ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
Έρευνα - Κατάλογος Αποφάσεων - Απόκρυψη Αναφορών (Noteup off) - Αφαίρεση Υπογραμμίσεων


ΑΝΑΦΟΡΕΣ:

Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:

Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:

Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:

Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή



ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ:

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 617/2000

ΕΝΩΠΙΟΝ: Τ. ΗΛΙΑΔΗ, Δ.

Αναφορικά με το Αρθρο 146 του Συντάγματος.

ΜΕΤΑΞΥ:

Ρολάνδου Κατσιαούνη,

Αιτητή

και

Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω

1. Υπουργού Παιδείας,

2. Διευθυντή Κέντρου

Επιστημονικών Ερευνών,

Καθ'ων η αίτηση

---------------------------

24 Ιουλίου 2002

Για τον Αιτητή: κ. Μιχ. Τριανταφυλλίδης.

Για των Καθ'ων η αίτηση: κα Χριστοδουλίδου-Μέσσιου, Δικηγόρος της

Δημοκρατίας.

-----------------------------

Α Π Ο Φ Α Σ Η

Με την παρούσα προσφυγή ο αιτητής ζητά δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη των καθ'ων η αίτηση να εκδώσουν το έργο του "Η Διασκεπτική 1946-1948, Με Ανασκόπηση της Περιόδου 1878-1945" χωρίς αναγνώριση ότι η πνευματική ιδιοκτησία (copyright) του έργου ανήκει στον αιτητή και όχι στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (που πιο κάτω θα αποκαλείται ως το Κ.Ε.Ε.), είναι άκυρη και εστερημένη οιουδήποτε αποτελέσματος.

 

 

 

 

 

(α) Τα γεγονότα

Ο αιτητής προσλήφθηκε στο Κ.Ε.Ε. του Υπουργείου Παιδείας στις 2/1/91 ως ερευνητής και μεταξύ των καθηκόντων του ήταν και η εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων. Μέσα στα πλαίσια των καθηκόντων του συμφώνησε όπως συγγράψει βιβλίο με τίτλο "Η Διασκεπτική - Οκτώβριος 1946 - Αύγουστος 1948. Η πρώτη προσπάθεια για συνταγματική διευθέτηση του Κυπριακού μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με ανασκόπηση των προηγηθέντων 1931-1945", το οποίο επρόκειτο να εκδοθεί από το Κ.Ε.Ε. Το έργο παραδόθηκε προς το σκοπό αυτό από τον αιτητή στο Διευθυντή του Κ.Ε.Ε. στις 22/9/97. Ακολούθησε η προκήρυξη προσφορών για την έκδοση της πιο πάνω εργασίας, η οποία τελικά ανατέθηκε στο τυπογραφείο Theopress Ltd. Η τελική έγκριση για την εκτύπωση και διεκπεραίωση του έργου δόθηκε στο τυπογραφείο από τον αιτητή στις 6/12/99. Δύο μέρες αργότερα ο αιτητής ζήτησε με επιστολή του δικηγόρου του προς το Διευθυντή του Κ.Ε.Ε. όπως του αναγνωριστούν τα πνευματικά δικαιώματα στο έργο και καταστεί συνιδιοκτήτης του έργου (Joint Copyright). Η επιστολή κατέληγε με την επιφύλαξη άσκησης των νόμιμων δικαιωμάτων του αιτητή σε περίπτωση που το Κ.Ε.Ε. δεν συμφωνούσε με την πιο πάνω θέση. Το αίτημα απορρίφθηκε με επιστολή που κοινοποιήθηκε από το Διευθυντή του Κ.Ε.Ε. στο δικηγόρο του αιτητή ημερομηνίας 27/12/99. Κρίνω σκόπιμο να παραθέσω το κείμενο της επιστολής που έχει ως ακολούθως:

"Θέμα: Επιστολή σας ημερομ. 8 Δεκεμβρίου 1999 σχετικά με το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του βιβλίου του πελάτη σας κ. Ρ. Κατσιαούνη «Η Διασκεπτική 1946-1948»

Αναφέρομαι στο πιο πάνω θέμα και σας πληροφορώ ότι το Κ.Ε.Ε. δεν μπορεί να αποδεχτεί το αίτημα του πελάτη σας, γιατί αυτό αντίκειται στο Νόμο, στη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας και στους εσωτερικούς κανονισμούς του Κ.Ε.Ε. Καμιά πάγια τακτική περί joint copyright δεν ίσχυε ποτέ στο Κ.Ε.Ε. Από το 1996 κ.ε., ωστόσο, το copyright των εκδόσεων του Κ.Ε.Ε. ανήκει αποκλειστικά σ' αυτό, εκτός αν συμφωνηθεί διαφορετικά.

Η κατάσταση αυτή εμφαίνεται και στον πιο κάτω κατάλογο, όπου, επί 19 εκδόσεων του Κ.Ε.Ε., που εκδόθηκαν από το 1996 κ.ε., στις 14 αποκλειστικός δικαιούχος είναι το Κ.Ε.Ε., ενώ στις υπόλοιπες 5 (βλ. αρ. 1, 7, 9, 11 και 12) που αφορούν κυρίως εξωτερικούς συνεργάτες, το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας ανήκει από κοινού στο συγγραφέα και στο Κ.Ε.Ε., κατόπιν γραπτής συμφωνίας."

 

Οι καθ'ων η αίτηση εξέδωσαν τελικά το επίδικο έργο με τον τίτλο "Η Διασκεπτική 1946-1948. Με Ανασκόπηση της Περιόδου 1878-1945" χωρίς αναγνώριση της πνευματικής ιδιοκτησίας του αιτητή, στις 22/2/2000. Στις 4/5/2000 καταχωρίστηκε η παρούσα προσφυγή.

 

(β) Οι λόγοι της προσφυγής

Με την παρούσα προσφυγή ο αιτητής αμφισβητεί βασικά τη νομιμότητα της απόφασης του Διευθυντή του Κ.Ε.Ε. να προχωρήσει στην έκδοση της εργασίας του χωρίς αναγνώριση της πνευματικής ιδιοκτησίας του αιτητή και ισχυρίζεται ότι αυτό έγινε κατά παράβαση "πάγιας τακτικής από την οποία εξυπακούετο κάθε φορά δεσμευτική υποχρέωση του Κ.Ε.Ε. προς τον εκάστοτε συγγραφέα να εκδώσει το συγκεκριμένο έργο του με συνιδιοκτησία της πνευματικής ιδιοκτησίας". Απορρίπτοντας τη θέση που διατυπώθηκε στην αρνητική απάντηση του Διευθυντή του Κ.Ε.Ε., όπως αυτή σημειώθηκε στην πιο πάνω επιστολή της 27/12/99, ο αιτητής εισηγείται ότι ο εσωτερικός κανονισμός του Κ.Ε.Ε. "ουδεμία νομική ισχύ έχει" και ότι αποτελεί "αντισυνταγματική αποστέρηση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας που είναι περιουσιακό δικαίωμα των μονίμων ερευνητών του Κ.Ε.Ε."

Οι καθ'ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι η έκδοση του έργου χωρίς αναγνώριση δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας στον αιτητή, ήταν ορθή, νόμιμη και εύλογα επιτρεπτή και αρνούνται την ύπαρξη "πάγιας τακτικής" του Κ.Ε.Ε. για την έκδοση έργων μόνιμων ερευνητών σε συνιδιοκτησία πνευματικής ιδιοκτησίας.

 

 

 

 

 

(γ) Οι προδικαστικές ενστάσεις

Οι καθ'ων η αίτηση έχουν προβάλει τις πιο κάτω προδικαστικές ενστάσεις.

(i) Η προσβαλλόμενη πράξη δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη,

(ii) Η προσφυγή είναι εκπρόθεσμη, και

(iii) Η προσβαλλόμενη πράξη είναι βεβαιωτική.

 

(i) Η προσβαλλόμενη απόφαση δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη

Οι καθ'ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι η επίδικη απόφαση δεν συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη μέσα στα πλαίσια του άρθρου 146 του Συντάγματος. Αντίθετα ο αιτητής ισχυρίζεται ότι η επίδικη απόφαση έκδοσης της μελέτης του, αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη γιατί, όπως υποστηρίζει, συνεπάγεται το νομικό αποτέλεσμα της αποστέρησης των δικαιωμάτων του τα οποία πηγάζουν από την προαναφερθείσα πάγια τακτική του Κ.Ε.Ε..

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ρυθμίζονται από τον περί του Δικαιώματος Πνευματικής Ιδιοκτησίας και περί Συναφών προς αυτό Θεμάτων Νόμο (Ν. 59/76), όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα από τους Νόμους 63/77 και 18(1)/93, το άρθρο 11(1) του οποίου αναφέρει ότι:

"11.-(1) Το δυνάμει του παρόντος Νόμου αναγνωριζόμενον δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας αρχικώς ανήκει εις τον δημιουργόν:

Νοείται ότι, ανεξαρτήτως των διατάξεων του εδαφίου (5) του άρθρου 12, οσάκις η δημιουργία ενός έργου -

(α) αναλαμβάνεται κατά παραγγελίαν προσώπου ή οργανισμού όστις δεν είναι ο εργοδότης του δημιουργού δυνάμει συμβάσεως περί παροχής υπηρεσιών ή μαθητείαςΧ ή

(β) μή έχουσα ούτως αναληφθή κατά παραγγελίαν, πραγματοποιήται κατά την διάρκειαν της απασχολήσεως του δημιουργού, ως μέρος των καθηκόντων αυτού δυνάμει της περί απασχολήσεως συμβάσεως αυτού,

το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας λογίζεται ως μεταβιβασθέν εις το πρόσωπον ή τον οργανισμόν όστις παρήγγειλε το έργον ή εις τον εργοδότην του δημιουργού, επιφυλασσομένης οιασδήποτε μεταξύ των μερών συμφωνίας αποκλειούσης ή περιοριζούσης την τοιαύτην μεταβίβασιν."

 

Στην προκείμενη περίπτωση είναι προφανές ότι η εκ μέρους του αιτητή ετοιμασία του εκδοθέντος έργου αποτελούσε εργασία που πραγματοποιήθηκε "κατά τη διάρκεια της απασχολήσεως του δημιουργού, ως μέρος των καθηκόντων αυτού δυνάμει της περί απασχολήσεως συμβάσεως αυτού" για την οποία τυγχάνουν εφαρμογής τα προβλεπόμενα στο τελευταίο εδάφιο του άρθρου 11(1) του Ν. 59/76 που προαναφέρθηκε. Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας σε αυτή την περίπτωση λογίζεται ως "μεταβιβασθέν εις το πρόσωπο ή τον οργανισμόν όστις παρήγγειλε το έργον ή εις τον εργοδότη του δημιουργού", που στην παρούσα περίπτωση ήταν το Κ.Ε.Ε. του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, "επιφυλασσομένης", σύμφωνα με την ίδια νομοθετική πρόβλεψη, "οιασδήποτε μεταξύ των μερών συμφωνίας αποκλειούσης ή περιοριζούσης την τοιαύτην μεταβίβασιν". Ο αιτητής δεν έχει αποδείξει εδώ την ύπαρξη οποιασδήποτε συμφωνίας μεταξύ αυτού και του Κ.Ε.Ε. η οποία θα τον καθιστούσε μαζί με το Κ.Ε.Ε. συνιδιοκτήτη στο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας του επίδικου έργου. Επικαλέστηκε απλά "πάγια τακτική του Κ.Ε.Ε." σύμφωνα με την οποία, όπως υποστήριξε, τα έργα των μόνιμων ερευνητών εκδίδονταν από το Κ.Ε.Ε. υπό καθεστώς συνιδιοκτησίας. Εν πάση περιπτώσει η ύπαρξη ή όχι συμφωνίας ή πάγιας τακτικής του Κ.Ε.Ε. δεν έχει ουσιαστική σημασία, γιατί το βασικό ερώτημα είναι αν η διαφορά που έχει εγερθεί εμπίπτει στη σφαίρα του δημόσιου δικαίου ή του ιδιωτικού δικαίου. Ο αιτητής παραπονείται βασικά για προσβολή του δικαιώματος του της πνευματικής ιδιοκτησίας υιοθετώντας λανθασμένη διαδικασία.

Το άρθρο 12(1) του Νόμου 59/76 επιτρέπει τη μεταβίβαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας με εκχώρηση σαν να είναι κινητή περιουσία. Οι επιπτώσεις της προσβολής του πιο πάνω δικαιώματος καθορίζονται με το άρθρο 13(3) του πιο πάνω Νόμου, που παρέχει τη δυνατότητα έγερσης αγωγής μέσα στα πλαίσια προφανώς εκδίκασης αστικής διαφοράς και εκδίκασης πολιτικής αγωγής στα αρμόδια Επαρχιακά Δικαστήρια. Το άρθρο 13(4) όπως τροποποιήθηκε από το Ν.18(1)/93 περιέχει τώρα την πιο κάτω πρόβλεψη:

"(4) Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου, οι προσβολές κατά του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας είναι αγώγιμες, με αίτηση του δικαιούχου της πνευματικής ιδιοκτησίαςΧ σε κάθε αγωγή για τέτοια προσβολή ο ενάγων δύναται να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα θεραπείας με τη μορφή αποζημίωσης, απαγορευτικού διατάγματος, κατάθεσης λογαριασμών ή άλλως πως, τα οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει σε κάθε αντίστοιχη διαδικασία σε σχέση με την προσβολή άλλων δικαιωμάτων συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος παράδοσης στο δικαιούχο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας ο οποίος θεωρείται ιδιοκτήτης τους όλων των αντιτύπων που κατά την κρίση του δικαστηρίου, αποτελούν αντίτυπα που ενέχουν προσβολή του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας που υπάρχει στο έργο αυτό."

 

Οι πιο πάνω διατάξεις καθιστούν πρόδηλο το γεγονός ότι ο αιτητής έχει επιλέξει τη λανθασμένη διαδικασία. Η απαίτηση του αιτητή δεν φαίνεται ότι μπορεί να θεωρηθεί ως διοικητική πράξη, η εγκυρότητα της οποίας θα μπορούσε να προσβληθεί με προσφυγή σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 146 του Συντάγματος. Αναφορικά με την ερμηνεία του όρου "εκτελεστή διοικητική πράξη" τονίστηκε πρόσφατα στην υπόθεση Γεναγρίτη ν. Δημοκρατίας (Α.Ε. 2856 της 15/11/2001), ότι,

"Η έννοια του όρου "εκτελεστή διοικητική πράξη" έχει επεξηγηθεί στη Δημοκρατία ν. Sunoil Bunkering Ltd (1994) 3 Α.Α.Δ. 26, 27 (απόφαση Πική, Δ., όπως ήταν τότε), στην οποία το θέμα τέθηκε ως εξής:

"Το κριτήριο για την εκτελεστότητα διοικητικής πράξης ή απόφασης είναι η παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων, δηλαδή η γένεση εξ αυτής δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Πράξη είναι εκτελεστή εφόσον επιβάλλει υποχρεώσεις στο διοικούμενο, μη υφιστάμενες πριν την έκδοσή της, η μη εκπλήρωση των οποίων παρέχει το δικαίωμα στη Διοίκηση να επικαλεσθεί τα μέσα του δικαίου για την εκτέλεσή τους."

 

Σύμφωνα με το "Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο" του Α.Ι. Τάχου, 4η έκδοση, 1993, σελ. 356, εκτελεστή διοικητική πράξη είναι εκείνη που συνεπάγεται ευθέως και αμέσως με την εκτέλεση της έννομες συνέπειες για τους διοικούμενους δηλαδή συνιστά, μεταβάλλει ή καταργεί δικαιώματα ή (και) υποχρεώσεις.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της "εκτελεστής διοικητικής πράξεως" είναι ότι με την δήλωση βουλήσεως που περιέχει καθορίζει δίκαιον δηλαδή δημιουργεί δικαιώματα και υποχρεώσεις είτε κατά τρόπο γενικό με το να θέτει κανόνες δικαίου (κανονιστική πράξη) είτε κατά τρόπο ειδικό στην ατομική περίπτωση (ατομική πράξη). (Βλ. Στασινόπουλου, Δίκαιο των Διοικητικών Πράξεων, Εκδοση 1982, σελ. 170)."

 

Στην παρούσα περίπτωση η έκδοση εκ μέρους του Κ.Ε.Ε. του έργου του αιτητή δεν μπορεί να θεωρηθεί ως "δήλωση βούλησης διοικητικού οργάνου σκοπούσα την παραγωγή έννομου αποτελέσματος έναντι των διοικουμένων", ούτε εισάγει διαφορά που εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου. Το γεγονός ότι το Κ.Ε.Ε. αποφάσισε την έκδοση του επίδικου βιβλίου χωρίς αναγνώριση της πνευματικής ιδιοκτησίας του αιτητή αφορά τα αστικά δικαιώματα του τελευταίου, ο οποίος θα μπορούσε να προσφύγει στα πολιτικά δικαστήρια ως τα μόνα αρμόδια για να αποφανθούν σχετικά. Ολα αυτά τα θέματα ρυθμίζονται ανωτέρω από το Ν. 59/76, ο οποίος σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να λεχθεί ότι αποσκοπεί στη ρύθμιση σχέσεων μεταξύ διοίκησης και διοικουμένου. Αντίθετα καθορίζει το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας ως δικαίωμα ιδιοκτησίας που μπορεί να μεταβιβασθεί μάλιστα ως κινητή περιουσία από το συγγραφέα. Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα προκύπτει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση, όπως αυτή διατυπώνεται στο αιτητικό της προσφυγής, αφορά ιδιωτική διαφορά στη βάση προσβολής του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και δεν μπορεί να αποτελέσει το αντικείμενο προσφυγής μέσα στα πλαίσια του άρθρου 146 του Συντάγματος. (Ιδε Κουρέας ν. Δημοκρατίας, Προσφυγή 1054/97 της 29/7/99).

 

(ii) και (iii) Η προσφυγή είναι εκπρόθεσμη και η πράξη ήταν βεβαιωτική

Ανεξάρτητα από την κατάληξη ότι η διαφορά μεταξύ του αιτητή και των καθ'ων η αίτηση δεν εμπίπτει μέσα στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου, θα προχωρήσω να εξετάσω την εισήγηση ότι η προσφυγή είναι εκπρόθεσμη.

Από τα γεγονότα όπως έχουν προβληθεί φαίνεται ότι ο αιτητής ζήτησε να του αναγνωριστεί συνιδιοκτησία πνευματικών δικαιωμάτων στο υπό έκδοση βιβλίο του, με την επιστολή των δικηγόρων του προς το Διευθυντή του Κ.Ε.Ε. ημερομηνίας 8/12/99. Η πιο πάνω επιστολή έτυχε, όπως έχει ήδη σημειωθεί, απάντησης εκ μέρους του Διευθυντή του Κ.Ε.Ε. στις 27/12/99, με την οποία πληροφορήθηκε την απόρριψη του αιτήματος του για τους λόγους που εξηγούνται. Ετσι και αν ακόμα υποτεθεί ότι η απόρριψη του αιτήματος του, όπως αυτή περιέχεται στην πιο πάνω επιστολή της 27/12/99 αποτελούσε εκτελεστή διοικητική πράξη, η καταχώριση της προσφυγής που ακολούθησε στις 4/5/2000 θα ήταν προφανώς εκπρόθεσμη. Η έκδοση του έργου, όπως έγινε, θα ήταν σε μια τέτοια περίπτωση απλή επιβεβαίωση της απόφασης του Διευθυντή του Κ.Ε.Ε., όπως αυτή κοινοποιήθηκε στον αιτητή με την επιστολή της 27/12/99. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν προέκυψε στο μεσοδιάστημα οποιοδήποτε νέο στοιχείο ή νέα έρευνα που θα μπορούσε να μεταβάλει τα δεδομένα.

Εχοντας υπόψη τα πιο πάνω, οι προδικαστικές ενστάσεις για την έλλειψη εκτελεστότητας της προσβαλλόμενης απόφασης και το εκπρόθεσμο της προσφυγής κρίνονται βάσιμες και καθιστούν την προσφυγή απαράδεκτη.

 

 

 

 

 

 

Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος του αιτητή.

 

 

 

 

 

 

Τ. ΗΛΙΑΔΗΣ,

Δ.

 

 

 

 

 

 
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο