|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 1641/2007)
31 Μαρτίου, 2011
[Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΘΟΥΛΛΑ ΒΑΣΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΕΠΑΡΧΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ,
2. ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΥΔΑΤΩΝ,
Καθ' ων η Αίτηση.
________________________
Μιχάλης Β. Ιωάννου, για την Αιτήτρια.
Γιάννα Χατζηχάννα-Ευαγόρου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ' ων η Αίτηση.
________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Αίτημα από μέρους της αιτήτριας για παραχώρηση σ' αυτήν άδειας ανόρυξης φρέατος στο κτήμα της, στο χωριό Άγιος Δημήτριος, απορρίφθηκε, με αποτέλεσμα την καταχώριση της παρούσας προσφυγής.
Η αιτήτρια, στις 18/7/2007, ζήτησε άδεια για ανόρυξη φρέατος στο κτήμα της, Αρ. τεμαχίου 1224, Φύλλο/Σχέδιο 37/49, έκτασης 897 τ.μ., το οποίο βρίσκεται πλησίον του χωριού ΄Αγιος Δημήτριος, της επαρχίας Λεμεσού. Εντός του κτήματός της υπάρχει κατοικία και άλλα κτήρια. Η αίτηση υποβλήθηκε σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί Φρεάτων Νόμου, Κεφ. 351, (όπως τροποποιήθηκε), (ο «Νόμος»), και στο σχετικό έντυπο δηλώθηκε ως προτιθέμενη χρήση του ύδατος: «Για οικιακούς σκοπούς». Ο ΄Επαρχος Λεμεσού, με επιστολή του ημερομηνίας 11/9/2007, πληροφόρησε την αιτήτρια ότι το αίτημά της δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί, γιατί το κτήμα της ενέπιπτε σε περιοχή που είχε κηρυχθεί το 1978 ως 'Περιοχή Συντηρήσεως Υδάτων' για την προστασία των δημοσίων υπόγειων υδάτινων πόρων και, σύμφωνα με το ΄Αρθρο 4 του Νόμου, για την παραχώρηση της αιτούμενης άδειας ήταν απαραίτητη η συναίνεση του Διευθυντή του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, (ο «Διευθυντής»), ο οποίος, όμως, δεν την παραχώρησε, γιατί: «... το κτήμα ... καλύπτεται από το δίκτυο διανομής νερού του Α/Τ Καμίνια - Κρύο νερό.»
Η αιτήτρια, επικαλούμενη έλλειψη δέουσας έρευνας, ανεπαρκή αιτιολογία και παραβίαση της αρχής της ισότητας, αμφισβητεί την απόρριψη του αιτήματός της από τον Έπαρχο, όπως και την αιτιολογία του Διευθυντή, ο οποίος, σε έγγραφό του προς τον ΄Επαρχο, αρνούμενος τη συναίνεσή του, ανέφερε ότι: «... σε μικρή απόσταση υπάρχουν άλλες γεωτρήσεις, η απόδοση των οποίων δυνατό να επηρεαστεί δυσμενώς ...»
Μετά την ολοκλήρωση των γραπτών αγορεύσεων και κατόπιν αιτήματος εκ μέρους της αιτήτριας, δόθηκε άδεια για προσαγωγή μαρτυρίας δι' ενόρκου δηλώσεως. Σ' αυτήν, αναφέρεται αριθμός συγκεκριμένων γειτονικών τεμαχίων, τα οποία, σύμφωνα με έγγραφο του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων που επισυνάφθηκε, βρίσκονται εντός του Αρδευτικού Τμήματος Καμίνια - Κρύο Νερό. Τα εν λόγω τεμάχια, σημειώνεται, περιλαμβάνονται σε «Κατάλογο Αιτήσεων που υποβλήθηκαν για ανόρυξη γεωτρήσεων στην κοινότητα ΄Αγιος Δημήτριος κατά τα έτη 2004-2007» και, γι' αυτά, παραχωρήθηκε άδεια για ανόρυξη λάκκων την 1/6/1995, παρόλο που καλύπτονταν από το δίκτυο διανομής νερού του Αρδευτικού Τμήματος Καμίνια - Κρύο Νερό.
Σε απάντηση των πιο πάνω, οι καθ' ων η αίτηση, με ένορκη δήλωση του Αντώνη Κολιού, Υδρολόγου στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, αναφέρουν ότι, προτού εκδοθεί οποιαδήποτε άδεια για ανόρυξη γεώτρησης σε τεμάχια εντός αρδευτικών τμημάτων και σε περιοχές συντηρήσεως υδάτων, εξετάζεται κατά πόσο υπάρχει πραγματική ανάγκη για άρδευση για παροχή νερού εντός των τεμαχίων, όπως, επίσης, και η υδρολογική κατάσταση τη δεδομένη στιγμή, και η κατάσταση των νερών, σύμφωνα με το ΄Αρθρο 4(5) του Νόμου. Η αιτήτρια, αναφέρεται, δεν πληρούσε τα κριτήρια που απαιτούνταν για την εξασφάλιση της συναίνεσης του Διευθυντή, γιατί η αίτησή της αφορούσε τεμάχιο εντός του Αρδευτικού Τμήματος Καμίνια - Κρύο Νερό, για το οποίο υπήρχε και υπάρχει η δυνατότητα προμήθειας νερού από το δίκτυο διανομής του συγκεκριμένου αρδευτικού τμήματος.
Αναφορικά με τα επτά τεμάχια, για τα οποία, σύμφωνα με την αιτήτρια, παραχωρήθηκε άδεια ανόρυξης φρέατος για αρδευτικούς σκοπούς, ενώ, παράλληλα, αυτά καλύπτονταν από δίκτυο διανομής νερού του Αρδευτικού Τμήματος Καμίνια - Κρύο Νερό, ο ενόρκως δηλών ανέφερε, παρουσιάζοντας και τα σχετικά έγγραφα, ότι μόνο σε ένα τεμάχιο παραχωρήθηκε άδεια την 1/6/1995 και ότι από αυτήν θα εξυπηρετούνταν και τα υπόλοιπα τεμάχια. Η παραχώρηση της εν λόγω άδειας αποσκοπούσε στην ενίσχυση του Αρδευτικού Τμήματος, αφού το νερό από το Αρδευτικό Τμήμα Καμίνια - Κρύο Νερό δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των υφιστάμενων καλλιεργειών. Η άδεια, προσθέτει, δόθηκε μετά από εξέταση της περίπτωσης από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και αφού λήφθηκαν υπόψη τα υδρολογικά δεδομένα - (χαμηλή βροχόπτωση) - εκείνης της χρονικής περιόδου.
Τέλος, ο ενόρκως δηλών ανέφερε ότι η άδεια που, κατ' ισχυρισμό της αιτήτριας, δόθηκε στην περιοχή δικαιολογείται, είτε λόγω μειωμένης απόδοσης των γεωτρήσεων σε περιπτώσεις ανομβρίας είτε λόγω απουσίας οποιασδήποτε εναλλακτικής πιθανότητας τροφοδοσίας των τεμαχίων με νερό, ενώ, στην περίπτωση της αιτήτριας, δε συνέτρεχαν οι πιο πάνω περιστάσεις, ούτε ηγέρθη σχετικός ισχυρισμός, καθότι η αίτηση αφορούσε οικιακούς σκοπούς. Με δεδομένη, καταλήγει, την κάλυψη του τεμαχίου της, τόσο για σκοπούς ύδρευσης όσο και για σκοπούς άρδευσης, από το δίκτυο Κοινοτικής Υδατοπρομήθειας και του Αρδευτικού Τμήματος Καμίνια - Κρύο Νερό, οι ανάγκες της ικανοποιούνται.
Η αιτήτρια, μεταξύ άλλων, πρόβαλε ότι η απόφαση λήφθηκε χωρίς έρευνα όλων των σχετικών με την υπόθεση γεγονότων, με συνακόλουθο να εμφιλοχωρήσει πλάνη περί τα πράγματα και να θεωρηθεί ότι το αίτημα αφορούσε άρδευση κτήματος με δέντρα, ενώ αυτή είχε ζητήσει όπως της παραχωρηθεί άδεια φρέατος για οικιακούς σκοπούς. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, αμφισβητείται ως αβάσιμη, ασαφής και ανυπόστατη και η αιτιολογία που δόθηκε για την απόρριψη του αιτήματος.
Απορρίπτοντας τις πιο πάνω θέσεις, η συνήγορος των καθ' ων η αίτηση ισχυρίζεται ότι η επίδικη απόφαση είναι πλήρως αιτιολογημένη και το αποτέλεσμα εξέτασης και συνεκτίμησης όλων των ενώπιόν τους δεδομένων. Ειδικότερα, ως προ το ζήτημα της αιτιολογίας, η θέση τους είναι ότι αυτή προκύπτει και συμπληρώνεται σαφώς από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου. Περαιτέρω, τόσο στην ένστασή τους όσο και στη γραπτή αγόρευσή τους αναφέρουν ότι «Το υδροφόρο στρώμα της περιοχής Τροόδους (στην περιοχή του οποίου ζητείται να ανορυχθεί η γεώτρηση) γενικά υφίσταται υπεράντληση και ως εκ τούτου πρέπει να προστατευθεί, αφού εξυπηρετεί αρκετές υδατοπρομήθειες ...».
Στην παρούσα περίπτωση, είναι παραδεκτό ότι το τεμάχιο της αιτήτριας ενέπιπτε σε περιοχή, η οποία, βάσει σχετικού Διατάγματος του Υπουργικού Συμβουλίου - (Κ.Δ.Π. 39/78), είχε καθοριστεί ως «Περιοχή Συντηρήσεως Υδάτων», για την οποία ισχύουν οι πιο κάτω πρόνοιες του ΄Αρθρου 4(1) και (5) του Νόμου:-
«4. - (1) Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε διάταξη που περιέχεται στο Νόμο αυτό ή σε οποιοδήποτε άλλο Νόμο, όταν το Υπουργικό Συμβούλιο ικανοποιείται ότι ειδικά μέτρα για τη συντήρηση ύδατος είναι αναγκαία σε οποιαδήποτε περιοχή για το δημόσιο συμφέρον, είτε για την προστασία δημόσιων υδατικών προμηθειών ή για την προστασία προμηθειών ύδατος που χρησιμοποιούνται για βιομηχανικούς, οικιακούς ή άλλους σκοπούς, δύναται να εκδώσει Διάταγμα που να καθορίζει την περιοχή αυτή και, μετά από αυτό, καμιά άδεια για την ανόρυξη ή κατασκευή φρέατος σε οποιαδήποτε τέτοια περιοχή δεν θα εκδίδεται από τον ΄Επαρχο και καμιά μεταβολή ή τροποποίηση οποιουδήποτε όρου ή περιορισμού που επιβλήθηκε σε τέτοια άδεια δεν θα γίνεται, εκτός με τη συγκατάθεση του Πρώτου Λειτουργού Αναπτύξεως Υδάτων.
..................................................................................................................
(5) Ο Πρώτος Λειτουργός Αναπτύξεως Υδάτων, κατά τη χορήγηση ή άρνηση χορήγησης της συγκατάθεσης του βάσει του άρθρου αυτού, λαμβάνει υπόψη την έκταση κατά την οποία, η γενική κατάσταση του ύδατος στην περιοχή (περιλαμβανομένης της περαιτέρω ανάπτυξής της) ή οι ανάγκες των προηγούμενων χρηστών ύδατος δυνατό να επηρεαστούν από το προτιθέμενο φρέαρ.»
Προκύπτει, από το διοικητικό φάκελο, ότι η αιτήτρια είχε ζητήσει την εν λόγω άδεια, δηλώνοντας ως προτιθέμενη χρήση του ύδατος τους οικιακούς σκοπούς και ο Έπαρχος παρέπεμψε την αίτηση στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, χωρίς οποιοδήποτε σχόλιο. Στη συνέχεια, ο Διευθυντής, με Σημείωμά του ημερομηνίας 22/8/2007, πληροφόρησε τον Έπαρχο ότι δε συστήνεται παραχώρηση της αιτούμενης άδειας, γιατί, σε μικρή απόσταση από το τεμάχιο της αιτήτριας, υπάρχουν άλλες γεωτρήσεις, η απόδοση των οποίων δυνατό να επηρεαστεί δυσμενώς, και, επιπρόσθετα, γιατί το κτήμα της καλύπτεται από το δίκτυο διανομής νερού του Αρδευτικού Τμήματος Καμίνια - Κρύο Νερό. Στην προσβαλλόμενη απόφαση του Επάρχου, που ακολούθησε, η αιτιολογία για τη μη παραχώρηση της συναίνεσης του Διευθυντή και, συνακόλουθα, για την απόρριψη της αίτησης, περιορίστηκε στην κάλυψη του κτήματος της αιτήτριας από το δίκτυο διανομής νερού του Αρδευτικού Τμήματος Καμίνια - Κρύο Νερό. Οι επιπρόσθετοι λόγοι που διατυπώθηκαν από τη συνήγορο των καθ' ων η αίτηση στην ένσταση και στην αγόρευσή της σε σχέση με την κατάσταση του υδροφόρου στρώματος της περιοχής τής διαβιβάστηκαν με έγγραφο του Επαρχιακού Μηχανικού του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, ημερομηνίας 6/2/2008, μετά την καταχώριση της προσφυγής και δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη. ΄Οπως έχει νομολογηθεί, η προβολή ισχυρισμών στο στάδιο αυτό συνιστά απόπειρα εισαγωγής αιτιολογίας εκ των υστέρων. Ούτε, βέβαια, ισχυρισμοί που προβάλλονται από συνηγόρους μπορούν να αποτελέσουν μέρος της αιτιολογίας της επίδικης απόφασης. Η αιτιολογία πρέπει να δίνεται κατά τον ουσιώδη χρόνο έκδοσης της διοικητικής απόφασης - (βλ. JMC Polytrade v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 294 και Αχιλλέως v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 565). Αναφορικά με το περιεχόμενο της αιτιολογίας, στη Φράγκου v. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 270, αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής:- (σελ. 273 και 274)
«Γενικά, αιτιολογία που δεν παρέχει στον δικαστή τα απαραίτητα ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία για την διακρίβωση της νομιμότητας της διοικητικής πράξης ή είναι τόσο αόριστη και ασαφής ώστε να καθιστά ανέφικτο τον δικαστικό έλεγχο, δεν είναι νόμιμη και οδηγεί στην ακύρωση της πράξης (Βλ. Κυριακίδης κ.ά. v. Δημοκρατίας (1995) 3 Α.Α.Δ. 298, Δημοκρατία v. Χατζηγεωργίου (1994) 3 Α.Α.Δ. 574 και Δαγτόγλου, Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 3η έκδοση, 1992, παρα. 636, 646 και 647).
Τότε μόνον είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη η διοικητική πράξη όταν παρέχεται στον ακυρωτικό δικαστή η δυνατότης να αντιληφθεί επί τη βάσει ποιων στοιχείων κατέληξε η Διοίκηση στο συμπέρασμα που έγινε δεκτό (Βλ. Ιωάννη Σαρμά, Η Συνταγματική και Διοικητική Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, σελ. 130).
Το κατά πόσο μια διοικητική πράξη είναι αιτιολογημένη ή όχι εξαρτάται από τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά της (Βλ. Πισσάς v. Δημοκρατίας (1974) 3 Α.Α.Δ. 476).
Η αιτιολογία δεν πρέπει να περιορίζεται σε γενικούς χαρακτηρισμούς που μπορούν να εφαρμοσθούν σε κάθε περίπτωση και δεν πρέπει να επαναλαμβάνει τις διατάξεις του Νόμου. Η επανάληψη των γενικών όρων του Νόμου ισοδυναμεί με ανύπαρκτη αιτιολογία. 'Καθιστά αναιτιολόγητον την πράξιν αιτιολογία αόριστος καθιστώσα αδύνατον τον δικαστικόν αυτής έλεγχον, μη εκθέτουσα τα γεγονότα, εξ ων εμορφώθη, η κρίσις της Διοικήσεως, ή δυναμένη να εφαρμοσθή εις πάσαν περίπτωσιν' (Βλ. Πορίσματα Νομολογίας (πιο πάνω), σελ. 186-87, Πιπερίδης κ.ά. v. Δημοκρατίας (1995) 3 Α.Α.Δ. 134, 141 και Κυριακίδης (πιο πάνω)).
..............................................................................................................
Τελικά πρέπει να υποδείξουμε ότι τα γεγονότα πάνω στα οποία βασίζεται η ένσταση των εφεσιβλήτων, καθώς και το περιεχόμενο της γραπτής αγόρευσης του δικηγόρου τους, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης. Αποτελούν απλώς ισχυρισμούς και επιχειρήματα που προβάλλονται από το δικηγόρο του διοικητικού οργάνου και δεν μπορούν να πληρώσουν το κενό της έλλειψης αιτιολογίας η οποία πρέπει να δίδεται στον ουσιώδη χρόνο της έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης (Βλ. Polytrade, πιο πάνω, σελ. 301, Droussiotis v. Republic (1967) 3 C.L.R. 15, Metalock (Near East) Limited v. Republic (1969) 3 C.L.R. 351, 359, Morris v. Registrar of Trade Marks (1985) 3 C.L.R. 732, 737, Georghiou & Another v. Republic (1986) 3 C.L.R. 2354 και Liberty P.L.C. v. Registrar of Trade Marks (1986) 3 C.L.R. 2564).»
Σε σχέση με την ανάγκη για τη διεξαγωγή έρευνας, στη Δημοκρατία κ.ά. v. Ελισσαίου κ.ά. (2003) 3 Α.Α.Δ. 168, αναφέρεται ότι:- (σελ. 176)
«Οι αρχές του διοικητικού δικαίου υπαγορεύουν τη διεξαγωγή έρευνας με σκοπό τη διαπίστωση όλων των ουσιωδών γεγονότων. Ωστόσο η έκταση, ο τρόπος και η διαδικασία που θα ακολουθηθεί ποικίλλει ανάλογα με το υπό εξέταση ζήτημα, ανάγεται δε στη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης (Δημοκρατία v. Κοινότητας Πυργών κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 503, Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας v. Ζάμπογλου (1997) 3 Α.Α.Δ. 270 και Nicolaou v. Minister of Interior and Another (1974) 3 C.L.R. 189). Η μορφή της έρευνας είναι συνυφασμένη με τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης. Η τελική εκτίμηση των γεγονότων και η λήψη της σχετικής απόφασης αποτελεί καθήκον και υποχρέωση του αρμοδίου οργάνου. Το κριτήριο για την πληρότητα της έρευνας έγκειται στη συλλογή και διερεύνηση των ουσιωδών στοιχείων τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα (Βλ. Ζάμπογλου, πιο πάνω). Η έρευνα είναι επαρκής εφόσον εκτείνεται στη διερεύνηση κάθε γεγονότος που σχετίζεται με το θέμα που εξετάζεται (Βλ. Motorways Ltd v. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 447).»
΄Εχω, ήδη, αναφέρει ότι η αίτηση αφορούσε παροχή άδειας ανόρυξης φρέατος για οικιακούς σκοπούς και ότι στο τεμάχιο υπήρχαν κατοικία και κτήρια. Αυτή η παράμετρος δε φαίνεται να απασχόλησε τους καθ' ων η αίτηση. Επίσης, από το διοικητικό φάκελο, δε φαίνεται είτε ο ΄Επαρχος είτε το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων να ερεύνησαν την περίπτωση, ώστε να αιτιολογήσουν επαρκώς την απόφασή τους. Δεν υπάρχουν οποιαδήποτε στοιχεία, τα οποία να αποκαλύπτουν ότι εξετάστηκαν τα δεδομένα που αναφέρονται στο ΄Αρθρο 4(5) του Νόμου σε σχέση με τη γενική κατάσταση του ύδατος στην περιοχή, τις ανάγκες προηγούμενων χρηστών ύδατος και το βαθμό επηρεασμού τους από την προτεινόμενη ανόρυξη του φρέατος. Περαιτέρω, δεν φαίνεται αν το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων εξέτασε σε βάθος το κατά πόσο οι ανάγκες που αποσκοπούσε να καλύψει η γεώτρηση αφορούσαν ποσότητες νερού, οι οποίες, σε συνάρτηση με τις συνθήκες που επικρατούσαν, θα επενεργούσαν αρνητικά στο υδροφόρο στρώμα της περιοχής. Η εκ των υστέρων επίκληση της ανάγκης προστασίας του υδροφόρου στρώματος και των συστημάτων υπόγειων υδάτων από την υπεράντληση, όπως έχει αναφερθεί, δε διασώζει την απόφαση. Η περίπτωση απαιτούσε διερεύνηση σε σχέση με κάθε ουσιώδη παράγοντα και, ειδικότερα, στα πλαίσια των παραμέτρων του ΄Αρθρου 4(5) του Νόμου, ώστε να μην υπάρχει ενδεχόμενο πλάνης κατά τη λήψη της απόφασης. ΄Οπως αποκαλύπτει ο φάκελος, η αίτηση απορρίφθηκε χωρίς οποιαδήποτε έρευνα, με την απλή αναφορά του Επάρχου στην κάλυψη του τεμαχίου από το υφιστάμενο δίκτυο διανομής και με την πιθανολόγηση, επίσης χωρίς έρευνα που θα οδηγούσε σε σταθερή διαπίστωση, του Διευθυντή ότι η προτεινόμενη ανόρυξη θα επηρέαζε υφιστάμενες κοντινές γεωτρήσεις.
Η προσφυγή επιτυγχάνει, με έξοδα υπέρ της αιτήτριας, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.
Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, με βάση το ΄Αρθρο 146.4(β) του Συντάγματος.
Ε. Παπαδοπούλου,
Δ.
/ΜΣ, ΜΠ