ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

31 Αυγούστου, 2004

[Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ/στής]

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146 ΚΑΙ 28 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΣΚΥΡΟΠΟΙΙΑ «ΛΕΩΝΙΚ» ΛΤΔ,

ν.

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ

ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,

- - - - - - -

Στ. Αμπίζας, για αιτητές

Τ. Ζ. Καρακάννα (κα), για τους καθ΄ων η αίτηση

Μ. Καλλιγέρου (κα), για το ενδιαφερόμενο μέρος

Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Δ. Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές προσβάλλουν την νομιμότητα της απόφασης των καθ΄ων η αίτηση ημερομηνίας 11.4.01 με την οποία ενέκριναν την ανανέωση του προνομίου λατομείου της Εταιρείας Σκυροποιϊα Συμεών Λτδ (Ενδιαφερόμενο μέρος) στον Αστρομερίτη για έξι μήνες και η οποία απόφαση, όπως ισχυρίζονται οι αιτητές, περιήλθε σε γνώση τους στις 23.4.01.

Στην αίτηση παρατίθενται έντεκα νομικοί λόγοι οι οποίοι μπορεί να συνοψισθούν ως ακολούθως:

(α) Η προσβαλλόμενη πράξη και/ή απόφαση λήφθηκε με πλάνη όσον αφορά το Νόμο και τα πραγματικά γεγονότα, χωρίς τη δέουσα ή επαρκή έρευνα, με υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας και αυθαίρετα.

(β) Παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης, τους κανόνες χρηστής διοίκησης και φυσικής δικαιοσύνης, τα κεκτημένα δικαιώματα των αιτητών και είναι αντίθετη προς σχετικές με το θέμα αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

(γ) Στερείται οποιασδήποτε αιτιολογίας ή επαρκούς αιτιολογίας.

Οι καθ΄ων η αίτηση στην ένστασή τους υποστηρίζουν ότι η απόφαση λήφθηκε νόμιμα, ορθά και σύμφωνα με τις πρόνοιες του σχετικού νόμου αφού λήφθηκαν υπόψη όλα τα σχετικά γεγονότα και περιστατικά της υπόθεσης.

Τα γεγονότα της υπόθεσης όπως προκύπτουν από την αίτηση και ένσταση, έχουν ως ακολούθως.

(α) Η αιτήτρια εταιρεία Σκυροποιϊα Λεωνίκ Λτδ είναι εγεγραμμένη ως εταιρεία περιορισμένης ευθύνης από τις 16.11.76 και ασχολείται με την επιχείρηση σκυροθραυστικής μονάδας στο Μιτσερό. Είναι διάδοχος της προηγούμενης εταιρείας Λεωνίδας Κυριακίδης Λτδ η οποία είχε εργασίες λατομείου στον Πενταδάκτυλο, περιοχή Κυθραίας, αλλά ανέστειλε αυτές λόγω της Τουρκικής εισβολής του 1974.

(β) Το ενδιαφερόμενο μέρος (ΕΜ) Εταιρεία Σκυροποιϊα Συμεών Λτδ μέχρι την Τουρκική εισβολή είχε τις εργασίες της στην Πεντάγυια και στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή του χωριού Αστρομερίτης. Το 1988 δανειοδοτήθηκε από την κυβέρνηση με το ποσό των £60.000 μέσα στα πλαίσια επαναδραστηριοποίησης των εκτοπισθέντων για σκοπούς επέκτασης των εργασιών τους.

(γ) Το Υπουργικό Συμβούλιο από το 1981 (Απόφ. Αρ. 21.114 ημερ. 26.11.81), και αργότερα το 1991 (Απόφ. Αρ. 35.473 ημερ. 2.5.91) και τέλος το 1994 (Απόφ. Αρ. 40.491 ημερ. 26.1.94), απεφάσισε την απαγόρευση τριβείων για θραύση φυσικών χαλίκων διότι, μεταξύ άλλων, τούτο αποτελούσε αθέμιτο ανταγωνισμό των σκυροθραυστικών μονάδων και το τελικό προϊόν τους υστερούσε σε ποιότητα.

(δ) Το Λατομείο του ΕΜ Σκυροποιϊα Λεωνίκ Λτδ που είναι κοντά στη νεκρή ζώνη στον Αστρομερίτη εξαιρέθη από τις εν λόγω αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου για περίοδο δύο ετών με τη δικαιολογία ότι τούτο «διαφέρει έναντι των άλλων διότι η Εταιρεία έχει δανειοδοτηθεί με ποσό £60.000 από την ίδια την κυβέρνηση για επέκταση των δραστηριοτήτων της, μέσα στα πλαίσια του προγράμματος δανειοδότησης εκτοπισθέντων για επαναδραστηριοποίηση». Η ανανέωση ήταν υπό τον όρο ότι μετά τη λήξη της περιόδου αυτής η μονάδα θα μετακινηθεί σε νέο χώρο που θα εξεύρει η ίδια η εταιρεία και θα μετατραπεί σε σκυροθραυστική, δηλαδή χρήση ασβεστολίθων ή διαβασικών πετρωμάτων για παραγωγή σκύρων και άμμων (βλ. Παράρτημα 1 στην Ένσταση).

(ε) Μετά την εκπνοή της πιο πάνω περιόδου των δύο ετών το Υπουργικό Συμβούλιο με διαδοχικές του αποφάσεις με αριθμό 44.142 ημερ. 10.4.96, 48.034 ημερ. 1.7.98 και 52.182 ημερ. 21.7.00 (Παραρτήματα 2, 3 και 4 στην Ένσταση αντίστοιχα) ανανέωνε για περαιτέρω περιόδους το προνόμιο λατομείου του ΕΜ μέχρι και τις 31.10.2000. Είναι χαρακτηριστικό ότι την κάθε φορά που ανανεώνετο το προνόμιο λατομείου διαλαμβάνετο ότι «η παρούσα ανανέωση του προνομίου λατομείου να είναι η τελευταία».

(στ) Το ΕΜ μέσα στα πλαίσια των προσπαθειών του για να μετακινηθεί από τον Αστρομερίτη εξασφάλισε στις 6.3.01 πολεοδομική άδεια για δημιουργία λατομείου ασβεστολίθων στη λατομική ζώνη Μιτσερού. Παράλληλα αποτάθηκε και για ανανέωση του προνομίου λατομείου στον Αστρομερίτη.

(ζ) Το Υπουργικό Συμβούλιο με την απόφαση του αρ. 53.540 ημερ. 11.4.2001 (Παράρτημα 5 στην Ένσταση) παραχώρησε ανανέωση του εν λόγω προνομίου για έξι μήνες απόφαση η οποία και προσβάλλεται με την παρούσα προσφυγή.

Η ακρόαση της υπόθεσης έγινε στη βάση γραπτών αγορεύσεων. Παρόλο ότι οι αιτητές στην αγόρευση τους διατυπώνουν και πρόθεση να ζητήσουν άδεια για προσκόμιση μαρτυρίας, τελικά δεν υπήρξε τέτοιο αίτημα. Έτσι το θέμα θα εξεταστεί με βάση το περιεχόμενο των αγορεύσεων.

Ενόψει του γεγονότος ότι η πλευρά του ΕΜ με την αγόρευση της εγείρει προδικαστικές ενστάσεις τέτοιας φύσης που και το ίδιο το Δικαστήριο θα μπορούσε αυτεπάγγελτα να εγείρει και εξετάσει, το θεωρώ ορθό να αρχίσω την εξέταση της υπόθεσης από αυτές.

Η πρώτη ένσταση είναι ότι οι αιτητές δεν έχουν έννομο συμφέρον να προσβάλουν την επίδικη απόφαση. Μπορώ να πω χωρίς δυσκολία ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν ευσταθεί. Από τα γεγονότα όπως τα επικαλούνται οι καθ΄ων η αίτηση στην ένστασή τους, φαίνεται ότι η ύπαρξη τριβείων για θραύση φυσικών χαλίκων επηρεάζει οικονομικά συμφέροντα σκυροθραυστικών μονάδων, όπως είναι και οι αιτητές. Γι΄αυτό και το Υπουργικό Συμβούλιο μεταξύ άλλων απαγόρευσε την εγκατάσταση τέτοιων τριβείων. Με την επίδικη όμως απόφαση εξαίρεσε μόνο το ΕΜ κάτι που επηρεάζει τα συμφέροντα μεταξύ άλλων και των αιτητών. Η απόφαση δημιουργεί συνθήκες ανταγωνισμού που ευνοούν το ΕΜ σε βάρος των αιτητών. Ανταγωνισμό που το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο χαρακτηρίζει ως αθέμιτο. Αρκούμαι να αναφερθώ στην απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Σοφούλα Χαραλάμπους ν. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπουργικού Συμβουλίου και άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 73 σελ. 78 έως 83.

Οι αιτητές παρόλο που είναι τρίτοι όσον αφορά την προσβαλλόμενη πράξη, φαίνεται να έχουν «ένα ιδιαίτερο δεσμό ο οποίος τους συνδέει με τις βλαπτικές γι΄αυτούς έννομες συνέπειες της πράξης με τρόπο που διαφοροποιούνται από το σύνολο των διοικουμένων». Ανήκουν σε κατηγορία επιχειρηματία που επηρεάζεται από την απόφαση. (Βλ. το σύγγραμμα Το Έννομο Συμφέρον στην Αίτηση Ακυρώσεως της Γλυκερίας Π. Σιούκη, έκδοση Αντώνη Π. Σάκκουλα 1998 σελ. 56 έως 58 που επικαλέστηκε ο συνήγορος των αιτητών). Ως ανταγωνιστές του ΕΜ, οι αιτητές έχουν έννομο συμφέρον. (Βλ. Loumiere T.V. Ltd v. Ανντένα Ρ.Τ. Λτδ κ.α. (1998) 3 Α.Α.Δ. 242 σελ. 249-250). Τα ίδια υποστηρίζονται και από την απόφαση της πλειοψηφίας (3 από 5 Δικαστές) στην υπόθεση N. A. Theophanous (Matic) Laundries Ltd v. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας & Τουρισμού (2000) 3 Α.Α.Δ. 793 που επικαλέστηκε η συνήγορος του ΕΜ. Στη σελ. 797 ο Πικής Π. ανάφερε τα εξής:

Στη δική μας περίπτωση οι αιτητές τόσο στους νομικούς λόγους όσο και στα γεγονότα της αίτησης, επικαλούνται τέτοια γεγονότα που δείχνουν ότι επηρεάζονται τα συμφέροντα τους. Επαναλαμβάνω ότι το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο θεώρησε την εξαίρεση του ΕΜ ότι αποτελεί ανταγωνισμό των αιτητών (και άλλων που έχουν παρόμοιες μονάδες) και μάλιστα αθέμιτο. Έτσι η προδικαστική ένσταση απορρίπτεται.

Η δεύτερη προδικαστική ένσταση είναι ότι η δίκη καταργήθηκε αφού η άδεια ήταν για χρονική περίοδο έξι μόνο μηνών η οποία περίοδος εξέπνευσε εδώ και αρκετό καιρό. Θα διαφωνήσω και με αυτό τον ισχυρισμό. Από τη στιγμή που έγινε δεκτό ότι οι αιτητές είχαν έννομο συμφέρον να προσβάλουν την εν λόγω απόφαση το γεγονός ότι η άδεια ήταν μόνο για έξι μήνες και όχι τέτοιας περιόδου που να συνεχίζει μέχρι τη δίκη, δεν καταργεί τη δίκη. Δικαιούνται οι αιτητές να προωθούν αυτή αφού για την περίοδο που ίσχυσε η άδεια δυνατόν να έχουν επηρεαστεί δικαιώματα των αιτητών που αν επιτύχουν στην προσφυγή τους θα έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν αποζημιώσεις νοουμένου βέβαια ότι ικανοποιούν τις απαιτήσεις του άρθρου 146.6 του Συντάγματος. Επομένως απορρίπτεται και αυτή η προδικαστική ένσταση.

Προχωρώ τώρα να εξετάσω την ουσία της υπόθεσης. Από τους διάφορους λόγους που προώθησαν οι αιτητές το κρίνω σκόπιμο όπως εξετάσω πρώτα τον ισχυρισμό ότι η απόφαση στερείται αιτιολογίας.

Είναι η θέση των αιτητών ότι, ιδιαίτερα εδώ που η απόφαση έχει ληφθεί κατά παρέκκλιση της κυβερνητικής απαγορευτικής πολιτικής, χρειαζόταν πληρέστερη αιτιολογία. Είναι περαιτέρω ο ισχυρισμός του ευπαιδεύτου συνηγόρου των αιτητών ότι το γεγονός ότι υπήρχαν και προηγούμενες παρόμοιες αποφάσεις δεν απαλλάσσει τους καθ΄ων η αίτηση από του να αιτιολογήσουν την προσβαλλόμενη απόφαση. Προχωρεί η πλευρά των αιτητών να ισχυριστεί ότι και οι προηγούμενες αποφάσεις με τις οποίες ανανεώθηκε το προνόμιο λατομείου του ΕΜ ήσαν χωρίς τη δέουσα αιτιολογία.

Αυτό με το οποίο συμφωνώ με την πλευρά των αιτητών είναι ότι η παρούσα απόφαση θα πρέπει να εξεταστεί ανεξάρτητα από τις προηγούμενες. Επομένως διαφωνώ με τη θέση ότι και οι προηγούμενες αποφάσεις (ανανεώσεις του προνομίου λατομείου) ήταν αναιτιολόγητες καθότι δεν θα εξεταστεί τέτοιο θέμα στην παρούσα. Αυτό ήταν θέμα προσφυγής (αν υπήρχε) για την κάθε προηγούμενη απόφαση.

Στρέφομαι λοιπόν να εξετάσω την αιτιολογία. Η προσβαλλόμενη απόφαση είναι η υπ΄αριθμό 53.540 ημερ. 11.4.01 (τεκμήριο 5 στην Ένσταση) και έχει ως ακολούθως:

Η διατύπωση της πιο πάνω απόφασης, τουλάχιστον στην όψη της, φαίνεται ότι στερείται παντελώς οιασδήποτε αιτιολογίας. Ενόψει μάλιστα του γεγονότος ότι στις προηγούμενες ανανεώσεις ετίθετο και ως όρος ότι «η παρούσα ανανέωση του προνομίου λατομείου να είναι η τελευταία» (βλέπε για παράδειγμα τεκμήρια 2 και 3 στην Ένσταση) και ιδιαίτερα του γεγονότος ότι η ανανέωση ήταν κατά παρέκκλιση της γενικής απαγόρευσης που είχε αποφασίσει το Υπουργικό Συμβούλιο με τις προαναφερθείσες αποφάσεις του η τελευταία από τις οποίες ήταν η υπ΄αρ. 40.491 της 26.1.94, καταλήγω ότι χρειαζόταν συγκεκριμένη και λεπτομερής αιτιολόγηση γιατί να γίνει δεκτό το αίτημα των αιτητών. Σημειώνω μάλιστα ότι αυτή τη φορά, σε αντίθεση με τις προηγούμενες, δεν φαίνεται να τέθηκαν οποιοιδήποτε όροι.

Ήταν η θέση του ευπαιδεύτου δικηγόρου των καθ΄ων η αίτηση (όπως προβάλλεται στην Ένσταση και τη γραπτή του αγόρευση) ότι υπήρχε αιτιολογία η οποία εν πάση περιπτώσει συμπληρώνεται και από το φάκελο της διοίκησης. Οι λόγοι τους οποίους το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε υπόψη σύμφωνα με το συνήγορο των αιτητών ήσαν οι ακόλουθοι:

Πουθενά στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου φαίνεται να απαριθμούνται τα πιο πάνω ως λόγοι που λήφθηκαν υπόψη κατά τη λήψη της απόφασης. Παρόλο ότι στο Παράρτημα Η της σχετικής ΠΡΟΤΑΣΗΣ του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος ημερομηνίας 8.3.01 (στην οποία ΠΡΟΤΑΣΗ προφανώς στηρίχθηκε το Υπουργικό Συμβούλιο) υπάρχουν μόνο τρία θετικά στοιχεία υπέρ της έγκρισης της αίτησης και πέντε αρνητικά, δεν φαίνεται πώς αυτά έχουν αντιμετωπιστεί. Η απαρίθμηση των λόγων όπως αυτοί φαίνονται στην Ένσταση, προφανώς έγινε από τον ευπαίδευτο συνήγορο αλλά όχι το Υπουργικό Συμβούλιο.

Ο ισχυρισμός ότι η αιτιολογία συμπληρώνεται από το φάκελο της διοίκησης, όπως λέχθηκε και από το Δικαστή Καλλή στις συνκδ. υποθέσεις Χαράλαμπος Πετεινός και Άλλοι ν. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 14.6.04 (με αναφορά σε σχετικές αυθεντίες μεταξύ των οποίων και την υπόθεση Φράγκου ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 270 σελ. 272 - 273) δεν είναι κάτι που αποτελεί πανάκεια. Στη σελ. 20 της υπόθεσης Χαράλαμπος Πετεινός (πιο πάνω) το Δικαστήριο διατύπωσε το θέμα ως εξής:

Στην εν λόγω υπόθεση η κατάληξη του δικαστηρίου ήταν ότι η αιτιολογία δεν μπορούσε να συμπληρωθεί από το περιεχόμενο των φακέλων.

Στη δική μας περίπτωση δεν υπάρχει οτιδήποτε στην όψη της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου που να δείχνει ότι τα κριτήρια που έλαβε υπόψη είναι αυτά που απαριθμεί ο ευπαίδευτος συνήγορος των καθ΄ων η αίτηση ούτως ώστε να αναζητηθούν και στο φάκελο. Σημειώνω εδώ ότι στο στάδιο των διευκρινίσεων είχε δηλωθεί από πλευράς των καθ΄ων η αίτηση ότι ο διοικητικός φάκελος είναι κατατεθειμένος στην Α.Ε. 3704 η οποία εκκρεμεί και μπορούσε να διατεθεί στο Δικαστήριο. Επιθεώρησα τον εν λόγω φάκελο αλλά δεν μπόρεσα να εντοπίσω ότι οι λόγοι που έλαβε υπόψη το Υπουργικό Συμβούλιο ήταν αυτοί που ανέφερε ο συνήγορος και όχι οποιοιδήποτε άλλοι από τους πολλούς που αναφέρονται μέσα στα έγγραφα που είχε ενώπιον του το Υπουργικό Συμβούλιο, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι η ουσία του αιτήματος που εξέταζε, όπως φαίνεται στα πρακτικά της συνεδρίας της 11.4.01, ήταν η επέκταση του προνομίου σε άλλη ιδιόκτητη περιουσία των αιτητών. Η ανανέωση του υφιστάμενου προνομίου εξετάστηκε ως παρεμπίπτον θέμα.

Εν όψει των πιο πάνω η παρούσα προσφυγή θα πρέπει να επιτύχει και γι΄αυτό δεν το θεωρώ αναγκαίο να εξετάσω τους υπόλοιπους λόγους που προώθησαν οι αιτητές.

Μ. Φωτίου, Δ.

/Χ.Π.