|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 111/2011)
14 Ιουνίου, 2011
[ΝΙΚΟΛΑЇΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΖΑΟΥ-ΔΡΑΚΟΥ
2. ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Καθ΄ων η αίτηση.
_______________
Αίτηση ημερ. 9.6.2011
για αναστολή του διάταγματος επίταξης
Κ. Χατζηϊωάννου με Ν. Χατζηϊωάννου (κα), για του Αιτητές.
Δ. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Η αιτήτρια 1 είναι ιδιοκτήτρια του τεμαχίου 271 του Φ/Σ 30/1225V01 στο χωρίο Τσέρι, ο δε αιτητής 2 διαμένει σε οικία που είναι κτισμένη σ΄ αυτό.
Το τεμάχιο απαλλοτριώθηκε στα πλαίσια της ανάπλασης τμήματος του κεντρικού πυρήνα της κοινότητας Τσερίου. Η πολύ μικρού μεγέθους οικοδομή, εμβαδού 40 περίπου τ.μ. που υφίσταται εντός του απαλλοτριωθέντος τεμαχίου, είναι χωροθετημένη σχεδόν στο κέντρο του υπό διαμόρφωση χώρου της πλατείας.
Σύμφωνα με τους καθ΄ων η αίτηση, ο αιτητής 2 άρχισε να κατοικεί στο υποστατικό μόνο μετά τη γνωστοποίηση για απαλλοτρίωση του τεμαχίου, ενώ οι ιδιοκτήτες, όταν πληροφορήθηκαν την πρόθεση για απαλλοτρίωση, προχώρησαν σε κάποιες υποτυπώδεις εργασίες αποκατάστασης της οικοδομής.
Φαίνεται ότι ο εργολάβος που ανέλαβε την κατασκευή του έργου, επανειλημμένα με επιστολές του επισημαίνει ότι οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση παραχώρησης του τεμαχίου, θα επιφέρει σοβαρότατες επιπτώσεις τόσο χρονικές, όσο και οικονομικές, στην υλοποίηση του έργου, αφού οι κατασκευαστικές εργασίες για την ανάπλαση της πλατείας δεν μπορούν να προχωρήσουν λόγω των υφιστάμενων οικοδομών.
Στις 6.6.2008 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, μαζί με τη γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης και διάταγμα επίταξης το οποίο είχε διάρκεια δύο ετών. Ακολούθησε η καταχώρηση προσφυγής υπ΄αρ. 1358/2008 για ακύρωση του διατάγματος επίταξης, αλλά και η προσφυγή υπ΄ αρ. 1058/2009 η οποία προσέβαλλε το διάταγμα απαλλοτρίωσης. Οι δύο προσφυγές συνενώθηκαν, όμως η προσφυγή υπ΄αρ. 1358/2008 που αφορούσε το διάταγμα επίταξης αποσύρθηκε, αφού το διάταγμα έληξε στις 6.6.2010. Δημοσιεύτηκε νέο διάταγμα επίταξης που είναι και το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής. Η προσφυγή υπ΄ αρ. 1058/2009, απορρίφθηκε στις 4.5.2011 και το διάταγμα απαλλοτρίωσης επικυρώθηκε.
Με την παρούσα αίτηση αξιώνεται αναστολή της ισχύος του διατάγματος επίταξης ημερομηνίας 10.12.2010. Αξιώνεται επίσης διάταγμα που να εμποδίζει τους καθ΄ ων η αίτηση να επέμβουν στο κτήμα, μέχρι εκδίκασης της προσφυγής.
Οι καθ΄ων η αίτηση στους οποίους επιδόθηκε η παρούσα αίτηση, δεν καταχώρησαν ένσταση, αλλά κατά την ακρόαση της αίτησης εξεδήλωσαν την αντίθεσή τους προς την έκδοση των αιτουμένων διαταγμάτων.
Οι βασικές αρχές που διέπουν την έκδοση προσωρινού διατάγματος στα πλαίσια της αναθεωρητικής δικαιοδοσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, έχουν θεμελιωθεί σε σειρά αποφάσεων. Σκοπός της έκδοσης ενός τέτοιου προσωρινού διατάγματος είναι η διατήρηση της υφιστάμενης πριν την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης κατάστασης και η αναστολή της απόφασης.
Όπως έχει τονιστεί (Clerides and others (No1) v. The Republic (1966) 3 C.L.R. 701), η δραστική αυτή θεραπεία πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ, γιατί δεν ενδείκνυται το Ανώτατο Δικαστήριο, στα πλαίσια της αναθεωρητικής του δικαιοδοσίας, να παρεμβαίνει προτού ολοκληρωθεί η διαδικασία για την εγκυρότητα της προσβαλλόμενης πράξης.
Δύο είναι οι προϋποθέσεις για την έκδοση ενός προσωρινού διατάγματος και αυτές είναι η έκδηλη παρανομία της προσβαλλόμενης πράξης ή η σοβαρή πιθανότητα ο αιτητής να υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά αν το διάταγμα δεν εκδοθεί.
Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι υφίστανται και οι δύο προϋποθέσεις. Υποστηρίζουν ότι αφού έχουν εκδοθεί στην ουσία δύο διατάγματα επίταξης για περίοδο δύο ετών το καθένα, ο συνολικός χρόνος της επίταξης υπερβαίνει το όριο των τριών ετών που τίθεται από το Σύνταγμα.
Σύμφωνα με το ΄Αρθρο 23.8 του Συντάγματος, οιαδήποτε κινητή ή ακίνητη ιδιοκτησία μπορεί να επιταχθεί προς εξυπηρέτηση εξειδικευμένου σκοπού δημόσιας ωφέλειας για περίοδο μη υπερβαίνουσα την τριετία.
Ο καθορισμός της έκδηλης παρανομίας απασχόλησε επανειλημμένα το Ανώτατο Δικαστήριο. Η παρανομία θα πρέπει να προβάλλει από μόνη της ως έκδηλη, διαβόητη και σκανδαλώδης (Economides v. The Republic (1982) 3 C.L.R. 837). Η παρανομία πρέπει να είναι έκδηλη με την έννοια ότι είναι αυταπόδεικτη και οφθαλμοφανής, χωρίς να χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Η έκδηλη παρανομία είναι εκείνη που αν δεν αναδύεται αυτόματα, ανακύπτει κατόπιν αναλογισμού ως προς τις επιπτώσεις στοιχείων ενυπαρχόντων στο διαθέσιμο υλικό, εφ΄ όσον βέβαια ό,τι απορρέει παραμένει αντικειμενικά αναντίλεκτο και μη υποκείμενο σε στάθμιση για έκφραση κρίσης (Λοϊζίδη ν. Υπουργού Εξωτερικών (1995) 3 Α.Α.Δ. 233).
Όπως τονίστηκε στην υπόθεση Frangos and others v. The Republic (1982) 3 C.L.R. 53, 58, η έκδηλη παρανομία περιλαμβάνει ξεκάθαρη (clear) παραβίαση της διαδικασίας που προβλέπεται από το νόμο ή αναμφισβήτητη παραβίαση των θεμελιωδών αρχών του διοικητικού δικαίου. Δεν περιλαμβάνει οποιαδήποτε πλημμελή άσκηση της διακριτικής ευχέρειας που παρέχεται στη διοίκηση.
Οι αιτητές υποστηρίζουν ότι στην παρούσα υπόθεση υπάρχει έκδηλη παρανομία, αφού τα δύο διατάγματα επίταξης καλύπτουν χρόνο πέραν της προβλεπομένης από το Σύνταγμα τριετίας. Προς υποστήριξη των πιο πάνω ισχυρισμών του ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών αναφέρθηκε στην υπόθεση The Republic v. Vassiadou (1987) 3 C.L.R. 860 και ειδικότερα στην απόφαση του τότε δικαστή Πική, στην οποία φαίνεται ότι καταλήγει ότι το Άρθρο 23.8 (γ) απαγορεύει την επίταξη περιουσίας για οποιοδήποτε συγκεκριμένο σκοπό για περίοδο μεγαλύτερη των τριών ετών.
Είμαι της γνώμης ότι η πιο πάνω αναφορά δεν είναι απόλυτα χρήσιμη στην παρούσα υπόθεση, που αφορά την απόδειξη έκδηλης παρανομίας, για δύο βασικά λόγους. Ο πρώτος είναι ότι ο ευπαίδευτος δικαστής συνεχίζει και αναφέρει ότι αν η διοίκηση χρειαζόταν τη συγκεκριμένη περιουσία για μεγαλύτερη περίοδο θα έπρεπε να καταφύγει σε αναγκαστική απαλλοτρίωση, κάτι που έχει ήδη γίνει στην παρούσα περίπτωση. Στο σημείο μάλιστα αυτό είναι σκόπιμο να σημειωθεί ότι η προσφυγή που καταχωρήθηκε εναντίον του διατάγματος απαλλοτρίωσης, έχει ήδη απορριφθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Ο δεύτερος λόγος που η υπόθεση Vassiadou, ανωτέρω, δεν είναι αρκούντως βοηθητική για τους αιτητές, είναι ότι αναφέρεται ουσιαστικά στην εξέταση αίτησης για άδεια απόσυρσης έφεσης εναντίον απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου και όσα λέχθηκαν από τον έντιμο δικαστή Πική, δεν αφορούσαν την ουσία της αίτησης, αλλά ήταν obiter dictum. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό το ότι ακόμα και ο ευπαίδευτος συνήγορος των εφεσιβλήτων στην υπόθεση Vassiadou, ανωτέρω, δεν ήταν έτοιμος να τοποθετηθεί επί του συγκεκριμένου θέματος.
Το κατά πόσο διαδοχικές επιτάξεις περιουσίας για περίοδο πέραν των προβλεπομένων τριών ετών συνιστούν παραβίαση του Συντάγματος, είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα, το οποίο χρήζει πολλής συζήτησης. Δεν θα ήμουν έτοιμος σε μια αίτηση για την έκδοση προσωρινού διατάγματος να καταλήξω ότι κάτι τέτοιο συνιστά παρανομία και μάλιστα έκδηλη.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί το γεγονός ότι στην αίτησή τους οι αιτητές δεν αφήνουν καν υπόνοια ότι θα ήγειραν θέμα έκδηλης παρανομίας, αφού είχαν επικεντρώσει το ενδιαφέρον τους στην πρόκληση ανυπέρβλητης βλάβης. Θέμα έκδηλης παρανομίας της προσβαλλόμενης απόφασης έθεσαν μόνο κατά τη διάρκεια της αγόρευσής τους. Παρά ταύτα, θεώρησα ότι θα έπρεπε να επιληφθώ του θέματος.
Η σοβαρή πιθανότητα πρόκλησης ανεπανόρθωτης ζημιάς στον αιτητή αν δεν εκδοθεί το αιτούμενο διάταγμα, είναι ο άλλος λόγος που επιτρέπει την έκδοση προσωρινού διατάγματος. Για να επιτύχει ο αιτητής θα πρέπει να παρουσιάσει στοιχεία που να αποδεικνύουν ανεπανόρθωτη ζημία. Ανεπανόρθωτη είναι η ζημία η οποία δεν μπορεί να αποκατασταθεί με οποιαδήποτε από τις θεραπείες που μπορεί να παραχωρηθούν με την ακύρωση της συγκεκριμένης ειδικής πράξης. Ανεξάρτητα, όμως, με τα πιο πάνω, το δικαστήριο έχει τη διακριτική ευχέρεια να αρνηθεί την έκδοση ενός προσωρινού διατάγματος αν η έκδοσή του μπορεί να δημιουργήσει ανυπέρβλητα εμπόδια στο έργο της διοίκησης (Miltiadous v. The Republic (1972) 3 C.L.R. 341 και Rodat v. The Republic (1983) 3 C.L.R. 937).
Στην παρούσα υπόθεση έχουμε μία μικρή οικία 40 τ.μ., η οποία βρίσκεται σε ένα τεμάχιο εμβαδού περίπου 260 τ.μ. στη μέση ενός έργου υπό κατασκευή. Η οικία αυτή εμποδίζει τις περαιτέρω εργασίες, με αναπόφευκτη κατάληξη η διοίκηση να υφίσταται τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις.
Περαιτέρω η συγκεκριμένη οικία, παρ΄ όλον ότι πρόσφατα έχουν γίνει κάποια έργα ευπρεπισμού της, βρίσκεται σε πολύ κακή, όπως περιγράφεται, κατάσταση. Ο αιτητής 2, κατοικεί εκεί, μόλις από την ημερομηνία του διατάγματος απαλλοτρίωσης.
Το κυριότερο όμως σημείο που έλαβα υπ΄όψιν, είναι το γεγονός ότι η οικία ουσιαστικά δεν ανήκει πλέον στην αιτήτρια 1, αφού έχει απαλλοτριωθεί, η δε προσφυγή εναντίον του σχετικού διατάγματος έχει απορριφθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Όλα αυτά με έκαναν να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι οι αιτητές δεν πρόκειται να υποστούν ανεπανόρθωτη ζημία, αφού από τη μια η αιτήτρια δεν είναι πλέον ιδιοκτήτρια και από την άλλη, ο αιτητής 2, μπορεί εύκολα να αναζητήσει εναλλακτική διευθέτηση για τη διαμονή του. Εν πάση περιπτώσει, αν υποστεί οποιαδήποτε ζημία από τις πράξεις της διοίκησης, η χρηματική αποζημίωση θα είναι επαρκής τρόπος αποζημίωσής του.
Η αίτηση απορρίπτεται, με έξοδα εναντίον των αιτητών, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Φρ. Νικολαΐδης, Δ.
/ΜΔ