|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 264/2001
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Τ. ΗΛΙΑΔΗ, Δ.Μεταξύ:
Επισμηναγού Χαράλαμπου Τζιακούρη,
Καλλιόπης 1, Διαμ. 303, Αγλαντζιά,
Αιτητή
και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Υπουργού Αμυνας και/ή Αρχηγού Εθνικής Φρουράς
και/ή Διοικητού Διοικήσεως Αεροπορίας και/ή
Διοικητού της 60 ΜΕΑ (Μοίρας Ενεργού Αεράμυνας),
Καθ'ων η αίτηση
-------------------------------
26 Ιουλίου 2002
Για τον Αιτητή: κα Α. Ευσταθίου.
Για τους Καθ'ων η αίτηση: κ. Κ. Σταυρινού, Δικηγόρος της Δημοκρατίας.
---------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Η παρούσα προσφυγή εξετάζει την ορθότητα της επιβολής δύο ποινών φυλάκισης σε Αξιωματικό της Αεροπορίας Στρατού της Δημοκρατίας για τη διάπραξη δύο πειθαρχικών παραπτωμάτων, τη διάπραξη των οποίων ο τελευταίος αμφισβήτησε έντονα.
(α) Τα γεγονότα
Ο αιτητής που είναι μόνιμος Αξιωματικός της Αεροπορίας του Στρατού της Δημοκρατίας, κατά τον ουσιώδη χρόνο υπηρετούσε ως Σμηναγός στην 60η Μοίρα Ενεργού Αεράμυνας (60 ΜΕΑ). Η πιο πάνω Μοίρα μεταστάθμευσε για υπηρεσιακούς λόγους το Μάρτιο του 1999 στην Κρήτη, όπου έλαβαν χώρα δύο επεισόδια που αποτελούν και το επίδικο θέμα της παρούσας διαδικασίας.
Πιο συγκεκριμένα, στις 6/6/2000 ο Διοικητής της Μονάδος κάλεσε τον αιτητή εγγράφως να απολογηθεί για τη διάπραξη των πιο κάτω πειθαρχικών παραπτωμάτων που διαπίστωσε προσωπικά ο ίδιος ο Διοικητής της Μονάδος:
(i) Οτι στις 10.55 της 2/6/2000 ο αιτητής θεάθηκε να βρίσκεται χωρίς άδεια σε φρουταρία στην περιοχή Αλικαρνασού και ότι ο Αρχιφύλακας Πύλης τον είδε να εισέρχεται στο στρατόπεδο στις 12.10, και
(ii) Γύρω στις 13.40 της ίδιας ημέρας ο αιτητής θεάθηκε να κοιμάται κατά τρόπο προκλητικό στο γραφείο του ενώπιον υφισταμένων του που βρίσκονταν σε παρακείμενο δωμάτιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και στις δύο περιπτώσεις ο Διοικητής της μονάδας του αιτητή δεν προέβηκε σε άμεση παρατήρηση, αλλά προτίμησε να τον καλέσει εγγράφως σε απολογία τέσσερις μέρες αργότερα.
Ο αιτητής αρνήθηκε τις σχετικές κατηγορίες και ζήτησε λεπτομέρειες για τις πιο πάνω καταγγελίες, όπως π.χ. το όνομα και την τοποθεσία της φρουταρίας, όπως επίσης τα στοιχεία του Αρχιφύλακα Πύλης. Ο Διοικητής του απάντησε ότι οι λεπτομέρειες του είχαν ήδη δοθεί και ότι θεάθηκε "με τα μάτια του ίδιου του Διοικητή". Ακολούθησε η απολογία του αιτητή με την οποία αρνήθηκε τις συγκεκριμένες κατηγορίες, τις οποίες απέδωσε στην ύπαρξη προκατάληψης εναντίον του εκ μέρους του Διοικητή και σε αρκετές διαφωνίες που είχαν στο παρελθόν για θέματα που αφορούσαν τη Μονάδα. Πιο συγκεκριμένα ο αιτητής παραδέχθηκε ότι βγήκε από το στρατόπεδο γύρω στις 9.00 π.μ. (και όχι γύρω στις 10.55) για να αγοράσει χάπια πονοκεφάλου γιατί ένοιωθε πολύ άρρωστος και ότι ο Αρχιφύλακας Πύλης θα τον είδε να πηγαίνει στην Πύλη για να παραλάβει φαγητό που είχε παραγγείλει από κατάστημα της Αλικαρνασού.
Ο Διοικητής αφού έλαβε υπόψη την απολογία του αιτητή, έκρινε ότι αυτός υπέπεσε σε δύο πειθαρχικά παραπτώματα και με δύο ξεχωριστές αποφάσεις του στις 23/6/2000 τον τιμώρησε πειθαρχικά,
(i) Με τετραήμερη φυλάκιση γιατί στις 2/6/2000 απουσίασε χωρίς άδεια από τη μονάδα του, γεγονός που διαπίστωσε ο Διοικητής του στις 10.55 στην περιοχή Αλικαρνασού, η δε επιστροφή του αναφέρθηκε από τον Αρχιφύλακα Πύλης γύρω στις 12.10, και
(ii) Με τετραήμερη κράτηση γιατί γύρω στις 13.40 της 2/6/2000 βρέθηκε από το Διοικητή του να κοιμάται στο γραφείο του κατά τρόπο προκλητικό που προσέβαλλε το κύρος και την υπόληψη Διοικητή Σμήνους ενώπιον των υφισταμένων του που βρίσκονταν συγκεντρωμένοι σε παρακείμενο γραφείο.
Ο αιτητής, που θεώρησε τον εαυτό του αδικημένο, υπέβαλε παράπονο στο Διοικητή του σύμφωνα με τις πρόνοιες των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς, που απορρίφθηκε γιατί
"
τα υπόψη παραπτώματα διαπιστώθηκαν από τον ίδιο το Διοικητή της Μονάδας, αλλά και πέραν της προσωπικής αντίληψης διερευνήθηκαν επαρκώς και σε όση έκταση τούτο κρίθηκε αναγκαίο προκειμένου να μην προσβληθεί το κύρος και η υπόληψη ενός Δκτή Σμήνους".
Ο αιτητής που δεν ικανοποιήθηκε από την απάντηση που του δόθηκε, ζήτησε όπως το νέο παράπονο που υπέβαλε στο Διοικητή της μονάδας του προωθηθεί σύμφωνα με τους σχετικούς Κανονισμούς στο Διοικητή της Διοίκησης Αεροπορίας. Η απάντηση ήταν και πάλι αρνητική γιατί
,"γ. Τα ανωτέρω παραπτώματα διαπιστώθηκαν προσωπικά από το Διοικητή της Μονάδας, ο οποίος ενεργώντας στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του που απορρέουν από το (α) σχετικό, επέβαλε στον Αξκό τις ποινές της 4ήμερης φυλάκισης για την αδικαιολόγητη απουσία και της 4ήμερης κράτησης για την ανοίκειο συμπεριφορά με την υπ' αριθμό 3/23-6-00 Ημερήσια Διαταγή της Μονάδος. Οι ποινές αυτές κρίνονται ικανοποιητικές για το μέγεθος των παραπτωμάτων του Αξκού."
Νέο παράπονο που υποβλήθηκε ιεραρχικά στον Αρχηγό Εθνικής Φρουράς έτυχε της ίδιας αρνητικής απάντησης. Οπως αναφέρθηκε στην πιο πάνω απάντηση,
"1. Σας γνωρίζουμε ότι, από την εξέταση των παραπόνων του Σγου (Ε/Α) Τζιακούρη Χαράλαμπου, ΑΜ: 3102, όπως αυτά διατυπώνονται στο (β) σχετικό και σε συνδυασμό με την σχηματισθείσα για την υπόθεση αλληλογραφία, προκύπτει ότι αντικειμενικά επέδειξε τη συμπεριφορά, που του αποδίδεται, η οποία συνιστά αποκλίνουσα τοιαύτη από τα προδιαγεγραμμένα πλαίσια και ως τέτοια ελέγχεται εντός του πειθαρχικού πλαισίου.
2. Οσον αφορά την αιτίασή του περί μη διεξαγωγής ανακρίσεως, αυτή καταρρίπτεται από το γεγονός ότι, όπως προκύπτει και από την ερμηνεία του κανονισμού 6(2) των πειθαρχικών κανονισμών της Ε.Φ., υποχρέωση για διενέργεια έρευνας ανακύπτει μόνο σε περίπτωση που υπάρχει αναφορά τελεσθέντος παραπτώματος και όχι όταν συντρέχει προσωπική διαπίστωση αυτού εκ μέρους του Διοικούντος Αξκού."
Το πιο πάνω παράπονο του αιτητή υποβλήθηκε σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς στον Υπουργό Αμυνας, που απέρριψε το παράπονο ως αβάσιμο.
Η σχετική απάντηση του Υπουργού Αμυνας που αποτελεί το επίδικο θέμα της παρούσας διαδικασίας, αναφέρει τα ακόλουθα:
"Αφού έλαβα υπόψη τα στοιχεία του φακέλου που αφορούν σε αναφορά του Σγου (ε.α.) Τζιακούρη Χαράλαμπου του Ανδρέα, ΑΜ: 3102, με την οποία παραπονείται για τις πειθαρχικές ποινές 4ήμερης κράτησης και 4ήμερης φυλάκισης αντίστοιχα που επιβλήθηκαν σ' αυτόν την 23.6.2000 από το Διοικητή της 60 ΜΕΑ, ασκώντας τις εξουσίες που μου παρέχουν οι διατάξεις του Κανονισμού 12 των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς του 1964 έως 1979,
κ ρ ί ν ω
το παραπάνω παράπονο ως αβάσιμο επειδή οι ποινές στις οποίες αφορά έχουν επιβληθεί από αρμόδιο Αξιωματικό ο οποίος ενήργησε μέσα στα πλαίσια της δικαιοδοσίας που του παρέχει η ισχύουσα νομοθεσία."
(β) Οι λόγοι της προσφυγής
Ο αιτητής αμφισβητεί την εγκυρότητα της πιο πάνω απόφασης για τους πιο κάτω τέσσερις συγκεκριμένους λόγους:
(i) Παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας,
(ii) Πλάνη περί το Νόμο ή νομική παρερμηνεία,
(iii) Παραβίαση της αρχής της αμεροληψίας - παράβαση νόμου,
(iv) Ελλειψη αιτιολογίας.
(γ) Παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας
Είναι η θέση του αιτητή ότι παρόλο που ζητήθηκε μέσω της απολογίας του και αργότερα μέσω των παραπόνων που υπέβαλε στους ιεραρχικά ανώτερους του, εντούτοις οι καθ'ων η αίτηση δεν θεώρησαν αναγκαία την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος. Οι καθ'ων η αίτηση επικαλούμενοι τις πρόνοιες του άρθρου 6(1) και (2) των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς (ΚΔΠ 554/64, όπως έχουν τροποποιηθεί), υποστηρίζουν ότι ο Διοικητής και οι ιεραρχικά ανώτεροι του δεν είχαν νομική υποχρέωση να προβούν σε περαιτέρω έρευνα, αφού ο ίδιος ο Διοικητής είχε προσωπική γνώση των γεγονότων. Επιπρόσθετα ισχυρίζονται ότι παρόλο που δεν διενεργήθηκε γραπτή ανάκριση μέσα στα πλαίσια του Κανονισμού 6(3), ο Διοικητής δεν αρκέστηκε στα όσα ο ίδιος παρατήρησε αλλά προχώρησε σε έρευνα "σε όση έκταση τούτο κρίθηκε αναγκαίο προκειμένου να μην προσβληθεί το κύρος και η υπόληψη του Δκτή Σμήνους".
Δεν έχει αμφισβητηθεί ότι η τελική πράξη του Υπουργού Αμυνας θεωρείται η τελική πράξη μιας σύνθετης διοικητικής ενέργειας και ότι η ακύρωση της πιο πάνω Υπουργικής απόφασης, επιφέρει αυτόματα και την ακύρωση των προηγούμενων διοικητικών αποφάσεων. (Ιδε Αγαθαγγέλου ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2121 της 17/2/98 και Δημοκρατία ν. Κυριάκου, Α.Ε. 1907 της 5/3/98).
Το ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο η προσβαλλόμενη απόφαση (όπως επίσης και οι προηγούμενες διοικητικές αποφάσεις που αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε η τελική Υπουργική απόφαση), πληρούν τις απαιτήσεις για νόμιμη αιτιολογία και δέουσα έρευνα.
Ευθύς μετά την κλήση του σε απολογία, ο αιτητής αρνήθηκε τη διάπραξη των παραπτωμάτων και ζήτησε διευκρινίσεις και περισσότερες λεπτομέρειες, εισηγούμενος τη διεξαγωγή ανάκρισης. Ο Διοικητής απέφυγε να απαντήσει στα ερωτήματα του αιτητή επικαλούμενος ότι ο ίδιος είχε δει "με τα ίδια του τα μάτια" τον αιτητή να διαπράττει τα παραπτώματα. Οταν ο αιτητής υπέβαλε την απολογία του, αφού αμφισβήτησε την ορθότητα των στοιχείων των παραπτωμάτων, επικαλέστηκε προς υποστήριξη των ισχυρισμών του τη μαρτυρία στελεχών της μονάδας, όπως επίσης και τη μαρτυρία τρίτου προσώπου. Παρά τους πιο πάνω ισχυρισμούς ο Διοικητής προχώρησε στην επιβολή των σχετικών ποινών. Ακολούθως ως αποτέλεσμα παραπόνου που διαβιβάσθηκε στο Διοικητή της 60 ΜΕΑ, ο τελευταίος απέρριψε το παράπονο του αιτητή τονίζοντας ότι η καταδίκη βασίστηκε στην προσωπική του αντίληψη και ότι είχε διεξαχθεί έρευνα "σε όση έκταση τούτο κρίθηκε αναγκαίο προκειμένου να μην προσβληθεί το κύρος και η υπόληψη του Δκτή
Σμήνους". Μια προσεκτική εξέταση του μαρτυρικού υλικού που έχει παρουσιαστεί δεν αποκαλύπτει τι είδους έρευνα, πότε και σε ποιά έκταση είχε διενεργηθεί.
Στην παρούσα περίπτωση ο αιτητής είχε προβάλει μερικούς ισχυρισμούς ευθύς αμέσως όταν κλήθηκε να υποβάλει την απολογία του. Ανεξάρτητα από την προσωπική αντίληψη που είχε ο Διοικητής του ως προς τη διάπραξη των παραπτωμάτων, ο Διοικητής έπρεπε να προβεί στη διερεύνηση τους και όχι να ενεργήσει ως καταγγέλλων και Δικαστής ταυτόχρονα. Τα ιδιάζοντα περιστατικά επέβαλλαν τη διεξαγωγή έρευνας. Ο ισχυρισμός που προβλήθηκε εκ μέρους του Διοικητή ότι είχε προβεί σε έρευνα σε όση έκταση αυτή κρίθηκε αναγκαία για να μη θιγεί το κύρος και η υπόληψη του αιτητή, παρέμεινε μετέωρος. Ουδεμία μαρτυρία παρουσιάστηκε που να ενισχύει την πιο πάνω θέση. Οι επιπτώσεις της παράλειψης διεξαγωγής δέουσας έρευνας εξετάστηκαν πρόσφατα στην υπόθεση Περικλέους ν. Δημοκρατίας, Προσφυγή 1335/99 της 31/10/2000, όπου ο Δικαστής Καλλής ακυρώνοντας πειθαρχική ποινή πενθήμερης φυλάκισης που επιβλήθηκε σε μόνιμο Αξιωματικό Πεζικού του Στρατού της Δημοκρατίας, κάτω από περίπου ίδιες συνθήκες, τόνισε μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
"Οι ισχυρισμοί που είχε προβάλει ο αιτητής είχαν άμεση σχέση με το υπό εξέταση θέμα. Επρεπε να είχαν διερευνηθεί δεόντως και να είχε καταγραφεί το αποτέλεσμα της έρευνας. Καθώς έχει υποδειχθεί από το φάκελο της διοίκησης δεν προκύπτει κατά πόσο έχει διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα και ποιό το αποτέλεσμα της. Επεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση έχει ληφθεί στην απουσία της επιβαλλόμενης υπό τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης δέουσας έρευνας.
Παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας, η οποία προξενεί έλλειψη γνώσης των ουσιωδών γεγονότων, αποτελεί από μόνη της λόγο ακύρωσης λόγω της παράβασης των αρχών του διοικητικού δικαίου. Η σχετική απόφαση καθίσταται το προϊόν πλημμελούς άσκησης της σχετικής διακριτικής ευχέρειας και ακυρώνεται επειδή ισοδυναμεί με απόφαση αντίθετη προς το νόμο και καθ' υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας. (Βλ. Xapolytos v. Republic (1967) 3 C.L.R. 703, Frang
Εχοντας υπόψη τα ιδιάζοντα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην ακύρωση της επίδικης απόφασης. Η προσφυγή επιτυγχάνει. Η σχετική Υπουργική απόφαση της 13/12/2000 ακυρώνεται. Οι καθ'ων η αίτηση διατάσσονται όπως καταβάλουν τα έξοδα της παρούσας διαδικασίας.
Τ. ΗΛΙΑΔΗΣ,
Δ.