|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2005) 4 ΑΑΔ 747
23 Σεπτεμβρίου, 2005
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΤΣΑΝΟΣ,
2. ΦΙΛΙΠΠΑ ΤΣΑΝΟΥ,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 24/2004)
Πολεοδομία και Χωροταξία ― Αίτηση για χορήγηση πολεοδομικής άδειας διαχωρισμού τεμαχίου σε οικόπεδα ― Απόρριψή της κατ' επίκληση υφιστάμενου σχεδιασμού μελλοντικής ανέγερσης δημοτικού σχολείου ― Συνιστά ανεπίτρεπτη παγοποίηση των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών που μόνο με αναγκαστική απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας τους θα μπορούσε να προωθηθεί.
Οι αιτητές προσέφυγαν κατά της απόρριψης της ιεραρχικής προσφυγής τους εναντίον της άρνησης χορήγησης πολεοδομικής άδειας διαχωρισμού της ακίνητης ιδιοκτησίας τους σε οικόπεδα.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Οι αιτητές υποστηρίζουν ότι η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει βασικές αρχές της χρηστής διοίκησης και καταστρατηγεί την αρχή της καλής πίστης και την αρχή της αναλογικότητας. Με την προσβαλλόμενη απόφαση, επιβάλλεται ανεπίτρεπτη δέσμευση της ιδιοκτησίας τους κατά τρόπο που δεν επιτρέπει την ανάπτυξή της για χρονικό διάστημα πέραν των τεσσάρων ετών, κατ' επίκληση υφιστάμενου σχεδιασμού που προβλέπει για το μέλλον την ανέγερση δημοτικού σχολείου.
Από τον Ιούνιο του 2000 μέχρι την 11.9.02, ημερομηνία της τελικής άρνησης της πολεοδομικής αίτησης των αιτητών από την Πολεοδομική Αρχή και της 31.10.03, ημερομηνία έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης, δεν έγινε καμιά νόμιμη ενέργεια προς υλοποίηση της πρόθεσης ανέγερσης του σχολείου. Η υλοποίηση τέτοιων προθέσεων προϋπέθετε βέβαια την απαλλοτρίωση του επηρεαζόμενου τεμαχίου των αιτητών στο οποίο αφορούσε η ανάπτυξη. Αντ' αυτού, οι καθ' ων η αίτηση αρνούνταν για τέσσερα περίπου χρόνια την πολεοδομική άδεια που ζήτησαν οι αιτητές, επικαλούμενοι την ανάγκη της εκ των προτέρων δέσμευσης ιδιωτικών τεμαχίων για μελλοντικό πολεοδομικό σκοπό. Η ανάγκη αυτή μπορεί ενδεχομένως να βρίσκει έρεισμα στις Γενικές Πρόνοιες Πολιτικής και να καλύπτεται από το Κεφάλαιο ΙΙ των Τοπικών Σχεδίων Λεμεσού, πλην όμως δεν μπορεί να οδηγεί σε πολεοδομικές αποφάσεις που στην ουσία συνεπάγονται αποστέρηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας.
Παρά το γεγονός ότι το ακίνητο των αιτητών επηρεαζόταν κατά τον ουσιώδη χρόνο από τα δημοσιευθέντα σχέδια και πρόνοιες του τοπικού σχεδίου Λεμεσού εντούτοις η απόρριψη του αιτήματος για διαχωρισμό του εν λόγω ακινήτου σε οικόπεδα, συνεπαγόταν υπό τις περιστάσεις στέρηση του δικαιώματος ιδιοκτησίας των αιτητών. Η στέρηση θα ήταν ενδεχομένως επιτρεπτή αν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για την απαλλοτρίωση του κτήματος σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 23.4 του Συντάγματος.
Ακόμα και η ύπαρξη διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν συνιστά νόμιμη δικαιολογία για την άρνηση έκδοσης άδειας οικοδομής, διαχωρισμού ή και πολεοδομικής άδειας, από την πολεοδομική αρχή.
Παρά την ύπαρξη πολεοδομικού σχεδιασμού η μακρόχρονη «διαφύλαξη» του τεμαχίου για ανέγερση στο μέλλον δημοτικού σχολείου, συνιστά ανεπίτρεπτη παγοποίηση των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών. Η προσβαλλόμενη απόφαση, εμποδίζει την οποιαδήποτε οικοδομική αξιοποίηση του κτήματος ως οικοπέδου και ταυτόχρονα συνιστά παράβαση της αρχής της χρηστής διοίκησης.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Καμένος ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 25,
Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακος (Αρ.2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821,
Michael Theodossiou Co Ltd v. The Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195,
Theophilou v. The Improvement Board Yermassoyia (1985) 3 C.L.R. 2016,
Tofarco Ltd κ.ά. ν. Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 233.
Προσφυγή.
Α. Κουντουρή, για τους Αιτητές.
Α. Μιλτιάδου, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι αιτητές υπέβαλαν αίτηση στο Επαρχιακό Τμήμα Πολεοδομίας Λεμεσού για χορήγηση πολεοδομικής άδειας για διαχωρισμό σε οικόπεδα του τεμαχίου 23 Φ/Σχ LIV 44, τοποθεσία «Πανιώτης» Γερμασόγεια, Λεμεσός. Η αίτηση απορρίφθηκε και οι αιτητές άσκησαν ιεραρχική προσφυγή στο Υπουργικό Συμβούλιο. Η ιεραρχική προσφυγή απορρίφθηκε (31.10.2003) για τους ίδιους λόγους για τους οποίους απορρίφθηκε η αίτηση από την πολεοδομική αρχή ήτοι:
«ΛΟΓΟΙ ΑΡΝΗΣΕΩΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΣ ΑΔΕΙΑΣ
Με βάση το σχέδιο που έχει υποβληθεί δεν διασφαλίζονται οι απαραίτητες συνθήκες ανάπτυξης της περιοχής στην οποία βρίσκεται το τεμάχιο (το απαραίτητο οδικό δίκτυο, χώρος πρασίνου και άλλοι αναγκαίοι χώροι) σε αντίθεση με την πρόνοια 1(β) των Γενικών Προνοιών Πολιτικής, Παράρτημα Β, του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού.
Δεν διασφαλίζεται ο χώρος που σύμφωνα με το Χάρτη Χρήσης Γης και το λεπτομερές σχέδιο που ετοιμάστηκε από τον Διευθυντή του Τμήματος προορίζεται για ανέγερση Δημοτικού Σχολείου. [Παρ. 10.7 του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού και Πρόνοια 1(θ) των Γενικών Προνοιών Πολιτικής του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού].»
Η παρούσα προσφυγή στρέφεται εναντίον της πιο πάνω απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 31.10.2003. Κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης η αρμόδια υπουργική επιτροπή έλαβε υπόψη σημείωμα επί του θέματος που ετοίμασε το Υπουργείο Εσωτερικών. Από το εν λόγω σημείωμα παρατίθεται η πιο κάτω περικοπή,
«6. Η Πολεοδομική Αρχή η οποία εισηγείται απόρριψη της Ιεραρχικής Προσφυγής σε σχετική έκθεσή της αναφέρει τα ακόλουθα:
(α) Η Πολεοδομική Αρχή έλαβε υπόψη της σχετική επιστολή του Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς το Γενικό Διευθυντή Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ημερ. 1.7.99 με την οποία υποδεικνύετο ο προτεινόμενος χώρος του δημοτικού σχολείου στην περιοχή «Πανιώτης» Γερμασόγειας όπως αυτός καθορίστηκε με βάση την παράγραφο (β) της Απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 49.172 ημερ. 11.2.99.
(β) Η προσκομισθείσα από τους αιτητές άδεια οικοδομής (περίφραξη) δεν επηρέαζε μ' οποιονδήποτε τρόπο την εξασφάλιση του σχολικού χώρου. Στην πιο πάνω άδεια τέθηκε όρος όπως η περίφραξη τοποθετηθεί στα όρια του τεμαχίου και το όριο του μελλοντικού δρόμου. Ο δρόμος αυτός ουδέποτε παραχωρήθηκε, ούτε και κατασκευάστηκε αλλά ούτε και γράφτηκε ως δημόσιος. Οι αιτητές απλώς κατασκεύασαν δρόμο σε άλλα τεμάχια κατόπιν συγκατάθεσης των ιδιοκτητών για να αποκτήσει το κτήμα τους ικανοποιητική προσπέλαση για διαχωρισμό του σε οικόπεδα.
(γ) Δεν υπήρξε οποιαδήποτε εσκεμμένη καθυστέρηση στο χειρισμό της αίτησης. Κατόπιν της χωροθέτησης του δημοτικού σχολείου στην περιοχή έπρεπε να επιλυθεί το θέμα του γενικότερου οδικού δικτύου της ευρύτερης περιοχής για ορθολογική ανάπτυξη της ενόψει και της υποβολής αίτησης για διαχωρισμό παρακειμένου τεμαχίου σε οικόπεδα, το οποίο επηρεάζεται από το χώρο ανέγερσης δημοτικού σχολείου.
7. Ο Διευθυντής Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως αφού σε σχετική έκθεσή του αναφέρει ότι ο χώρος σχολείου από τον οποίο επηρεάζεται το προς ανάπτυξη τεμάχιο αποτελούσε πρόνοια του τοπικού Σχεδίου Λεμεσού (Εγκριση 1999 και 2000) που ίσχυε κατά το χρόνο μελέτης της αίτησης και λήψη απόφασης, θεωρεί ότι η Πολεοδομική Αρχή δεν είχε εξουσία να χορηγήσει την αιτηθείσα πολεοδομική άδεια χωρίς να διασφαλίσει την εξασφάλιση του επηρεαζόμενου χώρου και εισηγείται απόρριψη της Ιεραρχικής Προσφυγής.
8. Με τις απόψεις της Πολεοδομικής Αρχής συμφωνεί και ο Δήμος Γερμασόγειας ο οποίος εισηγείται απόρριψη της Ιεραρχικής Προσφυγής.
9. Σημειώνεται ότι ο αναφερόμενος σχολικός χώρος εξακολουθεί να αποτελεί πρόνοια και στο ισχύον Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού (Αναθεώρηση 2073).
10. Το Υπουργείο Εσωτερικών αφού έλαβε υπόψη τόσο τις θέσεις των προσφευγόντων όσο και τις απόψεις των εμπλεκομένων Τμημάτων/Υπηρεσιών ως επίσης και τα πραγματικά και νομικά γεγονότα και χαρακτηριστικά της υπόθεσης θεωρεί ότι η Πολεοδομική Αρχή ορθά απέρριψε την αίτηση και εισηγείται όπως η Υπουργική Επιτροπή με βάση τις εξουσίες που διαθέτει από το άρθρο 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, απορρίψει την Ιεραρχική Προσφυγή.»
Οι αιτητές υποστηρίζουν ότι η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει βασικές αρχές της χρηστής διοίκησης και καταστρατηγεί την αρχή της καλής πίστης και την αρχή της αναλογικότητας. Με την προσβαλλόμενη απόφαση, επιβάλλεται ανεπίτρεπτη δέσμευση της ιδιοκτησίας τους κατά τρόπο που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της για χρονικό διάστημα πέραν των τεσσάρων ετών, κατ' επίκληση υφιστάμενου σχεδιασμού που προβλέπει για το μέλλον την ανέγερση δημοτικού σχολείου.
Στην Καμένος ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 25 το θέμα της χρηστής διοίκησης και καλής πίστης έχει τεθεί ως εξής:
"... η αρχή της χρηστής διοίκησης ή των χρηστών διοικητικών ηθών, δηλαδή της χρηστότητας της συμπεριφοράς των διοικητικών οργάνων προς τους διοικούμενους έχει αναγνωρισθεί επανειλημμένα από τη νομολογία μας και αποτελεί στοιχείο της αμεροληψίας της διοίκησης (Βλ. Tasmi Trading v. Republic (1988) 3 C.L.R. 782, Tamassos Tobacco Suppliers and Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60, Δημοκρατία ν. Ιερωνυμίδη (1996) 3 Α.Α.Δ. 286, Γεωργιάδης ν. Α.Η.Κ. (1996) 3 Α.Α.Δ. 249, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, Α.Ι. Τάχου, 4η έκδοση, σελ. 300).
.........................................................................................................
Από την αρχή της καλής πίστης προκύπτει ότι (όπως ο ιδιώτης έτσι και) η Διοίκηση δεν δικαιούται να εκμεταλλευθεί ή ακόμη λιγότερο να δημιουργήσει καταστάσεις πλάνης, απάτης ή απειλής. Η Διοίκηση παραβαίνει την αρχή της καλής πίστης προπάντων όταν ενεργεί κατά τρόπο αντίθετο προς τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη του ιδιώτη (Βλ. Δαγτόγλου, Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 3η έκδοση, παραγ. 387-388)."
Η Πολεοδομική Αρχή απέρριψε εξ αρχής την αίτηση για διαχωρισμό ενόψει της πρόθεσης για ανέγερση σχολείου. Η πρόθεση αυτή κατέστη για πρώτη φορά γνωστή στους αιτητές στις 8.6.00 στα πλαίσια εξέτασης της αρχικής τους πολεοδομικής αίτησης. Σημειώνω ότι το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως πρότεινε στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού από 1.7.99 το συγκεκριμένο χώρο (όπου βρίσκονται και τα κτήματα των αιτητών) ως κατάλληλο χώρο για την ανέγερση του δημοτικού σχολείου, μετατοπίζοντας το χώρο για το δημοτικό σχολείο που ήταν δημοσιευμένος στο Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού. Σχετική επί του προκειμένου είναι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για την ανέγερση σχολείου που λήφθηκε στις 11.2.99 με την οποία εξουσιοδοτούσε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να αποκτήσει τον αναγκαίο χώρο με διαδικασία απαλλοτρίωσης. Στις 29.10.99 και ακολούθως στις 17.3.03, δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας γνωστοποιήσεις τροποποιήσεων του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού οι οποίες αναφέρονται και καταδεικνύουν το εγκεκριμένο σχέδιο πολεοδομικών ζωνών και χρήσεων γης, όπου για πρώτη φορά οριστικοποιείται η χωροθέτηση του δημοτικού σχολείου (Ζώνη Αα4) στην ευρύτερη ζώνη Κα10 και ο επηρεασμός των τεμαχίων των αιτητών. Από τον Ιούνιο του 2000 μέχρι την 11.9.02, ημερομηνία της τελικής άρνησης της πολεοδομικής αίτησης των αιτητών από την Πολεοδομική Αρχή και της 31.10.03, ημερομηνία έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης, δεν έγινε καμιά περαιτέρω νόμιμη ενέργεια προς υλοποίηση της πρόθεσης ανέγερσης του σχολείου. Η υλοποίηση τέτοιων προθέσεων προϋπέθετε βέβαια την απαλλοτρίωση του επηρεαζόμενου τεμαχίου των αιτητών στο οποίο αφορούσε η ανάπτυξη. Αντ' αυτού, οι καθ' ων η αίτηση αρνούνταν για τέσσερα περίπου χρόνια την πολεοδομική άδεια που ζήτησαν οι αιτητές, επικαλούμενοι την ανάγκη της εκ των προτέρων δέσμευσης ιδιωτικών τεμαχίων για μελλοντικό πολεοδομικό σκοπό. Η ανάγκη αυτή μπορεί ενδεχομένως να βρίσκει έρεισμα στις Γενικές Πρόνοιες Πολιτικής και να καλύπτεται από το Κεφάλαιο ΙΙ των Τοπικών Σχεδίων Λεμεσού, πλην όμως δεν μπορεί να οδηγεί σε πολεοδομικές αποφάσεις που στην ουσία συνεπάγονται αποστέρηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας.
Παρά το γεγονός ότι το ακίνητο των αιτητών επηρεαζόταν κατά τον ουσιώδη χρόνο από τα δημοσιευθέντα σχέδια και πρόνοιες του τοπικού σχεδίου Λεμεσού εντούτοις η απόρριψη του αιτήματος για διαχωρισμό του εν λόγω ακινήτου σε οικόπεδα, συνεπαγόταν υπό τις περιστάσεις στέρηση του δικαιώματος ιδιοκτησίας των αιτητών. Η στέρηση θα ήταν ενδεχομένως επιτρεπτή αν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για την απαλλοτρίωση του κτήματος σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 23.4 του Συντάγματος. Στη Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακος (Αρ.2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821, όπου η πολεοδομική αρχή απέρριψε παρόμοια αίτηση εν όψει της πρόθεσης του Συμβουλίου Αποχετεύσεων να ανεγείρει μελλοντικά στο συγκεκριμένο τεμάχιο αντλιοστάσιο, διαπιστώθηκε ότι η υλοποίηση μιας τέτοιας πρόθεσης προϋπέθετε απαλλοτρίωση του τεμαχίου, και ότι η διαφύλαξη του τεμαχίου για μελλοντικό σκοπό, ισοδυναμούσε με παγοποίηση των δικαιωμάτων του ιδιοκτήτη. Στην ίδια απόφαση σημειώνεται ότι σε σειρά πρωτόδικων αποφάσεων (Michael Theodossiou Co Ltd v. The Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195, Theophilou v. The Improvement Board Yermassoyia (1985) 3 C.L.R. 2016 και Tofarco Ltd κ.ά. ν. Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 233) κρίθηκε πως ακόμα και η ύπαρξη διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν συνιστά νόμιμη δικαιολογία για την άρνηση έκδοσης άδειας οικοδομής, διαχωρισμού ή και πολεοδομικής άδειας, από την πολεοδομική αρχή.
Παρά την ύπαρξη πολεοδομικού σχεδιασμού έχω τη γνώμη ότι η μακρόχρονη «διαφύλαξη» του τεμαχίου για ανέγερση στο μέλλον δημοτικού σχολείου, συνιστά ανεπίτρεπτη παγοποίηση των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών. Η προσβαλλόμενη απόφαση, εμποδίζει την οποιαδήποτε οικοδομική αξιοποίηση του κτήματος ως οικοπέδου και ταυτόχρονα συνιστά παράβαση της αρχής της χρηστής διοίκησης.
Υπό το φως των πιο πάνω, νομίζω πως δεν χρειάζεται να σχολιάσω το δεύτερο λόγο της απόρριψης της ιεραρχικής προσφυγής δηλαδή την αντίθεση του σχεδίου με την Πρόνοια 1(β) των Γενικών Προνοιών Πολιτικής, Παράρτημα Β του Τοπικού Σχεδίου. Αυτή η πτυχή του θέματος αποτέλεσε ενδεχομένως πρόφαση ή δευτερεύοντα λόγο, γι' αυτό και δεν έτυχε σχολιασμού κατά το στάδιο των αγορεύσεων.
Η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Εξοδα υπέρ των αιτητών.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.