|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Ν. 1/1987 - Ο περί Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νόμος του 1987
Ν. 67(I)/1996 - Ο περί Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νόμος του 1996
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ. 1135/99
ΕΝΩΠΙΟΝ: Τ. ΗΛΙΑΔΗ, Δ.
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ
:THE CYPIOM LTD, ιδιοκτήτριας Εταιρείας της Εγγεγραμμένης
Ιδιωτικής Σχολής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στο Υπουργείο Παιδείας
και Πολιτισμού «The Cyprus Institute of Marketing»,
Αιτήτριας
- και -
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού,
Καθ΄ ων η αίτηση
---------------------------
2 Αυγούστου 2002
Για την αιτήτρια: Σ. Δράκος.
Για τους καθ΄ ων η αίτηση: Μ. Σπηλιωτοπούλου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας.
---------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια εταιρεία της Ιδιωτικής Σχολής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης «The Cyprus Institute of Marketing" που γράφτηκε στο Μητρώο Ιδιωτικών Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης το 1991. Η Σχολή λειτουργούσε τέσσερεις κλάδους σπουδών στην έδρα της στη Λευκωσία και τρεις κλάδους στο παράρτημά της στη Λεμεσό. Οι κλάδοι αυτοί επιθεωρήθηκαν ξεχωριστά από αρμόδιους λειτουργούς του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, δύο φορές κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 1996-97 και δύο φορές κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 1997-98 για να διαπιστωθεί κατά πόσο η Σχολή λειτουργούσε μέσα στα πλαίσια των περί Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νόμων του 1996 έως 1997 και των σχετικών Κανονισμών, αν τηρούσε τους όρους εγγραφής της και αν είχε συμμορφωθεί προς τις εισηγήσεις που της είχαν γίνει σε προηγούμενες επιθεωρήσεις. Κατόπιν γνωμάτευσης του Γενικού Εισαγγελέα ότι οι σχολές, τα παραρτήματα και οι κλάδοι τους που γράφτηκαν στο Μητρώο με μια και μόνο δήλωση σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου 1/87 θεωρούνταν ως ξεχωριστά παραρτήματα και ξεχωριστοί κλάδοι των παραρτημάτων και έπρεπε να υποβάλλονται σε ξεχωριστή επιθεώρηση δύο φορές το χρόνο για κάθε κλάδο σπουδών σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 30 του Νόμου 67(Ι)/96, κατά συνέπεια θα έπρεπε να επιβάλλονται ξεχωριστά δικαιώματα επιθεώρησης. Οι καθ΄ ων η αίτηση προχώρησαν στην επιβολή ξεχωριστών τελών επιθεώρησης για την έδρα της Σχολής στη Λευκωσία και το παράρτημα της Σχολής στη Λεμεσό. Τα καθορισθέντα τέλη ήταν £700 για την επιθεώρηση του 1996-97 και £700 για την επιθεώρηση του 1997-98.
Η αιτήτρια με την παρούσα προσφυγή αμφισβητεί την εγκυρότητα της απόφασης των καθ΄ ων να επιβάλουν ξεχωριστά δικαιώματα επιθεώρησης για την έδρα και το παράρτημα της Σχολής ισχυριζόμενη ότι η πιο πάνω απόφαση είναι λανθασμένη. Και τούτο γιατί
(i) Πάσχει λόγω πλάνης περί το νόμο,
(i) Πλάνη περί το νόμο
Έχει προβληθεί εκ μέρους του ευπαίδευτου συνήγορου της αιτήτριας ότι η επίδικη απόφαση είναι αποτέλεσμα εσφαλμένης ερμηνείας των προνοιών του Νόμου 67(Ι)/96. Πιο συγκεκριμένα υποβλήθηκε ότι στο άρθρο 2 του νόμου όπου δίδεται η ερμηνεία της έννοιας «σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» ή «σχολή» δεν γίνεται διαχωρισμός σε σχολές και παραρτήματα, ούτε προκύπτει από τη σχετική ερμηνευτική διάταξη ότι τα παραρτήματα αποτελούν σχολές με την έννοια που μπορεί να αποδοθεί στον όρο σύμφωνα με τη σχετική νομοθετική πρόνοια. Η σχετική νομοθετική πρόβλεψη του άρθρου 30 επιβάλλει την επιθεώρηση σχολών γενικά περιλαμβανομένων όλων των παραρτημάτων τους και όχι ξεχωριστές επιθεωρήσεις για κάθε παράρτημα. Επιπρόσθετα υποβλήθηκε ότι η αναφορά που γίνεται στο άρθρο 15(3) του νόμου, το οποίο προβλέπει σχετικά με την ίδρυση παραρτήματος ιδιωτικής σχολής, έχει σκοπό να ρυθμίσει διοικητικά ζητήματα και όχι την καταβολή ξεχωριστών τελών. Έχει υποβληθεί επίσης ότι η παράλειψη των καθ΄ ων η αίτηση να προχωρήσουν στη θέσπιση κανονισμών για τον καθορισμό των θεμάτων αναφορικά με την επιθεώρηση των ιδιωτικών σχολών σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 70(2)(δ) του νόμου «έπληξε τη νομιμότητα των θεμελίων οποιασδήποτε επιθεώρησης».
Η ευπαίδευτη συνήγορος των καθ΄ ων η αίτηση υποστήριξε ότι τα παραρτήματα και κλάδοι αυτών που γράφτηκαν στο μητρώο με μια και μόνο δήλωση σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί Ιδιωτικών Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νόμου (Ν. 1/87) θεωρούνται ως ξεχωριστά παραρτήματα και ξεχωριστοί κλάδοι των παραρτημάτων αυτών και πρέπει να υποβάλλονται σε ξεχωριστή επιθεώρηση δύο φορές το χρόνο για κάθε κλάδο όπως προβλέπεται στο άρθρο 30 του Νόμου 67(Ι)/96. Κατά συνέπεια θα πρέπει να επιβάλλονται ξεχωριστά δικαιώματα επιθεώρησης.
Το άρθρο 30 του Νόμου 67(Ι)/96 προνοεί ότι:
«30. - (1) Ο ιδιοκτήτης, ο διευθυντής και τα μέλη του διδακτικού προσωπικού ιδιωτικής σχολής υποχρεούνται να επιτρέπουν, κατά το χρόνο κατά τον οποίο λειτουργεί η σχολή, στους αρμόδιους λειτουργούς του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού την είσοδο στη σχολή και τις τάξεις, για να επιθεωρήσουν και να εξακριβώσουν -
(α) Την τήρηση των όρων ίδρυσης και λειτουργίας της σχολής.
(β) τη χρησιμοποίηση του κατάλληλου προσωπικού
.(γ) την τήρηση του ωρολογίου και αναλυτικού προγράμματος
.(δ) την επιτελούμενη διδακτική εργασία
.(ε) τις τυχόν ελλείψεις και τα μέτρα που λαμβάνονται από τους υπεύθυνους για αντιμετώπισή τους και για αρτιότερη λειτουργία της σχολής
.(στ) την τήρηση του εσωτερικού κανονισμού της σχολής
.(ζ) την καταλληλότητα του διδακτηρίου
.(η) τη συμμόρφωση της σχολής στις διατάξεις του παρόντος Νόμου.
(2) Η επιθεώρηση που προβλέπεται στο εδάφιο (1) διεξάγεται δύο τουλάχιστο φορές το χρόνο και για την επιθεώρηση αυτή συντάσσεται από τον αρμόδιο λειτουργό που τη διενήργησε έκθεση, η οποία υποβάλλεται στον Υπουργό.
(3) Στην περίπτωση κατά την οποία η έκθεση θα αναφέρεται στο εδάφιο (2) περιλαμβάνει για οποιοδήποτε θέμα που αναφέρεται στο εδάφιο (1) δυσμενείς παρατηρήσεις, ο Υπουργός κοινοποιεί το μέρος αυτό της έκθεσης στον ιδιοκτήτη και το διευθυντή της σχολής.»
Σύμφωνα με το άρθρο 15 του Νόμου κάθε δήλωση για την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικής σχολής θα πρέπει να συνοδεύεται από τα καθορισμένα δικαιώματα εξέτασης της δήλωσης και να περιέχει τα στοιχεία που καθορίζονται ως απαραίτητα για τη λειτουργία της σχολής που συμπεριλαμβάνουν τα στοιχεία των ιδιοκτητών, την επωνυμία και έδρα, περιγραφή των κτιριακών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, λεπτομέρειες για τους κλάδους των προσφερόμενων σπουδών,
το διδακτικό προσωπικό, τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, οικονομικούς πόρους κλπ. Το εδάφιο (3) του άρθρου 15 προνοεί ότι «για την ίδρυση παραρτήματος ιδιωτικής σχολής πρέπει να υποβάλλεται ξεχωριστή δήλωση, η οποία να περιέχει τα στοιχεία που προνοούνται από το εδάφιο (1) του παρόντος άρθρου».Είναι φανερό από τη διατύπωση της πιο πάνω νομοθετικής διάταξης ότι ο σκοπός του Νομοθέτη ήταν η αντιμετώπιση των παραρτημάτων των ιδιωτικών σχολών ως ξεχωριστών οντοτήτων για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας και την τήρηση των όρων της ίδρυσής τους. Είναι ακριβώς για αυτό το λόγο που επιβάλλεται η υποβολή ξεχωριστής δήλωσης που θα συμπεριλαμβάνει όλα τα στοιχεία και τις λεπτομέρειες αναφορικά με τη λειτουργία του παραρτήματος, όπως ακριβώς και στην περίπτωση ίδρυσης της σχολής για την προάσπιση των συμφερόντων των φοιτητών των ιδρυμάτων οι οποίοι ακολουθούν τον κλάδο σπουδών που έχουν επιλέξει είτε στην έδρα της σχολής είτε στα παραρτήματα.
Το άρθρο 70 του Νόμου 67(Ι)/96 παρέχει στο Υπουργικό Συμβούλιο την ευχέρεια να εκδίδει κανονισμούς για την καλύτερη εφαρμογή των προνοιών του Νόμου. Το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε στη θέσπιση των περί Ιδιωτικών Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Τέλη και Δικαιώματα) Κανονισμών του 1998 (Κ.Δ.Π. 160/98). Ο Κανονισμός 3 ο οποίος έχει άμεση σχέση με την εισήγηση που υποβλήθηκε περιέχει, μεταξύ άλλων, και την ακόλουθη πρόνοια:
«3(1) Οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών σχολών καταβάλλουν στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού -
(α) Δικαιώματα για την εξέταση -
(i) δήλωσης για ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικής σχολής ......
(ii) αίτησης για εκπαιδευτική αξιολόγηση-πιστοποίηση ........
(β) δικαιώματα επιθεώρησης
(γ) .................................................. ............................................
(δ) ...............................
Στον ίδιο Κανονισμό (3) γίνεται η ακόλουθη διευκρίνηση:
«Νοείται ότι για κάθε παράρτημα ιδιωτικής σχολής καταβάλλονται χωριστά για κάθε κλάδο σπουδών τα δικαιώματα, τα τέλη και οι δαπάνες της εκπαιδευτικής αξιολόγησης-πιστοποίησης που αναφέρονται πιο πάνω.»
Τα δικαιώματα επιθεώρησης καθορίζονται στην παράγραφο (β) του Πίνακα των Κανονισμών και ανέρχονται «για κάθε κλάδο σπουδών που έχει φοιτητές και επιθεωρείται» στο ποσό των £200 για κάθε ακαδημαϊκό έτος. Μέσα στα πιο πάνω πλαίσια η εισήγηση ότι η προσβαλλόμενη απόφαση των καθ΄ ων η αίτηση με την οποία τους επιβλήθηκε η καταβολή τελών επιθεώρησης κλάδων σπουδών, ξεχωριστά για την έδρα της σχολής στη Λευκωσία και το παράρτημά της στη Λεμεσό, ήταν αποτέλεσμα πλάνης περί το Νόμο ή εσφαλμένης ερμηνείας των νομοθετικών και κανονιστικών προνοιών κρίνεται αβάσιμη. Στο άρθρο 72 (Μεταβατικές Διατάξεις) του Ν. 67(Ι)/96 υπάρχει η πιο κάτω σαφέστατη πρόνοια:
«(2) Οποιεσδήποτε καταχωρήσεις έγιναν στο Μητρώο Ιδιωτικών Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης δυνάμει του άρθρου 19 του περί Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νόμου του 1987 έως (Αρ. 2) του 1990 θεωρείται ότι έγιναν με βάση τις διατάξεις του παρόντος Νόμου.»
Στην παρούσα περίπτωση η σχολή της αιτήτριας γράφτηκε στο Μητρώο Ιδιωτικών Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σύμφωνα με το άρθρο 19(3) του Ν. 1/87 στις 15.10.91. Υπέκειτο συνεπώς στις διατάξεις του Ν. 67(Ι)/96 και των δυνάμει αυτού εκδοθέντων κανονισμών. Η επιβολή ξεχωριστών τελών επιθεώρησης για την έδρα και το παράρτημα της σχολής κρίνεται ότι ήταν με βάση το σχετικό νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο, εύλογα επιτρεπτή.
Έχει υποβληθεί εκ μέρους της αιτήτριας ότι η παράλειψη των καθ΄ ων η αίτηση να προχωρήσουν στη θέσπιση κανονισμών για τη ρύθμιση των θεμάτων που αφορούν την επιθεώρηση όπως επιβάλλει το άρθρο 70(2)(δ) του Νόμου, έπληξε ανεπανόρθωτα το κύρος των επιθεωρήσεων που έγιναν και με βάση τις οποίες επιβλήθηκαν τα δικαιώματα που αποτελούν και το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής. Το άρθρο
70 του Νόμου προνοεί ότι,«70. - (1) Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει κανονισμούς, που δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, για τον καθορισμό κάθε θέματος που χρειάζεται ή επιδέχεται καθορισμό και για την καλύτερη εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Νόμου.
(2) Χωρίς να επηρεάζεται η γενικότητα του εδαφίου (1) του παρόντος άρθρου, οποιοιδήποτε κανονισμοί μπορεί -
(α) .................................................. ............................................
(β) να προνοούν για την επιβολή δικαιωμάτων εξέτασης της δήλωσης για ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικής σχολής και τελών εγγραφής κλάδων σπουδών, για επιβολή δικαιωμάτων επιθεώρησης ιδιωτικών σχολών και εκπαιδευτικής αξιολόγησης-πιστοποίησης κλάδων σπουδών και να καθορίζουν το ύψος
(γ) .................................................. ..............................................»
Η εισήγηση είναι αβάσιμη. Η επιθεώρηση των ιδιωτικών σχολών καθιερώνεται στο άρθρο 30 του Νόμου 67(Ι)/96 όπου καθορίζονται οι συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτή διενεργείται, το αντικείμενό της και η σύνταξη και υποβολή των σχετικών εκθέσεων ή δυσμενών παρατηρήσεων, όπου υπάρχουν, ως το συνακόλουθο αποτέλεσμά τους. Πρέπει στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι η εξουσία που παρέχεται στο Υπουργικό Συμβούλιο για την έκδοση ρυθμιστικών κανονισμών είναι με βάση τη λεκτική διατύπωση του άρθρου 70 δυνητική. Παρά το γεγονός αυτό το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε, όπως ήδη έχει σημειωθεί στη θέσπιση κανονισμών που ρυθμίζουν την καταβολή δικαιωμάτων επιθεώρησης, το ύψος των καταβλητέων δικαιωμάτων, το χρονικό περιθώριο καταβολής τους και την υποχρέωση χωριστής καταβολής προκειμένου για παραρτήματα σχολών. (Κ.Δ.Π. 160/98). Οι σχετικοί κανονισμοί σε συνδυασμό με τις οικείες νομοθετικές διατάξεις καθιστούν ανεδαφικό το επιχείρημα για απουσία νομοθετικού ή κανονιστικού υποβάθρου των επιθεωρήσεων.
(ii) Οι Κανονισμοί θεσπίστηκαν καθ΄ υπέβαση του Νόμου
Έχει υποβληθεί εκ μέρους της αιτήτριας η εισήγηση ότι ο Κανονισμός 3 των σχετικών Κανονισμών (Κ.Δ.Π. 160/98) που καθορίζει ότι για κάθε παράρτημα ιδιωτικής σχολής καταβάλλονται χωριστά για κάθε κλάδο σπουδών δικαιώματα επιθεώρησης, υπερβαίνει τη σχετική νομοθετική εξουσιοδότηση του άρθρου 70 του Ν. 67(Ι)/96 (ultra
vires the law).Το ερώτημα αν ένας κανονισμός έχει θεσπιστεί καθ΄ υπέρβαση του Νόμου (ultra vires the law) εξαρτάται σε κάθε περίπτωση από την ερμηνεία του εξουσιοδοτούντος Νόμου. (Βλ. Halsbury΄s Laws of England, 3
rd Ed. Vol. 36, para 743). Έχοντας υπόψη τις πρόνοιες του άρθρου 70 του Ν. 67(Ι)/96 φαίνεται ότι η Κ.Δ.Π. 160/98 και συνακόλουθα ο Κανονισμός 3 έχει εκδοθεί δυνάμει ρητής νομοθετικής εξουσιοδότησης η οποία παρέχεται από το πιο πάνω άρθρο, βρίσκεται σαφώς εντός της ρηθείσας νομοθετικής εξουσιοδότησης και δεν αποτελεί υπέρβαση. Η σχετική εισήγηση απορρίπτεται.(iii) Έλλειψη αναδρομικής ισχύος της Κ.Δ.Π. 160/98
Έχει υποβληθεί εκ μέρους της αιτήτριας ότι ο σχετικός κανονισμός σύμφωνα με τον οποίο επιβλήθηκαν στην αιτήτρια τα τέλη επιθεώρησης δεν έχει αναδρομική ισχύ και καλύπτει τη χρονική περίοδο που αφορά τα ακαδημαϊκά έτη 1998-99 και μεταγενέστερα. Έτσι η αιτήτρια δεν έχει νομική υποχρέωση να καταβάλει τα τέλη για τα ακαδημαϊκά έτη 1996-97 και 1997-98. Η δικηγόρος των καθ΄ ων η αίτηση υπέδειξε ότι
στις πρόνοιες του Κανονισμού 4 της Κ.Δ.Π. 160/98 που αφορούν την επιβολή δικαιωμάτων εξέτασης δηλώσεων για ίδρυση και λειτουργία σχολών και εγγραφή κλάδων σπουδών και αιτήσεων προσδίδεται αναδρομική ισχύς από 3.5.96. Τα δικαιώματα δε επιθεώρησης εκφεύγουν της αναδρομικής ισχύος και εφαρμόζονται από την ημερομηνία δημοσίευσης της Κ.Δ.Π. 160/98, δηλαδή την 3.7.98. Η προσβαλλόμενη απόφαση επιβολής των σχετικών τελών φέρει ημερομηνία 28.6.99. Συνεπώς δεν τίθεται θέμα αναδρομικής ισχύος άσχετα αν οι επιθεωρήσεις έγιναν σε προγενέστερο στάδιο. Οι επιθεωρήσεις προβλέπονταν ήδη σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 30 του Ν. 67(Ι)/96 και όπως έχει λεχθεί, είχαν διενεργηθεί νόμιμα. Η επιβολή των τελών που ακολούθησε τη θέσπιση των σχετικών Κανονισμών που εισήγαγε η Κ.Δ.Π. 160/98 ήταν καθόλα σύννομη. Συνακόλουθα ο ισχυρισμός για έλλειψη αναδρομικότητας απορρίπτεται.Έχοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος της αιτήτριας.
Τ. Ηλιάδης,
Δ.
/ΕΘ