ΕΦΟΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ν. ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ κ.α, Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 1778/2009 και 224/2010, 8 Φεβρουαρίου 2012

(Υπόθεση Αρ. 224/2010)

ΕΦΟΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,

Αιτητές,

ΚΑΙ

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ

1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,

2. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,

Καθ΄ ων η αίτηση.

____________________

Χρ. Κληρίδης, για τους Αιτητές.

Ρ. Πετρίδου (κα.), Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.

Α.Σ. Αγγελίδης, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.

__________________________

Α Π Ο Φ Α Σ Η

ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ.: Με την προσφυγή 1778/09 ζητείται δήλωση και/ή απόφαση του δικαστηρίου ότι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και/ή του Υπουργείου Παιδείας για ανάθεση της διαχείρισης των σχολείων: Λυκείου Αρχ. Μακαρίου Γ΄, Δημοτικού Σχολείου Δασούπολης και Αποστόλου Βαρνάβα και του Δημόσιου Νηπιαγωγείου Δασούπολης, στη Σχολική Εφορεία Στροβόλου, από 1.1.2010, είναι άκυρη και άνευ αποτελέσματος.

Με την προσφυγή 224/10 ζητείται δήλωση και/ή απόφαση του δικαστηρίου ότι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου υπ΄ αρ. 69313, ημερ. 23.9.09, (η οποία κοινοποιήθηκε στους αιτητές κατά ή περί την 27.1.10) με την οποία ανεκλήθησαν προηγούμενες αποφάσεις με αρ. 51952 και 52468 ημερ. 14.6.2000 και 11.10.2000, αντίστοιχα, σε σχέση με την ανάθεση της διαχείρισης σχολείων στους αιτητές, είναι άκυρη και άνευ αποτελέσματος.

Με την προσβαλλόμενη απόφαση, στην προσφυγή 1778/09, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να αναθέσει τη διαχείριση των προαναφερόμενων σχολείων, τα οποία βρίσκονται στη δημαρχούμενη περιφέρεια Στροβόλου, στην οικεία Εφορεία, δηλαδή στη Σχολική Εφορεία Στροβόλου, από 1.1.2010.

Με την προσβαλλόμενη απόφαση, στην προσφυγή 224/10, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να ανακαλέσει την προηγούμενη απόφαση του με αρ. 51952, ημερ. 14.6.2000, και να αναθέσει, σύμφωνα με το άρθρο 4(1) των περί Σχολικών Εφορειών Νόμων του 1997-2008, τη διαχείριση των προαναφερόμενων σχολείων, τα οποία μέχρι την ημερομηνία της απόφασης (23.9.2009) διαχειριζόταν η Σχολική Εφορεία Λευκωσίας, στη Σχολική Εφορεία Στροβόλου.

Το Υπουργικό Συμβούλιο με την απόφαση του ημερ. 14.6.2000, την οποίαν ανακάλεσε με την προσβαλλόμενη απόφαση του στην προσφυγή 224/10, αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 4(1) του περί Σχολικών Εφορειών Νόμου 108(Ι)/1997 να αναθέσει τη γενική διαχείριση των προαναφερόμενων σχολείων που βρίσκονται στην περιφέρεια του Δήμου Στροβόλου, στη Σχολική Εφορεία Λευκωσίας. Η απόφαση εκείνη βασίστηκε σε πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο, του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ημερ. 26.5.2000 (η οποία βρίσκεται στον υπηρεσιακό φάκελο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, που κατατέθηκε ως τεκμήριο 9 και σημειώνεται με τα Ερυθρά 77-79).

Στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ημερ. 26.5.2000, αναγράφονται και τα εξής: Επειδή η Σχολική Εφορεία Λευκωσίας έχει μακρά παράδοση στη διοίκηση/διαχείριση των σχολείων, με έμπειρο προσωπικό και αποτελεσματικούς μηχανισμούς, επειδή η περιοχή του Δήμου Λευκωσίας δεν είναι αναπτυσσόμενη περιοχή, πληθυσμιακά γηράσκει και δεν διαθέτει τους απαραίτητους χώρους για ανέγερση νέων σχολικών μονάδων και επειδή η Σχολική Εφορεία Λευκωσίας έχει, σε μεγάλο αριθμό σχολείων, που βρίσκονται στην περιφέρεια άλλων Δήμων, έννομα δικαιώματα, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού λαμβάνοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω πιστεύει ότι, για πιο ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των σχολείων, θα πρέπει δύο λύκεια, δύο γυμνάσια και τρία δημοτικά σχολεία (μεταξύ των οποίων και τα προαναφερόμενα) που βρίσκονται στην περιφέρεια του Δήμου Στροβόλου, να παραμείνουν στη διαχείριση της Σχολικής Εφορείας Λευκωσίας (η οποία είχε, μέχρι τότε, τη διαχείριση των σχολείων αυτών).

Το σκεπτικό των προσβαλλομένων αποφάσεων βρίσκεται στο Παράρτημα 32 επί της ενστάσεως και περιλαμβάνεται στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ημερ. 5.8.2009, προς το Υπουργικό Συμβούλιο. Στην πρόταση αυτή, η οποία αφορά σε σχολεία που βρίσκονται στη δημαρχούμενη περιοχή Στροβόλου και τα οποία διαχειριζόταν μέχρι τότε η Σχολική Εφορεία Λευκωσίας (Απόφαση 51952) και σε σχολεία που βρίσκονταν στη δημαρχούμενη περιοχή Αραδίππου και τα διαχειριζόταν μέχρι τότε η Σχολική Εφορεία Λάρνακας (Απόφαση 52468), γίνεται εισήγηση όπως «τα σχολεία που βρίσκονται στην καρδιά του Στροβόλου» δηλαδή τα προαναφερόμενα σχολεία (Λύκειο Αρχ. Μακαρίου Γ΄, Δημοτικό Σχολείο Δασούπολης και Δημοτικό Σχολείο Αποστόλου Βαρνάβα, με τα νηπιαγωγεία τους) δοθούν στη Σχολική Εφορεία Στροβόλου, για σκοπούς διαχείρισης. Είναι προφανές, από την πρόταση ημερ. 5.8.2009, ότι υπήρχε «διαμάχη" μεταξύ της Σχολικής Εφορείας Στροβόλου και της Σχολικής Εφορείας Λευκωσίας (όπως και μεταξύ των Σχολικών Εφορειών Αραδίππου και Λάρνακας), αναφορικά με τη διαχείριση κάποιων σχολείων τα οποία βρίσκονταν στην περιοχή ενός (νέου) Δήμου αλλά τα διαχειριζόταν η Σχολική Εφορεία άλλου (παλαιού) Δήμου. Με την προαναφερόμενη πρόταση ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, με βάση το άρθρο 4(1) των περί Σχολικών Εφορειών Νόμων 1997-2008 θα καλούσε το Υπουργικό Συμβούλιο, όπως και έπραξε, να ανακαλέσει τις προηγούμενες αποφάσεις του, μεταξύ των οποίων την υπ΄ αρ. 51952 ημερ. 14.6.2000, και να αναθέσει τη διαχείριση των προαναφερόμενων σχολείων στη Σχολική Εφορεία Στροβόλου.

Το άρθρο 4(1) του Ν 108(Ι)/97, όπως τροποποιήθηκε, προνοεί ότι Σχολική Εφορεία εκλέγεται, αναφορικά με κάθε Δήμο, για τα σχολεία του Δήμου. Το Υπουργικό Συμβούλιο, όμως, μπορεί να αναθέσει τη γενική διαχείριση σχολείου ή σχολείων που βρίσκονται στην περιφέρεια ενός Δήμου, σε Σχολική Εφορεία άλλου Δήμου. Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί επίσης να αναθέσει τη γενική διαχείριση σχολείων που βρίσκονται στην περιφέρεια μιας Σχολικής Εφορείας, σε άλλη Σχολική Εφορεία, της οποίας τα σχολεία εκείνα αποτελούν ιδιοκτησία ή για τα οποία (η άλλη Εφορεία) έχει έννομα δικαιώματα.

Στην προκείμενη περίπτωση το Υπουργικό Συμβούλιο άσκησε τη διακριτική του ευχέρεια δυνάμει του άρθρου 4(1), στις 14.6.2000, και για τους προαναφερόμενους, συγκεκριμένους λόγους, που αναγράφονται στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ημερ. 26.5.2000, ανέθεσε τη διαχείριση των επίδικων σχολείων στη Σχολική Εφορεία Λευκωσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα ενώπιον μου στοιχεία διαφαίνεται ότι η Σχολική Εφορεία Λευκωσίας έχει και κάποια περιουσιακά δικαιώματα υπό μορφή εγγραφής και τίτλου ιδιοκτησίας σε σχέση με το Δημοτικό Σχολείο Δασούπολης και επίσης φαίνεται να έχει και κάποια δικαιώματα που απορρέουν από την ανάληψη υποχρεώσεων αλλά και επενδύσεων που έγιναν στα υπόλοιπα σχολεία.

Στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού προς το Υπουργικό Συμβούλιο, ημερ. 5.8.2009, η οποία αιτιολογεί την προσβαλλόμενη απόφαση ημερ. 23.9.2009, αναγράφεται μεταξύ άλλων ότι η Σχολική Εφορεία Στροβόλου είχε ζητήσει από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να υπαχθούν στη δική της αρμοδιότητα τα σχολεία που βρίσκονται στη δημαρχούμενη περιοχή Στροβόλου. Έγιναν ανταλλαγές απόψεων και το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού υπέβαλε «συμβιβαστική πρόταση» σύμφωνα με την οποία εκείνα τα σχολεία που βρίσκονται «στην καρδιά του Στροβόλου» (δηλαδή τα προαναφερόμενα) θα περιέρχονταν στη δικαιοδοσία και τη διαχείριση της Σχολικής Εφορείας Στροβόλου, ενώ τα υπόλοιπα (που επίσης βρίσκονται στην περιοχή Στροβόλου, αλλά υπό τη διαχείριση της Σχολικής Εφορείας Λευκωσίας) θα παρέμεναν υπό το ίδιο καθεστώς. Η Σχολική Εφορεία Στροβόλου αποδέχθηκε την εισήγηση, ενώ η Σχολική Εφορεία Λευκωσίας την απέρριψε. Ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού όμως υπέβαλε τη σχετική πρόταση, την οποία το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε.

Είναι προφανές ότι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 14.6.2000 ήταν νόμιμη απόφαση, η οποία λήφθηκε δυνάμει της επιφύλαξης του άρθρου 4(1) του προαναφερόμενου νόμου, για τους λόγους που φαίνονται στην προαναφερόμενη πρόταση ημερ. 26.5.2000.

Η νομολογία μας θέτει προϋποθέσεις για την ανάκληση νομίμων (όπως και παρανόμων) αποφάσεων. Στην προκείμενη περίπτωση θα πρέπει να εξεταστεί το κατά πόσον οι καθ΄ ων η αίτηση, ανακαλώντας προηγούμενη νόμιμη απόφαση τους, συμμορφώθηκαν με τις πρόνοιες του άρθρου 54 του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Ν 158(Ι)/99). Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, συνιστά παράβαση των αρχών της χρηστής διοίκησης, η ανάκληση από τη διοίκηση, μετά πάροδον ευλόγου χρόνου, πράξης της διοίκησης, έστω και παράνομης, που στο μεταξύ δημιούργησε δικαιώματα και γενικά ευνοϊκές καταστάσεις για το διοικούμενο. Το εδάφιο 3 του άρθρου 54 προνοεί ότι η ανάκληση νόμιμης διοικητικής πράξης, έστω και αν πέρασε εύλογο χρονικό διάστημα από την έκδοση της, δικαιολογείται για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Είναι θεμελιωμένο ότι όταν γίνεται επίκληση του δημοσίου συμφέροντος αυτό πρέπει να συγκεκριμενοποιείται.

Στην υπόθεση Ν.Σ. Πισσαρίδης Λτδ ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 2648 τονίστηκε ότι η ανάκληση νομίμων διοικητικών πράξεων είναι επιτρεπτή, εφόσον δεν θίγονται δικαιώματα των πολιτών, που δημιουργήθηκαν με την πράξη η οποία ανακαλείται, ή για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Στην υπόθεση Success Advertising Co Ltd κ.α. ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 3061 έγινε αναφορά σε προηγούμενη νομολογία και τονίστηκε η αρχή ότι η ελευθερία ανάκλησης πράξεων της διοίκησης δεν είναι απόλυτη ούτε και μπορεί να ασκείται αυθαίρετα. Οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου και η ανάγκη άσκησης δικαστικού ελέγχου δημιουργούν φραγμό σε οποιεσδήποτε τάσεις της διοίκησης να ασκήσει την εξουσία της ανεξέλεγκτα.

Στην υπόθεση Ζίττης κ.α. ν. Δημοκρατίας (2000) 3 Α.Α.Δ. 198 η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου τόνισε ότι ανάκληση νόμιμης διοικητικής πράξης χωρεί εφόσον επιβάλλεται από λόγους δημοσίου συμφέροντος, ανεξαρτήτως χρόνου έκδοσης της και ανεξαρτήτως τυχόν αποκτηθέντων, υπό τρίτων, δικαιωμάτων. Αόριστη επίκληση του δημοσίου συμφέροντος δεν είναι νοητή. Το δημόσιο συμφέρον θα πρέπει να συγκεκριμενοποιείται με αναφορά σε περιστατικά, και θα πρέπει να συνοδεύεται με ειδική αιτιολογία. Αιτιολογία σημαίνει ότι η ανάκληση πρέπει να περιέχει συγκεκριμένα και με λεπτομέρεια τα πραγματικά περιστατικά που συγκροτούν την κατά νόμο έννοια του επικαλούμενου δημόσιου συμφέροντος, που αποτελεί το νόμιμο έρεισμα της ανάκλησης.

Ζήτημα νομιμότητας ανάκλησης νόμιμης διοικητικής πράξης εξετάστηκε και στην υπόθεση Κυνηγού κ.α. ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 472.

Στην παρούσα υπόθεση έγινε ανάκληση προηγούμενης νόμιμης διοικητικής πράξης (είναι η προσβαλλόμενη απόφαση στην προσφυγή 224/10, με αρ. 51952) και στη συνέχεια λήφθηκε νέα απόφαση (η προσβαλλόμενη απόφαση στην προσφυγή 1778/09). Απ΄ όλα τα ενώπιον μου στοιχεία είναι προφανές ότι οι καθ΄ ων η αίτηση δεν εξέτασαν καθόλου τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα ήταν νόμιμο να ανακληθεί προηγούμενη νόμιμη διοικητική απόφαση. Δεν έλαβαν υπόψη τους αλλά ούτε και επικαλέστηκαν, καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, λόγους δημοσίου συμφέροντος. Επιπρόσθετα δεν εξέτασαν καθόλου κατά πόσον στα εννέα περίπου χρόνια που ίσχυε η προηγούμενη νόμιμη τους απόφαση είχαν δημιουργηθεί δικαιώματα ή και υποχρεώσεις υπέρ τρίτων και ειδικά υπέρ των αιτητών οι οποίοι, όπως φαίνεται, υπέστησαν και έξοδα κατά το χρόνο διαχείρισης των επίδικων σχολείων. Οι αιτητές είχαν, ακόμα, και ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε σχέση με ένα από τα επίδικα σχολεία, που δεν φαίνεται να απασχόλησαν τους καθ΄ ων η αίτηση. Οι καθ΄ ων η αίτηση όχι μόνον δεν εξέτασαν θέματα δημοσίου συμφέροντος ή δημιουργίας νομίμων δικαιωμάτων υπέρ τρίτων, κατά το χρόνο που ίσχυε η προηγούμενη νόμιμη απόφασή τους, αλλά ούτε και εξέτασαν ζητήματα ευλόγου χρόνου, δηλαδή αν είχε παρέλθει εύλογος χρόνος από τη λήψη της προηγούμενης απόφασης, οπότε η ανάκληση θα ήταν επιτρεπτή μόνο για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Πέραν των προαναφερομένων, οι καθ΄ ων η αίτηση δεν εξέτασαν και το κατά πόσον ίσχυαν, ακόμα, κατά τη λήψη των προσβαλλομένων αποφάσεων, οι συγκεκριμένοι εκείνοι λόγοι που αναφέρθηκαν στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ημερ. 26.5.2000 και για τους οποίους ασκήθηκε η διακριτική ευχέρεια που παρέχει η επιφύλαξη του άρθρου 4(1) του προαναφερόμενου νόμου, υπέρ της ανάθεσης της διαχείρισης των προαναφερόμενων σχολείων, στους αιτητές.

Κατά την κρίση μου όλοι αυτοί οι λόγοι συνηγορούν υπέρ της ακύρωσης των προσβαλλομένων αποφάσεων τις οποίες θεωρώ ως, υπό τις περιστάσεις, νομικά μεμπτές.

Είχα την ευκαιρία να μελετήσω την πολύ πρόσφατη απόφαση του αδελφού Δικαστή Φωτίου στην Υπόθεση 2/10, ημερ. 30.1.2012, η οποία είναι σχετική με την παρούσα εφόσον αφορά ουσιαστικά στην ίδια προσβαλλόμενη απόφαση, αναφορικά όμως με τα σχολεία που βρίσκονται στη δημαρχούμενη περιοχή Αραδίππου και τα οποία διαχειριζόταν μέχρι κάποια ημερομηνία η Σχολική Εφορεία Λάρνακας (Απόφαση 52468). Δεν τέθηκε οποιοδήποτε ζήτημα νόμιμης ανάκλησης νόμιμης διοικητικής πράξης, στην υπόθεση εκείνη, ούτε και το θέμα αυτό απασχόλησε καθόλου το δικαστήριο. Σ΄ εκείνη την υπόθεση το δικαστήριο κατέληξε στην απόρριψη της προσφυγής θεωρώντας ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είχε ληφθεί μέσα στα πλαίσια της νόμιμης άσκησης της διακριτικής ευχέρειας του Υπουργικού Συμβουλίου. Η απόφαση εκείνη δεν είναι βέβαια δεσμευτική αλλά, εν πάση περιπτώσει, θεωρώ ότι δεν μπορεί να με καθοδηγήσει, αναφορικά με τις παρούσες υποθέσεις, επειδή δεν τέθηκε και δεν απασχόλησε το δικαστήριο το ζήτημα των προϋποθέσεων υπό τις οποίες μπορεί να ανακληθεί μια νόμιμη διοικητική απόφαση.

Για τους λόγους που προσπάθησα να εξηγήσω και οι δύο προσφυγές πετυχαίνουν και εκδίδονται δηλωτικές αποφάσεις ως οι παράγραφοι Α του αιτητικού τους. Στην προσφυγή 224/10, όμως, η απόφαση περιορίζεται στην ακύρωση μόνο της ανάκλησης της απόφασης 51952, ημερ. 14.6.2000 (όχι της απόφασης 52468, ημερ. 11.10.2000, που αφορά τη Λάρνακα). Έξοδα €1.000 στην κάθε προσφυγή, πλέον Φ.Π.Α., αν υπάρχει, υπέρ των αιτητών και εις βάρος των καθ΄ ων η αίτηση. Καμιά διαταγή για έξοδα αναφορικά με το ενδιαφερόμενο μέρος.

Μ.Μ. ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ,

Δ.

/ΕΑΠ.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία