|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2001) 4 ΑΑΔ 571
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΕΝΩΠΙΟΝ
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος.
Υπόθεση αρ. 1116/98
Μεταξύ
:Μιχαήλ άλλως Μιχαλάκη Γαβριήλ,
από το Μαρώνι
Αι τητή
- και -
Δημοκρατίας της Κύπρου, μέσω
Αρχής Αδειών
Καθ'ων η αίτηση
- - - - - -
Υπόθεση αρ. 1117/98
Μεταξύ
:Μιχαήλ άλλως Μιχαλάκη Γαβριήλ,
από το Μαρώνι
Αι τητή
- και -
Δημοκρατίας της Κύπρου, μέσω
Αρχής Αδειών
Καθ'ων η αίτηση
- - - - - -
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
: 24 Ιουλίου, 2001.Για τους αιτητές και στις δύο προσφυγές: Α. Παναγιώτου.
Για τους καθ΄ων η αίτηση και στις δύο προσφυγές: Τζ. Καρακάννα (κα).
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Οι προσφυγές αυτές κρίθηκαν συνεκδικαστέες. Παρουσιάζουν κοινά σημεία γεγονότων και νόμου, οι δύο δε επίδικες αποφάσεις ελήφθησαν στην ίδια συνεδρία της αρμοδίας αρχής.
Ο Μιχαλάκης Γαβριήλ από το Μαρώνι, αιτητής και στις δύο προσφυγές, υπέβαλε αίτηση στην Αρχή Αδειών, ημερ. 10.6.98 για τη χορήγηση άδειας οδικής χρήσης για τη μεταφορά μαθητών από τον Ψεματισμένο στο Δημοτικό Σχολείο Μαρωνίου με ένα από τα τρία αδειούχα αγροτικά λεωφορεία του, αριθμού εγγραφής GC431. (Παράρτημα 1 της Ένστασης στην Προσφυγή 116/98). Τα τρία αδειούχα αγροτικά λεωφορεία του έχουν άδεια οδικής χρήσης για την εκτέλεση της οδικής γραμμής Μαρώνι-Ψεματισμένος-Μενόγια-Λάρνακα). Αίτηση με το ίδιο αίτημα υπέβαλε το ενδιαφερόμενο μέρος στις προσφυγές, Στέλλα Ευαγγέλου, για το ένα εκ των τριών αγροτικών της λεωφορείων με αριθμό εγγραφής ΧΗ638. (Παράρτημα 1 της Ένστασης στην Προσφυγή 117/98). Τα τρία αδειούχα αγροτικά λεωφορεία της έχουν άδεια οδικής χρήσης για την εκτέλεση της οδικής γραμμής Τόχνη-Λάρνακα). Ακολούθως, ο αιτητής με επιστολή του, καταχώρησε ένσταση εναντίον της χορήγησης της πιο πάνω άδειας στο ενδιαφερόμενο μέρος, το ίδιο δε έπραξε και η Στέλλα Ευαγγέλου, όσον αφορά την αίτηση του αιτητή.
Η Αρχή Αδειών σε συνεδρία της στις 16.9.1998 ενέκρινε την αίτηση του ενδιαφερόμενου μέρους και απέρριψε εκείνη του αιτητή. Η άδεια οδικής χρήσης που εκδόθηκε για το ενδιαφερόμενο μέρος ήταν επί μισθώσει και προσωρινής διάρκειας. Συγκεκριμένα δόθηκε για το πρώτο εξάμηνο του σχολικού έτους 1998-1999 και έληγε στις 15.3.1999.
Η Αρχή Αδειών καθυστέρησε να κοινοποιήσει τις σχετικές αποφάσεις της. Κοινοποιήθηκαν με επιστολές προς τον αιτητή ημερομηνίας 4.11.98. Αντίγραφο δε της έγκρισης της άδειας που στάληκε στο ενδιαφερόμενο μέρος, έφερε επίσης ημερομηνία 4.11.98.
Ο αιτητής δεν άσκησε ιεραρχικές προσφυγές.
Οι παρούσες προσφυγές στρέφονται εναντίον των δύο προαναφερομένων αποφάσεων. Η προσφυγή με αρ. 1116/98 προσβάλλει την πράξη ή/και απόφαση των καθ΄ων η αίτηση, με την οποία απέρριψαν το αίτημα του αιτητή (όπως αυτό αναλύθηκε πιο πάνω), ενώ η προσφυγή με αρ. 1117/98 προσβάλλει την πράξη ή/και απόφαση των καθ΄ων η αίτηση με την οποία χορήγησαν άδεια επί μισθώσει στο ενδιαφερόμενο μέρος. Ζητείται δε δήλωση του σεβαστού Δικαστηρίου όπως η κάθε πράξη ή/και απόφαση την οποία αφορά η κάθε προσφυγή αντίστοιχα, κηρυχθεί άκυρη και στερημένη νομικού αποτελέσματος.
Προδικαστική Ένσταση
Η δικηγόρος των καθ΄ων η αίτηση ήγειρε στη γραπτή της αγόρευση προδικαστική ένσταση ισχυριζόμενη ότι ο αιτητής δεν έχει έννομο συμφέρον να προσβάλει τις πράξεις ή/και αποφάσεις των καθ΄ων η αίτηση. Με έρεισμα το γεγονός ότι σε έναν από τους νομικούς του ισχυρισμούς ο αιτητής προβάλλει πως η μεταφορά επιβατών επί μισθώσει για αγροτικά λεωφορεία, δεν προβλέπεται και/ή είναι έξω από τις πρόνοιες του περί Ρυθμίσεως Τροχαίας Μεταφοράς Νόμου 9/82 (όπως τροποποιήθηκε), υποστηρίζει πως αν αυτό πράγματι συμβαίνει, τότε ο αιτητής νομιμοποιείται στην προσβολή των πράξεων γιατί και η χορήγηση στον ίδιο τέτοιας άδειας θα είναι εξίσου παράνομη.
Ο δικηγόρος του αιτητή στην απαντητική του αγόρευση επισημαίνει πως επειδή η εν λόγω προδικαστική ένσταση προβλήθηκε σε προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας και δεν καλύπτεται από την Ένσταση που κατεχώρησαν οι καθ΄ων η αίτηση, δεν μπορεί να εξεταστεί από το Δικαστήριο. Δεν θα συμφωνούσα με τον ισχυρισμό αυτό, καθότι θέματα δημόσιας τάξης περιλαμβανομένης και της ύπαρξης ή όχι εννόμου συμφέροντος εξετάζονται αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο.
Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει καθιερώσει την αρχή ότι, για την επίκληση της αναθεωρητικής δικαιοδοσίας του, απαιτείται η ύπαρξη του εννόμου συμφέροντος και στα τρία ουσιώδη στάδια της διαδικασίας: (α) κατά το χρόνο λήψης της επίδικης πράξης, (β) κατά το χρόνο άσκησης της προσφυγής, και (γ) κατά τη δίκη. (Βλέπε: Φρειδερίκου Τσολάκη ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφυγή αρ. 689/90, ημερ. 29.11.91, και Karapataki v. Republic (1982) 3 CLR 88. Στην παρούσα υπόθεση ο αιτητής, σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, αρχής γενομένης από την έκδοση των επίδικων αποφάσεων ήταν και είναι κάτοχος τριών αδειούχων αγροτικών λεωφορείων τα οποία έχουν άδεια οδικής χρήσης για την εκτέλεση της οδικής γραμμής Μαρώνι-Ψεματισμένος-Μενόγια-Λάρνακα. Ήταν και είναι δηλαδή, ο αδειούχος μεταφορέας για την εξυπηρέτηση των μεταφορικών αναγκών των χωριών Ψεματισμένος και Μαρώνι και επομένως έχει συμφέρον από τη μεταφορά των μαθητών από τα εν λόγω χωριά, ως μέρος του επιβατικού του κοινού. Με την έκδοση της άδειας στο ενδιαφερόμενο μέρος υφίσταται ο ίδιος ζημιά ή βλάβη και επηρεάζονται άμεσα τα συμφέροντά του. Είμαι της γνώμης, πως με βάση τα προλεχθέντα, εξάγεται το συμπέρασμα της ύπαρξης εννόμου συμφέροντος από μέρους του αιτητή για την ακύρωση των επίδικων πράξεων ή/και αποφάσεων των καθ΄ων η αίτηση. Το έννομο δε συμφέρον του είναι άμεσο ενεστώς και συγκεκριμένο. Συμφέρον έχει "ο εκ της προσβαλλόμενης πράξεως υλικής και ηθικής μόνο ζημιούμενος." (Τσάτσος - "Αίτηση Ακυρώσεως", Τρίτη Έκδοση, σελ. 32-33).
Η προδικαστική ένσταση, επομένως, απορρίπτεται.
Στην γραπτή του αγόρευση ο ευπαίδευτος δικηγόρος του αιτητή προβάλλει και αναπτύσσει τους εξής πέντε λόγους, οι οποίοι κατά την εισήγησή του οδηγούν στην ακύρωση των επίδικων αποφάσεων. (1) Η χορήγηση άδειας οδικής χρήσης επί μισθώσει σε αγροτικό λεωφορείο είναι παράνομη και αντίθετη προς της πρόνοιες του περί Ρυθμίσεως Τροχαίας Μεταφοράς Νόμου 9/82 (όπως τροποποιήθηκε), και τους σχετικούς Κανονισμούς, ελήφθη καθ΄ υπέρβαση των σχετικών προνοιών του νόμου και των κανονισμών και καθ΄ υπέρβαση των εξουσιών της Αρχής Αδειών και πλάνης περί το νόμο. (2) Η επίδικη μεταφορά για την οποία δόθηκε άδεια στο λεωφορείο του ενδιαφερόμενου μέρους έχει τα στοιχεία και χαρακτηριστικά της μεταφοράς επί συμβάσει και θα πρέπει να θεωρείται ως τέτοια σύμφωνα με το σχετικό Νόμο. Οπότε σε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη/να συντρέχουν τα κριτήρια που προβλέπονται στο άρθρο 13(4) του Νόμου. (3) Έλλειψη αιτιολογίας των επίδικων αποφάσεων (4) Αποστέρηση ή/και ανάκληση ή/και περιορισμός των νομίμων δικαιωμάτων του αιτητή και (5) Λανθασμένος τρόπος άσκησης της διακριτικής της εξουσίας από μέρους της αρμόδιας Αρχής.
Όσον αφορά τον πρώτο λόγο ακύρωσης που προβάλλεται από μέρους του αιτητή, είναι αναγκαίο να επισημανθούν τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 5(6) του περί Ρυθμίσεως της Τροχαίας Μεταφοράς Νόμου 9/82 (όπως τροποποιήθηκε) οι άδειες οδικής χρήσης παρέχονται για μια από τις ακόλουθες οδικές χρήσεις:-
(α) Για μεταφορά επιβατών επί κομίστρω κατ΄ επιβάτη.
(β) για μεταφορά επιβατών επί μισθώσει
.(γ) για μεταφορά επιβατών επί συμβάσει
.(δ) για εκμισθούμενα οχήματα άνευ οδηγού
.(ε) για ιδιωτικά λεωφορεία
.(στ) για την περιοδεία τουριστικών ομάδων και μεταφορά ομάδων επιβατών σε εκδρομές καθορισμένου προορισμού
.(ζ) για μεταφορά φορτίου
.(η) για διεθνείς οδικές μεταφορές.
Στην προκειμένη υπό εξέταση περίπτωση μας ενδιαφέρει το είδος ή τα είδη οδικής χρήσης που δύναται ή δύνανται να χορηγηθούν σε λεωφορεία και πιο συγκεκριμένα σε αγροτικά λεωφορεία. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 9, εδάφια (1), (2) και (3) του προαναφερόμενου Νόμου 9/82 "η επί των αγροτικών, αστικών και υπεραστικών γραμμών μεταφορά επιβατών επί κομίστρω κατ΄ επιβάτη ενεργείται με λεωφορεία δημόσιας χρήσεως των οποίων ο τύπος καθορίζεται υπό των δυνάμει του παρόντος Νόμου γενομένων Κανονισμών, κατόπιν αδείας χορηγουμένης υπό της Αρχής Αδειών δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου". Δηλαδή οι μεταφορές επιβατών επί κομίστρω κατ΄ επιβάτη εκτελούνται από Λεωφορεία, αγροτικά, αστικά και υπεραστικά, δυνάμει άδειας οδικής χρήσης που χορηγείται με βάση τα κριτήρια που προβλέπονται και καθορίζονται στο εδάφιο (3) του εν λόγω άρθρου. Σύμφωνα τώρα με το άρθρο 13(1) του ιδίου Νόμου οι μεταφορές επιβατών επί συμβάσει εκτελούνται επίσης με Λεωφορεία δημοσίας χρήσεως δυνάμει άδειας
οδικής χρήσης που χορηγείται με βάση τα κριτήρια τα προβλεπόμενα και καθοριζόμενα στο εν λόγω άρθρο. Ακόμη με Λεωφορεία δημοσίας χρήσεως (Τουριστικά Λεωφορεία) εκτελείται η περιοδεία τουριστικών ομάδων ή η μεταφορά ομάδων επιβατών σε εκδρομές καθορισμένου προορισμού, δυνάμει άδειας οδικής χρήσης που χορηγείται βάσει του άρθρου 12 του ιδίου και πάλι Νόμου.Ανάμεσα δε στους όρους που ερμηνεύονται στο άρθρο 2(1) του Νόμου δίνεται ο εξής ορισμός όσον αφορά την έννοια του λεωφορείου δημόσιας χρήσης: ""λεωφορείον δημοσίας χρήσεως" σημαίνει παν λεωφορείον χρησιμοποιούμενον διά την μεταφορά επιβατών είτε επί κομίστρω κατ΄ επιβάτην είτε επί συμβάσει, ή διά την περιοδείαν τουριστικών ομάδων, ή διά την μεταφοράν επιβατών εις εκδρομάς καθωρισμένου προορισμού και εγγεγραμμένον ως όχημα δημοσίας χρήσεως".
Είναι πρόδηλο πως όλα τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν οδηγούν αβίαστα στο συμπέρασμα ότι ο Νόμος δεν προβλέπει τη χορήγηση άδειας οδικής χρήσης επί μισθώσει για Αγροτικά Λεωφορεία. Τέτοια άδεια χορηγείται μόνο στα Αγροτικά και Αστικά Ταξί (Άρθρο 9 του Νόμου). Πολύ ορθά επομένως ο αιτητής προβάλλει ως πρώτο λόγο ακύρωσης των επίδικων πράξεων το παράνομο της χορήγησης άδειας οδικής χρήσης στο ενδιαφερόμενο μέρος (Στέλλα Ευαγγέλου).
Αναφορικά τώρα με το δεύτερο ισχυρισμό του αιτητή είναι απαραίτητο να επισημανθούν τα εξής: Από τα στοιχεία που περιέχονται στο φάκελο του Δικαστηρίου προκύπτει ότι σε όλες τις περιπτώσεις μεταφοράς μαθητών με λεωφορεία, η πληρωμή γίνεται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, βάσει καθορισμένου συμφωνημένου ποσού ανά διαδρομή και ανεξάρτητα από τον αριθμό των μεταφερόμενων μαθητών. Οι εν λόγω πληρωμές δε γίνονται ανά μήνα και η μεταφορά και η άδεια προς τούτο αφορά καθορισμένη περίοδο διάρκειας. Με αναφορά σε αυτά τα δεδομένα ο αιτητής εισηγείται ότι η επίδικη μεταφορά για την οποία δόθηκε άδεια στο λεωφορείο του ενδιαφερόμενου μέρους (Μεταφορά μαθητών από τον Ψεματισμένο στο Δημοτικό Σχολείο Μαρωνίου) θα πρέπει να θεωρείται ως μεταφορά επιβατών επί συμβάσει σύμφωνα με το σχετικό Νόμο.
Η χορήγηση άδειας μεταφοράς επιβατών επί συμβάσει διέπεται ειδικά από το άρθρο 13 του Νόμου. Ειδικότερα τα εδάφια (2) και (3) αυτού προβλέπουν τα πιο κάτω:-
"(2) Προς χορήγησιν τοιούτης αδείας η αρχή αδειών δέον όπως ικανοποιηθή ότι υφίσταται σύμβασις διά την τοιαύτην μεταφοράν.
(3) Η εν τω προηγουμένω εδαφίω αναφερομένη σύμβασις δέον να περιέχη σαφείς προνοίας περί της διαδρομής ήτις θα εκτελήται, περί της χρονικής ισχύος αυτής ως και περί του ανταλλάγματος το οποίον θα παρέχηται διά την εκτέλεσιν ταύτης.":
Δεν υπάρχει τίποτε στα στοιχεία που ευρίσκονται ενώπιόν μου που να αποδεικνύει ότι κατά τη χορήγηση της επίδικης άδειας από την Αρχή Αδειών στο ενδιαφερόμενο μέρος, υφίστατο σύμβαση σε ισχύ για την τέτοια μεταφορά ούτε ότι η σύμβαση περιείχε σαφείς πρόνοιες
για το αντάλλαγμα το οποίο θα παρέχετο για την εκτέλεση αυτής. Τα μόνα στοιχεία που γνωρίζουμε είναι η χρονική ισχύς της επίδικης άδειας (όπως έχει προαναφερθεί δόθηκε για το πρώτο εξάμηνο του σχολικού έτους 1998-1999) καθώς και τη διαδρομή που θα εκτελείτο. Εξάλλου, όπως αναφέρεται και στο πρακτικό της αρμόδιας Αρχής, ημερομηνίας 31.5.95 (αντίγραφο επισυνάπτεται ως ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄ στη γραπτή αγόρευση των καθ΄ων η αίτηση) τα λεωφορεία που μεταφέρουν μαθητές "μισθώνονται για τις ανάγκες του Υπουργείου Παιδείας και συνεπώς η μορφή αυτή απασχόλησης απαιτεί όπως η άδεια οδικής χρήσης διαφοροποιηθεί σε "επί μισθώσει"". Ακόμη όμως και στην περίπτωση που η επίδικη μεταφορά ήθελε θεωρηθεί ως "επί συμβάσει" τότε θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο ελήφθησαν υπόψη οι παράγοντες που καθορίζονται στο εδάφιο (4) του άρθρου 13 του Νόμου.Το εν λόγω εδάφιο δημιουργεί νομοθετική υποχρέωση της Αρχής Αδειών να λαμβάνει υπόψη κατά την άσκηση της διακριτικής της εξουσίας για τη χορήγηση αδειών οδικής χρήσης για τη μεταφορά επιβατών επί συμβάσει τα πιο κάτω:-
"(α) Την αναγκαιότητα της προτιθεμένης να εκτελεσθή διά της συμβάσεως διαδρομής".
Με βάση τα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης δεν θα θεωρούσα ότι υπάρχει τέτοια αναγκαιότητα. Όπως έχει λεχθεί ο αιτητής είναι ο αδειούχος μεταφορέας με τρία Λεωφορεία για την εξυπηρέτηση των μεταφορικών αναγκών των χωριών Ψεματισμένος και Μαρώνι, τα οποία είναι μέσα στην οδική γραμμή της διαδρομής του σε σε απόσταση περίπου 1½ χιλιομέτρου το ένα από το άλλο. Με τα τρία δε αυτά Λεωφορεία του καλύπτει
πλήρως όλες τις μεταφορικές ανάγκες των εν λόγω χωριών. Δεν υπάρχει λοιπόν καμιά αναγκαιότητα να μεταφερθεί μεταφορέας από άλλη περιοχή (το ενδιαφερόμενο μέρος είχε άδεια οδικής χρήσης για την εκτέλεση της οδικής γραμμής Τόχνη-Λάρνακα) σε βάρος του αιτητή και των χωριών και της οδικής γραμμής και διαδρομής που είναι αδειούχος να εξυπηρετεί."(β) την έκτασιν καθ΄ ήν αι ανάγκαι της προτιθεμένης να εκτελεσθή διά της συμβάσεως διαδρομής εξυπηρετούνται επαρκώς διά των οχημάτων εις τα οποία εχορηγήθη ήδη άδεια δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου".
Είμαι υπέρ της άποψης ότι οι μεταφορικές ανάγκες των χωριών Ψεματισμένος και Μαρώνι εξυπηρετούνται πλήρως από τον αιτητή και τα τρία αδειούχα λεωφορεία του. Τα εν λόγω χωριά είναι μικρές κοινότητες με μικρή επιβατική κίνηση και δεν υπάρχουν περιθώρια για άλλους ξενόφερτους μεταφορείς.
"(γ) τον βαθμόν εις τον οποίον είναι πιθανόν ότι ούτος θα παρέχει ασφαλείς, συνεχείς και τακτικάς μεταφορικάς υπηρεσίας".
Το κριτήριο αυτό ικανοποιείται πλήρως από τον αιτητή και τα αδειούχα λεωφορεία του και τίποτε δεν δύναται να δικαιολογήσει την ανάθεση της επίδικης μεταφοράς σε άλλους.
"(δ) γενικώς τας μεταφορικάς ανάγκας της περιοχής".
Δεν έχει λεχθεί οτιδήποτε που να υποστηρίζει ότι οι μεταφορικές ανάγκες της περιοχής έχουν αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να επιβάλλεται η ανάθεση της επίδικης μεταφοράς σε άλλο πρόσωπο.
Ενόψει των πιο πάνω, καταλήγω ότι οι καθ΄ων η αίτηση ενήργησαν κατά πλάνη περί το νόμο και καθ΄ υπέρβαση εξουσίας. Δεν κρίνεται αναγκαίο να ασχοληθώ με τους υπόλοιπους λόγους ακυρότητας που προβάλλονται στις προσφυγές.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με έξοδα.
Οι επίδικες αποφάσεις ακυρώνονται.
(Υπ.) Μ. Κρονίδης, Δ.
/ΕΠσ