, που καθιστούσαν την επίτευξη του σκοπού της απαλλοτρίωσης υλοποιήσιμη.
Πρέπει από την αρχή να σημειώσω ότι τα γεγονότα της υπόθεσης αυτής έχουν μια ουσιαστική διαφορά. Η διοίκηση προχώρησε σε περίφραξη των απαλλοτριωθέντων, στην υπόθεση, τεμαχίων, για σκοπούς ένταξης τους στο σχολικό χώρο για τη δημιουργία ασφαλούς πρόσβασης προς το σχολείο, είχαν ετοιμαστεί τα σχέδια και επρόκειτο εντός του 2009, να προκηρυχθεί διαγωνισμός επιλογής εργολάβου.
Το ζήτημα του τρόπου αντίκρισης αιτημάτων για επιστροφή απαλλοτριωθέντων κτημάτων, έχει νομολογιακά ξεκαθαρίσει με την απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας στην υπόθεση Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέϊτς Λτδ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 166. Ο επηρεαζόμενος ιδιοκτήτης έχει την υποχρέωση και το βάρος να αποδείξει, όχι ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εγκαταλείφθηκε ή κατέστη ανέφικτος αλλά ότι η διοίκηση δεν έχει προβεί σε εκείνες τις ενέργειες, οι οποίες, αναλόγως της περιπτώσεως, θα έπρεπε να είχαν γίνει για σκοπούς υλοποίησης του έργου. Η συνταγματική υποχρέωση που θέτει το ΄Αρθρο 23.5 του Συντάγματος, στη διοίκηση για χρήση του κτήματος για το σκοπό που απαλλοτριώθηκε, διαρκής, και παράλληλα να ενεργεί με τρόπο ώστε να καθίσταται πραγματοποιήσιμος ο σκοπός, όχι μόνο μέσα στην περίοδο των τριών ετών, αλλά συνεχώς.
Η εν λόγω αρχή επιβεβαιώθηκε πρόσφατα και στην υπόθεση Μιχαλιάς ν. Δήμου Λακατάμιας Α.Ε.176/2008, ημερομηνίας 7 Νοεμβρίου 2011, όπου περαιτέρω τονίστηκε:
«Με άλλα λόγια, έργο του δικαστηρίου είναι να διαπιστώσει, στη βάση των εκάστοτε ενώπιον του δεδομένων, κατά πόσο η διοίκηση δεν προέβη στις εν λόγω ενέργειες. Και το κριτήριο στο οποίο τα δεδομένα μιας εκάστης των περιπτώσεων θα πρέπει να υπάγονται, είναι αντικειμενικό».
Στην υπό εξέταση περίπτωση, εκτός από τη συμπερίληψη του ποσού στον προϋπολογισμό του 2008, τίποτε άλλο δεν φαίνεται να έγινε. Η δραστηριότητα που προηγήθηκε του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης, όπως η εξέταση της περίπτωσης του χώρου από την Εθνική και Τεχνική Επιτροπή Οδικής Ασφάλειας Μαθητών, έγινε το 2002.
Το ίδιο το αρμόδιο Τμήμα, και συγκεκριμένα ο Προϊστάμενος Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού με σημείωμα του ημερ. 26 Ιουνίου 2009, (Φάκελος Τεκμ.1), αναφέρεται αορίστως σε στεγαστικές ανάγκες που διαπιστώθηκαν το 2007, και σημειώνει ότι η απαλλοτρίωση έγινε για αποφυγή ανάπτυξης των κτημάτων.
Η επίκληση στην προσβαλλόμενη απόφαση της φράσης ότι «προωθούνται ήδη ενέργειες για ανέγερση 5ου δημοτικού σχολείου στην Αραδίππου», δεν είναι αρκετή για να τεκμηριώσει την άρνηση.
Οι αιτητές με βάση τα στοιχεία που τέθηκαν από τους διοικητικούς φακέλους, (τεκμ.1 και τεκμ.2) έχουν αποσείσει το βάρος και κατέδειξαν ότι η διοίκηση παρέλειψε να ενεργήσει με τρόπο που υπό τις περιστάσεις θα απαιτείτο. Από τον Φεβρουάριο του 2006, που εκδόθηκε το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης, αφήνω που η πρόθεση για ανέγερση σχολείου υπήρχε από το 1996, δεν προχώρησαν σε προσδιορισμό των αναγκών, σε ετοιμασία σχεδίων ή άλλης τεχνικής εργασίας για τροχοδρόμηση υλοποίησης του σκοπού, λαμβανομένου επίσης υπόψη ότι παρήλθαν τρία και πλέον χρόνια.
Το ΄Αρθρο 23 του Συντάγματος που προστατεύει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, κάμπτεται για σκοπούς υλοποίησης των αναγκών του κράτους. Τούτο όμως σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να οδηγεί σε παρατεταμένη στέρηση του δικαιώματος απόλαυσης της περιουσίας πολίτη, χωρίς η διοίκηση να υλοποιεί, σε συνεχή βάση, το σκοπό της απαλλοτρίωσης.
Με γνώμονα τα πιο πάνω, η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρούται, και συναφώς ότι παραλείφθηκε δέον όπως εκτελεστεί. Τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ των αιτητών.
Κ. Παμπαλλής,
Δ.