ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
Έρευνα - Κατάλογος Αποφάσεων - Απόκρυψη Αναφορών (Noteup off) - Αφαίρεση Υπογραμμίσεων


ΑΝΑΦΟΡΕΣ:

Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:

Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:



ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ:

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

(Υπόθεση Αρ. 1103/98)

3 Οκτωβρίου, 2003

[ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στής]

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ,

Αιτήτρια,

ν.

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, και/ή
      1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ/Ή
      2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ/Ή
      3. ΕΠΑΡΧΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,

Καθ'ων η αίτηση.

 

Α.Σ. Αγγελίδης, για την Αιτήτρια.

Α. Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ'ων η αίτηση.

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή η αιτήτρια προσβάλλει την εγκυρότητα Διατάγματος απαλλοτρίωσης ακίνητης ιδιοκτησίας της που βρίσκεται στο Στρόβολο.

(α) Τα γεγονότα και η επίδικη απόφαση.

Η αμφισβητούμενη απόφαση αποτελεί την τρίτη κατά συνέχεια απαλλοτρίωση του ίδιου κτήματος και μια σύντομη αναφορά στις προηγούμενες διαδικασίες κρίνεται σκόπιμη.

 

 

 

 

 

(i) Η προσφυγή 278/92.

Η πρώτη γνωστοποίηση για την απαλλοτρίωση του κτήματος της αιτήτριας (με αριθμό εγγραφής 1166 στην ενορία Αγίου Βασιλείου Στροβόλου) δημοσιεύθηκε στις 15/3/91. Σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν η ανέγερση νέου σχολικού κτιρίου μέσης εκπαίδευσης. Μετά την απόρριψη των ενστάσεων της αιτήτριας στις 10/1/92 δημοσιεύθηκε το σχετικό Διάταγμα απαλλοτρίωσης. Η αιτήτρια καταχώρησε εναντίον του πιο πάνω διατάγματος την υπ' αριθμό 278/92 προσφυγή. Ενώ εκκρεμούσε η εκδίκαση της προσφυγής, συμπληρώθηκε η ανέγερση του κτιρίου το οποίο άρχισε να λειτουργεί ως Γυμνάσιο. Στις 28/6/95 το Ανώτατο Δικαστήριο στην πρωτόδικη του δικαιοδοσία εξέδωσε ακυρωτική απόφαση στην πιο πάνω προσφυγή λόγω παράλειψης διεξαγωγής δέουσας έρευνας από την Υπουργική Επιτροπή, ελλιπούς αιτιολογίας και ανάμειξης άγνωστου οργάνου στη λήψη της σχετικής απόφασης.

 

(ii) Η προσφυγή 722/95.

Ευθύς αμέσως μετά την έκδοση της απόφασης στην προσφυγή 278/92 και πιο συγκεκριμένα στις 7/7/95, οι καθ'ων η αίτηση προέβηκαν στη δημοσίευση Διατάγματος επίταξης για περίοδο ενός έτους με σκοπό την ανέγερση νέου σχολικού κτιρίου. Το πιο πάνω διάταγμα αμφισβητήθηκε από την αιτήτρια με την υπ' αριθμό 722/95 προσφυγή. Το Ανώτατο Δικαστήριο στην πρωτόδικη του δικαιοδοσία αποδέχθηκε στις 6/7/98 την προσφυγή αφού έκρινε ότι όταν εκδιδόταν το σχετικό διάταγμα το σχολικό κτίριο είχε ήδη ανεγερθεί και ως εκ τούτου ο σκοπός του διατάγματος δεν μπορούσε να ήταν η ανέγερση του σχολικού κτιρίου.

 

(β) Η παρούσα προσφυγή.

Οι καθ'ων η αίτηση προέβηκαν στη δημοσίευση νέας Γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης στις 11/4/97 (η οποία επαναδημοσιεύθηκε στις 8/5/98 λόγω της μη έγκαιρης έκδοσης του Διατάγματος απαλλοτρίωσης). Η αιτήτρια υπέβαλε ένσταση εναντίον του σκοπού της απαλλοτρίωσης, που είχε καθορισθεί τώρα ως "η λειτουργία Γυμνασίου στο Στρόβολο". Η ένσταση απορρίφθηκε στις 25/9/98 από την Υπουργική Επιτροπή και στις 23/10/98 δημοσιεύθηκε το νέο Διάταγμα απαλλοτρίωσης, την εγκυρότητα του οποίου αμφισβητεί με την παρούσα προσφυγή η αιτήτρια.

 

(i) Οι λόγοι της προσφυγής.

Η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι,

  1. Η σχετική διοικητική απόφαση παραβιάζει το δεσμευτικό δικαστικό δεδικασμένο που δημιουργήθηκε με την απόφαση στην προσφυγή αρ. 278/92,

  2. Η σχετική διοικητική απόφαση αποτελεί κατάχρηση εξουσίας και προϊόν πλάνης περί τα πράγματα λόγω έλλειψης της απαραίτητης προϋπόθεσης της απαλλοτρίωσης, δηλαδή του σκοπού δημόσιας ωφέλειας,

  3. Η προσβαλλόμενη απόφαση λήφθηκε χωρίς να προηγηθεί επαρκής έρευνα και εξέταση των λόγων ένστασης της αιτήτριας και

  4. Υπάρχει έλλειψη αιτιολογίας.

 

 

(ii) Οι προδικαστικές ενστάσεις.

Ο ευπαίδευτος συνήγορος των καθ'ων η αίτηση υπέβαλε στην ένσταση του τις τρεις πιο κάτω προδικαστικές ενστάσεις:

  1. Η αιτήτρια απώλεσε το έννομο της συμφέρον αφού "συναίνεσε" στην επίδικη απαλλοτρίωση,

  2. Η μόνη διαφορά μεταξύ των διαδίκων είναι το ύψος των αποζημιώσεων και

  3. Η αιτήτρια κωλύεται να προχωρήσει με την παρούσα προσφυγή αφού δεν αμφισβήτησε τη νομιμότητα του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας στο οποίο υπήρχε αναφορά για την ανέγερση του Γυμνασίου.

 

Οι προδικαστικές ενστάσεις δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Από τα στοιχεία που έχουν παρουσιασθεί φαίνεται ότι η αιτήτρια ουδέποτε "συναίνεσε" στην απαλλοτρίωση και το θέμα δεν περιορίζεται στο ύψος των αποζημιώσεων. Η αιτήτρια αμφισβήτησε την ορθότητα των γνωστοποιήσεων και των διαταγμάτων που είχαν δημοσιευθεί τόσο με ενστάσεις όσο και με τις προσφυγές που καταχώρησε και η σχετική εισήγηση κρίνεται ανεδαφική.

Ανεδαφική κρίνεται επίσης και η εισήγηση ότι η αιτήτρια δεν υπέβαλε ένσταση για να αμφισβητήσει τη νομιμότητα του Τοπικού Σχεδίου, μέσα στο οποίο συμπεριλαμβανόταν πρόβλεψη για την ανέγερση Γυμνασίου. Η πιο πάνω παράλειψη δεν την εμποδίζει να προσβάλει το επίδικο Διάταγμα Απαλλοτρίωσης που επηρεάζει άμεσα τα δικαιώματα της. (Βλ. Αντωνίου ν. Δημοκρατίας, Προσφυγή αρ. 10/94 της 17/1/95).

 

(iii) Παραβίαση δεδικασμένου - Έλλειψη δέουσας έρευνας.

Στην ακυρωτική απόφαση της προσφυγής 278/92 της 28/6/95 τονίσθηκαν μεταξύ άλλων ότι,

  1. Η Υπουργική Επιτροπή που διορίστηκε για την επανεξέταση του θέματος και υποβολή έκθεσης, ουδέποτε συνήλθε για να εξετάσει τις εισηγήσεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως,

  2. Ήταν αδύνατη η διαπίστωση από ποιό όργανο είχε αποφασισθεί η προώθηση της απαλλοτρίωσης του επίδικου κτήματος,

  3. Το Υπουργικό Συμβούλιο υιοθέτησε την εισήγηση για απαλλοτρίωση που υποβλήθηκε από άλλο όργανο από εκείνο που είχε διοριστεί για να εξετάσει το θέμα και

  4. Κατά το χρόνο της απαλλοτρίωσης δεν είχαν ετοιμαστεί σχέδια για το προτεινόμενο έργο.

 

Είναι η εισήγηση της αιτήτριας ότι οι καθ'ων η αίτηση παραβιάζοντας το δεδικασμένο που προέκυψε από την πιο πάνω απόφαση στην προσφυγή 278/92, προχώρησαν στην έκδοση νέας Γνωστοποίησης και Διατάγματος απαλλοτρίωσης, χωρίς τη διεξαγωγή οποιασδήποτε έρευνας. Τονίζει επίσης ότι ο σκοπός του β΄ Διατάγματος απαλλοτρίωσης που ήταν η ανέγερση νέου σχολικού κτιρίου, είχε κηρυχθεί άκυρος με τη δικαστική απόφαση στην προσφυγή 278/92 στις 28/6/95.

Οι ισχυρισμοί της αιτήτριας είναι βάσιμοι.

Όπως προκύπτει από τα πιο πάνω γεγονότα, μετά το ακυρωτικό αποτέλεσμα στην προσφυγή 278/92, η Διοίκηση, σε μια απέλπιδα προσπάθεια νομιμοποίησης μιας παράνομης κατάστασης πραγμάτων, προχώρησε στην έκδοση του Διατάγματος επίταξης στις 7/7/95 με σκοπό την ανέγερση σχολικού κτιρίου το οποίο όμως είχε ήδη αποπερατωθεί. Ακολούθησε στις 8/5/98 η δημοσίευση της Γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης με διαφοροποιημένο σκοπό απαλλοτρίωσης. Η ένσταση που υποβλήθηκε εκ μέρους της αιτήτριας απορρίφθηκε από την Υπουργική Επιτροπή με τη σχετική απόφαση της 25/9/98. Το περιεχόμενο της είναι το πιο κάτω:

"ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Εξέταση ενστάσεων εναντίον σκοπουμένων απαλλοτριώσεων

και αποφάσεις για την έκδοση ή όχι

Διαταγμάτων Απαλλοτριώσεως

.................................. .................................................. ......................

Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης που δημοσιεύθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας με Αρ. 3240 και ημερομ. 8.5.98 (Α.Δ.Π. 540)

Σκοπός: Λειτουργία Γυμνασίου στο Στρόβολο.

Έκταση σκοπούμενης απαλλοτρίωσης: 23 δεκάρια και 240 τετραγωνικά μέτρα

Ένσταση από: Κλεοπάτρα Χρ. Κουρέα ιδιοκτήτρια του τεμαχίου 1166 του Συμπλέγματος "G" στο Στρόβολο (ενορία Αγίου Βασιλείου)

2. Η Υπουργική Επιτροπή, αφού μελέτησε την πιο πάνω ένσταση και έλαβε υπόψη της τους λόγους που προβάλλονται σ' αυτή, τις παρατηρήσεις και υποδείξεις του αρμόδιου Υπουργού, και όλα γενικά τα γεγονότα και περιστατικά,

(α) αποφάσισε να απορρίψει τις πιο πάνω ενστάσεις

και

(β) έκρινε σκόπιμο να απαλλοτριωθεί η ακίνητη ιδιοκτησία για τους σκοπούς που καθορίζονται στη γνωστοποίηση και αποφάσισε να εκδοθεί Διάταγμα Απαλλοτριώσεως σύμφωνα με το άρθρο 6 των περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμων του 1962 έως (Αρ.2) του 1996 και όπως προνοείται στην προαναφερόμενη Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με Αρ. 41.025."

 

Από τα πιο πάνω διαπιστώνεται ότι στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την ακυρωτική απόφαση του Δικαστηρίου στην προσφυγή 278/92 (28/6/95) μέχρι τη δημοσίευση του προσβαλλόμενου Διατάγματος απαλλοτρίωσης (23/10/98), οι καθ'ων η αίτηση παρέλειψαν να προβούν στη δέουσα έρευνα που θα υπεστήριζε την επίδικη απόφαση, σημειώνοντας απλά ότι έλαβαν υπόψη "όλα γενικά τα γεγονότα και περιστατικά". Δεν υπάρχει στο διοικητικό φάκελο οτιδήποτε που να υποδεικνύει ότι το ζήτημα, ιδίως μετά τις δικαστικές επισημάνσεις που προεκτέθηκαν, εξετάσθηκε με τη δέουσα επάρκεια. Ούτε φαίνεται να απασχόλησαν την Υπουργική Επιτροπή οι θέσεις και απόψεις του Επάρχου και του Τμήματος Πολεοδομίας. Από τη στιγμή δε που άλλαξε ο σκοπός της απαλλοτρίωσης επιβαλλόταν η ετοιμασία και υποβολή μελέτης ή σχεδίων σχετικών με το σκοπό της "λειτουργίας" του Γυμνασίου. Αυτό υποδεικνύει και η νομολογία του Δικαστηρίου. Όπως τονίσθηκε από τον Πική, Δ. (όπως ήταν τότε) στην υπόθεση Σπύρου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Κάτω Πολεμιδιών, Προσφυγή αρ. 295/93 της 24/11/94:

"Στέρηση ή περιορισμός του δικαιώματος ιδιοκτησίας που κατοχυρώνει το Άρθρο 23, μπορεί να επιβληθεί μόνο για τους σκοπούς που προβλέπει το Άρθρο 23 του Συντάγματος και σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος. Η αναγκαιότητα του μέτρου της απαλλοτρίωσης αποτελεί προϋπόθεση για την επίκληση των συνταγματικών διατάξεων και νομοθετικών ρυθμίσεων για τη στέρηση του δικαιώματος ιδιοκτησίας. Η αναγκαιότητα του έργου πρέπει να καταδεικνύεται από διερεύνηση του θέματος η οποία, στην περίπτωση απαλλοτρίωσης για την οικοδόμηση κτιρίων δημόσιας χρήσης, προϋποθέτει και το σχεδιασμό τους [βλ. μεταξύ άλλων Glyki v. Republic (1967) 3 C.L.R. 677, Skordi & Vrahimi Investments Ltd v. Δημοκρατίας (Υπόθεση 890/89, 20.8.92) και Κολοκασίδου κ.α. ν. Δημοκρατίας (Υπόθεση 731/87, 10.2.90)]."

 

Η εκ των υστέρων δημοσίευση Διατάγματος απαλλοτρίωσης, που έχει σκοπό να νομιμοποιήσει μια ήδη παρατηρηθείσα παρανομία, π.χ. τη διάνοιξη ενός δρόμου που έχει ήδη διανοιχθεί, δεν επιτρέπεται από τις αρχές του διοικητικού δικαίου. (Βλ. Κόκκινος ν. Δημοκρατίας, Προσφυγή 1115/98 της 19/5/2000).

Στην παρούσα περίπτωση οι καθ'ων η αίτηση προχώρησαν στην ανέγερση του σχολικού κτιρίου χωρίς να υπάρχει σε ισχύ Διάταγμα απαλλοτρίωσης, προσπάθησαν δε στη συνέχεια να νομιμοποιήσουν την παράνομη ενέργειά τους εκδίδοντας Διατάγματα επίταξης και απαλλοτρίωσης με διαφοροποιημένο σκοπό, αιτιολογώντας τις πιο πάνω ενέργειες τους ως αναγκαίες για τη "λειτουργία" του Γυμνασίου, ενώ η ανέγερση του ουδέποτε είχε νομιμοποιηθεί. Οι καταστροφικές συνέπειες που, σύμφωνα με το δικηγόρο της Δημοκρατίας, πιθανό να προκύψουν σε περίπτωση ακύρωσης, δεν μπορούν να διασώσουν το κύρος του προσβαλλόμενου διατάγματος και τούτο γιατί οι συνέπειες από την ακύρωση ενός διατάγματος που εκδόθηκε παράνομα δεν αποτελούν παράγοντα που μπορεί να ληφθεί υπόψη.

Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Η επίδικη απόφαση ακυρώνεται.

 

 

 

 

Τ. ΗΛΙΑΔΗΣ,

Δ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο