ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

30 Σεπτεμβρίου, 2004

[Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ/στης]

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 28 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

DOMOCHEMICA CO. LTD,

- ν. -

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ

ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ

ΚΑΙ/Η ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ

ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ

Ο. Παλάτου (κα) για Ε. Χρυσοστομίδη για την αιτήτρια

Ν. Νικολαϊδου (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθών η αίτηση

-----------------------

Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ: Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές ζητούν την ακύρωση της πράξης και/ή απόφασης που τους κοινοποιήθηκε με επιστολή ημερ. 17/1/03 και με την οποία απορρίφθηκε σχετική προσφορά τους για την κατασκευή και τοποθέτηση δαπέδου και επίστρωσης τοίχων στο χώρο των Κεντρικών Φυλακών, η οποία προσφορά κατακυρώθηκε στην εταιρεία Ε.Π. (Εργολάβοι) Λτδ.

Η απόφαση προσβάλλεται ως αντίθετη με το Σύνταγμα, τους νόμους και κανονισμούς, τη νομολογία και αρχές του διοικητικού δικαίου, τον περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμο του 1997 (Νόμος 102(1)/97 ως έχει τροποποιηθεί) καθώς και προς τα σχετικά Έγγραφα Διαγωνισμού. Γίνεται επίσης ισχυρισμός για υπέρβαση και/ή κατάχρηση εξουσίας και ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι προϊόν αλλότριου σκοπού και ευνοιοκρατίας υπέρ του ενδιαφερόμενου μέρους (ε.μ.) Είναι περαιτέρω ο ισχυρισμός των αιτητών ότι η εν λόγω απόφαση είναι αποτέλεσμα παράλειψης διεξαγωγής της δέουσας έρευνας και χωρίς την αναγκαία αιτιολογία.

Οι καθών η αίτηση με την καταχωρηθείσα ένσταση τους υποστηρίζουν το νόμιμο της λήψης της απόφασης.

Τα γεγονότα της υπόθεσης, όπως προκύπτουν από την αίτηση και ένσταση, έχουν ως ακολούθως:

(1) Το Τμήμα Δημοσίων Έργων το 2002 με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας προκήρυξε προσφορές για την κατασκευή και τοποθέτηση εποξειδωτικού τύπου δαπέδου και επιστρώσεις τοίχων για τις Κεντρικές Φυλακές.

(2) Κατά το άνοιγμα των προσφορών στις 20/9/02 υποβλήθηκαν οι πιο κάτω προσφορές με τις ακόλουθες τιμές:

(1) Ε.Π. Εργολάβοι Λτδ. Πρόταση (α) £Κ42.499,65

Πρόταση (β) £Κ41.911.00

(2) TSIRCON CONSTRUCTION LTD £Κ48.734.25

(3) Ε.G.S. FLOORING LTD. £Κ42.776.00

(4) ΔΟΜΟΧΗΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΤΔ. £Κ39.503.75

(3) Σύμφωνα με τους όρους της προκήρυξης των προσφορών η κατακύρωση θα γινόταν με βάση τη χαμηλότερη τιμή εντός των προδιαγραφών. Χαμηλότερη ήταν η προσφορά των αιτητών.

(4) Σύμφωνα με την Έκθεση Αξιολόγησης της Τμηματικής Επιτροπής Αξιολόγησης Δημοσίων Έργων έγινε εισήγηση όπως η προσφορά κατακυρωθεί στο ε.μ. Ε.Π. Εργολάβοι Λτδ. που υπέβαλε την αμέσως ψηλότερη προσφορά από τη χαμηλότερη, που ήταν αυτή των αιτητών, την οποία η Επιτροπή έκρινε εκτός προδιαγραφών γιατί οι αιτητές δεν υπέβαλαν μαζί με την προσφορά τους τα ζητούμενα από τους όρους προσφορών πιστοποιητικά για διευθέτηση των οφειλών τους προς τη Δημοκρατία.

(5) Με βάση τα πιο πάνω το Τμηματικό Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων κατά τη συνεδρία του ημερ. 15/1/03 αφού μελέτησε τα ενώπιον του στοιχεία και εισηγήσεις, έκρινε την παρέκκλιση των αιτητών ουσιώδη και έτσι προχώρησε και κατακύρωσε την προσφορά στο ε.μ. που είχε την αμέσως ψηλότερη από τους αιτητές προσφορά . Ειδοποίησε σχετικά το Τμήμα Δημοσίων Έργων, το ε.μ. καθώς και τους αιτητές με επιστολές του ημερ. 17/1/03.

(6) Οι αιτητές με επιστολή των δικηγόρων τους ημερ. 26/3/03 ζήτησαν περισσότερους λόγους σχετικά με την απόρριψη της προσφοράς τους.

(7) Το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων με επιστολή τους ημερ. 28/3/03 πληροφόρησαν τους δικηγόρους των αιτητών για τους λόγους αποκλεισμού των πελατών τους. Συγκεκριμένα τους πληροφόρησαν με τα ακόλουθα:

Από τα πιο πάνω φαίνεται ότι η κρίση της υπόθεσης αυτής επικεντρώνεται στο κατά πόσο η απόφαση των καθών η αίτηση να μη δεχθούν αντίγραφα αποδείξεων ότι έχουν εξοφληθεί οι οφειλές των αιτητών προς το Δημόσιο (Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων, Τμήμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Φόρο Προστιθέμενης Αξίας) είναι νόμιμη. Αυτός είναι και ο μόνος λόγος για τον οποίο προτιμήθηκε η προσφορά του ε.μ. που ήταν η αμέσως επόμενη χαμηλή προσφορά αφού η προσφορά των αιτητών ήταν η χαμηλότερη και κανονικά, σύμφωνα με τους όρους προσφορών, έπρεπε να τους είχε κατακυρωθεί. Από τα σχετικά πρακτικά της συνεδρίας κατά την οποία λήφθηκε η επίδικη απόφαση φαίνεται ότι η Τμηματική Επιτροπή δέχθηκε την κρίση του Επαρχιακού Μηχανικού ότι η προσφορά των αιτητών ήταν άκυρη διότι «αντί πρωτότυπου πιστοποιητικού που να βεβαιώνει διευθέτηση των οφειλών ή των υποχρεώσεων των αιτητών προς τη Δημοκρατία έχουν υποβάλει αντίγραφα αποδείξεων πληρωμών».

Είναι η θέση των ευπαιδεύτων δικηγόρων των αιτητών ότι σύμφωνα με τη νομολογία και τις σχετικές νομοθεσίες, δεν είναι όλες οι αποκλίσεις που οδηγούν στην απόρριψη μιας προσφοράς, αλλά μόνο ουσιώδεις αποκλίσεις. Επικαλέστηκαν συγκεκριμένα άρθρα του περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμου του 1997 (Νόμος 102(1)/97) και νομολογία.

Η πλευρά των καθών η αίτηση υποστήριξε ότι με βάση των όρο 11 των Οδηγιών προς τους Προσφοροδότες αλλά και τα άρθρα 7(1)(ε) και 7(2)(γ) του Ν. 102(1)/97, η παραβίαση στην παρούσα περίπτωση ήταν ουσιώδης αφού αντί πρωτότυπων πιστοποιητικών προσκόμισαν απλώς αντίγραφα αποδείξεων.

Εξέτασα τις αντίστοιχες θέσεις με προσοχή και κάτω από το φως της σχετικής νομολογίας που διέπει το θέμα. Για τους λόγους που αναφέρω πιο κάτω, έχω καταλήξει να δεχθώ τη θέση των καθών η αίτηση ότι δηλαδή η προσφορά των αιτητών παραβίαζε ουσιώδη όρο των Οδηγιών προς τους Προσφοροδότες.

(α) Ο σχετικός όρος είναι ο υπ' αρ. 11 που έχει ως ακολούθως:

(β) Σημειώνω ότι ο όρος αυτός φέρει τον τίτλο «Αποκλεισμός Προσφοροδοτών» κάτι που προδιαγράφει και τη συνέπεια παραβίασης του όρου. Σε τρεις περιπτώσεις επαναλαμβάνεται ότι αυτό που απαιτείται είναι πιστοποιητικό και όχι απόδειξη πληρωμής. Μάλιστα το πιστοποιητικό πρέπει να βεβαιώνει ότι ο προσφοροδότης έχει διευθετήσει τις οφειλές ή υποχρεώσεις του προς τη Δημοκρατία, όπως αναφέρεται πιο πάνω. Μια απόδειξη πληρωμής απλώς πιστοποιεί την είσπραξη ενός ποσού. Δεν είναι όμως βεβαίωση ότι έχει κάποιος διευθετήσει τις οφειλές του και/ή υποχρεώσεις του προς τη Δημοκρατία με τον τρόπο που διαλαμβάνει ο όρος 11.

(γ) Παρόμοια ερμηνεία έχει δώσει και ο αδελφός δικαστής Νικολάου σχετικά με όρο, με το ίδιο ουσιαστικά λεκτικό, στην υπόθεση C.A.F. COMPUTERS LTD ν. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών υπόθεση αρ. 800/02 ημερ. 26/9/03. Στην εν λόγω υπόθεση παρόλο που η προσφορά των αιτητών ήταν η χαμηλότερη, το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών έκρινε ότι η προσφορά ήταν άκυρη επειδή δε συνοδευόταν από τα προβλεπόμενα πιστοποιητικά και κατακύρωσε ομόφωνα την προσφορά στο ενδιαφερόμενο σε εκείνη την περίπτωση πρόσωπο. Σημειώνω ότι αντί πιστοποιητικά επισύναψαν και εκεί αποδείξεις πληρωμών από τα Τμήματα που αναφέρονται πιο πάνω. Μάλιστα το δικαστήριο προχώρησε και εξέφρασε την άποψη ότι προηγούμενη πρακτική της διοίκησης που θεωρούσε την απόκλιση από τέτοιο όρο ως μη ουσιώδη, ήταν προδήλως εσφαλμένη. Αποτέλεσμα ήταν να απορριφθεί η προσφυγή.

Το ότι μια παρέκκλιση από ουσιώδεις όρους ενός διαγωνισμού οδηγεί σε ακυρότητα της προσφοράς, υποστηρίζεται από αριθμό αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου (βλ. μεταξύ άλλων Tamassos Tobacco Suppliers & Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60, Aρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Bulk Oil Ag. (1997) 3 A.A.Δ. 182, Κ.Ο.Τ. ν. C.N.C.P. Boat & Car Park Ltd. (1999) 3 A.A.Δ. 193, Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water & Environment Engineering Ltd. (1999) 3 Α.Α.Δ. 333 και Multy Klima Mallioti Engineering Ltd. κ.α. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας Α.Ε.2980 ημερ. 5/6/02). Αυτό υποστηρίζεται και από τις πρόνοιες του Καν. 22(2) των περί Προσφορών του Δημοσίου (Γενικών) Κανονισμών του 1999 (Κ.Δ.Π. 104/99).

Οι αιτητές στην παρούσα περίπτωση ζητούν περαιτέρω την ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης ισχυριζόμενοι, διαζευκτικά του πρώτου λόγου, ότι από τη στιγμή που δε δέχθηκαν οι καθών η αίτηση τις εν λόγω αποδείξεις, τότε όφειλαν να τους καλέσουν και να προσκομίσουν τα προβλεπόμενα από τους όρους των προσφορών πιστοποιητικά. Είμαι της άποψης ότι η θέση αυτή δεν πρέπει να ευσταθεί. Οι όροι προς τους προσφοροδότες ήταν σαφείς ότι τα εν λόγω πιστοποιητικά έπρεπε να υποβληθούν μαζί με όλα τα άλλα έγγραφα που συνόδευαν την προσφορά μέσα, βέβαια, και στον προβλεπόμενο χρόνο. Συμφωνώ με την άποψη της δικηγόρου των καθών η αίτηση ότι αν οι τελευταίοι έρχονταν να ζητήσουν εκ των υστέρων συμπλήρωση των στοιχείων για να καταστήσουν μια προσφορά που όπως υποβλήθηκε ήταν άκυρη, έγκυρη, θα παραβίαζαν την αρχή της χρηστής διοίκησης και ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων. Ο κρίσιμος χρόνος διαπίστωσης της ύπαρξης των προϋποθέσεων για συμμετοχή σε πλειοδοτικό διαγωνισμό είναι η τελευταία ημερομηνία υποβολής των προσφορών (βλ. μεταξύ άλλων Tamassos Tobacco Suppliers & Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60, Xaρ. Ι. Φιλιππίδης Λτδ. ω. Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 378, Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotich Water & Environmental Engineering Ltd. (1999) 3 A.A.Δ 333).

Άλλος λόγος που προωθήθηκε με την αγόρευση των ευπαιδεύτων συνηγόρων των αιτητών είναι ότι το ε.μ. δεν είχε διευθετημένες τις δικές του οφειλές προς το δημόσιο. Καταρχήν είμαι της άποψης ότι, εφόσον η απόφαση των καθών η αίτηση να μη λάβουν υπόψη την προσφορά των αιτητών ως άκυρη, κρίθηκε ορθή, τότε οι αιτητές δεν πρέπει να έχουν έννομο συμφέρον να αμφισβητούν την εγκυρότητα της προσφοράς του ε.μ. Επομένως ο λόγος αυτός θα πρέπει να απορριφθεί και απορρίπτεται. Παρά ταύτα προχωρώ να εξετάσω τον εν λόγω ισχυρισμό υποθέτοντας ότι οι αιτητές έχουν έννομο συμφέρον να προωθούν τούτο. Για υποστήριξη του ισχυρισμού αυτού οι συνήγοροι αναφέρουν ότι μελέτησαν το σχετικό διοικητικό φάκελο της υπόθεσης στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων και διαπίστωσαν ότι η σχετική ΒΕΒΑΙΩΣΗ ημερ. 19/9/02 του Υπουργείου Οικονομικών, Τμήμα Τελωνείων, Υπηρεσία Φ.Π.Α., διαλάμβανε ότι «οι οφειλές της εταιρείας Ε.Π. ΕΡΓΟΛΑΒΟΙ ΛΤΔ. σύμφωνα με τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων που υπέβαλε, η ακρίβεια των οποίων δεν έχει ελεχθεί για την περίοδο που λήγει στις 10/12/01 είναι διευθετημένες.» Τόνισαν τη φράση «η ακρίβεια των οποίων δεν έχει ελεχθεί» για να ισχυρισθούν ότι υπήρχε το ενδεχόμενο η εν λόγω εταιρεία (το ενδιαφερόμενο δηλαδή μέρος) να μην είχαν πλήρως διευθετημένες τις οφειλές τους. Καταρχήν σημειώνω ότι κατά το στάδιο των προφορικών διευκρινίσεων οι δυο πλευρές έκριναν ότι δε χρειαζόταν η προσαγωγή του διοικητικού φακέλου για να επιθεωρηθεί από το δικαστήριο, δηλώνοντας ότι μπορούσε να εξεταστεί η υπόθεση με βάση τις γραπτές αγορεύσεις. Έτσι ο εν λόγω φάκελος δεν είναι ενώπιον μου. Όμως και αν ακόμη δεχθούμε την ορθότητα της θέσης των δικηγόρων των αιτητών, κρίνω ότι δεν ήταν έργο της καθής η αίτηση να πάνε πίσω από το πιστοποιητικό αλλά μπορούσαν να βασιστούν σ' αυτό. Ευθύνη για την έκδοση του είχε το αρμόδιο Τμήμα που εξέδωσε τούτο. Επομένως δε βρίσκω να ενήργησαν οι καθών η αίτηση με πλάνη ως προς τα πραγματικά γεγονότα ή χωρίς τη δέουσα έρευνα.

Τέλος όσον αφορά την αιτιολογία της επίδικης απόφασης, αυτή μπορεί να είναι σύντομη αλλά κρίνεται επαρκής αφού ο λόγος απόρριψης συνίστατο απλώς στο ότι οι αιτητές επισύναψαν φωτοαντίγραφα αποδείξεων και όχι πρωτότυπα πιστοποιητικών, όπως απαιτούσε ο όρος 11. Η αιτιολογία αυτή είναι αρκετή για να μπορέσει το δικαστήριο να αναθεωρήσει την απόφαση, πράγμα που εδώ έγινε και η αιτιολογία κρίθηκε ορθή.

Με βάση τα πιο πάνω η παρούσα υπόθεση δεν μπορεί να έχει επιτυχή κατάληξη.

Μ. Φωτίου, Δ.

/ΚΑς