|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υποθ. Αρ.923 /2008)
31 Ιανουαρίου, 2012
[ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ/στης]
Αναφορικά με τα ΄Αρθρα 146 του Συντάγματος
ΝΤΙΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ
Αιτητής,
-και -
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, μέσω
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Καθ΄ων η αίτηση.
------------------------
Α.Σ.Αγγελίδης, για τον Αιτητή.
Α.Μαππουρίδης, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ων η αίτηση
-----------------------
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Ο αιτητής ο οποίος είναι μόνιμος κάτοικος Αγγλίας, υπέβαλε στις 20 Σεπτεμβρίου 1999 αίτηση για εκμίσθωση κρατικής γης, εντός της περιοχής της κοινότητας Κόρνου. Η προς εκμίσθωση γη συνορεύει με τεμάχιο ιδιοκτησίας του αιτητή.
Στις 28 Δεκεμβρίου 2000 διενεργήθηκε επιτόπια έρευνα από το διαχειριστή κρατικών γαιών, ο οποίος στις παρατηρήσεις του σημείωσε ότι η αίτηση «αντιβαίνει τις πρόνοιες του Καν.5 των περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας (Διάθεση Κανονισμών 1989-1990)». Ταυτοχρόνως, το Κοινοτικό Συμβούλιου Κόρνου με πιστοποιητικό ημερ. 8 Δεκεμβρίου 2000 πρόβαλε την ένσταση του στην παραχώρηση της εν λόγω γης «για το λόγο ότι η ζητούμενη κρατική γη δυνατό να χρειαστεί μελλοντικά για άλλους κοινοτικούς ή κυβερνητικούς σκοπούς.» Με επιστολή του Επαρχιακού Κτηματολογικού Λάρνακας ημερ. 27 Μαρτίου 2001 ζητήθηκαν οι απόψεις του Επάρχου Λάρνακας και του Επαρχιακού Γεωργικού Λειτουργού οι οποίοι, με επιστολές 31 Οκτωβρίου 2001 και 6 Ιουνίου 2001, εισηγήθηκαν την απόρριψη της αίτησης με το δεδομένο ότι ο αιτητής αφενός μεν δεν ήταν γεωργός και αφετέρου ήταν μόνιμος κάτοικος εξωτερικού.
Η αρμοδία Υπουργική Επιτροπή, η οποία είχε συσταθεί, αποφάσισε σε συνεδρία της ημερ. 29 Οκτωβρίου 2007, την απόρριψη της αίτησης του αιτητή και υπέβαλε σχετική πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο. Οι λόγοι απόρριψης ήταν οι ακόλουθοι:
«(α) Η αίτηση δεν καλύπτεται από τις πρόνοιες του Κανονισμού 5 των περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας (Διάθεση) Κανονισμών του 1989-2005, λόγω του ότι βρίσκεται σε περιοχή που αναπτύσσεται οικιστικά με την ανέγερση εξοχικών κατοικιών, και
(β) ο αιτητής είναι μόνιμος κάτοικος εξωτερικού και δεν είναι επαγγελματίας γεωργός)
Το Υπουργικό Συμβούλιο σε συνεδρία του ημερ. 3 Ιανουαρίου 2008 ενέκρινε την εισήγηση της Υπουργικής Επιτροπής.»
Ο αιτητής με την παρούσα προσφυγή αμφισβητεί τη νομιμότητα της εν λόγω απόφασης για απόρριψη του αιτήματος του για εκμίσθωση κρατικής γης.
Κατά το στάδιο της συζήτησης της υπόθεσης είχε εγερθεί θέμα κατά πόσο η προσβαλλόμενη πράξη ήταν εκτελεστή διοικητική πράξη και επομένως ενέπιπτε στη δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Αφορμή έδωσε η υπόθεση Ζέμπασιης κ.ά. ν. της Δημοκρατίας Α.Ε. 136/2007 ημερ. 20 Ιουλίου 2010, στην οποία έκαμε αναφορά και ο ευπαίδευτος συνήγορος του αιτητή. Στην εν λόγω υπόθεση οι εφεσείοντες είχαν επιδιώξει ακύρωση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου με την οποία απορρίφθηκε αίτημα τους για ανταλλαγή ακίνητης περιουσίας τους με κρατική γη. Παρόλο που ο αρμόδιος Δήμος Παραλιμνίου και το τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως συνηγορούσαν υπέρ της ανταλλαγής της γης, το Υπουργικό Συμβούλιο απέρριψε την αίτηση. Στην εν λόγω απόφαση της Ολομέλειας γίνεται εκτενής αναφορά στη φύση μιας πράξης που μπορεί να προσβληθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο και αναφέρεται:
«Πράξη για να μπορεί να προσβληθεί ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου πρέπει να ανάγεται στη σφαίρα του δημόσιου δικαίου. Το βασικό κριτήριο κατά πόσο πράξη εμπίπτει στη σφαίρα του δημόσιου ή του ιδιωτικού δικαίου, είναι η εγγενής φύση της πράξης σε συνδυασμό με το συμφέρον του κοινού στο συγκεκριμένο τομέα λειτουργίας δημόσιας αρχής ή οργάνου (Δημοκρατία ν. Τόκα (1995) 3 Α.Α.Δ. 218, 222). Αν με την πράξη που εκδίδει διοικητικό όργανο επιδιώκεται πρωταρχικά η εξυπηρέτηση δημόσιου σκοπού, τότε η πράξη εμπίπτει στη σφαίρα του δημόσιου δικαίου και μπορεί να προσβληθεί βάσει του ΄Αρθρου 146 του Συντάγματος (Valana v. Republic 3 R.S.C.C. 91 και Tamasos Tobaco Supplies and Co v. Δημοκρατίας (1991) 3 Α.Α.Δ. 407).
Οι πράξεις που δεν αποτελούν προϊόν άσκησης της δημόσιας εξουσίας, αλλά ενεργούνται από την Πολιτεία ως υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, αναγομένων στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου, δεν είναι προσβλητές δι΄ αιτήσεως ακυρώσεως. Της προσβολής διαφεύγουν όχι μόνο οι πράξεις διαχείρισης του κράτους, αλλά και των λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (Δρ. Γεωργίου ν. Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (1995) 3 Α.Α.Δ. 424. Βλέπε επίσης Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-1959, σελ. 232 και 233).
Το κριτήριο δεν είναι κατά πόσο η νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία έχει ληφθεί η επίδικη απόφαση εξυπηρετεί δημόσιο σκοπό, αλλά κατά πόσο η συγκεκριμένη απόφαση εξυπηρετεί δημόσιο σκοπό (Hellenic Bank Ltd v. Republic (1986) 3 C.L.R. 481, 486).
Πράξεις διαχείρισης της κρατικής περιουσίας εμπίπτουν στη σφαίρα του ιδιωτικού και όχι του δημόσιου δικαίου και ως εκ τούτου δεν μπορούν να προσβληθούν με προσφυγή κάτω από το ΄Αρθρο 146 του Συντάγματος (Tekkis v. Republic (1982) 3 C.L.R. 680). Ειδικότερα, απόρριψη αίτησης για παραχώρηση κρατικής γης κρίθηκε ως αναγόμενη σε διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του κράτους και ως τέτοια μη εμπίπτουσα στα πλαίσια του ΄Αρθρου 146 (C. Kontos Estates Ltd v. Δημοκρατίας κ.α. (1991) 4 Α.Α.Δ. 2473).
Η ουσία και όχι ο τύπος ή η μορφή που λαμβάνει η πράξη συνιστά το κριτήριο για την κατάταξή της σε πράξεις εξουσίας ή πράξεις διαχείρισης (Ναυτικός Όμιλος Πάφου ν. Αρχής Λιμένων Κύπρου (1992) 1 Α.Α.Δ. 882, 893). Ο σκοπός για τον οποίο λαμβάνεται η απόφαση, σε συνάρτηση με τις εξουσίες της δημόσιας αρχής αποτελεί το γνώμονα για την ταξινόμησή τους στο ένα ή το άλλο πεδίο του δικαίου. Και δημόσιος σκοπός είναι εκείνος για τον οποίο εξ αντικειμένου το κοινό ή τμήμα του έχουν, εκ της φύσης των πραγμάτων, συμφέρον στην απόφασή του (Shoham (Cyprus) Ltd v. Αρχής Λιμένων Κύπρου (2000) 1 Α.Α.Δ. 404).
Ο αποφασιστικός παράγων στο διαχωρισμό μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου συμφέροντος είναι η φύση και ο χαρακτήρας της συγκεκριμένης λειτουργίας, που αποτελεί το αντικείμενο της προσφυγής. Όπου η λειτουργία του διοικητικού οργάνου έχει ως πρωταρχικό σκοπό την προαγωγή του δημόσιου σκοπού, ο σκοπός αυτός έχει θεωρηθεί ως χαρακτηριστικό πράξης ή απόφασης εντός της εννοίας του δημόσιου δικαίου (Valana v. Republic 3 R.S.C.C. 91). Ακόμα, πράξη που πρωτίστως επηρεάζει ιδιωτικά δικαιώματα μπορεί να ενταχθεί στη σφαίρα του δημόσιου δικαίου, λόγω κάποιου ιδιαίτερου συμφέροντος του κοινού στη σωστή εφαρμογή της συγκεκριμένης νομοθετικής διάταξης (Republic v. M.D.M. Estate Developments Ltd (1982) 3 C.L.R. 642, 655).
Οι πράξεις διαχείρισης περιουσίας του διοικητικού οργάνου εμπίπτουν στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου όταν το όργανο ενεργεί για προστασία των οικονομικών του συμφερόντων (fiscus) και αυτό γιατί οι πράξεις αυτές βασίζονται όχι στην εξουσία του οργάνου (imperium), αλλά στα περιουσιακά του δικαιώματα με βάση το αστικό δίκαιο (Ναυτικός ΄Ομιλος Πάφου ν. Αρχής Λιμένων Κύπρου, ανωτέρω).
Όπως τονίστηκε και στην υπόθεση Shoham (Cyprus) Ltd v. Αρχής Λιμένων Κύπρου, ανωτέρω, εκείνο που έχει σημασία είναι κατά πόσο σε σχέση με τη συγκεκριμένη λειτουργία η Αρχή λειτουργούσε με την ιδιότητα «οργάνου, αρχής ή προσώπου ασκούντων εκτελεστική ή διοικητική λειτουργία», μέσα στην έννοια του ΄Αρθρου 146 του Συντάγματος (βλέπε επίσης Stamatiou v. The Electricity Authority of Cyprus, 3 R.S.C.C. 44, 45, 46. Βλέπε ακόμα Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου ν. Medcon Constructions Ltd (2000) 1B Α.Α.Δ. 945).»
Στην υπόθεση Ζέμπασιης κρίθηκε ότι η ανταλλαγή κρατικής γης εμπίπτει στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου και όχι του δημοσίου δικαίου.
Στο σύγγραμμα του Σπηλιωτόπουλου "Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου", Έκδοση 1977, αναλύεται το θέμα και αναφέρεται ότι πράξεις διαχείρισης περιουσίας του κράτους που εκδίδονται στο πλαίσιο συμβατικών σχέσεων, εμπίπτουν στον τομέα του ιδιωτικού δικαίου.
Συναφώς, αποφάσεις οι οποίες έχουν ως αντικείμενο την εκμίσθωση κρατικής γης μπορεί να εμπίπτουν στη σφαίρα του δημόσιου δικαίου και κατ΄ακολουθίαν να υπόκεινται σε αναθεωρητικό έλεγχο, αλλά, είμαι της γνώμης ότι δεν ισχύει στην προκείμενη περίπτωση. Η προσβαλλόμενη απόφαση δεν είχε σκοπό την προαγωγή οποιουδήποτε δημοσίου συμφέροντος αλλά αποκλειστικά τη διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του κράτους. Το Υπουργικό Συμβούλιο με την εν λόγω απόφαση του ουσιαστικώς προστάτευσε τα οικονομικά συμφέροντα του κράτους.
Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω η προσφυγή στρεφόμενη προς μη εκτελεστή πράξη κρίνεται απορριπτέα.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα υπέρ των καθ΄ων η αίτηση.
Κ. Παμπαλλής,
Δ.