|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 1226/2009 και 1234/2009)
26 Ιανουαρίου, 2012
[K. ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 23 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(Υπόθεση Αρ. 1226/2009)
MARNICO FURNISHINGS,
Αιτήτρια,
-ν-
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ,
2. ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ,
Καθ΄ων η Aίτηση.
- - - - - -
(Υπόθεση Αρ. 1234/2009)
(1) ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΙΤΣΗΣ,
(2) ΡΕΒΕΚΚΑ ΚΙΤΣΗ,
(3) ΠΑΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΙΤΣΗΣ,
Αιτητές,
-ν-
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Καθ΄ης η Aίτηση.
- - - - - -
Χρ. Δημητριάδης για Α. Παπαλλή, για την Αιτήτρια στην 1226/2009.
Φ. Παυλήμπεης για Κ. Χατζηιωάννου και προσωπικά, για τους Αιτητές στην 1234/2009.
Ε. Γαβριήλ, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ων η Αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ.: Η Κυπριακή Δημοκρατία γνωστοποίησε την πρόθεσή της για απαλλοτρίωση μέρους της ακίνητης ιδιοκτησίας των αιτητών, με σκοπό τη δημιουργία μέρους του εσωτερικού οδικού δικτύου στη Βιομηχανική Ζώνη Αραδίππου με δημοσίευση Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης στην Επίσημη Εφημερίδα, ημερομηνίας 27.6.2008. Οι αιτητές κλήθηκαν από το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας & Τουρισμού όπως, εάν επιθυμούσαν, υποβάλουν τυχόν ενστάσεις. Η αιτήτρια στην Υπόθεση αρ. 1226/2009 υπέβαλε ένσταση μέσω των δικηγόρων της κατά της σκοπούμενης απαλλοτρίωσης, με επιστολή ημερομηνίας 20.8.2008, και το ίδιο έπραξαν οι αιτητές στην Υπόθεση αρ. 1234/2009, με επιστολή του δικού τους δικηγόρου ημερομηνίας 5.8.2008. Ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως εισηγήθηκε την απόρριψη και των δύο ενστάσεων επειδή, όπως θεώρησε, ο βαθμός επηρεασμού των τεμαχίων δεν ήταν μεγάλος, τα τεμάχια εξακολουθούσαν να διατηρούν τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες και μπορούσαν να αξιοποιηθούν ικανοποιητικά μετά την υλοποίηση του εν λόγω οδικού δικτύου. Η δε υλοποίηση του έργου του δικτύου ήταν αναγκαία και δεν μπορούσε να τροποποιηθεί για τους λόγους που εξηγούσε. Το Υπουργείο, διαβίβασε τις ενστάσεις των αιτητών στην αρμόδια Υπουργική Επιτροπή που καθορίζεται δυνάμει του Νόμου μαζί με τις απόψεις του Υπουργείου. Η Υπουργική Επιτροπή, με επιστολή της ημερομηνίας 29.5.2009, πληροφόρησε το Υπουργείο ότι, αφού εξέτασε τις ενστάσεις λαμβάνοντας υπόψη και την έκθεση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, αποφάσισε να τις απορρίψει, αφού ο επηρεασμός των επίδικων τεμαχίων ήταν απόλυτα αναγκαίος και αφού ουσιαστικά υιοθέτησε τα αναφερθέντα από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως. Μετά ταύτα, η Δημοκρατία προχώρησε στην έκδοση Διατάγματος Απαλλοτρίωσης που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ημερομηνίας 16.6.2009, σε σχέση με την απαλλοτρίωση τόσο του μέρους της ακίνητης ιδιοκτησίας της αιτήτριας στην υπ΄ αριθμό 1226/2009 Υπόθεση, όσο και εκείνης των αιτητών στην υπ΄ αριθμό 1234/2009.
Οι αιτητές καταχώρησαν τότε τις παρούσες προσφυγές οι οποίες, για ευνόητους λόγους, συνεκδικάστηκαν και με τις οποίες οι αιτητές προσβάλλουν την εγκυρότητα του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης.
Υπόθεση αρ 1226/2009
Η αιτήτρια σ΄ αυτή την προσφυγή εγείρει τους ακόλουθους λόγους ακύρωσης:
1. Η κατ΄ ισχυρισμό κακή σύνθεση του διοικητικού οργάνου.
Προς υποστήριξη αυτού του λόγου ακύρωσης, η αιτήτρια αναφέρεται στο ότι σε συνεδρία που έλαβε χώρα στα γραφεία του Δήμου Αραδίππου στις 7.10.2002 για μελέτη των σχεδίων απαλλοτρίωσης για το οδικό δίκτυο στη Βιομηχανική Ζώνη Αραδίππου, ήσαν απόντες οι εκπρόσωποι του Τμήματος Πολεοδομίας Λάρνακας και του Επάρχου Λάρνακας, ενώ αυτοί ήσαν παρόντες στις επόμενες συνεδριάσεις και/ή συσκέψεις. Όπως δε συνακόλουθα υποβάλλει η αιτήτρια, είναι πρόδηλο ότι η σύνθεση του διοικητικού οργάνου πάσχει, αφού δεν ήταν η ίδια καθόλη τη διαδικασία εξέτασης της ένστασης της αιτήτριας.
Ο λόγος τούτος ακύρωσης έκδηλα δεν μπορεί να ευσταθήσει. Όπως ορθά παρατηρεί και η συνήγορος των καθ΄ων η αίτηση στην αγόρευσή της, δε διευκρινίζεται κατ΄ αρχάς ποιου διοικητικού οργάνου, αν πρόκειται για διοικητικό όργανο, πάσχει η σύνθεσή του. Όπως διαπιστώνεται από το περιεχόμενο των διοικητικών φακέλων, υπάρχει πρακτικό σύσκεψης εκείνης της ημερομηνίας στα γραφεία του Δήμου Αραδίππου για τη μελέτη σχεδίων απαλλοτρίωσης. Όμως, δεν πρόκειται για συνεδρίαση διοικητικού οργάνου η συγκρότηση του οποίου καθορίζεται από το Νόμο και λαμβάνει αποφάσεις. Επρόκειτο για μια απλή σύσκεψη για μελέτη προτεινόμενων σχεδίων, η οποία δεν είχε κανένα αποφασιστικό ή έστω συμβουλευτικό ρόλο να διαδραματίσει στην όλη διαδικασία της απαλλοτρίωσης.
Επομένως, αυτός ο λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί.
2. Η κατ΄ ισχυρισμό μη εξειδίκευση του σκοπού της απαλλοτρίωσης και/ή των προθέσεων των καθ΄ων η αίτηση.
Κάτω από αυτό το λόγο ακύρωσης, η αιτήτρια παραπέμπει στο Άρθρο 23.4 του Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο ο σκοπός δημόσιας ωφελείας στον οποίο στοχεύει η Απαλλοτριούσα Αρχή πρέπει να αιτιολογείται σε απόφαση στην οποία να περιλαμβάνονται σαφώς οι λόγοι της απαλλοτρίωσης. Περαιτέρω, η αιτήτρια παραπέμπει στις πρόνοιες του άρθρου 4(1)(β) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου αρ. 15/1962, στο οποίο ρητά αναφέρεται ότι στη δημοσίευση της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης πρέπει να περιλαμβάνεται και καθορισμός του σκοπού και των λόγων της απαλλοτρίωσης. Επανερχόμενη δε στα ιδιαίτερα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, η αιτήτρια αναφέρει ότι στην υπό αναφορά Γνωστοποίηση, αλλά και στο Διάταγμα Απαλλοτρίωσης, αναφέρεται ότι ο λόγος της απαλλοτρίωσης είναι η δημιουργία μέρους του εσωτερικού οδικού δικτύου στη Βιομηχανική Ζώνη Αραδίππου Λάρνακας. Δε δικαιολογεί όμως καθόλου αυτή η αναφορά το σκοπό και το λόγο της μη ευθυγράμμισης του οδικού δικτύου και της μερικής "εισόδου" ή "εισχώρησης" εντός του τεμαχίου της αιτήτριας, εισχώρησης η οποία αφήνει ανοικτά ενδεχόμενα σε μεταγενέστερο στάδιο να τροποποιηθεί ή επεκταθεί το σκοπούμενο οδικό δίκτυο, προθέσεις που δεν εξειδικεύονται στο Διάταγμα.
Στην υπό εξέταση υπόθεση, στο κείμενο του επίδικου Διατάγματος, αναφερόταν σε απαλλοτρίωση ακίνητης περιουσίας:
". η οποία είναι αναγκαία για τους σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, δηλαδή για την προαγωγή και ανάπτυξη της βιομηχανίας ή για οποιοδήποτε από τους σκοπούς αυτούς και ειδικότερα για τη δημιουργία μέρους του εσωτερικού δικτύου στη Βιομηχανική Ζώνη Αραδίππου Λάρνακας. ...."
Η δοθείσα αιτιολογία του σκοπού και των λόγων της απαλλοτρίωσης είναι, κατά την άποψή μου, αρκούντως σαφής. Τα όσα προβάλλει η αιτήτρια ως προς τη μη ευθυγράμμιση της όδευσης του δρόμου, την εισχώρηση εντός του τεμαχίου της αιτήτριας και ως προς τη μη διασαφήνιση ενδεχόμενων προθέσεων της απαλλοτριούσας Αρχής, δε συνιστούν στοιχεία τα οποία αναμένεται να περιληφθούν σε αιτιολογία γνωστοποίησης ή διατάγματος απαλλοτρίωσης. Τα πρώτα είναι τεχνικής φύσεως θέματα τα οποία αναμένεται να εμφανίζονται στον τρόπο υλοποίησης των σχεδίων όδευσης εντός των διοικητικών φακέλων, το δε δεύτερο πουθενά δεν αναμένεται να αποκαλύπτεται, αφού αναφέρεται σε αόριστες και ενδεχόμενες μελλοντικές προθέσεις της απαλλοτριούσας Αρχής.
Ακόμα δε και αν αναφέρονταν στο Διάταγμα ενδεχόμενες ή μελλοντικές προθέσεις της Διοίκησης, η προληπτική και εκ των προτέρων άσκηση δικαστικού ελέγχου επί τούτων, δεν θα ήταν δυνατή. Όπως είχε αποφασισθεί, μεταξύ άλλων και στην απόφαση στην υπόθεση Medochemie Ltd v. Δημοκρατίας (1997) 3 ΑΑΔ 567, το στοιχείο του άμεσου επηρεασμού υφιστάμενου συμφέροντος, ελλείπει όταν το συμφέρον συναρτάται με μελλοντικές, αβέβαιες προοπτικές.
3. Ο κατ΄ ισχυρισμό μη ολοκληρωμένος σχεδιασμός.
Προς υποστήριξη αυτού του λόγου ακύρωσης, η αιτήτρια παραπέμπει σε νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία, η απαλλοτριούσα Αρχή έχει την υποχρέωση να εξετάζει τις δυνατότητες πραγμάτωσης του σκοπού της απαλλοτρίωσης και για τούτο επιβάλλεται η ετοιμασία μιας ολοκληρωμένης μελέτης. (Μεστάνας κ.ά. ν. Δημοτικό Συμβούλιο Αθηαίνου (Αρ. 2) (1992) 3 ΑΑΔ 185). Και ότι, δεν είναι αρκετό να έχει απλά ετοιμασθεί ένα "σκαρίφημα" (Σπύρου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Κ. Πολεμιδιών κ.ά. (1998) 3 ΑΑΔ 307), ή κάποιο "ιδεόγραμμα" (Μεττής ν. Δημοκρατίας (2001) 3 ΑΑΔ 157).
Όπως υποστηρίζει εδώ η αιτήτρια, στον υπό εξέταση σχεδιασμό οδικού δικτύου, για τη μη ευθυγράμμιση του δικτύου και για τη μερική "εισχώρηση" εντός του τεμαχίου της αιτήτριας, δε φαίνεται να έγινε λεπτομερής μελέτη, ούτε και προκαταρκτικά σχέδια. Αναφορικά δε με ολόκληρο το σχεδιασμό του οδικού δικτύου, πέραν ενός μη εμπεριστατωμένου αρχιτεκτονικού σχεδίου, δε φαίνεται ποια γεωμετρικά πρότυπα σχεδιασμού λήφθηκαν υπόψη ή ποια κριτήρια για την ελαχιστοποίηση του επαχθούς επηρεασμού των ιδιωτικών τεμαχίων.
Αντικρούοντας αυτές τις θέσεις, η πλευρά των καθ΄ων η αίτηση παραπέμπει σε συγκεκριμένα έγγραφα εντός του διοικητικού φακέλου από τα οποία αποκαλύπτεται η εκπόνηση κατασκευαστικών σχεδίων από αρχιτεκτονικό οίκο, καθώς επίσης και προκαταρκτική εκτίμηση του κόστους κατασκευής του έργου από ιδιώτη μελετητή.
Η παρατήρηση της συνηγόρου των καθ΄ων η αίτηση είναι ορθή. Εξάλλου, όπως αναφέρθηκε και στην απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Μεττή ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω), στην οποία παρέπεμψε η συνήγορος, η αρτιότητα μελέτης κρίνεται αντικειμενικά μέσα από τα στοιχεία του φακέλου κάθε περίπτωσης και σχεδιασμός υπό μορφή "προκαταρκτικής μελέτης" μπορεί να αρκεί, χωρίς τελικό σχεδιασμό. Πέραν τούτου, είναι πάγια νομολογημένη αρχή σύμφωνα με την οποία η εξέταση, αξιολόγηση και επίλυση πρωτογενώς τεχνικής φύσεως θεμάτων, ανήκει κατ΄ εξοχή στη Διοίκηση, ενώ το Δικαστήριο ελέγχει μεν τη νομιμότητα πράξεων ή αποφάσεων, αλλ΄ απέχει από τον έλεγχο της κρίσης της Διοίκησης επί της ουσίας. (Καμηλάρης ν. Δημοκρατίας (1991) 4 ΑΑΔ 725).
Επομένως, δεν ευσταθεί ούτε αυτός ο λόγος ακύρωσης.
4. Η κατ΄ ισχυρισμό διαφορετική άδεια οικοδομής από το σχέδιο απαλλοτρίωσης.
Όπως ισχυρίζεται η αιτήτρια, για το τεμάχιο της αιτήτριας το οποίο επηρεάζεται από την απαλλοτρίωση, είχε εκδοθεί κατά το 1986 άδεια οικοδομής από το Δήμο Αραδίππου και στην εν λόγω άδεια είχε επιβληθεί δεσμευτική ρυμοτομία. Όμως, η ρυμοτομία εκείνη διαφέρει από το σχέδιο της απαλλοτρίωσης το οποίο είναι σύμφωνα με το ρυθμιστικό σχέδιο που έχει ετοιμάσει το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως. "Ως εκ τούτου", προσθέτει η αιτήτρια στην αγόρευσή της, "οποιεσδήποτε αλλαγές μπορούν να γίνουν μόνο από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως".
Αυτός ο λόγος ακύρωσης, ο οποίος εξάλλου δεν συγκαταλεγόταν στους λόγους ένστασης κατά της Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης, δεν έχει επεξηγηθεί περαιτέρω και διαφαίνεται πραγματική αδυναμία να αντιληφθεί κάποιος ποια νομική βάση έχει, και ποια είναι η τυχόν επιλήψιμη πράξη ή παράλειψη της Διοίκησης στην οποία στοχεύει και σε ποια νομική ή νομολογιακή αρχή εδράζεται.
Επομένως, ο τελευταίος τούτος λόγος ακύρωσης δεν θα εξετασθεί περαιτέρω.
Η προσφυγή με αρ. 1226/2009 αποτυγχάνει και θα πρέπει να απορριφθεί.
Υπόθεση αρ. 1234/2009
Προς υποστήριξη αυτής της προσφυγής τους, οι αιτητές πρόβαλαν και προώθησαν τους ακόλουθους λόγους ακύρωσης:
1. Η κατ΄ισχυρισμό ελλιπής ή ανύπαρκτη έρευνα που προηγήθηκε της επίδικης απόφασης.
Κάτω από αυτό το λόγο ακύρωσης, οι αιτητές στην παρούσα προσφυγή εγείρουν θέματα παρόμοιας φύσης με εκείνα τα οποία ήγειρε και η αιτήτρια στην ήδη εξετασθείσα συνεκδικαζόμενη προσφυγή ως λόγο ακύρωσης αρ. 3. Όπως ισχυρίζονται πιο συγκεκριμένα οι αιτητές με αναφορά στο περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου, ούτε ολοκληρωμένο σχέδιο υποβλήθηκε, ούτε ολοκληρωμένη μελέτη, ούτε καν χωρομετρικό σχέδιο ή φάκελος της υπόθεσης τέθηκε ενώπιον της Υπουργικής Επιτροπής και είναι απορίας άξιον πώς η εν λόγω Υπουργική Επιτροπή μετά από έρευνα, απέρριψε τις ενστάσεις.
Σε σχέση με αυτές τις θέσεις των αιτητών, ισχύουν και εφαρμόζονται και εδώ τα όσα είχα αναφέρει στη συνεκδικαζόμενη προσφυγή ως λόγους για τους οποίους δεν ευσταθούσε ο εκεί εγειρόμενος τρίτος λόγος ακύρωσης.
Όπως περαιτέρω προσθέτουν οι αιτητές ως στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν την έλλειψη διενέργειας δέουσας έρευνας, ενώ ο σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν η δημιουργία μέρους του εσωτερικού οδικού δικτύου στη Βιομηχανική Ζώνη, δε δημιουργείται με τον προτεινόμενο σχεδιασμό εσωτερικό οδικό δίκτυο, παρά μόνο διαπλατύνεται ο υφιστάμενος εγγεγραμμένος δρόμος. Επομένως, δεν εμπίπτει εντός του δεδηλωμένου σκοπού της απαλλοτρίωσης. Όπως όμως ορθά παρατήρησε και η συνήγορος των καθ΄ων η αίτηση στην αγόρευσή της, κατ΄ αρχάς, ένας τέτοιος λόγος δεν είχε περιληφθεί μεταξύ των λόγων ένστασης τους οποίους ήγειραν οι αιτητές κατά της Γνωστοποίησης, τους οποίους εξέτασαν και απέρριψαν οι καθ΄ων η αίτηση.
Εν πάση όμως περιπτώσει, θα πρόσθετα ότι η βελτίωση και επέκταση κατά πλέον ικανοποιητικό τρόπο εσωτερικού οδικού δικτύου με τη διαπλάτυνση υφιστάμενων οδών, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν εμπίπτει στο σκοπό του Διατάγματος, όπως είχε δημοσιευτεί. Κατά τα άλλα, το γιατί δεν ακολούθησε ευθυγράμμιση, γιατί δημιουργούσε ή όχι κάποια στροφή ή γιατί δε συνεχίστηκε από ένα σημείο και μετά, είναι τεχνικής φύσεως θέματα. Η Διοίκηση εξήγησε ότι έλαβε υπόψη της παραμέτρους όπως τα Γεωμετρικά Πρότυπα σχεδιασμού δρόμων και την ελαχιστοποίηση του επηρεασμού όλων των ιδιωτικών τεμαχίων και τίποτε το συγκεκριμένο δεν καταδείχθηκε προς την αντίθετη κατεύθυνση, πέραν του ότι τα τεχνικής φύσεως θέματα, όπως έχει ήδη αναφερθεί, δεν εμπίπτουν στη σφαίρα ελέγχου του Ανωτάτου Δικαστηρίου με άσκηση πρωτογενούς κρίσης. Το ίδιο ισχύει και για τον ισχυρισμό των αιτητών ότι ο προτεινόμενος δρόμος θα μπορούσε να διαπλατυνθεί από την αντίθετη πλευρά του τεμαχίου τους, ούτως ώστε να μειωθεί η έκταση της απαλλοτρίωσης στο δικό τους τεμάχιο και η έκταση της απαλλοτρίωσης να είναι ισομερής με άλλο τεμάχιο.
2. Η κατ΄ ισχυρισμό κακή συγκρότηση καθώς και λήψη αποφάσεων στην απουσία προσώπων αναγκαίων για τη λήψη αποφάσεων.
Κάτω από αυτό το λόγο ακύρωσης, οι αιτητές εγείρουν θέματα παρόμοια που αφορούσαν σε σύσκεψη στο Δήμο Αραδίππου στις 7.10.2002, τα οποία θέματα ήγειρε και η αιτήτρια στη συνεκδικαζόμενη προσφυγή αρ. 1226/2009, κάτω από τον πρώτο λόγο ακύρωσης.
Για τους ίδιους ακριβώς λόγους για τους οποίους έκρινα ότι δεν στοιχειοθετήθηκε ο αντίστοιχος λόγος ακύρωσης στη συνεκδικασθείσα προσφυγή, στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγω και εδώ.
Εφόσον κανένας από τους εγερθέντες λόγους ακύρωσης δεν ευσταθεί, και αυτή η προσφυγή θα πρέπει να απορριφθεί.
Ως αποτέλεσμα, και οι δυο συνεκδικασθείσες υποθέσεις απορρίπτονται και το επίδικο διάταγμα επικυρώνεται.
Ακολουθώντας το αποτέλεσμα, τα έξοδα επιδικάζονται εναντίον των αντίστοιχων αιτητών σε κάθε μια υπόθεση και υπέρ των καθ΄ων η αίτηση, όπως αυτά τα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
K. Κληρίδης,
Δ.
/ΧΤΘ