|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(Υπόθεση Αρ. 535/2009)
13 Ιουλίου, 2011
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΨΑΛΗΣ,
2. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΨΑΛΗΣ,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ,
Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Α. Τόκας, για τους Αιτητές.
Α. Ζερβού, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Στις 29.2.2008 δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας η υπ΄ αρ. 224 Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης μέρους του τεμαχίου 354 Φ/ΣΧ58/08, ενορία Αρχάγγελος Μιχαήλ του Δήμου Κάτω Πολεμιδιών της Επαρχίας Λεμεσού, ιδιοκτησίας των αιτητών, ανά ½ μερίδιο έκαστος επί του όλου, με σκοπό την κατασκευή δρόμου πρωταρχικής σημασίας που θα συνδέει το νέο λιμάνι Λεμεσού με τον αυτοκινητόδρομο Λεμεσού-Πάφου.
Ο Διευθυντής Τμήματος Δημοσίων Έργων με επιστολή ημερ. 17.10.08 υπέβαλε έκθεση σχετικά με τις ενστάσεις που υποβλήθηκαν εναντίον της σκοπούμενης απαλλοτρίωσης, μεταξύ των οποίων ήταν και η ένσταση των αιτητών ημερ. 6.5.08. Οι λόγοι που επικαλέστηκαν οι αιτητές στην ένσταση που υπέβαλαν μέσω του δικηγόρου τους, είναι οι ακόλουθοι:
«2. Σύμφωνα με το τίτλο ιδιοκτησίας και το επίσημο Κυβερνητικό Σχέδιο το εν λόγω κτήμα των πελατών μας εφάπτεται δημοσίου δρόμου κατά μήκος της βορειοδυτικής πλευράς του.
3. Βάση του σχεδίου της Γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης, με την κατασκευή του εν λόγω δρόμου πρωταρχικής σημασίας κατά μήκος του συνόρου με το κτήμα των πελατών μας θα έχει απομονωτική λωρίδα πλάτους 1.50 μέτρων.
4. Ως εκ των ανωτέρω, το κτήμα των πελατών μας θα καταστεί περίκλειστο καθότι ο ήδη υφιστάμενος δρόμος θα αποκοπεί με την κατασκευή του νέου δρόμου με αποτέλεσμα να μη οδηγεί πουθενά ο υπόλοιπος υφιστάμενος κατά μήκος του βορειοδυτικού συνόρου του ως άνω κτήματος.
5. Είναι ισχυρισμός των πελατών μας ότι είναι παράλογο αλλά και παράνομο να προωθεί το κράτος την κατασκευή ενός νέου δρόμου «για την δημιουργία και ανάπτυξη των δημοσίων οδών στην Δημοκρατία» και ταυτόχρονα να θέτει σε αχρησία υφιστάμενο δημόσιο δρόμο καθιστώντας κατ΄ αυτό τον τρόπο περίκλειστο το κτήμα των πελατών μας.
6. Ακόμη ένας λόγος ένστασης των πελατών μας είναι ότι επηρεάζεται σε αρκετά μεγάλο μέρος του κτήματος τους ενώ θα μπορούσε να κατασκευαστεί δυτικότερα ούτως ώστε να επηρεάζεται σε μικρότερο βαθμό.»
Η αρμόδια Υπουργική Επιτροπή συνεδρίασε στις 18.2.09 για να εξετάσει τις ενστάσεις και αποφάσισε την απόρριψη της ένστασης που αφορούσε στο τεμάχιο των αιτητών και την έκδοση του διατάγματος απαλλοτρίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου, δεδομένου ότι η επηρεαζόμενη έκταση γης θα εκτιμηθεί από το τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας και θα αποζημιωθεί, οι δε επηρεαζόμενοι ιδιοκτήτες θα διατηρούν το δικαίωμα να προσφύγουν στο δικαστήριο για μεγαλύτερη αποζημίωση. Η Επιτροπή σημείωσε τα εξής:
«4. Ο δρόμος πρωταρχικής σημασίας που θα συνδέει το Νέο Λιμάνι Λεμεσού με τον αυτοκινητόδρομο Λεμεσού - Πάφου περιλαμβάνεται στο Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού και λήφθηκαν υπόψη όλα τα δεδομένα της ευρύτερης περιοχής για τους σχεδιασμούς από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως. Ο επιβεβλημένος επηρεασμός των πιο κάτω τεμαχίων έχει ως ακολούθως:
Τα τεμάχια με αρ. 199, 1135 και 1132 του Φ/Σχ. 53/64 και τα τεμ. 341, 354 και 357 του Φ/Σχ. 58/08 επηρεάζονται σημαντικά.
............................................................................
5. Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, η Υπουργική Επιτροπή, ........ αποφάσισε:
(α) την απόρριψη των ενστάσεων που αφορούν τα τεμάχια που παρατίθενται πιο κάτω ......354 . και την έκδοση διατάγματος απαλλοτρίωσης της ακίνητης ιδιοκτησίας σύμφωνα με τις διατάξεις των πιο πάνω Νόμων, δεδομένου ότι η επηρεαζόμενη από τη σκοπούμενη απαλλοτρίωση έκταση γης θα εκτιμηθεί από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας και θα αποζημιωθεί, οι δε επηρεαζόμενοι ιδιοκτήτες θα διατηρούν το δικαίωμα να προσφύγουν στο Δικαστήριο για μεγαλύτερη αποζημίωση,
.......................................»
Οι υποδείξεις του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων σχετικά με την ένσταση των αιτητών περιορίζονται στα εξής:
«Καψάλης Ανδρέα Αναστάσιος και Καψάλης Ανδρέα Κωνσταντίνος συνιδιοκτήτες του τεμαχίου αρ. 354, Φ/Σχ. 58/08
Ο επηρεασμός του τεμαχίου είναι σημαντικός αλλά είναι επιβεβλημένος για την κατασκευή του έργου. Ως εκ τούτου εισηγούμαι απόρριψη της ένστασης νοουμένου ότι θα καταβληθεί η νενομισμένη αποζημίωση στους ιδιοκτήτες ανάλογα με το βαθμό επηρεασμού του τεμαχίου τους.»
Μετά την απόρριψη των ενστάσεων δημοσιεύθηκε το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης με αρ. ΔΠ149 στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας με αρ. 4284 και ημερ. 27.02.09, εναντίον του οποίου στρέφονται οι αιτητές με την παρούσα προσφυγή.
Οι αιτητές προβάλλουν ως λόγο ακύρωσης ότι δεν έγινε δέουσα έρευνα από τους καθ' ων η αίτηση αναφορικά με το πρόβλημα που έθιξαν με την ένσταση τους, δηλαδή την κατάργηση του υφιστάμενου δημόσιου δρόμου και προσπέλασης με συνέπεια το ακίνητο τους να καταστεί περίκλειστο. Οι αιτητές ισχυρίζονται πώς με την απαλλοτρίωση το κτήμα τους σχεδόν καταστρέφεται. Ενώ τούτο βρίσκεται σε Οικοδομική/Βιομηχανική Ζώνη, καθόλα έτοιμο για ανάπτυξη, με την απαλλοτρίωση στερήθηκε δημόσιου δρόμου με αποτέλεσμα η αξία του να μειωθεί σημαντικά.
Οι καθ' ων η αίτηση παραδέχονται ότι με την εν λόγω ανάπτυξη το τεμάχιο των αιτητών καθίσταται περίκλειστο, λόγω της κατασκευής απομονωτικής λωρίδας. Ωστόσο, παραπέμπουν στην ετοιμασία του ρυθμιστικού σχεδίου του επίδικου δρόμου από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως με γνώμονα τη λειτουργική, αποτελεσματική και ασφαλή κυκλοφοριακή διακίνηση στην περιοχή, υποβάλλοντας ότι ορθά προβλέπεται η κατασκευή απομονωτικής λωρίδας γιατί αυτό απαιτούσε το δημόσιο συμφέρον, έστω και αν αυτό προσκρούσει στο συμφέρον των αιτητών. Με δεδομένο ότι πρόκειται για δρόμο πρωταρχικής σημασίας με τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν, όπως ισχυρίζεται η δικηγόρος των καθ' ων η αίτηση, μη ελεγχόμενες προσβάσεις από όλα τα γειτνιάζοντα τεμάχια προς τον σχεδιαζόμενο δρόμο, αφού σε τέτοια περίπτωση θα καθίστατο επικίνδυνος.
Λέγουν επίσης οι καθ' ων η αίτηση ότι το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας κατά τον υπολογισμό της προσφερθείσας προς τους αιτητές αποζημίωσης έλαβε υπόψη το ποσοστό της επιζήμιας επίδρασης από το γεγονός ότι καθίσταται περίκλειστο και ότι το τμήμα Δημοσίων Έργων σε συνεργασία με την πολεοδομική αρχή έχουν προχωρήσει στην ετοιμασία σχεδίασης, ώστε να εξασφαλίσουν στα τεμάχια που επηρεάζονται κατά παρόμοιο τρόπο, άλλη πρόσβαση μέσω δευτερεύοντος οδικού δικτύου.
Προκύπτει από το περιεχόμενο των φακέλων ότι οι καθ' ων η αίτηση προέβησαν σε εμπεριστατωμένη μελέτη και διενέργησαν κάθε επιμέρους έρευνα μέσω των αρμόδιων τμημάτων, προκειμένου να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα όλων των επιμέρους στοιχείων για την συγκεκριμένη όδευση. Πρόκειται για εκτεταμένο έργο/ανάπτυξη που προϋποθέτει ολοκληρωμένη έρευνα από την Απαλλοτριούσα Αρχή.
Σύμφωνα με το ρυθμιστικό σχέδιο που υπέβαλε το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως (επιστολή ημερ. 3.7.03, Παράρτημα Α στην αγόρευση των καθ' ων η αίτηση), ο κάθετος δρόμος προς το Νέο Λιμάνι αποτελεί πρόνοια του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού (από το 1968), προορίζεται να συνδέσει τις βορειοδυτικές περιοχές Λεμεσού και το νέο Νοσοκομείο Λεμεσού με τις νοτιοδυτικές περιοχές και το νέο Λιμάνι και διαλαμβάνει την κατασκευή τεσσάρων λωρίδων κυκλοφορίας με κεντρική διαχωριστική νησίδα όπως επίσης την κατασκευή ποδηλατοδρόμου, λωρίδων πρασίνου, πλακόστρωτων πεζοδρομίων, περιορισμένο αριθμό προσβάσεων με συμβολές επιφάνειας ή κυκλικούς κόμβους για εξυπηρέτηση των εκατέρωθεν του δρόμου περιοχών. Τα ρυθμιστικά σχέδια που καθόριζαν αναλυτικά τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και άλλες παραμέτρους των εν λόγω δρόμων συζητήθηκαν από εκπροσώπους των επηρεαζόμενων Δήμων και εγκρίθηκαν στις 6.10.03 από την Τεχνική Επιτροπή του Κεντρικού Φορέα για την επίλυση κυκλοφοριακών προβλημάτων. Κατά τη συγκεκριμένη συνεδρία απασχόλησε το θέμα του δυσμενούς επηρεασμού των ιδιοκτητών στην περιοχή και σημειώθηκαν τα ακόλουθα:
«(γ) Τα κατασκευαστικά σχέδια βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και δεν περιλαμβάνουν ορισμένες πρόνοιες του υπό μελέτη ρυθμιστικού σχεδίου, κυρίως όσον αφορά την κατασκευή/συμπλήρωση του επηρεαζόμενου δευτερεύοντος οδικού δικτύου.
(δ) Εντοπίστηκε επίσης απόκλιση μεταξύ του ρυθμιστικού σχεδίου και της επί τόπου κατάστασης.
14.3 Ο κ. Ανθίμου ανέφερε ότι επιβάλλεται να συμπληρωθεί και το δευτερεύον οδικό δίκτυο με την κατασκευή του έργου, διαφορετικά θα αποκλειστούν οι περιοχές εκατέρωθεν του Κάθετου Δρόμου.»
Στη συνέχεια υποβλήθηκε προς το Διευθυντή Τμήματος Δημοσίων Έργων Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ενώ στις 7.5.04 κατακυρώθηκε σε ιδιωτικό οίκο προσφορά για την τεχνικοοικονομική μελέτη για την κατασκευή του επίδικου έργου (βλ. διοικητικό φάκελο που κατατέθηκε ως τεκμήριο 4). Το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης διεξήγαγε επίσης γεωλογική και γεωτεχνική έρευνα αναφορικά με το οδικό έργο ενώ το Φεβρουάριο του 2005 δόθηκε γνωμάτευση με βάση το άρθρο 13 του περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από ορισμένα έργα Νόμου (Ν.57(Ι)/2001) από την Υπηρεσία Περιβάλλοντος σύμφωνα με την οποία προτείνονταν μέτρα αντιμετώπισης των διαφόρων δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Όπως περαιτέρω προκύπτει από την επιστολή ημερ. 27.7.04 του Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας, ο επίδικος δρόμος δημοσιεύτηκε με το Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού με τη γνωστοποίηση αρ. 1189 στην Επίσημη Εφημερίδα ημερ. 4.10.96 χωρίς να υποβληθεί καμία ένσταση. Κατά συνέπεια ο χωροταξικός σχεδιασμός της Βιομηχανικής Περιοχής Λεμεσού και οι άδειες ανάπτυξης στην περιοχή προσαρμόσθηκαν στο σχέδιο του εν λόγω δρόμου.
Η νομολογία υπαγορεύει την υποχρέωση πλήρους σχεδιασμού της σκοπούμενης ανάπτυξης Μεστάνας και Άλλοι ν. Δημοτικού Συμβουλίου Αθηαίνου (Αρ.2) (1992) 3 Α.Α.Δ. 185. Σπύρου v. Δημοτικού Συμβουλίου Κάτω Πολεμιδιών κ.ά. (1998) 3 Α.Α.Δ. 307. Ίδε επίσης Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου Επικρατείας, 1929-1959, 87, Οικονόμου «Ο Δικαστικός Έλεγχος της Διακριτικής Εξουσίας» (1966) 186). Στην προκειμένη περίπτωση ο σχεδιασμός έλαβε υπόψη όλα τα δεδομένα και ήταν ανάλογος του εύρους της σκοπούμενης απαλλοτρίωσης. Η πιο πάνω μακρά διαδικασία προγραμματισμού του έργου πριν την έκδοση διατάγματος απαλλοτρίωσης, επιβεβαιώνει τη δέουσα έρευνα όλων των σχετικών παραμέτρων από τους καθ' ων η αίτηση αναφορικά με την έκταση και τις ανάγκες του έργου και διαψεύδει τα όσα επικαλούνται οι αιτητές για έλλειψη διερεύνησης υπαλλακτικής μετακίνησης του δρόμου δυτικότερα ή αδιαφορίας των καθ' ων η αίτηση για την απουσία δημόσιας προσπέλασης του κτήματος τους που απορρέει από την κατασκευή του νέου δρόμου.
Οι αιτητές θέτουν επίσης θέμα παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας εφόσον οι καθ' ων η αίτηση όφειλαν να διατηρήσουν με οποιαδήποτε διευθέτηση τη δημόσια προσπέλαση προς το κτήμα τους ή να κατασκεύαζαν τον δρόμο δυτικότερα ώστε να επηρεάζονται λιγότερο. Έχει νομολογηθεί ότι η κρίση της διοίκησης επί τεχνικών θεμάτων δεν ελέγχεται, παρά μόνο σε περιπτώσεις πλάνης περί τα πράγματα ή υπέρβασης των ακραίων ορίων της διακριτικής εξουσίας της διοίκησης (βλ. Αλίκη Γεωργίου ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λάρνακας (2000)4Β 1132 και τη νομολογία που μνημονεύει). Εδώ τέτοιοι λόγοι δεν υφίστανται. Εξάλλου, οι όποιες εισηγήσεις των αιτητών παραγνωρίζουν τις ανάγκες της περίπτωσης και το γεγονός ότι τέτοιος σχεδιασμός δευτερεύοντος οδικού δικτύου που θα εξυπηρετούσε τις παρακείμενες ιδιοκτησίες θα προωθείτο για υλοποίηση σε επόμενη φάση του έργου.
Είναι η θέση των καθ' ων η αίτηση ότι η όποια αποζημίωση επιδικαστεί προς όφελος των αιτητών θα είναι ανάλογη της παραμέτρου ότι το κτήμα τους καθίσταται περίκλειστο. Στην υπόθεση Θεοπίστη Σ. Κισσοπόδα ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, υπόθ. αρ. 143/93, ημερομηνίας 20.4.94, κρίθηκε ότι το ζήτημα της αποζημίωσης που προκύπτει συνεπεία απαλλοτρίωσης δεν μπορεί να απασχολεί το ακυρωτικό Δικαστήριο διότι:
«Ο αναθεωρητικός έλεγχος πρέπει να περιοριστεί σε όσα αναφέρονται στο χρόνο της έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης. Οτιδήποτε το μεταγενέστερο, έστω και αν εμφανίζεται να επιδρά στην ισχύ του διατάγματος που εκδόθηκε, δεν μπορεί να είναι σχετικό ως προς το αν αυτό εκδόθηκε νόμιμα που είναι το διερευνούμενο ζήτημα.»
Οι αιτητές παραπονούνται επίσης για έλλειψη αιτιολογίας στην εξέταση των λόγων που προέβαλαν στην ένσταση τους. Πράγματι οι καθ' ων η αίτηση κατά την εξέταση των ενστάσεων περιορίστηκαν στην αξιολόγηση του βαθμού επηρεασμού των ιδιοκτητών, που στην περίπτωση των αιτητών κρίθηκε «σημαντικός» και τις απέρριψαν με το ίδιο σκεπτικό, δηλαδή την αναγκαιότητα του έργου και την επιμονή στους σχεδιασμούς από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως που είχε λάβει υπόψη όλα τα δεδομένα. Υπό το φώς των πιο πάνω δεδομένων που εξειδικεύονται στο περιεχόμενο των φακέλων, κρίνω ότι η αιτιολογία που δόθηκε παρά τη γενικότητα της είναι επαρκής.
Η αναφορά τέλος στο σκοπό της απαλλοτρίωσης, όσο και αν είναι σύντομη, όσο και αν περιορίζεται σε γενική περιγραφή της προκύψασας ανάγκης χωρίς εξειδίκευση επιμέρους στοιχείων, μεταδίδει επαρκώς την ουσία. Κι αυτό είναι αρκετό.
Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα υπέρ των καθ΄ ων η αίτηση τα οποία να υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και να εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.