ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

 

Υπόθεση αρ. 1422/2007

 

7 Αυγούστου 2009

 

[Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ/ΣΤΗΣ]

 

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 23, 28 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

 

ΦΑΝΗ ΚΑΤΣΕΛΛΗ

Αιτήτρια

 

-         ΚΑΙ -

 

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ/Η

1.    ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ/Η

                       2.  ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Καθ΄ ων η αίτηση

 

..........

 

Α.Σ. Αγγελίδης, για την αιτήτρια

Α. Μαππουρίδης, Ανώτερος Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ΄ ων η αίτηση

 

..........

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

 

Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ:  Η αιτήτρια με την παρούσα προσφυγή, ζητά από το Δικαστήριο την πιο κάτω θεραπεία, που παραθέτω αυτούσια:

 

«Δήλωση του Δικαστηρίου με την οποία να κηρύσσεται άκυρη και χωρίς νομικό αποτέλεσμα η ΑΔΠ 866 που δημοσιεύτηκε στις 27/7/07 στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, αναφορικά με την εκ νέου και αντισυνταγματική, επίταξη ακίνητης ιδιοκτησίας της αιτήτριας αρ. τεμαχίου 511, 255 Φ/Σχ. 21/460 501, Τμήμα 30 Λευκωσία.»

 

ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια του τεμαχίου με αρ. 255, ενός εκ των τεμαχίων που περιλαμβάνονται στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης με αρ. 611 και ημερ. 27/4/90 το οποίο τελεί υπό καθεστώς απαλλοτρίωσης και μέσω του δικηγόρου της έχει ζητήσει στο παρελθόν, μεταξύ άλλων, την επιστροφή του.

 

Στις 27/4/90 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας η Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης με αρ. 611, με την οποία γνωστοποιήθηκε ότι, έκταση ακίνητης ιδιοκτησίας στην ενορία Άγιος Ανδρέας στη Λευκωσία «είναι αναγκαία για τον ακόλουθο σκοπό δημόσιας ωφέλειας, δηλ. για τη στέγαση Κυβερνητικών Υπηρεσιών και η απαλλοτρίωσή της επιβάλλεται για τον πιο κάτω λόγο δηλ. για την ανέγερση νέων Κυβερνητικών Επαρχιακών Γραφείων Λευκωσίας».

 

Στις 15/2/91 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης με αρ. 213 με το οποίο το Υπουργικό Συμβούλιο διέταξε την απαλλοτρίωση της ακίνητης ιδιοκτησίας που περιέχετο στο σχετικό Πίνακα της Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης, εξαιρώντας 5 τεμάχια από το σύνολο των 15 τεμαχίων που περιλαμβάνοντο στον Πίνακα της Γνωστοποίησης.  Η απαλλοτριούσα αρχή ήταν το Υπουργείο Οικονομικών.  Οι τότε σχεδιασμοί προέβλεπαν την ανέγερση γραφείων του Επαρχιακού Κτηματολογίου Λευκωσίας και του Επαρχιακού Γεωργικού Γραφείου Λευκωσίας (Α΄φάση του έργου) οι οποίοι όμως δεν υλοποιήθηκαν, λόγω άρνησης της Βουλής των Αντιπροσώπων να ψηφίσει το σχετικό κονδύλι.

 

Στη συνέχεια μετά από σχετικές ενέργειες του Υπουργείου Εσωτερικών (υποβολή πρότασης στο Υπουργικό Συμβούλιο), το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι, «νοουμένου ότι δεν υπάρχει νομικό κώλυμα από την αρχική απαλλοτρίωση των τεμαχίων που αναφέρονται στην παράγραφο 3 της Πρότασης, να εγκρίνει καταρχήν την αξιοποίησή τους για την ανέγερση των κεντρικών γραφείων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως».  Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, με επιστολή του ημερ. 13/10/03 ζήτησε τη δημοσίευση Διατάγματος Επίταξης για το τεμάχιο με αρ. 255, (δηλαδή το επίδικο) για τους λόγους που αναφέρει στην εν λόγω επιστολή.  Επειδή το τεμ. Αρ. 255 είχε επιταχθεί στο παρελθόν από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για την προσωρινή στέγαση του Μουσείου Αγώνος, το Υπουργείο Οικονομικών με επιστολή του προς το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ημερ. 17/3/04 έθεσε το θέμα της προηγούμενης επίταξης, ζητώντας νομική συμβουλή αναφορικά με το κατά πόσον είναι δυνατή η έκδοση διατάγματος επίταξης για το τεμάχιο με αρ. 255 με σκοπό την ανέγερση των νέων Κεντρικών Γραφείων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.

 

Όσον αφορά στο θέμα της προηγούμενης επίταξης του τεμ. Αρ. 255 από το Υπουργειο Παιδείας και Πολιτισμού, σημειώνεται ότι , μετά από σχετική συμβουλή του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας που περιέχεται στην επιστολή του ημερ. 3/8/95 το εν λόγω τεμάχιο είχε επιταχθεί το Σεπτέμβριο του 1995 από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού με Διάταγμα Επίταξης με αρ. 1212 και ημερ. 15/9/95 για περίοδο δώδεκα μηνών με σκοπό την προσωρινή στέγαση του Μουσείου Αγώνος.  Στη συνέχεια η ισχύς του Διατάγματος Επίταξης παρατάθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για ακόμη δύο χρόνια και έληξε στις 14/9/98.  Επιπρόσθετα αναφέρεται ότι επειδή το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού εξακολουθούσε να κατακρατεί την ακίνητη ιδιοκτησία και μετά τη λήξη των τριών ετών και κατόπιν διαμαρτυρίας της αιτήτριας μέσω του δικηγόρου της, ο Γενικός Εισαγγελέας με επιστολές του ημρ. 17/6/99 και 13/8/01 είχε δώσει οδηγίες για την άμεση επιστροφή της στους ιδιοκτήτες.

 

Ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας με επιστολή του ημερ. 5/4/04 ανέφερε ότι, αφού ο σκοπός της επίταξης διαφέρει, δεν υπάρχει νομικό κώλυμα για δημοσίευση νέας επίταξης.

 

Η έκδοση του Διατάγματος Επίταξης, αποφασίστηκε σε σύσκεψη της εξ Υπουργών Επιτροπής (Υπουργοί Οικονομικών και Εσωτερικών), που πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών στις 26/1/06.  Ενόψει της απόφασης αυτής, το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στην έκδοση του Διατάγματος Επίταξης το οποίο δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας με αρ. 4176 και ημερ. 27/7/07 με αριθμό Γνωστοποίησης 866.

 

Ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως με επιστολή του ημερ. 24/10/07 ζήτησε εξουσιοδότηση να προβεί στην άμεση ανάληψη κατοχής της ακίνητης ιδιοκτησίας ώστε να καταστεί δυνατή η ανάληψη των απαιτουμένων εργασιών.

 

Η σχετική εξουσιοδότηση παραχωρήθηκε στο Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, με την επιστολή ημερ. 26/10/07.  Η αιτήτρια δεν αποδέχτηκε το ποσό της αποζημίωσης για την απαλλοτρίωση και δεν προσέφυγε στο δικαστήριο για τον καθορισμό της.  Η Δημοκρατία καταχώρησε την Παραπομπή υπ' αρ. 21/04 η οποία επιστράφηκε ανεπίδοτη.  Γιαυτό η ιδιοκτησία δεν έχει εγγραφεί στο όνομα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η αιτήτρια καταχώρησε την παρούσα προσφυγή στις 5/10/07.

 

ΝΟΜΙΚΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ

Ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας στις γραπτές του αγορεύσεις (αρχική και απαντητική), πρόβαλε τους εξής λόγους ακυρώσεως:

(α)  παράβαση του Άρθρου 23.5 του Συντάγματος, του άρθρου 15 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου του 1962 (Ν. 15/62).

(β) παράνομη η επίταξη πέραν των ετών που επιτρέπει το Σύνταγμα στο Άρθρο 23.8.

 

Ο ευπαίδευτος δικηγόρος των καθ΄ ων η αίτηση υποστηρίζει την ορθότητα και νομιμότητα της προσβαλλόμενης απόφασης και ζητά την απόρριψη της προσφυγής.

 

ΕΞΕΤΑΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ

 

   Εξέτασα τους αντίστοιχους ισχυρισμούς και για τους λόγους που εξηγώ στη συνέχεια καταλήγω ότι η προσφυγή θα πρέπει να έχει επιτυχή κατάληξη. 

 

(α)  Στην έκταση που το παράπονο της αιτήτριας, όπως προκύπτει από την αγόρευση του ευπαιδεύτου συνηγόρου της, αφορά την άρνηση των καθ΄ ων η αίτηση να της επιστρέψουν το ακίνητο εφόσον δεν έχει καταστεί εφικτός ο σκοπός για τον οποίο απαλλοτριώθηκε μέσα στην περίοδο που προβλέπει το Άρθρο 23.5 του Συντάγματος και το άρθρο 15 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962 (Ν. 15/62 ως έχει τροποποιηθεί), δεν βοηθά άμεσα την υπόθεση της αφού η προσφυγή δεν στρέφεται κατά της άρνησης των καθ΄ ων να επιστρέψουν το ακίνητο.  Η προσφυγή περιορίζεται στο ότι το Διάταγμα Επίταξης είναι παράνομο. Ενόψει της απόφασης της Πλήρους Ολομέλειας στην υπόθεση Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέϊτς Λτδ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 166 η υποχρέωση των καθ΄ ων για επιστροφή ακινήτου είναι συνεχής και μπορεί η αιτήτρια να ζητήσει ξανά την επιστροφή του και σε περίπτωση αρνητικής απάντησης να προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο και θα αποφασίσει ανάλογα.  Όμως τα όσα λέχθηκαν στην προαναφερθείσα υπόθεση καθώς και στην υπόθεση Συμεωνίδη ν. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 641/99, ημερ. 15/9/00  που επικαλείται ο συνήγορος της αιτήτριας, βοηθούν έμμεσα την υπόθεση της με την έννοια ότι τα όσα αποφασίσθηκαν σχετικά με το Άρθρο 23.5 του Συντάγματος αναφορικά με την υποχρέωση επιστροφής απαλλοτριωθέντος κτήματος, μπορεί να τύχουν ανάλογης εφαρμογής για την ερμηνεία του Άρθρου 23.8 του Συντάγματος.

 

(β) Το Άρθρο 23.8 του Συντάγματος διαλαμβάνει τα ακόλουθα:

     «8.  Οιαδήποτε κινητή ή ακίνητος ιδιοκτησία δύναται να επιταχθή υπό της Δημοκρατίας, ή υπό Κοινοτικής Συνελεύσεως υπέρ εκπαιδευτικών, θρησκευτικών, φιλανθρωπικών ή αθλητικών σωματείων, οργανώσεων ή ιδρυμάτων υποκειμένων εις την αρμοδιότητα αυτής και εφ΄ όσον ο ιδιοκτήτης και το δικαιούμενον κατοχής της ιδιοκτησίας άτομον ανήκουσιν εις την αντίστοιχον κοινότητα και δη μόνον:

 

(α)  προς εξυπηρέτησιν σκοπού δημοσίας ωφελείας ειδικώς καθορισθησομένου διά γενικού νόμου περί επιτάξεων, όστις θέλει θεσπισθή εντός έτους από της ημερομηνίας ενάρξεως της ισχύος του Συντάγματος,

(β)  του  τοιούτου σκοπού εξειδικευομένου δι΄ ητιολογημένης αποφάσεως της επιβαλλούσης την επίταξιν αρχής εκδιδομένης κατά τας διατάξεις του νόμου τούτου και περιλαμβανούσης σαφώς τους λόγους της τοιαύτης επιτάξεως,

(γ)      διά περίοδον μη υπερβαίνουσαν την τριετίαν και

(δ)      επί καταβολή τοις μετρητοίς το ταχύτερον δικαίας και ευλόγου αποζημιώσεως καθοριζομένης εν περιπτώσει διαφωνάις υπό πολιτικού δικαστηρίου.»

 

Αποτέλεσμα της πιο πάνω Συνταγματικής πρόνοιας ήταν η θέσπιση του περί Επιτάξεως Ιδιοκτησίας Νόμου του 1962 (Ν. 21/62 ως έχει τροποποιηθεί).

 

Η πλευρά των καθ΄ ων η αίτηση στη σύντομη αγόρευση της, φαίνεται να αναγνωρίζει το παράνομο μιας επίταξης που υπερβαίνει τα τρία έτη.  Όμως, με αναφορά σε σχετική γνωμάτευση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα υποστηρίζει ότι επειδή ο σκοπός της νέας επίταξης διαφέρει (ο πρώτος ήταν για το Υπουργείο Παιδείας και ο δεύτερος για το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως), τότε δεν υπάρχει νομικό πρόβλημα για νέα επίταξη έστω και αν υπερβαίνει τα τρία έτη.  Μελέτησα την εν λόγω γνωμάτευση (Παράρτημα Θ στην ένσταση) η ουσία της οποίας έχει ως εξής:  «Ο περιορισμός του άρθρου 23 παράγραφος 4 του Συντάγματος αφορά απαγόρευση επίταξης για περισσότερα από τρία χρόνια για τον ίδιο σκοπό.  Αφού ο σκοπός της επίταξης διαφέρει δεν υπάρχει νομικό κώλυμα για δημοσίευση νέας επίταξης.»

 

Στην πιο πάνω γνωμάτευση δεν γίνεται αναφορά σε οποιαδήποτε αυθεντία που να υποστηρίζει την πιο πάνω ερμηνεία.  Εφαρμόζοντας τη γραμματική ερμηνεία του προαναφερθέντος Άρθρου του Συντάγματος αλλά και του άρθρου 4(3) του περί Επιτάξεως Νόμου του 1962 (Ν. 21/62 ως έχει τροποποιηθεί), καταλήγω ότι η αλλαγή του σκοπού της επίταξης δεν μπορεί να παρακάμψει τη σαφή συνταγματική πρόνοια ότι η επίταξη είναι μόνο για τρία έτη.  Διαφορετικά η Δημοκρατία θα μπορούσε να επιτάσσει επ΄ αόριστο μια ιδιοκτησία αν κάθε τρία έτη το έπραττε για διαφορετικό σκοπό, έστω και αν όλοι οι σκοποί ήταν δημόσιας ωφέλειας.  Η προσθήκη στην συνταγματική πρόνοια «διά περίοδο μη υπερβαίνουσαν την τριετίαν» της φράσης «για τον ίδιο σκοπόν» που εισηγούνται οι καθ΄ ων η αίτηση, δεν δικαιολογείται. Ότι δεν μπορεί να υπάρχει ανανέωση της επίταξης όταν αυτή υπερβαίνει τα τρία χρόνια που προβλέπει το Άρθρο 23.8(γ) του Συντάγματος προκύπτει έμμεσα και από την υπόθεση Koumis Yianni HjiMichael and Others v. Republic (1973) 3 C.L.R. 176 σελ. 182,

 

Ενόψει των πιο πάνω η προσφυγή επιτυγχάνει με €1.200 έξοδα υπέρ της αιτήτριας και εναντίον των καθ΄ ων η αίτηση.

 

Η προσβαλλόμενη πράξη ακυρώνεται σύμφωνα με το Άρθρο 146.4(β) του Συντάγματος.

 

 

 

 

 

                                                      Μ. Φωτίου,

                                                              Δ.

 

 

---

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο