|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2003) 4 ΑΑΔ 687
14 Ιουλίου, 2003
[ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΣΤΑΥΡΟΥΛΛΑ Ν. ΣΠΥΡΟΥ,
Αιτήτρια,
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 162/2001)
Διοικητική πράξη ― Πράξη στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου ― Σύμφωνα με την νομολογία, πράξεις διαχείρισης κρατικής περιουσίας, όπως η απόφαση παραχώρησης κρατικής γης, δεν εμπίπτουν εντός της σφαίρας του δημοσίου, αλλά του ιδιωτικού δικαίου ― Απόφαση ανάκλησης έγκρισης χορήγησης βοήθειας για ανέγερση οικίας σε κρατική γη, δεν προσβάλλεται με προσφυγή.
Η αιτήτρια επεδίωξε την ακύρωση της απόφασης για ακύρωση της έγκρισης της αίτησής της για αυτοστέγαση, καθώς και την παραχώρηση του σχετικού οικοπέδου σε τρίτον και την παράλειψη ανανέωσης της έγκρισής της.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
Οι επιζητούμενες θεραπείες εμπίπτουν μέσα στα πλαίσια της συμβατικής σχέσης των μερών και μέσα στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου. Η απόφαση των καθ' ων η αίτηση για την ακύρωση της έγκρισης της αιτήτριας για αυτοστέγαση, αφορά πράξη διαχείρισης κρατικής περιουσίας.
Η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής Επιλογής και Κριτηρίων για ακύρωση της έγκρισης χρήσης του κυβερνητικού ακινήτου, όπως και η μετέπειτα παραχώρησή του σε άλλο δικαιούχο, αποτελούν ουσιαστικά πράξεις διαχείρισης κρατικής περιουσίας, που βρίσκονται εκτός της εμβέλειας του αναθεωρητικού ελέγχου του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
Πράξη μπορεί να εκδοθεί από διοικητικό όργανο κατά την άσκηση της εκτελεστικής ή διοικητικής του λειτουργίας και εντούτοις να εκφεύγει του ακυρωτικού ελέγχου, επειδή ο κύριος σκοπός που επιδιώκεται με την πράξη δεν αποτελεί θέμα δημόσιου συμφέροντος, αλλά καθορισμό των αστικών δικαιωμάτων των πολιτών. Η προσβαλλόμενη πράξη και η ισχυριζόμενη παράλειψη συνιστά διάθεση κρατικής ακίνητης περιουσίας και δεν αντανακλά σκοπούς γενικότερου δημόσιου συμφέροντος. Αντίθετα απευθύνεται προς ένα συγκεκριμένο ιδιώτη, στην παρούσα περίπτωση στην αιτήτρια, η οποία έχει παραβεί τις συμβατικές της υποχρεώσεις.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Tekkis v. Republic (1982) 3 C.L.R. 680,
C. Kontos Estates Ltd v. Δημοκρατίας κ.ά. (1991) 4 Α.Α.Δ. 2473,
Δρ. Γεωργίου ν. Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (1995) 3 Α.Α.Δ. 424.
Προσφυγή.
Ε. Σατράκη, για Χριστοφίδη, Σαμψών & Σία, για την Αιτήτρια.
Τζ. Καρακάννα, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
�Cur. adv. vult.
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.:
(α) Τα γεγονότα.
Η αιτήτρια, που είναι πρόσφυγας, διέμενε μαζί με τον πατέρα της σε κατοικία στον Κυβερνητικό Συνοικισμό Αυτοστέγασης Παραλιμνίου κατόπιν σύμβασης με την Τοπική Επαρχιακή Διοίκηση. Μετά το θάνατο του πατέρα της η αιτήτρια υπέβαλε αίτηση για την εξ ολοκλήρου μεταβίβαση της κατοικίας στο όνομα της. Ως αποτέλεσμα της έγκρισης του πιο πάνω αιτήματος η αιτήτρια υπέγραψε στις 20/11/92 τη σχετική συμφωνία και τρία χρόνια αργότερα ζήτησε την παραχώρηση οικονομικής βοήθειας για την επανοικοδόμηση της κατοικίας. Το αίτημα της έγινε αποδεκτό και στις 13/11/95 υπέγραψε νέα συμφωνία με τον Έπαρχο Αμμοχώστου, με την οποία θα της παρεχόταν σταδιακά, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών, ένα συνολικό ποσό £6.000. Η ανέγερση της κατοικίας θα έπρεπε να συνάδει με τους όρους του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και να ελάμβανε χώρα το συντομότερο δυνατό και προς τούτο της χορηγήθηκε προκαταβολικά ποσό £500. Η παλαιά κατοικία κατεδαφίστηκε στις 17/6/96 αλλά η αιτήτρια επικαλούμενη προσωπικές περιστάσεις και οικονομική δυσπραγία δεν προχώρησε στις αναγκαίες ενέργειες για την έναρξη εργασιών ανέγερσης νέας κατοικίας. Ο Έπαρχος Αμμοχώστου με επιστολή του ημερομηνίας 9/12/99 πληροφόρησε την αιτήτρια για την καθυστέρηση και την κάλεσε παράλληλα να προσκομίσει τα απαιτούμενα αρχιτεκτονικά σχέδια. Φαίνεται ότι η αιτήτρια, παρά τις προτροπές του Επάρχου, παρέλειψε να λάβει οποιαδήποτε μέτρα για την επανοικοδόμηση, με αποτέλεσμα στις 10/11/2000 το Κλιμάκιο της Κεντρικής Επιτροπής Επιλογής και Κριτηρίων να αποφασίσει την ακύρωση της σχετικής έγκρισης και την επιστροφή της προκαταβολής. Η αιτήτρια έλαβε γνώση της σχετικής απόφασης μέσω επιστολής του Διευθυντή της Υπηρεσίας Μερίμνης και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων ημερομηνίας 28/11/2000, της οποίας το περιεχόμενο έχει ως εξής:
"Αναφέρομαι στην έγκριση σας για αυτοστέγαση σε Κυβερνητικό Οικόπεδο στο Παραλίμνι και συγκεκριμένα επί του οικοπέδου αρ. Α8 και μετά λύπης μου σας πληροφορώ ότι αυτή ακυρώθηκε κατά τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής Επιλογής και Κριτηρίων με ημερ. 10.11.2000, επειδή δεν έχετε δείξει το απαιτούμενο ενδιαφέρον για την ανέγερση της οικίας σας, παρ' όλες τις σχετικές ειδοποιήσεις που είχατε από την Επαρχιακή Διοίκηση Αμμοχώστου."
Μετά την πιο πάνω εξέλιξη οι καθ'ων η αίτηση στις 23/11/2000 προχώρησαν στην παραχώρηση του οικοπέδου σε κάποια Άννα Παναγιώτου, η οποία ανέλαβε να καταβάλει στην αιτήτρια τα έξοδα κατεδάφισης της κατοικίας. Η αιτήτρια αντέδρασε και μετά την απόρριψη διαβήματος της προς τον Υπουργό Εσωτερικών, καταχώρησε την παρούσα προσφυγή ζητώντας,
(i) Ακύρωση της απόφασης της 28/11/2000 με την οποία ακυρώθηκε η έγκριση της αιτήτριας για αυτοστέγαση,
(ii) Ακύρωση της απόφασης της 23/11/2000 με την οποία εγκρίθηκε η παραχώρηση του οικοπέδου σε άλλο πρόσωπο,
(iii) Απόφαση ότι η παράλειψη των καθ'ων η αίτηση να ανανεώσουν την έγκριση της αιτήτριας για αυτοστέγαση είναι άκυρη και ότι παν παραληφθέν έδει να είχε εκτελεσθεί.
�
(β) Οι προδικαστικές ενστάσεις.
Εκ μέρους των καθ'ων η αίτηση η ευπαίδευτη συνήγορος της Δημοκρατίας υπέβαλε τις πιο κάτω τρεις προδικαστικές ενστάσεις:
(i) Η θεραπεία (i) κατέστη άνευ αντικειμένου γιατί η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής Επιλογής και Κριτηρίων ημερομηνίας 23/11/2000 για την παραχώρηση του κυβερνητικού οικοπέδου στην Άννα Παναγιώτου ακυρώθηκε.
(ii) Το αίτημα (ii) δεν μπορεί να εξεταστεί εφόσον από τη μια προσβάλλεται η θετική απόφαση των καθ'ων η αίτηση, η ακύρωση δηλαδή της έγκρισης της αιτήτριας, που αποτελεί και το επίδικο θέμα της θεραπείας (i) και από την άλλη προσβάλλεται η παράλειψη των καθ'ων η αίτηση να ανανεώσουν και/ή να παρατείνουν την έγκριση.
(iii) Δεν υπάρχει παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας γιατί δεν επιβάλλεται ρητή υποχρέωση στη διοίκηση να προβεί σε συγκεκριμένη ενέργεια.
�
(γ) Αποτελεί η επίδικη απόφαση εκτελεστή διοικητική πράξη;
Ένα ζήτημα που δεν έχει προβληθεί από τους καθ'ων η αίτηση αλλά η σημασία του επιτρέπει την αυτεπάγγελτη εξέταση του από το Δικαστήριο, είναι το ερώτημα αν οι επιδιωκόμενες θεραπείες βασίζονται σε εκτελεστές διοικητικές πράξεις ή αποτελούν θέματα που εμπίπτουν μέσα στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου, η επίλυση των οποίων δεν συμπεριλαμβάνεται μέσα στη δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου όπως αυτή καθορίζεται με τις πρόνοιες του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Προς τούτο κρίνω σκόπιμο να παραθέσω τη συμφωνία της 13/11/95 με την οποία παραχωρήθηκε στην αιτήτρια άδεια χρήσης του ακινήτου.
"Α Δ Ε Ι Α
Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ αυτή έγινε στις 13/11/1995 ΜΕΤΑΞΥ του Επάρχου Αμμοχώστου για την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας (παρακάτω θα αναφέρεται ως ο "Ιδιοκτήτης" όρος που περιλαμβάνει και τους διαδόχους και αντιπροσώπους του), ΚΑΙ της Σταυρούλας Σπύρου (παρακάτω θα αναφέρεται ως ο "Αδειούχος").
Επειδή ο Αδειούχος αποτάθηκε στον Ιδιοκτήτη για παραχώρηση άδειας χρήσεως της κρατικής γης που βρίσκεται στην ΠΕΡΙΟΧΗ Α, του χωριού Παραλιμνίου με αριθμό τεμαχίου ....... του Φύλλου Σχεδίου XXXIII 54 Ε1 του Συμπλ. ....... και η οποία δεικνύεται με τον αριθμό 8Α στο σχέδιο που φυλάττεται από τον Ιδιοκτήτη και που μονογραφήθηκε από τους συμβαλλόμενους (παρακάτω θα αναφέρεται ως το "ακίνητο", όρος που περιλαμβάνει και την κατοικία που κτίστηκε πάνω στο κτήμα).
ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ο Ιδιοκτήτης έδωσε συγκατάθεση για την παραχώρηση της σχετικής Άδειας με τους ακόλουθους όρους:-
Με το παρόν συμφωνούνται μεταξύ του Ιδιοκτήτη και του Αδειούχου τα ακόλουθα:
1. Ο Ιδιοκτήτης παραχωρεί στον Αδειούχο άδεια χρήσεως του ακινήτου.
2. Ο Ιδιοκτήτης αναλαμβάνει να καταβάλει στον Αδειούχο ως οικονομική βοήθεια το συνολικό ποσό των £6.000,00 (λιρών Κύπρου) έξη χιλιάδες μόνο έναντι της δαπάνης για την ανέγερση κατοικίας πάνω στο ακίνητο. Η οικονομική αυτή βοήθεια θα εκδίδεται σταδιακά ανάλογα με την πρόοδο της εργασίας για την ανέγερση της κατοικίας.
3. Η άδεια υπόκειται στις ακόλουθες υπέρ του Ιδιοκτήτη εξαιρέσεις και επιφυλάξεις.
(α) Ο Αδειούχος θα προβεί στην ανέγερση κατοικίας πάνω στο ακίνητο σύμφωνα με τα σχέδια και τους όρους του τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως το συντομότερο δυνατό και οπωσδήποτε μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα από της παραχώρησης της Άδειας και αναλαμβάνει όπως με τη δαπάνη του ποσού της δωρεάς συμπληρώσει την ανέγερση της κατοικίας.
....................................................................................................
(i) Όταν λήξει η ισχύς της παρούσας άδειας ο Αδειούχος υποχρεούται να παραδώσει στον Ιδιοκτήτη το ακίνητο με όλες τις βελτιώσεις που έγιναν πάνω σε τούτο και οποιωνδήποτε κτιρίων και άλλων οικοδομών που θα ανεγερθούν στο ακίνητο σύμφωνα με τις πρόνοιες της παρούσας Άδειας, σε καλή κατάσταση και τάξη. Όλες αυτές οι βελτιώσεις, κτίρια και άλλες οικοδομές, θα περιέλθουν στην απόλυτη κυριότητα του ιδιοκτήτη ο οποίος δεν έχει υποχρέωση να καταβάλει στον Αδειούχο την αξία τους ή οποιαδήποτε άλλη αποζημίωση.
....................................................................................................
5. Ο Αδειούχος και η οικογένεια του αναλαμβάνουν όπως εκκενώσουν το ακίνητο και παραδώσουν τούτο στον Ιδιοκτήτη σε τέτοια καλή κατάσταση που το παρέλαβαν, σε τριάντα μέρες, από την ημέρα που θα τους ζητηθεί.
6. Ο Αδειούχος αναγνωρίζει ότι η ενέργεια του ιδιοκτήτη να επιτρέψει σε αυτόν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του να κατοικήσει στο αναφερόμενο ακίνητο, δε δημιουργείται σχέση Ιδιοκτήτη και Ενοικιαστή μεταξύ της Κυπριακής Κυβέρνησης και αυτού ή οποιουδήποτε από τα μέλη της οικογένειας του, ή παρέχει με οποιονδήποτε τρόπο, οποιοδήποτε δικαίωμα κατοχής ή αποζημίωσης σε όφελος του.
7. Η ισχύς της Άδειας θα είναι διάρκειας ενός χρόνου από την ημερομηνία υπογραφής της, ανανεούμενη αυτόματα από χρόνο σε χρόνο εκτός αν οποιοσδήποτε των συμβαλλομένων τερματίσει αυτή αφού δώσει στον άλλο δύο μήνες γραπτή ειδοποίηση.
8. Ο Αδειούχος αναγνωρίζει ότι η γη και τα κτίρια που υπάρχουν ή που θα κτισθούν πάνω σ' αυτή αποτελούν ιδιοκτησία του Ιδιοκτήτη, και τα δικαιώματα του Αδειούχου πάνω στη γη και στα κτίρια δεν εκτείνονται πιο πέρα από τα καθοριζόμενα στην Άδεια.
......................................................................................................
11. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του Αδειούχου στους όρους της παραχώρησης της επιχορήγησης αυτής, τότε θα απαιτείται από αυτόν η άμεση επιστροφή ολόκληρου του ποσού."
Από το περιεχόμενο της πιο πάνω συμφωνίας προκύπτει ότι οι επιζητούμενες θεραπείες εμπίπτουν μέσα στα πλαίσια της συμβατικής σχέσης των μερών και μέσα στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου. Η απόφαση των καθ'ων η αίτηση για την ακύρωση της έγκρισης της αιτήτριας για αυτοστέγαση αφορά πράξη διαχείρισης κρατικής περιουσίας για την οποία ισχύουν τα νομολογηθέντα στην υπόθεση Tekkis v. Republic (1982) 3 C.L.R. 680 (όπου αποφασίστηκε ότι οι πράξεις διαχείρισης κρατικής περιουσίας εμπίπτουν στη σφαίρα του ιδιωτικού και όχι του δημόσιου δικαίου και ως εκ τούτου δεν μπορούν να προσβληθούν με προσφυγή) και στην υπόθεση C. Kontos Estates Ltd v. Δημοκρατίας κ.ά. (1991) 4 Α.Α.Δ. 2473 (όπου απόρριψη αίτησης για παραχώρηση κρατικής γης κρίθηκε ως αναγομένη σε διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του κράτους και ως τέτοια δεν ενέπιπτε μέσα στα πλαίσια του Άρθρου 146).
Στην παρούσα περίπτωση η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής Επιλογής και Κριτηρίων για ακύρωση της έγκρισης χρήσης του κυβερνητικού ακινήτου, όπως και η μετέπειτα παραχώρηση του σε άλλο δικαιούχο, αποτελούν ουσιαστικά πράξεις διαχείρισης κρατικής περιουσίας που βρίσκονται εκτός της εμβέλειας του αναθεωρητικού ελέγχου του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Όπως έχει επισημανθεί στην υπόθεση Δρ. Γεωργίου ν. Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (1995) 3 Α.Α.Δ. 424, πράξη μπορεί να εκδοθεί από διοικητικό όργανο κατά την άσκηση της εκτελεστικής ή διοικητικής του λειτουργίας και εντούτοις να εκφεύγει του ακυρωτικού ελέγχου επειδή ο κύριος σκοπός που επιδιώκεται με την πράξη δεν αποτελεί θέμα δημόσιου συμφέροντος αλλά καθορισμό των αστικών δικαιωμάτων των πολιτών. Η προσβαλλόμενη πράξη και η ισχυριζόμενη παράλειψη συνιστά διάθεση κρατικής ακίνητης περιουσίας και δεν αντανακλά σκοπούς γενικότερου δημόσιου συμφέροντος. Αντίθετα απευθύνεται προς ένα συγκεκριμένο ιδιώτη, στην παρούσα περίπτωση στην αιτήτρια, η οποία έχει παραβεί τις συμβατικές της υποχρεώσεις.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος της αιτήτριας.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.