|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2007) 4 ΑΑΔ 229
23 Απριλίου, 2007
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚA ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 6, 28, 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤAΓΜΑΤΟΣ
SIGMA RADIO T.V. LTD,
Αιτητές,
v.
ΑΡΧΗΣ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ' ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 969/2006)
Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου ― Διαφημίσεις ― Η απαγόρευση διαφημίσεων που σχετίζονται με την πρόβλεψη της τύχης ― Κατά πόσο η συμπερίληψη της απαγόρευσης στο Κώδικα Διαφημίσεων (που είναι Παράρτημα στην Κ.Δ.Π. 10/2000), εκφεύγει της εξουσιοδότησης του περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Νόμου του 1998 (Ν.7(Ι)/98) ― Άρθρο 51 ― Ερμηνεία, υπό το φως της συνολικής νομοθετικής ρύθμισης, αλλά και του Συντάγματος.
Οι αιτητές επεδίωξαν την ακύρωση της καταδίκης τους, (και της αντίστοιχης επιβολής διοικητικής ποινής), σε σχέση με παράβαση του Κώδικα Διαφημίσεων.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
Είναι γεγονός ότι το άρθρο 33 του Ν.7(Ι)/98 περιέχει ρητή απαγόρευση δύο μορφών διαφήμισης και τηλεμπορίας, δηλαδή τσιγάρων και άλλων προϊόντων καπνού - άρθρο 33(4) - και φαρμάκων και θεραπευτικών αγωγών, που διατίθενται μόνο με ιατρική συμβουλή, όπως και φαρμάκων για τα οποία απαιτείται άδεια εμπορίας - άρθρο 34(5). Οι απαγορεύσεις αυτές όμως δεν μπορούν να ερμηνευθούν ως εξαντλητικές των περιπτώσεων που μπορεί να ρυθμισθούν με τους προβλεπόμενους κανονισμούς και δη τον ρητά κατονομαζόμενο κώδικα. Ως προς το περιεχόμενο του οποίου, τόσο η αναφορά στο άρθρο 51(1) «για την καλύτερη εφαρμογή του παρόντος Νόμου», όσο και η αναφορά στο άρθρο 51(2)(10) «οποιοδήποτε άλλο θέμα το οποίο χρήζει ή είναι δεκτικό καθορισμού», φαίνονται να παρέχουν ευρεία εξουσιοδότηση που να καλύπτει και την απαγόρευση της παραγράφου Δ.2(θ). Εξ άλλου, και η ίδια η αναφορά στο άρθρο 33(3)(9) ότι η διαφήμιση και η τηλεμπορία δεν πρέπει να απάδουν προς το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, είναι αρκούντως ευρεία για να μπορεί να καλύπτει απαγορεύσεις της μορφής που εξετάζεται. Θα μπορούσε ίσως ακόμα να λεχθεί ότι, καθ' όσον η διαφήμιση απευθύνετο σε όλους, η παράγραφος Δ.2(θ) μπορούσε να έχει έρεισμα και το άρθρο 33(7) που επιβάλλει όπως η διαφήμιση δεν παρακινεί ανηλίκους στην αγορά προϊόντος ή υπηρεσίας, «εκμεταλλευόμενη την απειρία και την ευπιστία τους». Δεν είναι όμως μόνο τούτα. Το να αναλαμβάνει κάποιος να μαντεύσει την τύχη, είναι ποινικό αδίκημα. Εκ προοιμίου η απαγόρευση διαφήμισης που να προωθεί τη διάπραξη ποινικού αδικήματος δεν θα ήταν ultra vires νόμου, εδραζόμενου, όπως κάθε νόμος, στη νομιμότητα.
Ούτε είναι καθόλου θέμα που να αντανακλά στο συνταγματικό δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Εδώ δεν απασχολεί η ελευθερία της έκφρασης, παρά μόνο η διαφήμιση και η τηλεμπορία, όπως ορίζονται στο άρθρο 2, ως προώθηση καθαρά εμπορικών συμφερόντων. Δεν τεκμηριώνεται λοιπόν η εισήγηση ότι η παράγραφος Δ.2(δ) είναι ultra vires.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
ΑΝΤΕΝΝΑ Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2002) 4 Α.Α.Δ. 861.
Προσφυγή.
Χ. Πατσαλίδης, για τους Αιτητές.
Α. Ευαγγέλου, για την Καθ' ης η αίτηση.
Cur. adv. vult.
XATZHXAMΠHΣ, Δ.: Η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (ΑΡΚ) προέβη σε αυτεπάγγελτη διερεύνηση παραβάσεων από τον τηλεοπτικό σταθμό SIGMA σε σχέση με τη μετάδοση τηλεμπορικού μηνύματος για πρόβλεψη τύχης. Τούτο σε συνάρτηση με τις παραγράφους Β1 και Δ.2 του Κώδικα Διαφημίσεων, Τηλεμπορικών Μηνυμάτων και Προγραμμάτων Χορηγίας στο Παράρτημα ΙΧ των περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Κανονισμών του 2000 (ΚΔΠ 10/2000), οι οποίες προνοούν:
«Β.1. Όλες οι διαφημίσεις και τα τηλεμπορικά μηνύματα από αδειούχους σταθμούς πρέπει να είναι νόμιμα, τίμια, αληθή, καλαίσθητα και να μην περιέχουν υπερβολικούς ή ανυπόστατους ισχυρισμούς.
Δ.2. Απαράδεκτα προς διαφήμιση προϊόντα ή υπηρεσίες.
Δεν επιτρέπεται να διαφημίζονται τα ακόλουθα προϊόντα ή υπηρεσίες:
..........................
(θ) Πρόβλεψη τύχης και τα όμοια.»
Το εν λόγω τηλεμπορικό μήνυμα, με χρέωση επικοινωνίας 115 σ/λ, είχε ως εξής:
«Έχεις προβλήματα με το γάμο σου; Τα οικονομικά σου; Την καριέρα σου; Μίλησε ζωντανά με έγκυρους αστρολόγους και μελλοντολόγους απευθείας από την Ελλάδα 24 ώρες το 24ώρο.
Βγες από την ανασφάλεια.
Βγες από το αδιέξοδο.
Τηλεφώνησε τώρα στο 900-20-110.
Ένα τηλεφώνημα μπορεί να αλλάξει την ζωή σου.»
Στη βάση σχετικής έκθεσης των λειτουργών της η ΑΡΚ αποφάσισε την προώθηση των εν λόγω υποθέσεων καθώς και άλλων που αφορούσαν άλλους σταθμούς, και ενημέρωσε σχετικά τον SIGMA καλώντας τον να υποβάλει εξηγήσεις ή παραστάσεις. Ο SIGMA απέστειλε γραπτώς τις θέσεις του που είχαν ως εξής:
«Ως προς την 1η κατηγορία που αντιμετωπίζουν οι πελάτες μου παρακαλώ σημειώστε τα πιο κάτω:-
Είναι ισχυρισμός των πελατών μου, ότι η εν λόγω διαφήμιση δεν περιέχει υπερβολικούς ισχυρισμούς. Το εν λόγω τηλεμπορικό μήνυμα αναφέρει ότι «Ένα τηλεφώνημα μπορεί ν' αλλάξει τη ζωή σου». Η λέξη που προσδίδει διαφορετικό νόημα στην πιο πάνω η πρόταση είναι λέξη μπορεί. Δηλαδή το εν λόγω μήνυμα δεν υπόσχεται ούτε διαβεβαιώνει τον τηλεθεατή που θα επικοινωνήσει τηλεφωνικώς με αστρολόγους ή μελλοντολόγους ότι η τηλεφωνική συνομιλία που θα έχει θ' αλλάξει τη ζωή του.
Επίσης όταν αναφέρεται στο εν λόγω μήνυμα ότι η ζωή του ατόμου που θα επικοινωνήσει με αστρολόγους ή μελλοντολόγους θ' αλλάξει, αυτό πρέπει να ερμηνευθεί σε συνδυασμό με τους δύο προηγούμενους ισχυρισμούς που αναφέρονται στη διαφήμιση δηλαδή ότι το εν λόγω μήνυμα μπορεί να βοηθήσει στο να βγει κάποιος από την ανασφάλεια που διακατέχεται και/ή από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί ν' αλλάξει η ζωή κάποιου που θα επικοινωνήσει με τους εν λόγω αστρολόγους ή μελλοντολόγους.
Ως προς την 2η κατηγορία που αντιμετωπίζουν οι πελάτες μου παρακαλώ σημειώστε τα πιο κάτω:-
Είναι ισχυρισμός των πελατών μας ότι, το εν λόγω τηλεμπορικό μήνυμα δεν αναφέρεται σε τηλεφωνική υπηρεσία πρόβλεψης τύχης. Οι υπηρεσίες που προσφέρονται από τους εν λόγω αστρολόγους και/ή μελλοντολόγους είναι συμβουλευτικής φύσης και οι εν λόγω αστρολόγοι και/ή μελλοντολόγοι δεν παρέχουν συμβουλές οι οποίες βασίζονται και/ή στηρίζονται στην τύχη.
Οι συμβουλές παρέχονται από άτομα με χαρισματικές ικανότητες οι οποίοι βοηθούνται και/ή καθοδηγούνται από την μελέτη των αστέρων.
Στο λεξικό της «Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του Γ. Μπαμπινιώτη ο όρος αστρολογία ερμηνεύεται ως «η εμπορική μελέτη των κινήσεων των πλανητών, των αστέρων, της σελήνης με σκοπό την αποκάλυψη στοιχείων για τη ζωή και το χαρακτήρα των ανθρώπων και την πρόβλεψη του μέλλοντος.
Από το πιο πάνω απόσπασμα συνάγεται ότι οι αστρολόγοι και/ή μελλοντολόγοι συμβουλεύουν βασιζόμενοι στην μελέτη των κινήσεων των πλανητών, των αστέρων και της σελήνης και όχι στην τύχη.»
Η ΑΡΚ έκρινε ότι στοιχειοθετούντο οι παραβάσεις και κάλεσε το SIGMA να υποβάλει τις απόψεις του πριν από την επιβολή κυρώσεων. Αυτές διατυπώθησαν σε επιστολή ως ακολούθως:
«Ενεργώντας εκ μέρους των πελατών μας SIGMA RADIO TV LTD, παρακαλώ όπως λάβετε υπόψη, ότι η εν λόγω διαφήμιση προβλήθηκε μόνο μια φορά από το σταθμό. Οι πελάτες μας, μετά την προβολή της εν λόγω διαφήμισης και αφού διαπίστωσαν ότι το περιεχόμενο της εν λόγω διαφήμισης αντίκειται στους Περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Κανονισμών του 2000 διέκοψαν αμέσως την προβολή της και έκτοτε δεν έχει ξανά προβληθεί η ίδια διαφήμιση.
Ο Σταθμός απολογείται για τη διάπραξη των εν λόγω αδικημάτων, και υπόσχεται ότι από τούδε και στο εξής θα συμμορφώνεται με τη σχετική νομοθεσία.»
Η ΑΡΚ επέβαλε πρόστιμο £500 για κάθε μια από τις δύο παραβάσεις.
Ο SIGMA τώρα (η Αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια του) προσβάλλει με την προσφυγή του τη νομιμότητα της απόφασης της ΑΡΚ στη βάση ότι η παράγραφος Δ.2(θ) είναι ultra vires του εξουσιοδοτικού περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Νόμου του 1998 (Ν. 7(Ι)/1998) και δη του Άρθρου 51(Ι) το οποίο προνοεί:
«51.-(1) Για την καλύτερη εφαρμογή του παρόντος Νόμου η Αρχή εκδίδει, με την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου, Κανονισμούς.»
Η εισήγηση του SIGMA γίνεται σε συνάρτηση με το Άρθρο 33 το οποίο αφορά τις διαφημίσεις και την τηλεμπορία. Καθ' όσον, λέγεται, το Άρθρο 33 αναφέρεται ρητά στα προϊόντα και υπηρεσίες των οποίων απαγορεύεται η διαφήμιση, όπως και στους κανόνες και περιορισμούς που διέπουν τα των διαφημίσεων, και δεν απαγορεύει τη διαφήμιση υπηρεσιών πρόβλεψης τύχης ούτε περιλαμβάνει κανόνες και περιορισμούς ως προς αυτή, η απαγόρευση τέτοιας διαφήμισης που γίνεται από την παράγραφο Δ.2(θ) είναι εκτός του πλαισίου του νόμου. Ιδιαίτερα, μάλιστα, λέγεται περαιτέρω, εφ' όσον πρόκειται για περιορισμό του συνταγματικού δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης, η εξουσιοδότηση του νόμου για περιορισμό του πρέπει να ερμηνεύεται αυστηρά προς όφελος του δικαιώματος. Παραπομπή γίνεται και στην απόφαση του αδελφού μου Νικολαΐδη, Δ., στην υπόθεση ΑΝΤΕΝΝΑ Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2002) 4 Α.Α.Δ. 861.
Η ΑΡΚ εισηγείται ότι η παράγραφος Δ.2(θ) είναι intra vires. Κάνει σχετικά αναφορά στην ευρύτητα του εξουσιοδοτικού Άρθρου 51(1)(2) το οποίο προνοεί:
«51.-(1) Για την καλύτερη εφαρμογή του παρόντος Νόμου η Αρχή εκδίδει, με την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου, Κανονισμούς.
(2) Χωρίς να επηρεάζεται η γενικότητα του εδαφίου (1) οι Κανονισμοί μπορούν να ρυθμίζουν τα πιο κάτω θέματα:
.........................
(ζ) Κώδικα που να διέπει με λεπτομέρεια τα των διαφημίσεων, ο οποίος ετοιμάζεται από την Αρχή έπειτα από διαβουλεύσεις με το Σύνδεσμο Διαφημιστών.
......................
(ιθ) Οποιοδήποτε άλλο θέμα το οποίο χρήζει ή είναι δεκτικό καθορισμού.»
Κάνει περαιτέρω συγκεκριμένη αναφορά στο Άρθρο 33(3)(α) το οποίο προνοεί ότι:
«(3) Η διαφήμιση και η τηλεμπορία δεν πρέπει-
(α) Να απάδουν προς το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.»
Παραπέμπει επίσης στο Άρθρο 304 του Ποινικού Κώδικα το οποίο καθιστά αδίκημα, μεταξύ άλλων, αν κάποιος αναλαμβάνει «να μαντεύσει την τύχη». Η έλλειψη ρητής απαγόρευσης στο νόμο, καταλήγει η ΑΡΚ, δεν αποκλείει τη ρύθμιση του θέματος μέσω του κώδικα, τοσούτο μάλλον αφού η απαγόρευση του Κώδικα γίνεται ως προς ενέργεια που συνιστά ποινικό αδίκημα.
Δεν διαπιστώνω έρεισμα στις εισηγήσεις του SIGMA. Είναι γεγονός ότι το Άρθρο 33 περιέχει ρητή απαγόρευση δύο μορφών διαφήμισης και τηλεμπορίας, δηλαδή τσιγάρων και άλλων προϊόντων καπνού - Άρθρο 33(4) - και φαρμάκων και θεραπευτικών αγωγών που διατίθενται μόνο με ιατρική συμβουλή όπως και φαρμάκων για τα οποία απαιτείται άδεια εμπορίας - Άρθρο 34(5). Οι απαγορεύσεις αυτές όμως δεν μπορούν να ερμηνευθούν ως εξαντλητικές των περιπτώσεων που μπορεί να ρυθμισθούν με τους προβλεπόμενους κανονισμούς και δη τον ρητά κατονομαζόμενο κώδικα. Ως προς το περιεχόμενο του οποίου, τόσο η αναφορά στο Άρθρο 51(1) «για την καλύτερη εφαρμογή του παρόντος Νόμου», όσο και η αναφορά στο Άρθρο 51(2)(10) «οποιοδήποτε άλλο θέμα το οποίο χρήζει ή είναι δεκτικό καθορισμού», φαίνονται να παρέχουν ευρεία εξουσιοδότηση που να καλύπτει και την απαγόρευση της παραγράφου Δ.2(θ). Εξ άλλου, και η ίδια η αναφορά στο Άρθρο 33(3)(9) ότι η διαφήμιση και η τηλεμπορία δεν πρέπει να απάδουν προς το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, είναι αρκούντως ευρεία για να μπορεί να καλύπτει απαγορεύσεις της μορφής που εξετάζεται. Θα μπορούσε ίσως ακόμα να λεχθεί ότι, καθ' όσον η διαφήμιση απευθύνετο σε όλους, η παράγραφος Δ.2(θ) μπορούσε να έχει έρεισμα και το Άρθρο 33(7) που επιβάλλει όπως η διαφήμισης δεν παρακινεί ανηλίκους στην αγορά προϊόντος ή υπηρεσίας «εκμεταλλευόμενη την απειρία και την ευπιστία τους». Δεν είναι όμως μόνο τούτα. Όπως παρατηρείται από την ΑΡΚ, το να αναλαμβάνει κάποιος να μαντεύσει την τύχη είναι ποινικό αδίκημα. Εκ προοιμίου η απαγόρευση διαφήμισης που να προωθεί τη διάπραξη ποινικού αδικήματος δεν θα ήταν ultra vires νόμου, εδραζόμενου, όπως κάθε νόμος, στη νομιμότητα.
Ούτε είναι καθόλου θέμα που να αντανακλά στο συνταγματικό δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Εδώ δεν απασχολεί η ελευθερία της έκφρασης παρά μόνο η διαφήμιση και η τηλεμπορία όπως ορίζονται στο Άρθρο 2 ως προώθηση καθαρά εμπορικών συμφερόντων. Τούτο και διακρίνει την υπόθεση από την προαναφερθείσα υπόθεση ΑΝΤΕΝΝΑ Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, η απόφαση στην οποία εβασίσθη θεμελιακά στο ότι η πολιτική διαφήμιση, που όντως αφορά στην ελευθερία της έκφρασης, δεν εμπίπτει καθόλου στα πλαίσια των όρων «διαφήμιση» και «τηλεμπορία» όπως ορίζονται στο Άρθρο 2 σε συνάρτηση με το εμπορικό στοιχείο.
Δεν τεκμηριώνεται λοιπόν η εισήγηση ότι η παράγραφος Δ.2(δ) είναι ultra vires. Να παρατηρήσω περαιτέρω ότι μόνο ως προς την καταδίκη δυνάμει της παραγράφου Δ.2(θ) έγινε η σχετική εισήγηση και ουδεμία αμφισβήτηση υπάρχει της νομιμότητας της καταδίκης δυνάμει της παραγράφου Β.1. Επίσης, η εισήγηση ως προς την παράγραφο Δ.2(θ) αφορούσε μόνο το ultra vires και ουδόλως την ουσία της καταδίκης.
Συναφώς μπορεί να υποδειχθεί περαιτέρω ότι, κατά τη διαδικασία ενώπιον της ΑΡΚ, ο SIGMA ουδόλως ήγειρε θέμα ultra vires και περιορίσθηκε στην αμφισβήτηση της ενοχής του επί της ουσίας, γραμμή που δεν προωθήθηκε, όπως υπέδειξα, στην προσφυγή. Παραμένει το ερώτημα κατά πόσο, δοθείσας της μη προηγούμενης αμφισβήτησης της νομιμότητας της παραγράφου Δ.2(θ) εφ' όσον δεν ηγέρθη ενώπιον της ΑΡΚ θέμα ultra vires, θα εδικαιούτο τώρα στην προσφυγή του ο SIGMA να πράξει τούτο. Πολύ αμφίβολο είναι ακόμα αν η εισήγηση για ultra vires καλύπτεται από τα νομικά σημεία της προσφυγής. Εν όψει όμως της ανωτέρω κατάληξής μου, δεν χρειάζεται να απασχολήσει περαιτέρω το θέμα.
Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται. Η Αιτήτρια θα καταβάλει £400 έξοδα στην ΑΡΚ.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.