|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ANAΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 543/2008,
και 544/2008)
14 Ιουλίου, 2010
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
(Υπόθεση Αρ. 543/2008)
KΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ ΤΕΒ Α.Ε. - CYBARCO PLC,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
EΦΟΡΟΥ ΤΕΛΩΝ ΧΑΡΤΟΣΗΜΟΥ,
Καθ΄ων η Αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 544/2008)
ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΤΟΜΗ Α.Τ.Ε. - BIILFINGER BERGER BAUSESELLSCHAFT M.B.H.,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
EΦΟΡΟΥ ΤΕΛΩΝ ΧΑΡΤΟΣΗΜΟΥ,
Καθ΄ων η Αίτηση.
Σ. Φασουλιώτης για Χρ. Πουργουρίδη, για τους Αιτητές.
Ε. Συμεωνίδου (κα), για τους Καθ΄ων η Αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.:- Με την προσφυγή αρ. 543/2008 οι Αιτητές ζητούν ακύρωση της απόφασης των Καθ' ων η αίτηση ημερ. 26.2.2008, να τους επιβάλουν τέλη χαρτοσήμου ύψους €266.541,58 και πρόστιμο ύψους €53.369,82, βάσει σύμβασης για εκτέλεση του έργου «Μελέτη-Κατασκευή και Λειτουργία Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας και Διάθεσης Απορριμμάτων Επαρχίας Λάρνακας-Αμμοχώστου» ημερομηνίας 20.12.2006, στο εξής «το πρώτο έργο».
Με την προσφυγή αρ. 544/2008, οι Αιτητές ζητούν ακύρωση της απόφασης των Καθ' ων η αίτηση να τους επιβάλουν τέλη χαρτοσήμου ύψους €28.565,18 και πρόστιμο ύψους €5.774,54, βάσει σύμβασης για εκτέλεση του έργου «Μελέτη-Κατασκευή και Λειτουργία χώρου Υγειονομικής Ταφής και Διαμετακομιστικού Σταθμού Οικιακών Στέρεων Αποβλήτων στην Επαρχία Πάφου» ημερ. 23.10.2006, στο εξής «το δεύτερο έργο».
Επειδή οι δύο προσφυγές παρουσιάζουν κοινά νομικά και πραγματικά ζητήματα, διατάχθηκε η συνεκδίκαση τους.
Τα γεγονότα της υπόθεσης
Οι Αιτητές στις ημερομηνίες που αναφέρονται πιο πάνω, συνήψαν αντίστοιχα συμφωνίες με το Υπουργείο Εσωτερικών για εκτέλεση των δύο έργων. Ακολούθως, με αντίστοιχες επιστολές τους (ημερ. 17.1.2007 και 20.4.2007), ζήτησαν να ενημερωθούν από το Υπουργείο Οικονομικών, αν είχαν υποχρέωση καταβολής τελών χαρτοσήμου για τις επίδικες συμβάσεις. Προς τούτο επισύναψαν και έγγραφο της συναφθείσας συμφωνίας, με την ονομασία «FIDIC», στο οποίο περιέχονται οι γενικοί όροι της πρόσκλησης για προσφορά και στην οποία γίνεται αναφορά για το θέμα της χαρτοσήμανσης. Συγκεκριμένα, στον όρο 1.6 αναφερόταν «Τhe costs of stamp duties and similar charges (if any) imposed by Law in connection with entry into the Contract Agreement shall be borne by the Employer».
Ο αρμόδιος λειτουργός του Εφόρου Τελών Χαρτοσήμου, στο εξής «ο Έφορος», στηριζόμενος στον όρο 1.6 του εγγράφου «FIDIC» με επιστολή του ημερ. 26 και 27 Απριλίου 2007, αντίστοιχα, απάντησε ότι υπόχρεη για καταβολή των τελών χαρτοσήμου ήταν η Κυπριακή Δημοκρατία, ως εργοδότης του έργου.
Στη συνέχεια, το Υπουργείο Εσωτερικών, απευθυνόμενο στον Έφορο, με επιστολή του ημερ. 5.11.2007, ζήτησε σχετική επιβεβαίωση, ως προς το αν πράγματι υπήρχε τέτοια υποχρέωση για τα δύο έργα.
Ο Έφορος κατόπιν εξέτασης όλων των εγγράφων των δύο συμβάσεων, διαπίστωσε ότι μεταξύ τους υπήρχαν αντικρουόμενοι όροι. Κατέληξε ότι οι όροι της προσφοράς, βάσει των οποίων τα τέλη χαρτοσήμανσης επιβαρύνουν τον εργολήπτη, υπερισχύουν των γενικών όρων του εγγράφου «FIDIC». Με επιστολή του ημερ. 19.11.2007, πληροφόρησε το Υπουργείο Εσωτερικών ότι με βάση το στοιχείο 3 του Πρώτου Παραρτήματος του περί Χαρτοσήμων Νόμου του 1963 (Ν. 19/63), στο εξής «ο Νόμος» καθώς και το άρθρο 29(θ) του ίδιου Νόμου, η σχετική υποχρέωση βαραίνει τον εργολήπτη, δηλαδή τους δύο Αιτητές.
Το Υπουργείο Εσωτερικών με επιστολή του ημερ. 10.12.2007, ενημέρωσε τους δύο Αιτητές για την αλλαγή που επήλθε και τους κάλεσε να χαρτοσημάνουν τα έγγραφα της Σύμβασης τους. Επίσης και ο ίδιος ο Έφορος, με επιστολή του ημερομηνίας 21.1.2008, ενημέρωσε αντίστοιχα τους δύο Αιτητές, για το ότι οφείλουν τα επίδικα ποσά χαρτοσήμανσης και ότι λόγω της καθυστέρησης συμμόρφωσης τους επιβλήθηκε σχετικό πρόστιμο €54.026,90 και €5.774,54, αντίστοιχα, και τους κάλεσε εντός 15 ημερών να συμμορφωθούν.
Οι δύο Αιτητές αντέδρασαν και με επιστολές τους ημερ. 5.2.2008, εξέφρασαν την έκπληξη τους για τη διαφοροποίηση στη στάση της διοίκησης και ζήτησαν να πληροφορηθούν τους λόγους. Ο Έφορος, με επιστολή του ημερ. 26.2.2008, ανέφερε στους Αιτητές στην προσφυγή 543/2008, τα ακόλουθα:-
«Έχω μελετήσει επισταμένα το εν λόγω συμβόλαιο και έχω παρατηρήσει ότι υπάρχουν αντιφατικές πρόνοιες αναφορικά με το ποιον βαρύνει το τέλος χαρτοσήμου. Ως εκ τούτου δεν έχω άλλη εκλογή παρά να εφαρμόσω τις πρόνοιες του άρθρου 29(θ) του περί Χαρτοσήμων Νόμου (Ν.19/63 όπως αυτός τροποποιήθηκε), δηλαδή, το τέλος χαρτοσήμου βαρύνει εσάς ως τον εργολήπτη του έργου.»
Με την ίδια επιστολή, ο Έφορος προέβη σε επαναπροσδιορισμό των επιβληθέντων ποσών στους Αιτητές στην προσφυγή 543/08, καθορίζοντας το μεν πληρωτέο τέλος χαρτοσήμου από €269.826,97 σε €266.541,58, και το πρόστιμο από €54.026,90 σε €53.369,82. Για τους Αιτητές στην προσφυγή 544/08 τα ποσά φαίνεται να παρέμειναν τα ίδια.
Οι δύο Αιτητές, με τους πιο κάτω 4 κοινούς λόγους, ζητούν την ακύρωση των αποφάσεων του Εφόρου:- (1) παραβίαση των αρχών της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης, (2) αντιφατικότητα δύο αποφάσεων επί του ίδιου θέματος, (3) πλάνη περί τα πράγματα και (4) έλλειψη επαρκούς αιτιολογίας.
Η προδικαστική ένσταση που πρόβαλε η συνήγορος των Καθ'ων η αίτηση στην Υπόθεση Αρ. 544/2008, αποσύρθηκε με τη γραπτή της αγόρευση.
Η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει της αρχές της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης- Λόγος ακύρωσης 1
Αντιφατικότητα δύο αποφάσεων επί του ίδιου θέματος - Λόγος ακύρωσης 2
Πλάνη περί τα πράγματα - Λόγος ακύρωσης 3
Οι Αιτητές βασίζουν τα επιχειρήματα τους στο γεγονός ότι ενώ αρχικά οι Καθ' ων η αίτηση, τους είχαν ενημερώσει ότι για τα τέλη χαρτοσήμανσης βαρύνεται η αναθέτουσα αρχή, μετά ανακάλεσαν την αρχική τους απόφαση και πληροφόρησαν τους Αιτητές ότι, όχι μόνο βαρύνονται με τα έξοδα χαρτοσήμανσης, αλλά και ότι τους επιβλήθηκε και πρόστιμο για μη έγκαιρη χαρτοσήμανση. Αυτό κατά τον ευπαίδευτο δικηγόρο των Αιτητών, συνιστά παραβίαση των αρχών της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης.
Οι Καθ' ων η αίτηση απορρίπτουν και προβάλλουν ότι η αρχική απόφαση τους είναι αποτέλεσμα των στοιχείων που προσκόμισαν οι Αιτητές, οι οποίοι βαρύνονταν με την υποχρέωση παρουσίασης των απαιτούμενων στοιχείων, και όχι εξ υπαιτιότητας των ιδίων. Η ευπαίδευτη συνήγορος για τους Καθ'ων η αίτηση, εξήγησε ότι μετά που προσκομίστηκαν όλα τα έγγραφα, ο Έφορος διαπίστωσε τις αντιφάσεις μεταξύ των εγγράφων. Προς επίλυση των αντιφάσεων, το ίδιο το έγγραφο FIDIC στην παράγραφο 1.5 επεξηγεί ότι σε περίπτωση διαπίστωσης αντιφάσεων, η ερμηνεία που θα πρέπει να δοθεί θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη σχετική ιεραρχία που παρατίθεται στην παράγραφο 1.5, η οποία έχει ως εξής:-
«The documents forming the Contract are to be taken as mutually explanatory of one another. For the purposes of interpretation, the priority of the documents shall be in accordance with the following sequence:
(a) the Contract Agreement (if any),
(b) the Letter of Acceptance,
(c) the Letter of Tender,
(d) the Particular Conditions,
(e) these General Conditions,
(f) the Employer´s Requirements,
(g) the Schedules, and
(h) the Contractor´s Proposals and any other documents forming part of the Contract.
If an ambiguity of discrepancy is found in the documents, the Engineer shall issue any necessary clarification or instruction.»
Σύμφωνα με την κα Συμεωνίδου, από την πιο πάνω ιεράρχηση των εγγράφων, οι πρόνοιες του FIDIC (General Conditions) έπονται των διατάξεων της συμφωνίας που έγινε μεταξύ των μερών (Contract Agreement) και της προσφοράς (Letter of Tender) και άρα οι διατάξεις που περιλαμβάνονται στα δύο τελευταία έγγραφα, υπερισχύουν των διατάξεων FIDIC. Σύμφωνα με τις διατάξεις των πιο πάνω δύο εγγράφων, οι φόροι, δασμοί και τέλη θα καλύπτονται από τους Αιτητές.
Οι λόγοι ακύρωσης ευσταθούν μερικώς.
Η ανάκληση πράξης, γενικά επιτρέπεται αν διαφανεί ότι εκδόθηκε κατά παράβαση νομοθετικής διάταξης ή λόγω πλάνης ως προς τα πραγματικά γεγονότα. Όμως η ανάκληση θα πρέπει να γίνει εντός ευλόγου χρόνου, διαφορετικά κινδυνεύει να θεωρηθεί ότι παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης, ιδιαίτερα αν στο μεταξύ δημιουργήθηκαν δικαιώματα και γενικά ευνοϊκές καταστάσεις για τον διοικούμενο. Όμως και μετά την πάροδο εύλογου χρόνου, επιτρέπεται η ανάκληση αν διαπιστωθεί ότι η αρχική απόφαση εκδόθηκε μετά από απατηλές ή λανθασμένες ενέργειες του ενδιαφερόμενου ή για λόγους δημοσίου συμφέροντος (βλ. άρθρο 54(2) του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Ν. 158(Ι)/99) και Δημοκρατία ν. Σαράντη (1979) 3 ΑΑΔ 139, 144).
Στην προκειμένη περίπτωση, οι Καθ'ων η αίτηση αρχικά αποφάσισαν για την υποχρέωση πληρωμής τελών, στη βάση των περιορισμένων εγγράφων που τους προσκόμισαν οι Αιτητές. Όσον και αν έπρεπε να προβούν οι ίδιοι σε ολοκληρωμένη έρευνα του συνόλου των εγγράφων, η αρχική απόφαση που ελήφθη δεν παύει να είναι εσφαλμένη ως αποτέλεσμα της έστω μη ηθελημένης παραπλάνησης που επέφεραν οι Αιτητές. Ενόψει της πλάνης περί τα πράγματα που δημιουργήθηκε, η διοίκηση είχε το δικαίωμα να ανακαλέσει την αρχική πράξη. Η υποχρέωση της ήταν να το πράξει εντός ευλόγου χρόνου. Η αρχική απόφαση λήφθηκε στις 26 και 27 Απριλίου 2007 και η πρώτη ενημέρωση για την ανάκληση έγινε με την επιστολή του Υπουργού Εσωτερικών ημερ. 10.12.2007. Στη συνέχεια, βέβαια, ακολούθησε και άλλη αλληλογραφία επί του θέματος.
Υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, ο χρόνος που διέρρευσε, κατά την άποψή μου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εκφεύγει των ορίων του εύλογου χρόνου. Πέραν τούτου, οι Αιτητές δεν έχουν ισχυριστεί ότι πέραν της αρχικής ευνοϊκής απόφασης υπέρ τους, έχουν δημιουργηθεί οποιαδήποτε άλλα δικαιώματα ή ότι θα υπάρξουν άλλες επιπτώσεις πλην της καταβολής των τελών, ώστε η ανάκληση να παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης.
Όμως οι αρχές αυτές παραβιάζονται στην περίπτωση της επιβολής του προστίμου. Δεν αποδείχθηκε ότι οι Αιτητές δόλια έθεσαν ελλιπή έγγραφα ενώπιον της διοίκησης. Επομένως, η διοίκηση είχε υποχρέωση πέραν των εγγράφων που προσκόμισαν οι Αιτητές, να προβούν σε δέουσα έρευνα. Δεν το έπραξαν, με επακόλουθο να μην εντοπιστούν οι αντιφάσεις μεταξύ των εγγράφων. Υπό αυτές τις συνθήκες, θεωρώ ανεπίτρεπτη και εκτός των αρχών της χρηστής διοίκησης και καλής πίστης, την ενέργεια των Καθ' ων η αίτηση να επιβάλουν πρόστιμο για την καθυστέρηση καταβολής των τελών, όταν γι' αυτήν ευθύνονται κυρίως οι ίδιοι. Ο υπερβάλλον λόγος με τον οποίο η διοίκηση θέλησε να επιβάλει πρόστιμο στους Αιτητές, οι οποίοι εγκαίρως φρόντισαν να ξεκαθαρίσουν το θέμα των τελών, παραβιάζει την αρχή της καλής πίστης. Ιδιαίτερα στην παρούσα περίπτωση, που η διοίκηση πλημμελώς δεν εξέτασε όλα τα έγγραφα που αφορούσαν στη συμφωνία και δεν εντόπισε έγκαιρα τις αντιφάσεις που υπάρχουν σ' αυτά. Η υπόθεση προσομοιάζει με την υπόθεση C. Iacovou Clearing Co. Ltd. v. Δημοκρατίας, Υπόθ. αρ. 1615/07, ημερ. 28.9.2009, στην οποία ο αδελφός δικαστής Νικολαΐδης χαρακτήρισε παρόμοια στάση της διοίκησης να επιβάλει πρόστιμο, ως στενόμυαλη και μικρόψυχη που «μόνο πικρία δημιουργεί στον πολίτη και καθόλου σεβασμό προς τη διοίκηση» (βλ. επίσης Tasmi Trading v. Republic (1988) 3 CLR 782, Δημοκρατία κ.α. ν. Ιερωνυμίδη κ.α. (1996) 3 ΑΑΔ 286 και Γεωργιάδης ν. ΑΗΚ (1996) 3 ΑΑΔ 249).
Έλλειψη επαρκούς αιτιολογίας - Λόγος ακύρωσης 4
Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, η πράξη επιβολής υποχρέωσης πληρωμής των τελών, κρίνεται νόμιμη, ενώ η πράξη επιβολής προστίμου, κρίνεται παράνομη και θα πρέπει να ακυρωθεί.
Εκείνο που ισχυρίζονται οι Αιτητές σε σχέση με την έλλειψη επαρκούς αιτιολογίας, είναι ότι, ενώ στην μεταξύ τους αλληλογραφίας (επιστολή Καθ'ων η αίτηση ημερ. 26.2.2008), η διοίκηση έκανε αναφορά στην ύπαρξη αντιφατικών προνοιών στη Σύμβαση σε σχέση με την υποχρέωση χαρτοσήμανσης, δεν προσδιόρισε ποιες είναι αυτές. Ο συνήγορος των Αιτητών ανέφερε ότι οι Καθ'ων η αίτηση με την παράγραφο 6 της ένστασης τους, προσπαθούν να συμπληρώσουν το κενό αυτό με την εκ των υστέρων παράθεση των αντιφάσεων. Όμως, ακόμη και αν θεωρηθεί ότι η απόφαση είναι δεόντως αιτιολογημένη, επί της ουσίας του θέματος δεν υπήρχε καμιά απολύτως αντίφαση στις πρόνοιες της Σύμβασης που να δικαιολογεί το συμπέρασμα των Καθ'ων η αίτηση, με αποτέλεσμα να εδραιώνεται ο λόγος ακύρωσης.
Από την άλλη, οι Καθ'ων η αίτηση σε σχέση με την έλλειψη επαρκούς αιτιολογίας, επικαλούνται την αρχή ότι η αιτιολογία μιας διοικητικής απόφασης μπορεί να συμπληρωθεί από τα στοιχεία του φακέλου. Και στο φάκελο, όπως αναφέρει η συνήγορος των Καθ' ων η αίτηση, υπάρχουν τα αντικρουόμενα στοιχεία τα οποία και φαίνονται στην επιστολή της Λειτουργού κας Ειρήνης Δανού ημερ. 19.2.2008, αναφορικά με την προσφυγή 543/08 αλλά που τα ίδια ισχύουν και για την προσφυγή 544/08. Όπως εκεί αναφέρεται η αντικρουόμενη πρόνοια είναι:-
«1. Στην επιστολή του Υπουργείου Εσωτερικών ημερομηνίας 14/12/2006 καλείται ο εργολάβος στην παράγραφο (στ) να προσκομίσει τα τέλη χαρτοσήμανσης.
2. Στο μέρος 7 της συμφωνίας με τον τίτλο «Τιμολόγιο προσφοράς» αναφέρεται "οι τιμές του τιμολογίου και η προσφορά του εργολήπτη καλύπτουν: .. δαπάνες για κάθε είδους φόρους, δασμούς .. τέλη .. Υπέρ του Δημοσίου..".
3. Στο τεύχος Α4: Ανάλυση ποσού προσφοράς αναφέρεται και πάλι "οι τιμές του τιμολογίου και η προσφορά του εργολήπτη καλύπτουν: .. Δαπάνες για κάθε είδους φόρους, δασμούς .. τέλη .. υπέρ του Δημοσίου ..".
4. Στο τεύχος Β1: Γενικοί Όροι Συμβολαίου αναφέρονται: Στην παράγραφο 1.6 "the costs of stamp duties .. shall be borne by the employer".
Στην παράγραφο 1.13(b) "the contractor shall .. pay all taxes, duties and fees .."».
5. Στο τεύχος Β2: Ειδικοί όροι συμβολαίου αναφέρεται στην παράγραφο 14.1(f) "Contractors shall be liable for the payment of all Cypriot Income Tax, Super Tax and any other taxes required under the relevant laws of Cyprus".»
Ούτε ο λόγος ακύρωσης 4 ευσταθεί. Σύμφωνα με το άρθρο 29 του Νόμου 158(Ι)/99, η αιτιολογία μιας πράξης μπορεί να συμπληρωθεί από τα στοιχεία του διοικητικού φακέλου, όπως και από το σύνολο της διοικητικής ενέργειας.
Στην προκειμένη περίπτωση, η αιτιολογία κατά την άποψή μου ήταν η δέουσα, εφόσον στην επιστολή ημερ. 26.2.2008 γίνεται αναφορά στην ύπαρξη στο συμβόλαιο και σε άλλα έγγραφα, αντιφατικών προνοιών αναφορικά με την ευθύνη για πληρωμή του τέλους χαρτοσήμου, με αποτέλεσμα ο Έφορος να μην έχει άλλη επιλογή αλλά να εφαρμόσει το άρθρο 29(θ) του περί Χαρτοσήμων Νόμου του 1963 (Ν. 19/63). Τα όσα η συνήγορος των Καθ'ων η αίτηση τονίζει στην παράγραφο 6 της γραπτής ένστασης της, αναφέρονται σε στοιχεία του φακέλου από τον οποίο μπορεί να εξαχθεί πρόσθετη αιτιολογία. Από τη στιγμή που τα στοιχεία στα οποία παραπέμπει, βρίσκονται στο φάκελο, δεν συμφωνώ με τα επιχειρήματα του δικηγόρου των Αιτητών, ότι γίνεται προσπάθεια συμπλήρωσης κενών στην αιτιολογία εκ των υστέρων και με τρόπο αντινομικό.
Από τη στιγμή που διαπιστώνεται η ύπαρξη αντιφάσεων στα διάφορα έγγραφα, όπως ισχυριζόταν η διοίκηση, το γεγονός ότι στην ένσταση γίνεται εξειδίκευση αυτών των αντιφάσεων που είχαν κοινοποιηθεί προηγουμένως στους Αιτητές, δεν παραβιάζει οποιαδήποτε αρχή.
Ενόψει όλων των πιο πάνω, η προσφυγή ευσταθεί μερικώς. Η απόφαση των Καθ'ων η αίτηση για επιβολή ευθύνης στους Αιτητές στις δύο προσφυγές για πληρωμή του σχετικού τέλους χαρτοσήμου, επικυρώνεται δυνάμει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος, ενώ η απόφαση για επιβολή προστίμου ακυρώνεται δυνάμει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Επιδικάζονται υπέρ των Αιτητών στην κάθε προσφυγή έξοδα €1300, πλέον ΦΠΑ.
(Υπ.) Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.
/EΠς