|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(Υπόθεση Αρ. 655 /2004)
18 Απριλίου, 2006
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΡΣΑΛΙΔΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ,
3. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Μ. Καλλιγέρου, για τον Αιτητή.
Θ. Πιπερή, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Ο αιτητής, ιδιοκτήτης του ακινήτου Φ/Σχ.ΧΧΙ/1012V05, Τμήμα 3, Τεμάχιο 123, Ενορία Χρυσελεούσας στο Στρόβολο, ζητά την ακύρωση του διατάγματος απαλλοτρίωσης μέρους του εν λόγω ακινήτου, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 16.4.04. Ο σκοπός της απαλλοτρίωσης αναφέρεται στη γνωστοποίηση. Η ακίνητη ιδιοκτησία που περιγράφεται στο σχετικό Πίνακα είναι αναγκαία «για τη δημιουργία, βελτίωση και ανάπτυξη των συγκοινωνιών στη Δημοκρατία και η απαλλοτρίωση της επιβάλλεται για τους πιο κάτω λόγους, δηλαδή για τη βελτίωση της οδού Αθηνών στο Στρόβολο από τη συμβολή της με τη Λεωφόρο Στροβόλου μέχρι τη συμβολή της με την οδό Ηρακλέους». Το τεμάχιο του αιτητή είναι γωνιακό και εφάπτεται βόρεια της λεωφόρου Αθηνών και στην ανατολική του πλευρά της στενής παρόδου που τέμνει κάθετα τη λεωφόρο (στο εξής «η πάροδος»).
Ο αιτητής προβάλλει λόγους ακύρωσης οι οποίοι έχουν ως κοινή συνισταμένη ότι η απαλλοτρίωση έγινε καταχρηστικά για να εξυπηρετηθεί η μελλοντική διαπλάτυνση της παρόδου, σκοπός που δεν περιλαμβανόταν στους σκοπούς της απαλλοτρίωσης. Οι καθ' ων η αίτηση αντιτάσσουν ότι η κατάληξη της Διοίκησης να μεταχειριστεί την πάροδο στην οποία βρισκόταν το τεμάχιο του αιτητή ως δρόμο, όχι όμως διπλής κατευθύνσεως όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός, αλλά ως μονόδρομο, δεν εκτρέπεται του αρχικού σκοπού της απαλλοτρίωσης που ήταν η βελτίωση της οδού Αθηνών. Εξακολουθεί να εξυπηρετείται ο αρχικός σχεδιασμός της συμβολής της παρόδου με την οδό Αθηνών που επιβάλλει και επιτρέπει την κατασκευή έργων εξομάλυνσης σε μέρος του ακινήτου του αιτητή, ώστε να βελτιωθεί η συμβολή της παρόδου με την κεντρική αρτηρία.
Οι καθ' ων η αίτηση υποστηρίζουν ακόμη ότι τα κατασκευαστικά έργα που έχουν γίνει στα πλαίσια του παρόντος διατάγματος περιορίζονται μόνο στο μέτρο που θα εξυπηρετήσουν τη συμβολή της παρόδου με την οδό Αθηνών. Τα έργα δεν επεκτάθηκαν πέραν αυτού στη διαμόρφωση της παρόδου, αφού αυτό αποτελεί αντικείμενο ξεχωριστής απαλλοτρίωσης.
Μια σύντομη αναφορά στο ιστορικό ρίχνει φως στο επίδικο θέμα. Πριν από την έκδοση της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης προηγήθηκε η ετοιμασία ρυθμιστικού σχεδίου για τη βελτίωση της οδού Αθηνών από τη συμβολή της με τη Λεωφόρο Στροβόλου μέχρι τη συμβολή της με την οδό Ηρακλέους. Ο σχεδιασμός έγινε από το τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως σε συνεργασία με το Δήμο Στροβόλου και χρησιμοποιήθηκε το πλάτος της υφιστάμενης προτεινόμενης ρυμοτομίας, που προέβλεπε την οδική σύνδεση, της οδού Αθηνών με την παράλληλή της οδό Άρτας, μέσω της διαμόρφωσης της παρόδου (στην οποία βρίσκεται το τεμάχιο του αιτητή) σε δρόμο.
Η διοίκηση δεν προχωρεί στη λήψη απόφασης για απαλλοτρίωση πριν τη μελέτη των σχεδίων του έργου για το οποίο γίνεται η απαλλοτρίωση. Η απαλλοτριούσα αρχή έχει την υποχρέωση να εξετάζει τις δυνατότητες πραγμάτωσης του σκοπού της απαλλοτρίωσης και μέσα σε αυτά τα πλαίσια επιβάλλεται η ετοιμασία ολοκληρωμένης μελέτης. (Βλ. Σπύρου ν. Δημ. Συμβ. Κ. Πολεμιδιών κ.α. (1998) 3 ΑΑΔ 307, Κολοκασίδου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1990) 3 ΑΑΔ 427). Στην παρούσα υπόθεση ετοιμάστηκαν πολεοδομικά και χωρομετρικά σχέδια (βλ. 40-47 στο τόμο 1), επί των οποίων είναι εμφανές ότι το ακίνητο του αιτητή ήταν από αυτά που θα έπρεπε να απαλλοτριωθούν για την οριοθέτηση του οδοστρώματος της λεωφόρου Αθηνών και μάλιστα σημειωνόταν και η ακριβής έκταση. Επί του σχεδίου καθορίζονται τα όρια οδοστρώματος και πέρα από αυτά ξεκινά το δευτερεύον οδικό δίκτυο των παρόδων ως Φάση Β. Αναγράφεται ως έργο η «Βελτίωση τμήματος της οδού Αθηνών και αριθμού παρόδων της-Φάση Β».
Ο Δήμος Στροβόλου, στα πλαίσια του πιο πάνω σχεδιασμού, είχε διαχωρίσει το πολεοδομικό έργο της βελτίωσης της οδού Αθηνών από το έργο βελτίωσης αριθμού παρόδων της, το οποίο θα πραγματοποιούσε σε δεύτερη φάση και με άλλη διαδικασία (αυτή του άρθρου 17 του περί Ρύθμισης Οδών και Οικοδομών Νόμου Κεφ.96). Το επίδικο διάταγμα απαλλοτρίωσης αφορά την πρώτη φάση των έργων που σκοπό έχει αποκλειστικά τη βελτίωση της οδού Αθηνών.
Ο αιτητής εστιάζει το παράπονο του στο ότι με την απαλλοτρίωση του μέρους του ακινήτου του που εφάπτεται της παρόδου, μπαίνουν οι βάσεις για το μελλοντικό έργο της διαμόρφωσης της σε μονόδρομο. Ο συγκεκριμένος σκοπός εντάσσεται στα πλαίσια της δεύτερης φάσης δηλαδή της βελτίωσης του δευτερεύοντος οδικού δικτύου της λεωφόρου Αθηνών και δεν περιλαμβάνεται στους σκοπούς της παρούσας απαλλοτρίωσης. Επικαλείται μάλιστα την πρόταση που έκανε το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως με την επιστολή ημερ. 6.3.03, η οποία συνίσταται στα εξής:
«(α) Η διασταύρωση των Οδών Βάσου Παναγή και Αθηνών θα είναι επικίνδυνη για την κυκλοφορία των οχημάτων, ιδιαίτερα σε ώρες αιχμής, λόγω του κυκλοφοριακού φόρτου της Οδού Αθηνών, αλλά και λόγω της λειτουργίας Νηπιαγωγείου στο τεμάχιο με αριθμό 356 του ίδιου Φύλλου/Σχεδίου.
(β) Η συμβολή του ανατολικού σκέλους της Οδού Βάσου Παναγή με την Οδό Αθηνών δεν εξυπηρετεί ουσιαστικά την κυκλοφορία των οχημάτων στο δευτερεύον οδικό δίκτυο, αφού αυτή εξυπηρετείται από τις Οδούς Αρτας και Ηλία Αρσαλίδη.
(γ) Ο επηρεασμός του τεμαχίου 123 στη βόρεια πλευρά είναι μεγάλος, σε βαθμό που δημιουργεί πρόβλημα στα καταστήματα που βρίσκονται στο ισόγειο της υφιστάμενης οικοδομής και στο κλιμακοστάσιο της.
Με βάση τα πιο πάνω, ο Διευθυντής πρότεινε να μελετηθεί η δημιουργία αδιέξοδου χώρου επαναστροφής οχημάτων και η προέκταση του σε πεζόδρομο πλάτους 4 μέτρων, που είναι το ελάχιστο απαιτούμενο πλάτος για τοποθέτηση Υπηρεσιών κοινής ωφελείας, έτσι όπως φαίνεται στο συνημμένο Χωρομετρικό Σχέδιο Α.»
Η πιο πάνω πρόταση για τον τρόπο αξιοποίησης της παρόδου αφορούσε τη δεύτερη φάση του έργου. Δεν αναιρεί την αναγκαιότητα απαλλοτρίωσης μέρους του ακινήτου του αιτητή για τους σκοπούς της παρούσας απαλλοτρίωσης, σύμφωνα με τον υφιστάμενο αρχικό σχεδιασμό. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την απάντηση του Δήμου Στροβόλου ημερ. 20.3.03 (βλ. κυανούν 163 στο Τόμο 2) που, σε αντίθεση με ό,τι εισηγείται ο αιτητής αναφορικά με την έλλειψη έρευνας, μελέτησε την πρόταση και τοποθετήθηκε ως εξής:
1. «Τα κατασκευαστικά σχέδια του δρόμου έχουν ετοιμαστεί σύμφωνα με ρυθμιστικό σχέδιο το οποίο εγκρίθηκε από την Τεχνική Επιτροπή του Κεντρικού Φορέα για επίλυση Κυκλοφοριακών Προβλημάτων στην παρουσία και με τη σύμφωνη γνώμη και εκπροσώπου του Τμήματός σας.
2. Τα κατασκευαστικά σχέδια και έγγραφα προσφοράς έχουν ολοκληρωθεί και επίκειται η ζήτηση των αναγκαίων προσφορών. Οποιαδήποτε αλλαγή στο στάδιο αυτό θα επιφέρει αχρείαστες καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου (νέες επιτόπου χωρομετρικές εργασίες, αλλαγές σχεδίων και εγγράφων προσφοράς κλπ).
3. Το καθ΄ αυτό έργο βελτίωσης της οδού Αθηνών ελάχιστα επηρεάζει την πρόταση σας η οποία μπορεί να υλοποιηθεί στο μέλλον με την ανάπτυξη των επηρεαζόμενων τεμαχίων.»
Το θέμα επίσης εξετάστηκε επισταμένα σε συνεδρία της Τεχνικής Επιτροπής του Κεντρικού Φορέα για την επίλυση κυκλοφορικών προβλημάτων στις 14.1.01, όπου διευκρινίζονται τα ακόλουθα:
«Οι εκπρόσωποι του Τμήματος Δημοσίων Εργων και Αστυνομίας ανέφεραν ότι εκ πρώτης όψεως η πρόταση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως για δημιουργία αδιεξόδου φαίνεται να βελτιώνει τις κυκλοφοριακές συνθήκες εφόσον αποτρέπει τη δημιουργία διασταύρωσης με τον απέναντι δρόμο (οδός Βάσου Παντελή).
Ο κ. Χριστοδουλίδης ανέφερε τα ακόλουθα:
α. Δεν αναμένονται κυκλοφοριακά προβλήματα εάν δεν γίνει ο εν λόγω δρόμος αδιέξοδο εφόσον μέχρι να αναπτυχθούν τα παρακείμενα τεμάχια ο υφιστάμενος δρόμος εξυπηρετεί μόνο το τεμάχιο 123.
β. Με την πρόταση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως επηρεάζονται δύο μεγάλα τεμάχια για τη δημιουργία των χώρων επαναστροφής του αδιεξόδου (cul-de-sac) και πιθανό να υπάρξουν σοβαρές ενστάσεις από τους ιδιοκτήτες.
γ. Σε μελέτη του θέματος διαπίστωσε ότι το τεμάχιο 448 είναι εγκεκριμένο οικόπεδο με άδεια διαχωρισμού του 1976 και για τη δημιουργία του χώρου επαναστροφής θα απαιτηθεί απαλλοτρίωση, για την οποία ο Δήμος δεν είναι διατεθειμένος να πληρώσει.
δ. Πρέπει επίσης να εξεταστεί το καθεστώς του τεμαχίου 121 που επίσης επηρεάζεται από το χώρο επαναστροφής καθώς και η δυνατότητα οχηματικής πρόσβασης στο τεμάχιο 123 σε περίπτωση υλοποίησης της πρότασης του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.
ε. Ο Δήμος Στροβόλου εισηγείται να προχωρήσει το έργο με βάση τα αρχικά σχέδια και μελλοντικά όταν αναπτυχθούν τα τεμάχια το θέμα να επανεξεταστεί.
Ο κ. Κουτσούλλης ανέφερε ότι το συμβόλαιο της οδού Αθηνών βρίσκεται σε εξέλιξη με χρονοδιάγραμμα αποπεράτωσης 10 μηνών και οποιαδήποτε αλλαγή στα σχέδια πιθανόν να επηρεάσει το χρονοδιάγραμμα αυτό.
Μετά από συζήτηση αποφασίστηκε να γίνει επιτόπου συνάντηση σιτς 26 Ιανουαρίου 2004 και λεπτομερής διερεύνηση των δεδομένων στην περιοχή (οχηματική πρόσβαση τεμαχίου 123) για λήψη τελικής απόφασης, ενώ θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και τυχόν ενστάσεις από τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες των τεμαχίων 121 και 448. Εάν υπάρχουν ενστάσεις θα ήταν προτιμότερο το θέμα να επανεξεταστεί σε μεταγενέστερο στάδιο ανεξάρτητα του έργου για την οδό Αθηνών που θα πρέπει να προχωρήσει ως έχει.»
Καθίσταται σαφές ότι οι καθ' ων η αίτηση είχαν αντιληφθεί ότι η γενικότερη ρύθμιση της παρόδου και η υλοποίηση του οποιουδήποτε σχεδιασμού σε αυτή, δεν μπορούσε να καλυφθεί με την υπό αναφορά απαλλοτρίωση. Ωστόσο η παρατήρηση αυτή δεν καθιστά τον σκοπό για τον οποίο απαλλοτριώθηκε το μέρος του ακινήτου του αιτητή αλλότριο, στο μέτρο που η έκταση του ήταν αναγκαία για το σκοπό του επίδικου διατάγματος, δηλαδή για την διαπλάτυνση του οδοστρώματος της οδού Αθηνών ή τη βελτίωση της συνδρομής της με την πάροδο.
Το δικαστήριο εξάλλου δεν μπορεί να υπεισέλθει στο θέμα σε πόση έκταση το ακίνητο του αιτητή ήταν αναγκαίο καθαρά για τη διαμόρφωση της ομαλής συμβολής της οδού Αθηνών με τη πάροδο και σε πόση έκταση προοριζόταν για την κατασκευή της οδικής πρόσβασης εντός της παρόδου, διότι αυτό αποτελεί καθαρά τεχνικό θέμα.
Η ευπαίδευτη συνήγορος του αιτητή επικαλείται σωρεία αποφάσεων, οι οποίες όμως εκδόθηκαν στη βάση διαφορετικών γεγονότων και δεν εφαρμόζονται στην παρούσα. Εδώ δεν εξυπηρετήθηκε μελλοντικός σκοπός ούτε υπήρξε καταχρηστική απαλλοτρίωση του μέρους του ακινήτου του αιτητή, αφού το απαλλοτριωθέν μέρος του ακινήτου του αιτητή χρησιμοποιήθηκε για την ομαλοποίηση της συμβολής της οδού Αθηνών με την πάροδο, όπως εξαρχής προοριζόταν. (Βλ. σχετικά παράρτημα 15Β στην ένσταση). Συνεπώς οι καθ' ων η αίτηση ενέργησαν μέσα στα πλαίσια του σκοπού της απαλλοτρίωσης.
Ο αιτητής επίσης ισχυρίζεται ότι οι καθ΄ ων η αίτηση πλανήθηκαν ως προς την αναγκαιότητα του συγκεκριμένου ακινήτου του αιτητή για την επίτευξη του σκοπού της απαλλοτρίωσης και δεν διενέργησαν τη δέουσα έρευνα. Έχω διεξέλθει με προσοχή τους φακέλους που θεμελιώνουν μια εκτεταμένη έρευνα από όλα τα συναρμόδια τμήματα, τόσο αναφορικά με τον σχεδιασμό της απαλλοτρίωσης όσο και με την ένσταση που υπέβαλε ο αιτητής. Ενδεικτική της έρευνας που διεξήχθη, είναι η ακόλουθη αναφορά ημερ. 22.3.04, του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (παράρτημα 10 στην Ενσταση) που μελέτησε τις ενστάσεις και εισηγήθηκε την απόρριψή τους στον Υπουργό Εσωτερικών:
«Το πιο πάνω θέμα συζητήθηκε επανειλημμένα, τόσο σε συναντήσεις Λειτουργών του Τμήματος αυτού με τον εν λόγω ιδιοκτήτη, όσο και στη Τεχνική Επιτροπή του Κεντρικού Φορέα Επίλυσης Κυκλοφοριακών Προβλημάτων. Στις 08.03.2004, πραγματοποιήθηκε συνεδρία στο Δημαρχείο Στροβόλου, για το πιο πάνω θέμα, στην οποία συμμετείχαν όλα τα εμπλεκόμενα Τμήματα, καθώς και ο εν λόγω ιδιοκτήτης. Παρουσιάσθηκε εκ νέου η πρόταση του Τμήματος αυτού για δημιουργία αδιέξοδου χώρου επαναστροφής και την προέκταση του σε πεζόδρομο. Ο ιδιοκτήτης του εν λόγω τεμαχίου τελικά δεν αποδέχθηκε την προαναφερόμενη πρόταση, γιατί με την εφαρμογή της επηρεάζεται αρνητικά το τεμάχιο 448, το οποίο ανήκει στις θυγατέρες του.
Οι εκπρόσωποι των Τμημάτων/Υπηρεσιών που συμμετείχαν στην εν λόγω σύσκεψη, αποφάσισαν να εισηγηθούν προς το Δημοτικό Συμβούλιο Στροβόλου τη μονοδρόμηση (με φορά προς την Οδό Αρτας) της παρόδου που βρίσκεται μεταξύ των τεμαχίων με αρ. 122 και 123, έτσι ώστε να εκμηδενιστεί ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων. Επίσης σύμφωνα με την πιο πάνω πρόταση, θα τροποποιηθούν τοπικά τα Κατασκευαστικά Σχέδια, ώστε να μην επηρεασθούν η σηπτική δεξαμενή και ο απορροφητικός λάκκος που βρίσκονταιστην Δυτική πλευρά της οικίας του παραπονούμενου.»
Ακολούθησε η υποβολή έκθεσης του Υπουργού Εσωτερικών για το θέμα προς την Υπουργική Επιτροπή.
Είναι λοιπόν φανερό ότι οι καθ' ων η αίτηση μελέτησαν και εναλλακτικές, λιγότερο επαχθείς για τον αιτητή λύσεις, αλλά σε κάθε περίπτωση η απαλλοτρίωση του μέρους του τεμαχίου του για την άμεση βελτίωση της οδού Αθηνών δεν μπορούσε να αποφευχθεί. Οποιαδήποτε παρέκκλιση επικαλείται ο αιτητής ότι έχει γίνει, ως επέμβαση επί της παρόδου, θεωρώ ότι συνάδει με το σκοπό της απαλλοτρίωσης. Επιπρόσθετα πρέπει να ειπωθεί ότι συναρτάται άμεσα με το στοιχείο της δημόσιας ωφέλειας, όπως περιγράφεται στη γνωστοποίηση, εφόσον διευκολύνει την τροχαία κίνηση και την οδική κυκλοφορία επί της οδού Αθηνών. (Βλ. επίσης Λαμπιδονίτης κ.α. ν. Συμβ. Βελτ. Παλαιοχωρίου κ.ά. (1998) 3 ΑΑΔ 141.)
Ο αιτητής επίσης διατείνεται ότι από το πρακτικό της λήψης της απόφασης από την Υπουργική Επιτροπή (14.4.04) ελλείπει η σύνθεσή της καθώς και η αιτιολογία. Η σύνθεση της Υπουργικής Επιτροπής είναι δεδομένη και καθορίζεται στον ίδιο το Νόμο περί Εκχωρήσεως της Ενασκήσεως των Εξουσιών των Απορρεουσών εκ τινός Νόμου (Ν. 23/62), οπότε η παράλειψη αναφοράς της σύνθεσης της στο ίδιο το πρακτικό δεν παραβιάζει ουσιώδη τύπο.
Σε ό,τι δε αφορά την όντως γενική αιτιολογία για την απόρριψη των ενστάσεων κατά της γνωστοποίησης της απαλλοτρίωσης, παρατηρώ ότι παραπέμπει στις «παρατηρήσεις και υποδείξεις του αρμόδιου Υπουργείου και όλα τα γεγονότα και περιστατικά». Η πρόταση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (σελ. 10 πιο πάνω), ο ίδιος ο σχεδιασμός του έργου (παράρτημα 15) καθώς και οι επιστολές των διαφόρων τμημάτων που υπάρχουν μέσα στους διοικητικούς φακέλους, συμπληρώνουν την αιτιολογία. Δεν αφήνουν αμφιβολία ότι το επίδικο μέρος του απαλλοτριωθέντος κτήματος χρησιμοποιήθηκε και είναι όντως αναγκαίο για τους σκοπούς που απαλλοτριώθηκε.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.