|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2002) 4 ΑΑΔ 265
21 Μαρτίου, 2002
[ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 23(5) ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟ 15(1) ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ ΝΟΜΟΥ 15/1962 ΟΠΩΣ ΕΧΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ
ΖΗΝΩΝ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΕΣΤΕΪΤΣ ΛΤΔ,
Αιτήτρια,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
Καθ' ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 967/2000)
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Επιστροφή απαλλοτριωθέντος στην περίπτωση που κατέστη ανέφικτος ο σκοπός της απαλλοτριώσεως ― Το σχετικό δικαίωμα δεν συναρτάται ούτε με την υποβολή ένστασης στην απαλλοτρίωση, ούτε με την είσπραξη της αποζημίωσης ― Κατοχυρώνεται στο Άρθρο 23.5 του Συντάγματος ― Δεν διαπιστώθηκε ανέφικτο του σκοπού στην κριθείσα περίπτωση ― Περιστάσεις.
Λέξεις και Φράσεις ― Η λέξη «εφικτός» στο Άρθρο 23.5 του Συντάγματος ― Έννοια από τη νομολογία και εφαρμογή της στα γεγονότα της κριθείσας περίπτωσης.
Η αιτήτρια εταιρεία προσέφυγε κατά της άρνησης της Δημοκρατίας να της επιστρέψει το απαλλοτριωθέν κτήμα της, παρά το γεγονός ότι είχαν παρέλθει πέραν των έξι ετών χωρίς αυτό να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό που απαλλοτριώθηκε.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
1. Το δικαίωμα επιστροφής κτήματος το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς της απαλλοτρίωσης είναι συνταγματικά και νομικά κατοχυρωμένο και δεν συναρτάται, με κανένα τρόπο, ούτε με την υποβολή ή μη ένστασης στην απαλλοτρίωση ούτε με την είσπραξη ή μη της αποζημίωσης. Εφόσον το κτήμα δεν έχει χρησιμοποιηθεί για το σκοπό που απαλλοτριώθηκε, υπάρχει νομική υποχρέωση προσφοράς του στον ιδιοκτήτη από τον οποίο απαλλοτριώθηκε και δικαίωμα του τελευταίου να το αποκτήσει εκ νέου «επί καταβολή της τιμής κτήσεως».
2. Σύμφωνα με τη νομολογία, η λέξη «εφικτός» στο Άρθρο 23.5 του Συντάγματος δεν έχει την έννοια του «πραγματοποιηθείς» αλλά την έννοια του «δυνάμενος να πραγματοποιηθεί ή επιτευχθεί» και, επομένως, η μη ολοκλήρωση του σκοπού της απαλλοτρίωσης, μέσα σε τρία χρόνια, δεν σημαίνει ότι αυτός κατέστη ανέφικτος.
Στην προκείμενη περίπτωση ο σκοπός της απαλλοτρίωσης, δηλαδή η ανέγερση νέου Κυβερνητικού Τυπογραφείου, δεν κατέστη ανέφικτος. Το γεγονός ότι το επίδικο κτήμα εντάχθηκε στη ζώνη Κα8, όπου ρητά απαγορεύεται η ανέγερση τυπογραφείου, δεν εξυπακούει, κατ' ανάγκη, ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης κατέστη ανέφικτος. Η καθ' ης η αίτηση επιμένει ότι ο εν λόγω σκοπός εξακολουθεί να ισχύει, ήδη έχουν εκπονηθεί τα αρχιτεκτονικά σχέδια και στατική μελέτη, είναι δε δυνατόν να δοθεί πολεοδομική χαλάρωση και να επιτραπεί, τελικά, η ανέγερση του Κυβερνητικού Τυπογραφείου.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Καλλικά v. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 177.
Προσφυγή.
Ιωάννου για Χρ. Κιτρομηλίδη, για την Αιτήτρια.
Ε. Αντωνίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Καθ' ης η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ.: Με Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης αρ. 1929, ημερομηνίας 15.11.1991, και με Διάταγμα Απαλλοτρίωσης αρ. 340, ημερομηνίας 6.2.1992, που ακολούθησε, η Δημοκρατία (καθ' ης η αίτηση) απαλλοτρίωσε ολόκληρο το υπ' αριθμό εγγραφής Η207, τεμάχιο 2457 (το κτήμα), στο Στρόβολο, ιδιοκτησία της αιτήτριας, προς το σκοπό ανέγερσης νέου Κυβερνητικού Τυπογραφείου.
Μετά έξι περίπου χρόνια, και δεδομένου ότι το κτήμα δεν χρησιμοποιήθηκε για το σκοπό που απαλλοτριώθηκε, η αιτήτρια, με επιστολή του δικηγόρου της, ημερομηνίας 6.4.1998, ζήτησε να της επιστραφεί το κτήμα «επί καταβολή της τιμής κτήσεως» σύμφωνα με το Άρθρο 23.5 του Συντάγματος και το άρθρο 15 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου 15/62.
Εις απάντηση, με επιστολή της ημερομηνίας 16.4.1999, η καθ' ης η αίτηση πληροφόρησε την αιτήτρια ότι:
(α) ο σκοπός της απαλλοτρίωσης, δηλαδή η ανέγερση νέου Κυβερνητικού Τυπογραφείου, δεν είχε εγκαταλειφθεί, αλλά εξακολουθούσε να ισχύει,
και,
(β) ήδη εκπονήθηκαν από το Τμήμα Δημοσίων Έργων τα αρχιτεκτονικά σχέδια και η στατική μελέτη και το κτήμα θα χρησιμοποιηθεί για το σκοπό που απαλλοτριώθηκε με την έναρξη της σταδιακής υλοποίησης των αρχιτεκτονικών σχεδίων.
Εν τω μεταξύ, τρία χρόνια πριν από την πιο πάνω απάντηση της καθ' ης η αίτηση, το 1996, μετά την αναθεώρηση των Τοπικών Σχεδίων, το κτήμα εντάχθηκε στην πολεοδομική ζώνη Κα8, η οποία είναι «οικιστική» και δεν επιτρέπεται η ανέγερση τυπογραφείου.
Σύμφωνα με το δικηγόρο της αιτήτριας, με την ένταξη του κτήματος στην πολεοδομική ζώνη Κα8, ο σκοπός της απαλλοτρίωσης κατέστη τελεσίδικα ανέφικτος. Το γεγονός αυτό ενεργοποίησε την υποχρέωση της καθ' ης η αίτηση να προσφέρει το κτήμα πίσω στην αιτήτρια «επί καταβολή της τιμής κτήσεως», η δε παράλειψή της να το πράξει υπόκειται σε ακύρωση λόγω παράβασης του Άρθρου 23.5 του Συντάγματος και του άρθρου 15 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου 15/62.
Αντίθετη είναι η θέση της δικηγόρου της καθ' ης η αίτηση. Αφού προβάλλει την προδικαστική ένσταση ότι η αιτήτρια στερείται εννόμου συμφέροντος στην προσφυγή, για το λόγο ότι ουδέποτε υπέβαλε ένσταση στην απαλλοτρίωση αλλά, αντίθετα, την αποδέχθηκε ανεπιφύλακτα, και πληρώθηκε ολόκληρη την αποζημίωση, ισχυρίζεται ότι, όπως προκύπτει από το σχετικό διοικητικό φάκελο (Τεκμήριο 1), ιδιαίτερα από τα πρακτικά της σύσκεψης στο Υπουργείο Οικονομικών της 8.11.2000 (επισυνάπτονται στην ένσταση), ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εξακολουθεί να υφίσταται και δεν κατέστη ανέφικτος. Το γεγονός της ένταξης του κτήματος στην πολεοδομική ζώνη Κα8, όπου δεν επιτρέπεται η ανέγερση τυπογραφείων, δεν αποκλείει τη δυνατότητα να δοθεί πολεοδομική χαλάρωση, αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι το κτήμα εφάπτεται κτήματος για το οποίο ήδη δόθηκε πολεοδομική χαλάρωση για την ανέγερση υπεραγοράς.
Η προδικαστική ένσταση.
Η προδικαστική ένσταση της έλλειψης εννόμου συμφέροντος εκ μέρους της αιτήτριας δεν ευσταθεί. Το δικαίωμα επιστροφής κτήματος το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς της απαλλοτρίωσης είναι συνταγματικά και νομικά κατοχυρωμένο και δεν συναρτάται, με κανένα τρόπο, ούτε με την υποβολή ή μη ένστασης στην απαλλοτρίωση ούτε με την είσπραξη ή μη της αποζημίωσης. Εφόσον το κτήμα δεν έχει χρησιμοποιηθεί για το σκοπό που απαλλοτριώθηκε, υπάρχει νομική υποχρέωση προσφοράς του στον ιδιοκτήτη από τον οποίο απαλλοτριώθηκε και δικαίωμα του τελευταίου να το αποκτήσει εκ νέου «επί καταβολή της τιμής κτήσεως».
Η ουσία της προσφυγής.
Σύμφωνα με τη νομολογία, η λέξη «εφικτός» στο Άρθρο 23.5 του Συντάγματος δεν έχει την έννοια του «πραγματοποιηθείς» αλλά την έννοια του «δυνάμενος να πραγματοποιηθεί ή επιτευχθεί» και, επομένως, η μη ολοκλήρωση του σκοπού της απαλλοτρίωσης, μέσα σε τρία χρόνια, δεν σημαίνει ότι αυτός κατέστη ανέφικτος. Σχετικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα από την απόφαση της Ολομέλειας στην Καλλικά ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 177:
«Έχει νομολογιακά καθιερωθεί ότι οι λέξεις «εάν εντός τριών ετών από της απαλλοτριώσεως δεν καταστεί εφικτός ο τοιούτος σκοπός» δεν εξυπακούουν ότι οι σκοποί της απαλλοτρίωσης θα πρέπει να πραγματοποιηθούν μέσα στην περίοδο των τριών χρόνων αλλά ότι μπορεί να πραγματοποιηθούν. Όπως έχει τονιστεί στην υπόθεση Τσαγγαρίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 3392.
Στην Jason Kaniklides v. Republic αποφασίστηκε ότι ο όρος «εφικτός» που απαντάται στην παράγραφο 5 του άρθρου 23 δεν ενέχει την έννοια του πραγματοποιηθείς αλλά δυνάμενος να πραγματοποιηθεί ή επιτευχθεί. Επομένως η μη υλοποίηση των σκοπών της απαλλοτρίωσης μέσα στην τριετή περίοδο που προβλέπεται δεν καταδεικνύει αφεαυτής ότι ο σκοπός για τον οποίο έγινε η απαλλοτρίωση είναι ανέφικτος. Η ίδια προσέγγιση υιοθετήθηκε και σε αριθμό μεταγενέστερων αποφάσεων. (Ιδε μεταξύ άλλων Cyprus Tannery Ltd v. Republic (1980) 3 C.L.R. 405, Nicolaidou v. Republic (1985) 3(Α) C.L.R. 88 και Georghios Lordos and Son Ltd a.o. v. Minister of Communications and Works (1986) 3 C.L.R. 21.».
Στην προκείμενη περίπτωση, και με βάση τα στοιχεία τα οποία τέθηκαν ενώπιόν μου, δεν έχω ικανοποιηθεί ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης, δηλαδή η ανέγερση νέου Κυβερνητικού Τυπογραφείου, κατέστη ανέφικτος. Το γεγονός ότι το επίδικο κτήμα εντάχθηκε στη ζώνη Κα8, όπου ρητά απαγορεύεται η ανέγερση τυπογραφείου, δεν εξυπακούει, κατ' ανάγκη, ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης κατέστη ανέφικτος. Η καθ' ης η αίτηση επιμένει ότι ο εν λόγω σκοπός εξακολουθεί να ισχύει, ήδη έχουν εκπονηθεί τα αρχιτεκτονικά σχέδια και στατική μελέτη, είναι δε δυνατόν να δοθεί πολεοδομική χαλάρωση και να επιτραπεί, τελικά, η ανέγερση του Κυβερνητικού Τυπογραφείου.
Η προσφυγή απορρίπτεται. Όμως, υπό τις περιστάσεις, δεν θα επιδικάσω έξοδα εις βάρος της αιτήτριας.
Η προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.