|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ANAΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 1721/2008)
22 Ιουλίου, 2010
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. T & C (LEFKARA) HANDICRAFT CENTER,
2. ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΥΛΟΥ,
3. ΑΔΑΜΟΣ ΑΧΙΛΛΕΟΥΔΗΣ,
4. ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ,
Αιτητών,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ/Ή
ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ,
Καθ΄ων η Αίτηση.
Α. Ευσταθίου (κα), για τους Αιτητές.
Κ. Σταυρινός, για τους Καθ΄ων η Αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Οι Αιτητές με την προσφυγή τους ζητούν την ακύρωση της απόφασης των Καθ'ων η αίτηση, η οποία περιήλθε σε γνώση τους κατά ή περί τις αρχές Σεπτεμβρίου 2008, και με την οποία αποφάσισαν την αντικατάσταση παλαιάς πινακίδας τροχαίας για τη σηματοδότηση της περιοχής του Δήμου Λευκάρων, με αποτέλεσμα από τη νέα πινακίδα, να απαλειφθεί η αναφορά και η σήμανση ως προς την πορεία που θα έπρεπε να ακολουθήσουν οι οδηγοί για να οδηγηθούν μέσω του παλαιού δρόμου προς το κέντρο των Λευκάρων και τη σήμανση νέας πορείας μέσω νέου δρόμου.
Τα γεγονότα της υπόθεσης
Στις 29.8.2007 οι Αιτητές, οι οποίοι είναι ιδιοκτήτες καταστήματος στο χωριό Λεύκαρα, με επιστολή του δικηγόρου τους προς το Συμβούλιο Λευκάρων, την οποία κοινοποίησαν στον Διευθυντή του Τμήματος Δημοσίων Έργων, στο εξής «ο Διευθυντής», ζήτησαν την αφαίρεση πινακίδας που είχε τοποθετηθεί από το Δήμο Λευκάρων. Στην επιστολή αναφέρεται ότι:-
«Προς
Δημοτικό Συμβούλιο Πάνω Λευκάρων
Λεύκαρα
Κύριοι, ΑΝΕΥ ΒΛΑΒΗΣ
Κατ' εντολή των πελατών μας T.C. (LEFKARA) HANDICRAFT CENTRE LIMITED εκ Πάνω Λευκάρων θα θέλαμε να σας αναφέρουμε με την παρούσα επιστολή για τα ακόλουθα:
Το αρμόδιο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, Τμήμα Δημοσίων Έργων, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του τοποθέτησε στον υπεραστικό δρόμο Σκαρίνου- Πάνω Λευκάρων-Βαβατσινιάς έξω από το χωριό Πάνω Λεύκαρα πινακίδες με τις οποίες έδειχνε τόσο την ονομασία του χωριού όσο και ποιες κατευθύνσεις έπρεπε να ακολουθήσουν οι οδηγοί για να οδηγηθούν τόσο προς το κέντρο του χωριού όσο και προς τις διάφορες υπηρεσίες. (Επισυνάπτονται ως τεκμήρια «Α» σχετικές φωτογραφίες) Οι εν λόγω πινακίδες ήταν οι νόμιμες και οι πινακίδες οι οποίες προνοεί η σχετική νομοθεσία.
Το Δημοτικό Συμβούλιο Πάνω Λευκάρων χωρίς κανένα δικαίωμα, και κατά παράβαση των προνοιών του νόμου, προχώρησε σε αφαίρεση της νόμιμης πινακίδας η οποία έδειχνε την κατεύθυνση τόσο προς το κέντρο του χωριού όσο και προς τις υπηρεσίες και τοποθέτησε μια δική του πινακίδα (επισυνάπτεται ως Τεκμήριο «Β» σχετική φωτογραφία). Εάν ακολουθήσει κανείς ως δείχνει η καινούρια πινακίδα κατά «σύμπτωση» θα βρεθεί ακριβώς μπροστά στην είσοδο καταστημάτων τα οποία κατά μεγάλη «σύμπτωση» βρίσκονται δίπλα από τον δημόσιο χώρο στάθμευσης που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και που εντελώς συμπτωματικά ανήκουν τόσο στον Αντιδήμαρχο Λευκάρων κ. Βύρωνα Αργυρίδη όσο και σε συγγενικά και φιλικά πρόσωπα μελών του Δημοτικού Συμβουλίου.
Ένεκα του γεγονότος ότι η πινακίδα που αναφέρεται ως Τεκμήριο «Α» έχει αλλάξει, και στην θέση της έχει τοποθετηθεί παράνομα η ως άνω αναφερόμενη πινακίδα, δηλαδή το Τεκμήριο «Β», από τον Δήμο Πάνω Λευκάρων ο οποίος είναι αναρμόδιο όργανο για την λήψη τέτοιας απόφασης, αφού είναι υπεραστικός δρόμος και είναι καθήκοντα τα οποία εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων οι πελάτες μας υφίστανται τεράστια οικονομική ζημιά.
Θα θέλαμε να μας ενημερώσετε εάν για την λήψη της ως άνω απόφασης, δηλαδή για την αλλαγή της πινακίδας που φαίνεται ως Τεκμήριο Α, είναι απόφαση η οποία πάρθηκε από εσάς και εάν υπάρχει καταχωρημένη στα σχετικά πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου. Αν ναι, τότε παρακαλούμε όπως μας αποστείλετε τα εν λόγω πρακτικά. Επίσης αν υπήρξε οποιαδήποτε αλληλογραφία για το συγκεκριμένο θέμα μεταξύ του Δήμου Πάνω Λευκάρων και των Δημοσίων Έργων θα θέλαμε να μας αποσταλεί.
Ως εκ των ανωτέρω παρακαλώ όπως μεριμνήσετε για την επαναφορά της σηματοδότησης του δρόμου ως προνοείται από την αρμόδια νομοθεσία και προχωρήσετε το συντομότερο σε αφαίρεση της πινακίδας που παράνομα τοποθετήθηκε, καθότι κάθε μέρα που περνά οι πελάτες μας υφίστανται περισσότερη οικονομική ζημιά και ως εκ τούτου επιφυλάσσουν και κάθε νόμιμο δικαίωμα τους εναντίον σας από τις ενέργειες σας αυτές.
Λάρνακα 29/08/2007»
Στην απαντητική του επιστολή, ημερ. 15.10.2007, ο Διευθυντής του Τμήματος Δημοσίων Έργων ενημέρωσε το δικηγόρο των Αιτητών ότι δόθηκαν οδηγίες στο Δήμο όπως ενεργήσει για επαναφορά της παλαιάς σήμανσης.
Στις 28.11.2007 ο Δήμαρχος Λευκάρων, με επιστολή του προς την τότε Υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων, δήλωνε την αντίθεση του στην απόφαση του Διευθυντή και ζήτησε όπως με βάση απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκάρων, τροποποιηθεί η σήμανση στο οδικό δίκτυο στον κύριο δρόμο Λευκάρων-Βαβατσινιάς και χρησιμοποιηθεί ως κύρια είσοδος στο κέντρο του Δήμου, η οδός Ηρακλή Στρούθου (νέος δρόμος).
Στις 17.12.2007 σε απάντηση της η Υπουργός, τον ενημέρωσε ότι δόθηκαν οδηγίες στο Τμήμα όπως το ζήτημα επιλυθεί κατόπιν διαβούλευσης μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών και του Υπουργείου. Έτσι ο Διευθυντής ζήτησε από τον Δήμαρχο να υποβάλει συγκεκριμένες εισηγήσεις για τη διευθέτηση του θέματος.
Ο Δήμαρχος με επιστολή του ημερ. 8.2.2008 προς το Διευθυντή του Τμήματος Δημοσίων Έργων, τον ενημέρωσε ότι η εισήγηση και απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, είναι να τοποθετηθεί σήμανση στο σημείο του κύριου δρόμου Λευκάρων-Βαβατσινιάς, όπου αρχίζει η οικοδομική ανάπτυξη και να ενημερώνει έτσι του οδηγούς ότι βρίσκονται εντός του Δήμου. Επίσης, όπως αφαιρεθούν όλες οι άλλες πινακίδες που βρίσκονται κατά μήκος του κύριου δρόμου που αναφέρονται στα Πάνω Λεύκαρα. Περαιτέρω, εισηγήθηκε όπως στο τέρμα της οδού Ηρακλή Στρούθου, τοποθετηθεί πινακίδα που να καθοδηγεί τους οδηγούς στο κέντρο της κοινότητας. Πρότεινε επίσης επιτόπου μελέτη του θέματος.
Κατόπιν επιτόπιας επίσκεψης στις 12.6.2008 όλων των εμπλεκομένων παραγόντων και αφού ακούστηκαν και οι εισηγήσεις της αστυνομίας, το Τμήμα, με επιστολή του ημερ. 8.8.2008, ενημέρωσε το Δήμο ότι η σήμανση θα γίνει σύμφωνα με τις αποφάσεις που λήφθηκαν στην επιτόπια επίσκεψη. Όμως η άμεση εκτέλεση των εργασιών δεν ήταν εφικτή, λόγω της καλοκαιρινής περιόδου και έτσι οι σχετικές εργασίες θα εκτελούνταν αρχές Σεπτεμβρίου 2008. Όπως αναφέρεται, τόσο στην ένσταση όσο και στα πρακτικά συνάντησης του Υπουργού, ημερ. 17.10.2008, τελικά τα έργα ολοκληρώθηκαν περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 2008.
Η διευθέτηση όμως αυτή, δεν ικανοποίησε πλήρως τους παραπονούμενους καταστηματάρχες της περιοχής, μεταξύ των οποίων και τους Αιτητές και έτσι ακολούθησαν διαμαρτυρίες και ανταλλαγή επιστολών τους με τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες.
Κατόπιν περαιτέρω εισηγήσεων των επηρεαζόμενων και σε σύσκεψη που ακολούθησε στο γραφείο της Υπουργού στις 17.10.2008, δόθηκαν σχετικές οδηγίες και ακολούθησε μερική τροποποίηση της σήμανσης του δρόμου, ώστε να ικανοποιηθεί μέρος των αιτημάτων των επηρεαζομένων. Όμως αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ακολουθήσουν νέες διαμαρτυρίες, αυτή τη φορά από το Δήμο, ο οποίος παραπονείτο ότι δεν είχε ενημερωθεί προηγουμένως από την Υπουργό, σχετικά με τις νέες ρυθμίσεις.
Στο μεταξύ, οι Αιτητές στις 11.11.2008, καταχώρησαν την παρούσα προσφυγή για ακύρωση της απόφασης που τους κοινοποιήθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου. Δεν προσδιορίζουν σε ποια απόφαση αναφέρονται, ούτε και επισυνάπτουν στην αίτηση τους τη συγκεκριμένη απόφαση. Προφανώς αναφέρονται στην επιστολή ημερ. 8.8.2008.
Εν πάση περιπτώσει, μετά την καταχώρηση της προσφυγής, ακολούθησαν και άλλα διαβήματα προς επίλυση της διαφοράς. Στις 7.7.2009 οι Αιτητές, προς επίλυση των σχετικών αιτημάτων τους ζήτησαν από την Υπουργό:-
(α) Τοποθέτηση του σήματος με ένδειξη Parking στην Πινακίδα Α που να δείχνει ότι στο χώρο στάθμευσης οδηγεί και ο παλαιός δρόμος. Αφορά το σήμα που τοποθετήθηκε εκ παραδρομής και αφαιρέθηκε.
(β) Τοποθέτηση προειδοποιητικής πινακίδας πριν την στροφή που προηγείται της συμβολής του κύριου δρόμου με το δρόμο προς το πρατήριο (παλαιός δρόμος).
(γ) Τοποθέτηση πινακίδας τόξου στην αριστερή πλευρά του κύριου δρόμου παρά την πιο πάνω συμβολή με ένδειξη «Παλαιός Δρόμος Λευκάρων».
Ο Διευθυντής του Υπουργείου έκρινε ως δικαιολογημένο το αίτημα των Αιτητών και έδωσε οδηγίες στον Διευθυντή του Τμήματος Δημοσίων Έργων όπως προχωρήσει η τοποθέτηση προειδοποιητικής πινακίδας πριν τη στροφή. Παράλληλα, του ζήτησε όπως ετοιμάσει σχετικό προσχέδιο για έγκριση από την Υπουργό, καθώς επίσης τις απόψεις του για τον ισχυρισμό των Αιτητών ότι η πινακίδα τόξου στην αριστερή πλευρά του δρόμου, προϋπήρχε για πάνω από 50 χρόνια και δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα.
Έτσι ετοιμάστηκε το σχετικό προσχέδιο της προειδοποιητικής πινακίδας και στάληκε στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, όπου και εγκρίθηκε από τον Υπουργό. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τους Καθ' ων η αίτηση η επίδικη πινακίδα αναμενόταν να τοποθετηθεί εντός Οκτωβρίου του 2009.
Οι Αιτητές προβάλλουν δύο λόγους για ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης:-
(1) Παραβίαση των αρχών της χρηστής διοίκησης, καλής πίστης, αναλογικότητας, ισότητας και του δικαιώματος ακρόασης, και
(2) Μη δέουσα έρευνα και πάσχουσα αιτιολογία.
Οι Καθ'ων η αίτηση, προς απόρριψη της παρούσας προσφυγής, προβάλλουν δύο προδικαστικές ενστάσεις:-
(α) ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν είναι εκτελεστή διοικητική πράξη, και
(β) ότι οι Αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος να προσβάλουν την απόφαση αλλαγής της σήμανσης.
Η ύπαρξη προδικαστικών ενστάσεων επιβάλλει την εξέταση τους κατά προτεραιότητα.
Ο δικηγόρος των Καθ' ων η αίτηση, υποστηρίζοντας την πρώτη προδικαστική ένσταση, εισηγήθηκε ότι πρόκειται για πράξη «υλικής ενέργειας» της Διοίκησης, η οποία δεν είναι εκτελεστή, καθότι δεν επιφέρει οποιαδήποτε μεταβολή στην υφιστάμενη νομική κατάσταση των Αιτητών.
Αναφορικά με τη δεύτερη προδικαστική ένσταση για την έλλειψη εννόμου συμφέροντος, ο δικηγόρος των Καθ'ων η αίτηση, ανέφερε ότι το συμφέρον των Αιτητών δεν είναι άμεσο και προσωπικό, εφόσον δεν θίγεται κάποιο συμφέρον που τους αφορά προσωπικά.
Από την άλλη, η συνήγορος των Αιτητών ως προς την πρώτη προδικαστική ένσταση, δεν απαντά επί της ουσίας, αλλά απλώς αναφέρει ότι η νέα σήμανση του δρόμου παράγει έννομα αποτελέσματα, χωρίς να προσδιορίζει ποια είναι αυτά, ενώ η γενική αναφορά στην απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Sunoil Bunkering Ltd. (1994) 3 AAΔ 26, δεν βοηθά στο να προσδιοριστούν τα έννομα αποτελέσματα των Αιτητών στην παρούσα υπόθεση.
Όσον αφορά τη δεύτερη προδικαστική ένσταση, προβάλλει ότι αυτή παράγει έννομα αποτελέσματα, αφού από την αλλαγή της σήμανσης θα επηρεαστούν δυσμενώς τα οικονομικά συμφέροντα των Αιτητών από τη χειραγώγηση της τουριστικής κίνησης προς όφελος άλλων επιχειρηματιών. Κατά την κα Ευσταθίου, η μεταβολή της υπάρχουσας κατάστασης από την οποία οι Αιτητές αντλούσαν οικονομικό όφελος, επηρεάζει δυσμενώς τα συμφέροντα τους.
Η πρώτη προδικαστική ένσταση ευσταθεί.
Κατά την άποψή μου, με βάση τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, η προσβαλλόμενη απόφαση δεν είναι εκτελεστή διοικητική πράξη, αλλά διοικητικό μέτρο διευκόλυνσης της τροχαίας κίνησης και καθοδήγησης των επισκεπτών και οδηγών, της συγκεκριμένης περιοχής. Αυτό το μέτρο δεν παράγει οποιαδήποτε άμεσα έννομα αποτελέσματα, δηλαδή να καταργεί δικαιώματα ή να δημιουργεί υποχρεώσεις έναντι των διοικουμένων. Οπότε και δεν εμπίπτει στη δικαιοδοσία του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Πρόκειται στην ουσία για πράξεις κανονιστικού περιεχομένου, οι οποίες δεν εμπίπτουν στον αναθεωρητικό έλεγχο. Επί του θέματος, υπάρχει κάποια νομολογία. Στην υπόθεση Κοφτερός κ.α. ν. Δήμου Λευκωσίας, Υπόθ. Αρ. 536/05, ημερ. 28.11.2005, ο Χατζηχαμπής, Δ. έκρινε ότι η απόφαση για μετατροπή συγκεκριμένου δρόμου από δρόμο διπλής κατεύθυνσης σε μονόδρομο, επηρέαζε με τον ίδιο τρόπο όχι μόνο τους κατοίκους του δρόμου, αλλά τους οδηγούς γενικά ως προς την κατεύθυνση της τροχαίας κίνησης. Ως τέτοια η πράξη ήταν επαρκώς γενική και απρόσωπη και έτσι θεωρήθηκε κανονιστικής φύσης και εκτός του αναθεωρητικού ελέγχου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Στην υπόθεση εκείνη έγινε αναφορά και στη νομολογία η οποία αφορά στο κλείσιμο δρόμου ή αποκλεισμό τροχαίας κίνησης (βλ. Demetriou v. Republic (1972) 3 CLR 143, Hadjipanayi v. Municipality of Nicosia (1974) 3 CLR 366 και Hjicostas v. The Republic (1974) 3 CLR 1). Το Δικαστήριο, σχολιάζοντας τις πιο πάνω υποθέσεις, ανέφερε τα εξής:-
«Δεν βρίσκω τη νομολογία αυτή βοηθητική. Εν πρώτοις, το θέμα δεν εγείρεται ευθέως και δεν αντιμετωπίζεται ως τέτοιο, ούτε μπορεί να οικοδομηθεί υποστήριξη στη θέση των Αιτητών από οποιεσδήποτε obiter αναφορές. Κυρίως όμως, η νομολογία αυτή αφορά αποφάσεις για κλείσιμο δρόμου ή αποκλεισμό της τροχαίας κίνησης από δρόμο, που μπορούν να επηρεάζουν ειδικά τους κατοίκους ως προς την πρόσβαση στα ακίνητα τους ώστε να θεωρούνται επαρκώς ατομικές ως προς αυτούς για σκοπούς της διάκρισης μεταξύ κανονιστικής και ατομικής πράξης, κατ' αναλογία προς τις γνωστοποιήσεις που αφορούν πολεοδομικές ζώνες και ρυμοτομία. Η απόφαση για μονοδρόμηση όμως δεν επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο μόνο τους κατοίκους του δρόμου αλλά τους οδηγούς γενικά ως προς την κατεύθυνση της τροχαίας κίνησης ώστε να είναι επαρκώς γενική και απρόσωπη και να θεωρείται έτσι κανονιστικής φύσης.»
Τα αποφασισθέντα από τον Χατζηχαμπή, Δ., πιο πάνω, υιοθετήθηκαν στην υπόθεση Δήμος Λευκωσίας ν. A.V.CH. Turbo κ.α. (2008) 3 ΑΑΔ 330. Η Ολομέλεια θεώρησε ότι η απόφαση του Δήμου Λευκωσίας για τοποθέτηση πασσάλων στη συμβολή δρόμου για παρεμπόδιση της διέλευσης οχημάτων μέσω οικιστικών οδών προς τη Βιοτεχνική Ζώνη Καϊμακλίου, (η οποία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις κατοίκων της περιοχής), στο βαθμό που επηρεάζει ανεξαίρετα όλους όσους οδηγούν οχήματα στη συγκεκριμένη περιοχή, «δεν συνιστά παρά κανονιστική απόφαση, όπως κανονιστική απόφαση θα συνιστούσε και η τυχόν μονοδρόμηση των δρόμων από τα εν λόγω σημεία και εφεξής. Δεν πρόκειται, εξ' άλλου, περί κλεισίματος δρόμων ή περί αποκλεισμού της τροχαίας κίνησης από δρόμους».
Τα ίδια ισχύουν και στην παρούσα περίπτωση. Πρόκειται περί κανονιστικής πράξης με την οποία ρυθμίζεται η τροχαία κίνηση και επομένως δεν μπορεί να ελεγχθεί με βάση τον αναθεωρητικό έλεγχο δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
Ως αποτέλεσμα, η προδικαστική ένσταση, ότι η απόφαση των Καθ' ων η αίτηση να τοποθετήσουν νέες πινακίδες δεν είναι εκτελεστή πράξη, γίνεται δεχτή.
Ενόψει της επιτυχίας της πρώτης προδικαστικής ένστασης, θεωρώ αχρείαστο να εξετάσω και τη δεύτερη προδικαστική ένσταση που αφορά στο έννομο συμφέρον.
Η προσφυγή κρίνεται μη παραδεχτή και απορρίπτεται, με €1300 έξοδα υπέρ των Καθ'ων η αίτηση.
(Υπ.) Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.
/ΕΠσ