|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2003) 4 ΑΑΔ 852
22 Σεπτεμβρίου, 2003
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146, 28 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΦΥΕΙΣ ΕΞΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΥ ΠΗΓΑΖΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ ΤΟΥ Α.Δ.Κ.
ΜΑΡΙΑ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ,
Καθ΄ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 386/2003)
Δημόσιοι Υπάλληλοι ― Διορισμοί ― Ανάκληση διορισμού ― Αρχές νομολογίας αναφορικά με το ζήτημα του επιτρεπτού της ανάκλησης διοικητικών πράξεων ― Ειδικότερα αναφορικά με την παρανομία του ανακληθέντος διορισμού και του ευλόγου χρόνου που διέρρευσε ― Παράνομη και κατά παράβαση της χρηστής διοίκησης, η ανάκληση εν προκειμένω, όπου η παρανομία δεν αφορούσε τον ανακληθέντα διορισμό.
Η αιτήτρια προσέφυγε κατά της ανάκλησης του διορισμού της στη θέση Δικηγόρου της Δημοκρατίας, Νομική Υπηρεσία.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Οι αρχές που διέπουν τη δυνατότητα ανάκλησης διοικητικής πράξης έχουν συνοψισθεί στην υπόθεση Moschovakis & Another v. C.B.C. (1988) 3 C.L.R. 750.
Η Δημοκρατία δεν αρνείται ότι, αν ο διορισμός της κας Στυλιανού ήταν νόμιμος, δεν μπορούσε να ανακληθεί υπό τις συνθήκες. Η θέση της Δημοκρατίας είναι όμως ότι ο διορισμός της κας Στυλιανού ήταν παράνομη πράξη και έτσι μπορούσε να ανακληθεί. Η κατ' ισχυρισμό παρανομία έγκειτο στην πλάνη ότι η κα Κυριάκου είχε το πλεονέκτημα. Η πλάνη όμως αυτή δεν είναι αυταπόδεικτη. Είναι η άποψη του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα ότι υπήρξε τέτοια πλάνη. Δεν διαπιστώθηκε ποτέ δικαστικώς ότι όντως υπήρξε τέτοια πλάνη, με αποτέλεσμα να τεκμαίρεται ότι η απόφαση είναι νόμιμη εκτός αν άλλως διαπιστωθεί δικαστικώς.
Το κατά πόσο η πλάνη υπήρχε και επηρέασε την απόφαση της ΕΔΥ ενδεχομένως να μην είναι θέμα που μπορεί να κριθεί στα πλαίσια της προσφυγής αυτής, παρά μόνο στα πλαίσια της προσφυγής της κας Κυριάκου κατά του διορισμού της κας Στυλιανού, τοσούτο μάλλον εφ' όσον είναι την Κυριάκου που αφορά.
Υπάρχει όμως και άλλος λόγος για τον οποίο η πλάνη, και αν ακόμα θεωρηθεί ότι υφίστατο, δεν κατέστησε την απόφαση της ΕΔΥ παράνομη. Και ο λόγος είναι ότι η πλάνη αυτή ουδόλως επηρέασε την απόφαση της ΕΔΥ.
Η κατάληξη θα ήταν η ίδια ως προς τη νομιμότητα της επίδικης ανάκλησης ακόμα και στη βάση ότι η απόφαση για διορισμό της κας Στυλιανού ήταν παράνομη ως εκ της εν λόγω κατ' ισχυρισμό πλάνης. Εδώ δεν υπάρχει ισχυρισμός ότι η κα Στυλιανού ευθύνετο για την κατ' ισχυρισμό παρανομία. Απεναντίας, η ευθύνη για την κατ' ισχυρισμό πλάνη εβάρυνε αποκλειστικά τη διοίκηση. Μόνο λοιπόν αν η ανάκληση επιχειρείτο εντός ευλόγου χρόνου από της έκδοσης της απόφασης θα μπορούσε να ήταν νόμιμη. Παρήλθε όμως χρόνος πέραν του ενός έτους από του διορισμού της κας Στυλιανού για να ληφθεί η απόφαση για ανάκληση, τον οποίο η κα Στυλιανού αφιέρωσε στη νέα καριέρα της, τροχιοδρομώντας και την περαιτέρω ανέλιξή της, και με κανένα τρόπο θα μπορούσε το Δικαστήριο να δεχτεί ότι η ανάκληση επιχειρήθηκε μέσα σε εύλογο χρόνο. Τηρουμένων των αναλογιών, η επιχειρηθείσα ανάκληση ήταν έξω από κάθε πλαίσιο εύλογου χρόνου και ανέτρεπε καταστάσεις και προσδοκίες που δεν θα έπρεπε να επηρεασθούν, δεδομένως ισχύουσας της αρχής της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης.
Τέλος, με την ίδια απόφαση της ΕΔΥ διορίσθησαν τόσο η κα Στυλιανού όσο και δύο άλλες υποψήφιες. Η απόφαση για ανάκληση όμως αφορούσε μόνο το διορισμό της κας Στυλιανού.
Αν το θέμα ήταν θέμα τάξης για την κα Στυλιανού θα έπρεπε να ήταν θέμα τάξης για όλες τις διορισθείσες.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Moschovakis a.o. v. C.B.C. (1988) 3 C.L.R. 750.
Προσφυγή.
Χρ. Λοττίδης, για την Αιτήτρια.
Δ. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Καθ΄ης η αίτηση.
�Cur. adv. vult.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Με απόφαση της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας (ΕΔΥ) ημερομηνίας 28.12.2001 η Αιτήτρια κα Στυλιανού διορίσθηκε στη θέση Δικηγόρου της Δημοκρατίας, Νομική Υπηρεσία, από 15.2.2002. Στις 27.2.2003 ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας απέστειλε προς την ΕΔΥ επιστολή σε σχέση με προσφυγή που είχε καταχωρίσει άλλη μη επιλεγείσα υποψήφια, η κα Κυριάκου, κατά του διορισμού της κας Στυλιανού, με την οποία εισηγείτο την ανάκληση του διορισμού της κας Στυλιανού για το λόγο ότι η ΕΔΥ δεν είχε δώσει την απαιτούμενη από τη νομολογία ειδική αιτιολογία για παραγνώριση του πλεονεκτήματος της πείρας το οποίο η κα Κυριάκου εθεωρήθη ότι κατείχε (η κα Στυλιανού δεν είχε το πλεονέκτημα). Και τούτο παρά το ότι ήταν πεπλανημένη η πίστωση του πλεονεκτήματος στην κα Κυριάκου η οποία στην πραγματικότητα δεν είχε την καθορισθείσα από την ΕΔΥ πείρα ενός έτους για να μπορούσε να θεωρηθεί ως πλεονέκτημα. Η επιστολή εξέφραζε την άποψη ότι "Η ανάκληση θα αφορά ευμενή αλλά παράνομη απόφαση, η οποία ανακαλείται σε εύλογο χρόνο έτσι ώστε να μπορεί ν' αντέξει το δικαστικό έλεγχο", και εισηγείτο ότι κατά την επανεξέταση η πλάνη θα μπορούσε να θεραπευθεί με αναίρεση της πίστωσης του πλεονεκτήματος στην κα Κυριάκου.
Στις 18.3.2003 η ΕΔΥ αποφάσισε την ανάκληση του διορισμού, είναι δε εναντίον της απόφασης αυτής που στρέφεται η προσφυγή. Σημειώνω, για να πληρωθεί η εικόνα, ότι κατά την επανεξέταση η ΕΔΥ, αφού αναίρεσε την απόφαση της για κατοχή του πλεονεκτήματος από την κα Κυριάκου, επέλεξε όχι την κα Στυλιανού αλλά άλλη υποψήφια, εναντίον του διορισμού της οποίας η κα Στυλιανού έχει καταχωρίσει άλλη προσφυγή.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος για την κα Στυλιανού εισηγείται ότι, καθ΄όσον η απόφαση της ΕΔΥ δεν στηρίχθηκε στην πλάνη της ως προς την κατοχή του πλεονεκτήματος από την κα Κυριάκου, αφού δεν επελέγη η κα Κυριάκου, δεν επηρέαζε τη νομιμότητα της απόφασης ώστε να μην την καθιστούσε παράνομη. Και ότι, εν πάση περιπτώσει, η εν λόγω πλάνη της ΕΔΥ ήταν άνευ σημασίας καθ΄όσον, δοθέντος ότι η κα Κυριάκου δεν επελέγη και όταν ακόμα εθεωρείτο ότι είχε το πλεονέκτημα, η ύπαρξη της πλάνης δεν είχε την παραμικρή συνέπεια. Ο κ. Λοττίδης μάλιστα προχωρεί να εισηγηθεί ότι η ανάκληση του διορισμού της κας Στυλιανού δεν έγινε για να διορθωθεί η πλάνη της ΕΔΥ αλλά για αλλότριο σκοπό, δηλαδή το διορισμό της άλλης υποψήφιας η οποία επελέγη κατά την επανεξέταση αντί της κας Στυλιανού. Υποδεικνύεται μάλιστα συναφώς ότι, ενώ με την ίδια διοικητική πράξη που διορίσθηκε η κα Στυλιανού διορίσθησαν και άλλες δύο υποψήφιοι, απεφασίσθη η ανάκληση του διορισμού μόνο της κας Στυλιανού και όχι και των εν λόγω άλλων δύο υποψηφίων. Περαιτέρω, ο κ. Λοττίδης εισηγείται ότι η απόφαση για διορισμό της κας Στυλιανού, εφ΄όσον συνιστούσε πράξη ευμενή για εκείνη και της δημιουργούσε δικαιώματα, δεν μπορούσε νομίμως να ανακληθεί, εκτός ενδεχομένως για λόγους δημοσίου συμφέροντος που δεν τεκμηριώθησαν, ιδιαιτέρως μετά την έλευση τόσο μεγάλου χρονικού διαστήματος, με αποτέλεσμα να παραβιάζεται και η αρχή της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης. Ακόμα, λέγει ότι δεν εδόθη δέουσα αιτιολογία της απόφασης για ανάκληση, εφ΄όσον μάλιστα η ανάκληση ήταν δυσμενής για την κα Στυλιανού, ούτε της εδόθη δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης εφ΄όσον επρόκειτο για ανάκληση δυσμενή για αυτή.
Οι αρχές που διέπουν τη δυνατότητα ανάκλησης διοικητικής πράξης έχουν συνοψισθεί στην υπόθεση Moschovakis & Another v. C.B.C. (1988) 3 C.L.R. 750 από τον Πική, Δ., (ως ήτο τότε) στις σελίδες 758-759:
"(i) The Administration has an inherent power to revoke earlier acts or decisions.
(ii) The amenity of the Administration to revoke earlier decisions is not unlimited. It is subject to rules designed to ensure that the Administration observes the norms of good faith and heeds rights that may have accrued in consequence of its decisions.
(iii) The competence of the Administration to revoke depends, in the first place, on the legality of the act intended to be revoked. If the act of the Administration was a valid one it cannot be revoked if, as a result, a new factual situation has arisen that entitles the subject to demand adherence to it.
(iv) The constraints on the amenity of the Administration to revoke an earlier valid act or decision have no application to unlawful acts provided the Administration acts within a reasonable time. (Charalambides v. Republic, 1064 C.L.R. 326; Iro Paschali v. The Republic (1966) 3 C.L.R. 539; Yiangou and Another v. The Republic (1976) 3 C.L.R. 101). An act founded, inter alia, on a misconception of the facts is void and has the attributes of unlawful administrative action.
(v) What constitutes a reasonable time in this context is a matter of fact and degree.
(vi) The time factor ceases to be a constraint for the revocation of an unlawful act whenever the subject has contributed by his action or omission to the production of the unlawful act."
Η Δημοκρατία δεν αρνείται ότι, αν ο διορισμός της κας Στυλιανού ήταν νόμιμος, δεν μπορούσε να ανακληθεί υπό τις συνθήκες. Η θέση της Δημοκρατίας είναι όμως ότι ο διορισμός της κας Στυλιανού ήταν παράνομη πράξη και έτσι μπορούσε να ανακληθεί. Δεν είμαι σίγουρος γι' αυτό. Η κατ' ισχυρισμό παρανομία έγκειτο στην πλάνη ότι η κα Κυριάκου είχε το πλεονέκτημα. Η πλάνη όμως αυτή δεν είναι αυταπόδεικτη. Είναι η άποψη του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα ότι υπήρξε τέτοια πλάνη. Δεν διαπιστώθηκε ποτέ δικαστικώς ότι όντως υπήρξε τέτοια πλάνη, με αποτέλεσμα να τεκμαίρεται ότι η απόφαση είναι νόμιμη εκτός αν άλλως διαπιστωθεί δικαστικώς, ούτε μάλιστα η ίδια η ΕΔΥ, αποφασίζοντας στις 18.3.2003 να ανακαλέσει την απόφαση της για διορισμό της κας Στυλιανού, αποφάνθηκε ότι υπήρξε τέτοια πλάνη παρά μόνο ενήργησε στη βάση της επιστολής του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα (ήταν μόνο μετέπειτα κατά την επανεξέταση που η ΕΔΥ αποφάσισε ότι η κα Κυριάκου δεν διέθετε το πλεονέκτημα, που βεβαίως δεν μπορεί να ληφθεί υπ΄όψη εφ΄όσον έπεται της προσβαλλόμενης πράξης). Εν πάση περιπτώσει δε, από τα ενώπιον μου στοιχεία δεν θα μπορούσα να συμπεράνω ότι, όταν ελαμβάνετο η προσβαλλόμενη απόφαση, ήταν πεπλανημένη η άποψη της ΕΔΥ ότι η κα Κυριάκου είχε το πλεονέκτημα, άποψη που αφορούσε την ερμηνεία που η ίδια είχε αρμοδιότητα να δώσει στα ενώπιον της στοιχεία.
Να το θέσω όμως και διαφορετικά. Το κατά πόσο η πλάνη υπήρχε και επηρέασε την απόφαση της ΕΔΥ ενδεχομένως να μην είναι θέμα που μπορεί να κριθεί στα πλαίσια της προσφυγής αυτής παρά μόνο στα πλαίσια της προσφυγής της κας Κυριάκου κατά του διορισμού της κας Στυλιανού, τοσούτο μάλλον εφ΄ όσον είναι την Κυριάκου που αφορά. Απόφαση στην προσφυγή αυτή ότι υπήρξε πλάνη θα πρόκρινε το αποτέλεσμα (ως προς το θέμα) της προσφυγής της κας Κυριάκου και θα αποφάσιζε το θέμα χωρίς καν να ακουσθεί η κα Κυριάκου ως άμεσα επηρεαζόμενη. Στην παρούσα διαδικασία τεκμαίρεται νόμιμη η απόφαση της ΕΔΥ για διορισμό της κας Στυλιανού εφ΄ όσον δεν διαπιστώθηκε αρμοδίως ως παράνομη. Όπως και να κριθεί λοιπόν το πράγμα, δεν βλέπω πως, στα πλαίσια της παρούσας διαδικασίας, μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρξε πλάνη της ΕΔΥ που καθιστούσε την απόφαση της παράνομη.
Υπάρχει όμως και άλλος λόγος για τον οποίο η πλάνη, και αν ακόμα θεωρηθεί ότι υφίστατο, δεν κατέστησε την απόφαση της ΕΔΥ παράνομη. Και ο λόγος είναι ότι η πλάνη αυτή ουδόλως επηρέασε την απόφαση της ΕΔΥ. Δεν ήταν η κα Κυριάκου που διορίστηκε αλλά η κα Στυλιανού. Και η κα Στυλιανού προτιμήθηκε παρά το ότι η ΕΔΥ ετελούσε, ως είναι ο ισχυρισμός, υπό πλάνη ότι η κα Κυριάκου είχε το πλεονέκτημα ενώ στην πραγματικότητα δεν το είχε. Όχι μόνο λοιπόν δεν επηρεάσθηκε η απόφαση της ΕΔΥ από την κατοχή ή όχι του πλεονεκτήματος από την κα Κυριάκου αλλά και σαφώς εστηρίζετο στο ότι η κα Στυλιανού επροτιμάτο ακόμα και στη βάση ότι η κα Κυριάκου είχε το πλεονέκτημα. Και εδώ βεβαίως δεν κρίνεται η νομιμότητα της προτίμησης αυτής, που αποτελεί θέμα για κρίση στην προσφυγή της κας Κυριάκου.
Οδηγούμαι όμως στην κατάληξη ότι η απόφαση για ανάκληση δεν ήταν νόμιμη ακόμα και στη βάση ότι η απόφαση για διορισμό της κας Στυλιανού ήταν παράνομη ως εκ της εν λόγω κατ' ισχυρισμό πλάνης. Εδώ δεν υπάρχει ισχυρισμός ότι η κα Στυλιανού ευθύνετο για την κατ' ισχυρισμό παρανομία. Απεναντίας, η ευθύνη για την κατ' ισχυρισμό πλάνη εβάρυνε αποκλειστικά τη διοίκηση. Μόνο λοιπόν αν η ανάκληση επιχειρείτο εντός ευλόγου χρόνου από της έκδοσης της απόφασης θα μπορούσε να ήταν νόμιμη. Παρήλθε όμως χρόνος πέραν του ενός έτους από του διορισμού της κας Στυλιανού για να ληφθεί η απόφαση για ανάκληση, τον οποίο η κα Στυλιανού αφιέρωσε στη νέα καριέρα της, τροχιοδρομώντας και την περαιτέρω ανέλιξη της, και με κανένα τρόπο θα μπορούσα να δεχθώ ότι η ανάκληση επιχειρήθηκε μέσα σε εύλογο χρόνο. Τηρουμένων των αναλογιών, η επιχειρηθείσα ανάκληση ήταν έξω από κάθε πλαίσιο εύλογου χρόνου και ανέτρεπε καταστάσεις και προσδοκίες που δεν θα έπρεπε να επηρεασθούν δεδομένως ισχύουσας της αρχής της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης.
Δεν είναι αναγκαίο να ασχοληθώ με τις άλλες εισηγήσεις του κ. Λοττίδη που αφορούν κυρίως το αλλότριο του σκοπού στην ανάκληση. Να επισημάνω όμως ένα πράγμα το οποίο δείχνει την ασυνέπεια της διοίκησης και ενισχύει την παραβίαση της αρχής της χρηστής διοίκησης και της καλής πίστης. Με την ίδια απόφαση της ΕΔΥ διορίσθησαν τόσο η κα Στυλιανού όσο και δύο άλλες υποψήφιες. Η απόφαση για ανάκληση όμως αφορούσε μόνο το διορισμό της κας Στυλιανού. Ο λόγος που δίδει η Δημοκρατία για τούτο είναι ότι οι άλλες δύο υποψήφιες δεν επηρεάζοντο από την κατ' ισχυρισμό πλάνη καθ΄όσον διέθεταν το πλεονέκτημα. Με την ίδια λογική όμως ούτε η κα Στυλιανού επηρεάζετο για τους λόγους που εξήγησα πιο πάνω. Αν το θέμα ήταν θέμα τάξης για την κα Στυλιανού θα έπρεπε να ήταν θέμα τάξης για όλες τις διορισθείσες.
Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Η Δημοκρατία θα καταβάλει £500 έξοδα στην κα Στυλιανού.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.