ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
(2001) 4 ΑΑΔ 1103
ANΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 1004/99
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Π. ΚΑΛΛΗ, Δ.Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
ROYAL RIS LTD
Αιτητών
και
Δήμου Λάρνακας
Καθ΄ ων η αίτηση
________________
26 Νοεμβρίου, 2001
.Για τους αιτητές: Α.Σ. Αγγελίδης με Ι. Νικολάου.
Για τους καθ΄ ων η αίτηση: Μ. Χ"Χριστοφής.
________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Με την παρούσα προσφυγή η αιτήτρια εταιρεία (η αιτήτρια) ζητά την πιο κάτω θεραπεία:
«Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η άρνηση και/ή παράλειψη του καθ' ου η αίτηση να εξετάσει και να ικανοποιήσει το αίτημα των αιτητών για ανανέωση της άδειας πώλησης οινοπνευματοδών ποτών για την περίοδο 13 Μαρτίου 1999 μέχρι 12 Μαρτίου 2000 είναι άκυρη, παράνομη και πως ότι παραλήφθηκε θα πρέπει να διενεργηθεί.»
Τα πραγματικά περιστατικά
.Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια επιχείρησης εστιατορίου με την επωνυμία "Royal Ris" στη Λάρνακα (Λεωφόρος Αθηνών). Στις 15.3.99 υπέβαλε στο Δήμο Λάρνακας αίτηση για ανανέωση της άδειας πώλησης οινοπνευματοδών ποτών για την περίοδο Μαρτίου 1999 - 12 Μαρτίου 2000.
Η πιο πάνω αίτηση εξετάστηκε από τον Υγειονομικό Επιθεωρητή του Δήμου. Ο τελευταίος ετοίμασε σχετικό σημείωμα προς το Δήμαρχο ημερ. 14.5.99 το οποίο περιέχει τις εξής επισημάνσεις:
«(1) Για το εστιατόριο εκδόθηκε πιστοποιητικό εγκρίσεως στις 16.1.97
υπ' αρ. 7850.
(2) Από υγειονομικής πλευράς χρειάζονται τα ακόλουθα:
(α) Να βαφτούν οι τοίχοι των αποχωρητηρίων.
(β) Να ανανεωθούν τα πιστοποιητικά υγείας του προσωπικού.
(3) Το υποστατικό είναι εγγεγραμμένο στον ΚΟΤ σαν υπαίθριο εστιατόριο.
(4) Σύμφωνα με το Τμήμα Φόρων η κάτοχος του εστιατορίου πρέπει να
υπογράψει συμβόλαιο για την άδεια χρήσης του πλακόστρωτου
(τριετία 98-2000) και να εξοφλήσει το 98 και την πρώτη δόση του 99»
Στο ίδιο σημείωμα είναι καταγραμμένες και οι απόψεις του Επιθεωρητή Υγείας, με ημερ. 25.5.89. Τις μεταφέρω:
«Συστήνεται η έκδοση της αιτούμενης άδειας νοουμένου ότι η αιτήτρια θα τακτοποιήσει την υποχρέωση της προς τον Δήμο.»
Ο Δημοτικός Ιατρός συμφώνησε με την πιο πάνω εισήγηση του Επιθεωρητή Υγείας.
Η αίτηση της αιτήτριας εξετάστηκε και από την Επιτροπή Υγειονομικού του Δήμου Λάρνακας (βλ. πρακτικό ημερ. 6.7.99). Η Επιτροπή αποφάσισε να εισηγηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο τα ακόλουθα:
«Για το εστιατόριο 'Royal Ris' να συστηθεί η έκδοση της αιτούμενης άδειας μόνο αφού προηγηθεί η υπογραφή των σχετικών συμβολαίων για την χρήση του πλακόστρωτου ...»
Η πιο πάνω εισήγηση επικυρώθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο με απόφαση του ημερ. 22.7.99.
Το θέμα παραπέμφθηκε και στους Νομικούς Συμβούλους του Δήμου. Παραθέτω το σχετικό μέρος της γνωμάτευσης τους ημερ. 22.10.99:
«Λαμβάνω σαν δεδομένο ότι έχετε στην κατοχή σας το πιστοποιητικό του Επαρχιακού Συμβουλίου για την καταλληλότητα των υποστατικών.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν ο Δήμος έχει περαιτέρω και αυτόνομη διακριτική εξουσία να αρνηθεί την έκδοση της άδειας ή εάν είναι δεσμευμένος και υποχρεωμένος να την εκδώσει δεδομένου του πιστοποιητικού καταλληλότητας του υποστατικού από το Επαρχιακό Συμβούλιο.
Απαντώ με κάθε όμως επιφύλαξη ότι ο Δήμος και δικαιούται να αρνηθεί την έκδοση της άδειας ποτού όταν και εφόσον γνωρίζει ότι το υποστατικό δεν μπορεί να λειτουργήσει νόμιμα σαν εστιατόριο ελλείψει νόμιμου χώρου εστίασης (όσο αφορά το πλακόστρωτο).
Τίθεται όμως το θέμα της ύπαρξης του μη χρησιμοποιούμενου εσωτερικού υπαίθριου χώρου. Εισηγούμαι ότι στο θέμα αυτό ο Δήμος δεν έχει λόγο διότι ανά πάσα στιγμή οι ιδιοκτήτες, αν αποφασίσουν, μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν.
Συνεπώς ο Δήμος οφείλει να εκδώσει την άδεια ποτού με όρο ότι η πώληση θα γίνεται στον εσωτερικό υπαίθριο χώρο μόνο.»
Ακολούθως το θέμα εξετάστηκε από τη Διαχειριστική Επιτροπή του Δήμου (βλ. πρακτικό ημερ. 22.12.99). Η τελευταία ενημερώθηκε για την αλληλογραφία μεταξύ ΚΟΤ και Δήμου και της αιτήτριας σχετικά με το θέμα της λειτουργίας του εστιατορίου της «ως κέντρου κατηγορίας υπαίθριου εστιατορίου». Αφού έλαβε υπόψη το περιεχόμενο
της πιο πάνω γνωμάτευσης των Νομικών Συμβούλων του Δήμου αποφάσισε ομόφωνα να εισηγηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο όπως ο Δήμος ενεργήσει σύμφωνα με την εν λόγω γνωμάτευση.Η πιο πάνω εισήγηση της Διαχειριστικής Επιτροπής επικυρώθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο με απόφαση του ημερ. 27.1.2000.
Με νέα απόφαση της η Διαχειριστική Επιτροπή εισηγήθηκε όπως η πιο πάνω απόφαση της τροποποιηθεί ως ακολούθως:
«Στο τέλος του θέματος να διαγραφεί η τελεία και να προστεθεί η ακόλουθη φράση - 'και νοουμένου ότι θα εκδοθεί πιστοποιητικό από το Επαρχιακό Συμβούλιο'.»
Η πιο πάνω απόφαση επικυρώθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο με απόφαση του ημερ. 14.3.2000.
Τις πιο πάνω αποφάσεις ακολούθησε σημείωμα του Υγειονομικού Επιθεωρητή προς το Δήμο Λάρνακας ημερ. 29.5.2000 σύμφωνα με το οποίο:
«(1) Για το εστιατόριο εκδόθηκε πιστοποιητικό εγκρίσεως στις 16.1.97
υπ' αρ. 7850.
(2) Από υγειονομικής πλευράς έχουν γίνει οι αναγκαίες βελτιώσεις (πογιατίσματα κ.λ.π.) και χρειάζονται να ανανεωθούν τα πιστοποιητικά του προσωπικού.
(3) Για το εστιατόριο εκκρεμεί το θέμα του πλακόστρωτου χώρου των Φοινικούδων. Υπάρχει όμως νομική συμβουλή ημερ. 22.10.99 (φωτ. επισ.) η οποία εξετάστηκε και το περιεχόμενο της εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο (αρ. Πρ. 764 και 765 ημ. 27.1.2000 και 14.3.2000 αντίστοιχα) που εισηγείται την έκδοση άδειας ποτού για τον εξωτερικό υπαίθριο χώρο μόνο, νοουμένου ότι θα εκδοθεί πιστοποιητικό από το Επαρχιακό Συμβούλιο.
(4) Το υποστατικό είναι εγγεγραμμένο στον ΚΟΤ σαν υπαίθριο εστιατόριο.»
Εν όψει του περιεχομένου του πιο πάνω σημειώματος ο Δημοτικός Ιατρός εισηγήθηκε όπως «ο χειρισμός της εν λόγω υπόθεσης πρέπει να είναι σύμφωνος με την σχετική - νομική - γνωμάτευση».
Με επιστολή του ημερ. 7.6.2000 ο Δημοτικός Ιατρός πληροφόρησε τον 'Επαρχο Λάρνακας ότι ο Δήμος είναι διατεθειμένος να εκδώσει την αναφερόμενη άδεια αποκλειστικά για τον εσωτερικό υπαίθριο χώρο εξυπηρέτησης πελατών του εν λόγω εστιατορίου (όχι όμως και στο πλακόστρωτο του παραλιακού μετώπου) νοουμένου ότι ο 'Επαρχος θα εκδώσει σχετικό πιστοποιητικό και νοουμένου βέβαια ότι η αιτήτρια θα συμμορφώνεται πάντοτε προς τους υγειονομικούς όρους και Κανονισμούς του Δήμου και τις υποδείξεις της Δημοτικής Υγειονομικής Υπηρεσίας.
Η αιτηθείσα άδεια εκδόθηκε στις 12.6.2000. Αναφέρεται στην «πώληση οινοπνευματοδών ποτών δια κατανάλωσιν εντός και εκτός υποστατικών εις το οίκημα εστιατόριο Royal Ris στη Λεωφόρο Αθηνών 72 για την περίοδο 1999-2000, 2000-2001».
Η παρούσα προσφυγή ασκήθηκε την 4.8.1999.
Με αφορμή την πιο πάνω απόφαση του καθ' ου η αίτηση να εκδώσει την άδεια πώλησης οινοπνευματόδων ποτών στην αιτήτρια «η οποία αφορά τον εσωτερικό υπαίθριο χώρο του υποστατικού όταν εκδοθεί και παρουσιαστεί πιστοποιητικό του Επαρχιακού Συμβουλίου» ο ευπαίδευτος συνήγορος των καθ' ων η αίτηση υπέβαλε ότι η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί. Υποστήριξε ότι «η γενική αρχή που ισχύει στο θέμα αυτό είναι ότι αν το αντικείμενο της προσφυγής εκλείψει τότε επέρχεται η εξαφάνιση της που οδηγεί στην κατάργηση της δίκης».
Σαν αποτέλεσμα της πιο πάνω εισήγησης του συνήγορου των καθ' ων η αίτηση η αιτήτρια καταχώρισε αίτηση για να της επιτραπεί η καταχώριση ενόρκων δηλώσεων για να καταστεί δυνατή η απόδειξη ισχυρισμών ότι:
«(α) 'Εκδοση της άδειας μετά την καταχώριση της παρούσας προσφυγής δεν καθιστά την προσφυγή άνευ αντικειμένου αφού η αιτήτρια συνεπεία της παράλειψης των καθ' ων η αίτηση έχει υποστεί σημαντικές ζημιές και βλάβες.
(β) Η αιτήτρια συνεπεία της επίδικης παράλειψης έχει υποστεί ζημιές και βλάβες για τις οποίες δεν έχει ικανοποιηθεί από τους καθ' ων η αίτηση και προτίθεται να επιδιώξει δικαστικώς την αποζημίωση της.»
Οι καθ' ων η αίτηση καταχώρισαν ένσταση. Το Δικαστήριο με απόφαση του ημερ. 15.3.2001 ενέκρινε το σχετικό αίτημα (βλ. Royal Ris Ltd v. Δήμου Λάρνακας, Υποθ. 1004/99/15.3.2001
).Σαν αποτέλεσμα της έγκρισης του αιτήματος η αιτήτρια καταχώρισε ένορκη δήλωση στην οποία ισχυρίζεται ότι η παράλειψη των καθ' ων η αίτηση να εκδώσουν έγκαιρα την σχετική άδεια τους έχει προκαλέσει σημαντικές ζημιές και βλάβες τις οποίες έχουν εξειδικεύσει ως εξής:
Συνεπεία της διακοπής της λειτουργίας του εστιατορίου έχουν υποστεί ειδικές ζημιές της τάξεως των £15.630 λόγω απώλειας των εισπράξεων. 'Εχουν, επίσης, υποστεί ζημιές της τάξεως των £2.700 λόγω πληρωμών με τη μορφή ενοικίων και μισθούς υπαλλήλων κλπ. - που έγιναν «έστω και αν δεν λειτουργούσε το εστιατόριο».
Οι καθ' ων η αίτηση δεν παρουσιάσαν οποιαδήποτε μαρτυρία. Διαπιστώνω, επομένως, ότι η μαρτυρία που έχει προσαχθεί από την αιτήτρια δεν έχει αμφισβητηθεί από τους καθ' ων η αίτηση. Περαιτέρω διαπιστώνω ότι λόγω της μη έγκαιρης έκδοσης της επίδικης άδειας η αιτήτρια έχει υποστεί κάποια ζημιά.
Το επόμενο ζήτημα που προκύπτει για εξέταση είναι κατά πόσο η δίκη έχει καταργηθεί λόγω της έκδοσης της άδειας στις 12.6.2000.
Στο σύγγραμμα του Κυριακόπουλου «Ελληνικόν Διοικητικόν Δίκαιον», 4η έκδοση, Τόμος Γ, σελ. 146, υποδεικνύεται: «... η αίτησις ακυρώσεως καθίσταται άνευ αντικειμένου, καταργούμενης της δίκης, εάν ασκήται κατά παραλείψεως οφειλομένης νομίμου ενεργείας της αρχής, εφ' όσον αύτη, μετά την άσκησιν του ένδικου τούτου μέσου, προέβη εις την παραλειφθείσαν νόμιμον ενέργειαν» - Βλ. επίσης, Θ.Δ. Τσάτσου 'Η αίτησις ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας', 'Εκδοση Τρίτη, σελ. 373-374: «'Ανευ αντικειμένου αποβαίνει ωσαύτως η αίτησις ακυρώσεως, εφ' όσον στρέφεται κατά παραλείψεως οφειλομένης ενεργείας, εάν η διοίκησις προβή εις την οφειλομένην και παραλειφθείσαν ενέργειαν, κατά τρόπον ώστε ν' ανατρέξη εις τον χρόνον, καθ' ον συνετελέσθη πλήρως η προσβληθείσα παράλειψις» - Βλ. και
EPCO (CYPRUS) Ltd v. Municipal Committee of Nicosia (1965) 3 C.L.R. 416, 422.Ωστόσο η απώλεια του αντικειμένου δεν οδηγεί πάντοτε στην κατάργηση της δίκης. Αν αποδειχθεί ότι ο αιτητής έχει υποστεί ζημιά λόγω της επίδικης παράλειψης η δίκη δεν καταργείται (Βλ.
EPCO (CYPRUS), πιο πάνω, σελ. 422).Εν όψει της πιο πάνω διαπίστωσης μου ότι η αιτήτρια έχει υποστεί ζημιά λόγω της μη έγκαιρης χορήγησης της επίδικης άδειας κρίνω ότι η δίκη δεν έχει καταργηθεί. Στη συνέχεια θα εξετάσω τους λόγους τους οποίους έχει επικαλεσθεί η αιτήτρια για ακύρωση της επίδικης παράλειψης.
Ο κ. Αγγελίδης, εκ μέρους στης αιτήτριας, υποστήριξε ότι οι αιτητές υπέβαλαν ένα καθόλα νόμιμο αίτημα για ανανέωση και/ή παραχώρηση άδειας πώλησης οινοπνευματοδών ποτών στο εστιατόριο τους "Royal Ris", «όπως είχε αυτή την άδεια για χρόνια». Οι καθ' ων η αίτηση παρέλειψαν να απαντήσουν στο νόμιμο αίτημα της αιτήτριας. Η μη απάντηση του «είναι παράλειψη κατά το άρθρο 146.4 του Συντάγματος και υπόκειται σε ακύρωση κατά το άρθρο 29 του Συντάγματος» γιατί οι καθ' ων η αίτηση με κατάχρηση εξουσίας και τιμωρητικά καθυστέρησαν να εκδώσουν την επίδικη άδεια.
Δυνάμει του άρθρου 146.1 του Συντάγματος το Δικαστήριο αυτό έχει αποκλειστική δικαιοδοσία να επιλαμβάνεται προσφυγής κατά πράξης ή παράλειψης της διοίκησης για το λόγο ότι αυτή είναι αντίθετη προς τις διατάξεις του Συντάγματος ή το Νόμο, «ή εγένετο καθ' υπέρβασιν ή κατάχρησιν της εξουσίας ...».
Παράλειψη υπόκειται σε αναθεώρηση μόνο όπου αυτή συνίσταται στη μη εκπλήρωση θετικής υποχρέωσης την οποία επιβάλλει ο Νόμος (Δήμος Λάρνακας ν. Mobil Oil Cyprus Ltd (1995) 3 Α.Α.Δ. 400 και Police Association v. Republic (1972) 3 C.L.R. 1
).Ο Γ. Μ. Παπαχατζής στο βιβλίο του «Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου», Τόμος Α και Β, έκτη έκδοση, σελ. 809, πραγματεύεται ως εξής το θέμα της παράλειψης:
«Οι αρνητικές διοικητικές πράξεις υποδιαιρούνται σε ρητές αρνήσεις και σε σιωπηρές. Των πρώτων η έννοια είναι εκ των ανωτέρω παραδειγμάτων έκδηλη. Οι δε σιωπηρές αρνήσεις αποτελούν τις λεγόμενες 'παραλείψεις διοικητικής ενεργείας' ή 'παραλείψεις οφειλομένης νομίμου ενεργείας'. Η παραγωγή των αρνητικών αυτών πράξεων πρέπει να στηρίζεται σε διάταξη νόμου που να προβλέπει τη σχετική διοικητική ενέργεια. Τον νομοθέτη παρωθούν σχεδόν πάντοτε στην περίπτωση αυτή λόγοι δικονομικής σκοπιμότητας. Αυτοί οι λόγοι τον οδηγούν να αναγάγει την απλή σιωπή της δημοσίας διοικήσεως σε διοικητική πράξη. Για να μπορέσει δηλαδή να υπάρξει για τον διοικούμενο μια βάση προσφυγής του σε διοικητικό δικαστήριο στις περιπτώσεις που αυτός εζήτησε από την αρμόδια διοικητική αρχή την έκδοση κάποιας επωφελούς πράξεως που η δημόσια αρχή δεσμεύεται από τον νόμο να εκδώσει υπό ορισμένες συντρέχουσες νομικές και πραγματικές προϋποθέσεις, η δε αρμοδία υπηρεσία αντέταξε στο αίτημα απλή σιωπή, μεριμνούν οι νόμοι να δημιουργούν πλάσμα δικονομικό, ότι παράγεται
(Βλ. και Γ. Δ. Δαγκτόγλου «Γενικό Διοικητικό Δίκαιο», Τρίτη έκδοση, παραγ. 608
).Στην παρούσα υπόθεση η αρμοδιότητα για τη χορήγηση της επίδικης άδειας ανήκει αποκλειστικά στους καθ' ων η αίτηση (βλ. άρθρο 2 του περί Πωλήσεως Οινοπνευματοδών Ποτών Νόμου, Κεφ. 144 (όπως έχει τροποποιηθεί). Οι τελευταίοι αντέταξαν σιωπή στο αίτημα της αιτήτριας. Παραχώρησαν την επίδικη άδεια σχεδόν 15 μήνες μετά την υποβολή του αιτήματος. Ο Νόμος δεν ορίζει πότε τεκμαίρεται η απόρριψη του αιτήματος από την αρμόδια διοικητική αρχή. Επί του προκειμένου είναι ενδεικτική η προθεσμία των 30 ημερών που τάσσεται από το άρθρο 29.1 του Συντάγματος. Στην παρούσα υπόθεση η αιτήτρια υπέβαλε την αίτηση για χορήγηση της επίδικης άδειας στις 15.3.99 και άσκησε την παρούσα προσφυγή την 4.8.99. Η άπρακτη πάροδος της περιόδου μεταξύ 15.3.99 και 4.8.99 συνιστά κατάχρηση εξουσίας. Πρόκειται, επομένως, για παράλειψη εντός της έννοιας του άρθρου 146.1 του Συντάγματος. Οι καθ' ων η αίτηση όφειλαν είτε να εγκρίνουν το επίδικο αίτημα είτε να το απορρίψουν.
Για τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα και εκδίδεται δήλωση ως το αιτητικό της προσφυγής.
Π. ΚΑΛΛΗΣ,
Δ.
/ΕΑΠ.