|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
ANDREAS GAVRIEL ν. REPUBLIC (MINISTER OF EDUCATION) (1967) 3 CLR 638
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση αρ. 859/98
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Μ. ΚΡΟΝΙΔΗ, Δ.Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
S. R. ENVIRONMENTAL MANAGEMENT CONSULTANTS LTD.
Αιτητώ ν
- και -
Συμβουλίου Αποχετεύσεως Λευκωσίας
Καθ'ου η αίτηση
- - - - - -
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
: 6 Οκτωβρίου, 2000.Για τους αιτητές: Ι. Νικολάου για τον ίδιο και για Χρ. Κινάνη.
Για το καθ΄ου η αίτηση: Κ. Αιμιλιανίδης.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Οι αιτητές στην προσφυγή αυτή ζητούν τις πιο κάτω θεραπείες:-
"1. Διακήρυξη του Δικαστηρίου ότι η διοικητική πράξη και/ή απόφαση των καθ΄ων η αίτηση που κοινοποιήθηκε στην αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 13.7.1998 (φωτοαντίγραφο της οποίας επισυνάπτεται ως Παράρτημα Α) και με την οποία οι καθ΄ων η αίτηση κατακύρωσαν την προσφορά για την εκπόνηση περιβαλλοντικής μελέτης για το αποχετευτικό σύστημα μείζωνος Λευκωσίας στον Αγγλικό οίκο Thames Water αντί στην αιτήτρια είναι άκυρη και στερείται οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος.
2. Διακήρυξη του Δικαστηρίου ότι η άρνηση των καθ΄ων η αίτηση να κατακυρώσουν την προσφορά για την εκπόνηση περιβαλλοντικής μελέτης για το αποχετευτικό σύστημα μείζωνος Λευκωσίας στην αιτήτρια, είναι άκυρη και στερείται οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος.".
Την 15.3.98 οι καθ΄ων η αίτηση ζήτησαν προσφορές (Προσφορά 1/98) αναφορικά με συμβουλευτικές υπηρεσίες για τη μελέτη αξιολόγησης των περιβαλλοντικών αποτελεσμάτων αναφορικά με το σχέδιο για το υγειονομικό αποχετευτικό σύστημα της ευρύτερης Λευκωσίας.
Οι αιτητές, σύμφωνα με την προκήρυξη, υπέβαλαν την προσφορά τους τον Απρίλιο του 1998.
Στις 27.4.98 ανοίχθησαν δημοσίως όλες οι προσφορές μεταξύ των οποίων και αυτή των αιτητών.
Ο Μηχανικός και ο Λογιστής των καθ΄ων η αίτηση αξιολόγησαν τις προσφορές και ετοίμασαν έκθεση-μνημόνιο προς το Συμβούλιο των καθ΄ων η αίτηση. Με την έκθεσή τους εισηγούνται την κατακύρωση της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος γιατί την έκριναν, για τους λόγους που αναφέρουν, ως την πιο συμφέρουσα.
Στις 27.5.98 η Επιτροπή Προσφορών μελέτησε το θέμα και τελικά υιοθέτησε την εισήγηση του Μηχανικού και Λογιστού που περιέχεται στην έκθεση-μνημόνιό τους. Κατέληξαν ότι συμφερότερη προσφορά ήταν αυτή του ενδιαφερόμενου μέρους.
Στη συνεδρία τους ημερομηνίας 4.6.98 το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λευκωσίας (οι καθ΄ων η αίτηση) υιοθέτησε την έκθεση-μνημόνιο του Μηχανικού και Λογιστού καθώς και τα συμπεράσματα της Επιτροπής Προσφορών και αποφάσισε την κατακύρωση της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος. Παραθέτω το τελικό μέρος της απόφασης των καθ΄ων η αίτηση:-
"Το Συμβούλιο, μετά από επισταμένη μελέτη του θέματος και ανταλλαγή απόψεων και αφού έλαβε υπόψη τόσο την έκθεση/αξιολόγηση της Υπηρεσίας ημερ. 18.5.1998, όσο και την πιο πάνω εισήγηση της Επιτροπής Προσφορών (όπως αυτή εμφαίνεται και στο πρακτικό της Επιτροπής ημερ. 27.5.1998), λαμβανομένων υπόψη και των λόγων που ανάφερε ο Γενικός Διευθυντής πιο πάνω, αποφάσισε ομόφωνα την κατακύρωση της προσφοράς στην Εταιρεία Thames Water Utilities Ltd. σε συνεργασία με τους Hydromed Ltd. και Άριστο Χριστοδουλίδη στο ποσό των £47.658,83, στο οποίο περιλαμβάνεται και 8% ΦΠΑ, ως την υπό τις περιστάσεις πλέον συμφέρουσα για το Συμβούλιο προσφορά. Περαιτέρω το Συμβούλιο εξουσιοδότησε τον Πρόεδρο όπως προβεί στην υπογραφή του σχετικού συμβολαίου με τον επιτυχόντα προσφοροδότη.".
Με την προσφυγή τους οι αιτητές προβάλλουν σωρεία λόγων ακύρωσης. Στη γραπτή όμως αγόρευση του δικηγόρου τους περιορίζονται ουσιαστικά σε τρεις λόγους ακυρότητας. Πρώτο ότι η διμερής επιτροπή (Μηχανικός και Λογιστής) που αξιολόγησε τις προσφορές ήταν παράτυπη και ότι μόνο το Συμβούλιο των καθ΄ων η αίτηση ήταν το μόνο αρμόδιο όργανο για την αξιολόγηση των προσφορών. Δεύτερο, ότι υπήρξε πλάνη περί τα πράγματα ως προς την εμπειρία των αιτητών και ότι η προσφορά τους ήταν η χαμηλότερη και τρίτο ότι η αιτιολογία της επίδικης απόφασης είναι ανεπαρκής.
Στο στάδιο των διευκρινίσεων ο δικηγόρος των αιτητών ζήτησε όπως κατατεθούν οι προσφορές στο Δικαστήριο τόσο των αιτητών όσο και του ενδιαφερόμενου μέρους. Ανέβαλα την ακρόαση για μεταγενέστερη ημερομηνία για να προσκομισθούν τα ζητηθέντα έγγραφα. Ο δικηγόρος των αιτητών προειδοποίησε την άλλη πλευρά ότι θα εγείρει θέμα κακής σύνθεσης του διοικητικού οργάνου που έλαβε την απόφαση ούτως ώστε η άλλη πλευρά να προετοιμασθεί για το θέμα αυτό.
Πράγματι την ημέρα που ήταν ορισμένη η υπόθεση για διευκρινίσεις ο δικηγόρος των αιτητών εισηγήθηκε ότι η σύνθεση του Συμβουλίου κατά τη συνεδρία που λήφθηκε η επίδικη απόφαση έπασχε γιατί σ΄ αυτή συμμετείχαν ο Γενικός Διευθυντής των καθ΄ων η αίτηση και η Γραμματειακός Λειτουργός που τηρούσε τα πρακτικά. Εισηγήθηκε ότι η κακή σύνθεση του οργάνου είναι θέμα δημόσιας τάξης και μπορεί να προβληθεί στο στάδιο των αγορεύσεων έστω και αν δεν αναφέρεται ως λόγος ακύρωσης στην προσφυγή.
Ο δικηγόρος των αιτητών αντέτεινε ότι με την ψήφιση του νόμου περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου του 1999 επιτρέπεται η παρουσία πρακτικογράφου κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης. Δεν παρουσιάσθηκε άλλη επιχειρηματολογία επί του θέματος.
Η εγκυρότητα της διοικητικής απόφασης εξαρτάται άμεσα με τη νόμιμη συγκρότηση του συλλογικού οργάνου που προβαίνει στη λήψη της σχετικής απόφασης. (Βλέπε:
Gavriel v. Republic (1967) 3 CLR 638, Aristides v. Republic (1968) 3 CLR 466, Πετρίδης ν. Αρχής Βιομηχανικής Καταρτίσεως Κύπρου (1989) 3 ΑΑΔ 933, Χ"Βασιλείου ν. ΚΟΑ (1991) 4 ΑΑΔ 1005).Έχει αποφασισθεί από τη νομολογία ότι στη συνεδρία-σύσκεψη που λαμβάνεται απόφαση δεν επιτρέπεται να παρίστανται κατά τη διάρκεια της διαλογικής συζήτησης μεταξύ των μελών και της ψηφοφορίας για λήψη της σχετικής απόφασης, πρόσωπα που δεν συμπεριλαμβάνονται στη, σύμφωνα με το νόμο, συγκρότησή τους.
Έχει επίσης αποφασισθεί από τη νομολογία ότι η κακή συγκρότηση του διοικητικού οργάνου είναι λόγος ακύρωσης δημοσίας τάξεως που μπορεί να προβληθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, έστω και αν δεν περιλαμβάνεται στους λόγους ακύρωσης που αναφέρονται στην προσφυγή. Ως λόγος ακύρωσης, εφόσον κατατάσσεται σ΄ αυτούς της δημοσίας τάξεως, μπορεί να ληφθεί και αυτεπάγγελτα υπόψη από το Δικαστήριο ακόμα και στο στάδιο της έφεσης (Βλέπε: Ευθύμιος Κλεάνθους κ.ά. ν. ΑΤΗΚ, Α.Ε. 2290, ημερ. 30.7.99).
Στα πρακτικά της συνεδρίας του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λευκωσίας ημερ. 4.6.98, κατά την οποία λήφθηκε η επίδικη απόφαση, παρευρίσκοντο ο Γενικός Διευθυντής κ. Χρ. Α. Γιάλλουρος (χαρακτηρίζεται ως "παρακαθήμενος") και η κα. Ρίτα Σαββίδου, Γραμματειακός Λειτουργός (χαρακτηρίζεται ως "πρακτικογράφος").
Στην ίδια συνεδρία ο Γενικός Διευθυντής αναφέρθηκε εκτενώς στους λόγους για τους οποίους οι αξιολογούντες λειτουργοί κατέληξαν να εισηγηθούν στο Συμβούλιο την κατακύρωση της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος. Αναφέρεται στα πρακτικά της συνεδρίας (σελίδες 5 και 6):-
"Ο Γενικός Διευθυντής αναφερόμενος στην έκθεση των αξιολογούντων Λειτουργών πρόσθεσε ότι στο στάδιο της αξιολόγησης των προσφορών που υποβλήθηκαν λήφθηκαν σοβαρά υπόψη και τα ακόλουθα ουσιαστικά στοιχεία:-
(α) Ο αριθμός των Κυπρίων και ξένων επιστημόνων που θα συμμετάσχουν στην ομάδα εργασίας για την εκπόνηση της μελέτης ενός εκάστου των προσφοροδοτών.
(β) Τα ακαδημαϊκά προσόντα, η πρακτική πείρα και η ειδικότητα του καθενός των επιστημόνων οι οποίοι θα συμμετάσχουν στην ομάδα εργασίας για την εκπόνηση της μελέτης ενός εκάστου των προσφοροδοτών.
(γ) Τα έργα και οι μελέτες που ο καθένας προσφοροδότης και οι προτεινόμενοι επιστήμονες εκπόνησαν στον τομέα των έργων αποχετευτικών συστημάτων.
(δ) Η εγνωσμένη αξία ενός εκάστου προσφοροδότη και η δυνατότητά του για την ετοιμασία μιας τέτοιας περιβαλλοντικής μελέτης μέσα στα χρονικά πλαίσια που τέθηκαν στους όρους της προσφοράς η οποία να περιέχει εκείνα τα απαραίτητα συστατικά που να επιτρέπουν την εξασφάλιση των αναγκαίων χρηματοδοτήσεων από ξένους Χρηματοδοτικούς Οργανισμούς, προς τους οποίους το Συμβούλιο τελικά θα αποταθεί, αποκλείοντας έτσι το ενδεχόμενο απαίτησης από μέρους τους της εκπόνησης συμπληρωματικής ή πρόσθετης περιβαλλοντικής μελέτης.
(ε) Το κατά μέσο όρο κόστος που αναλογεί στην προσφορά για τον καθένα Κύπριο και/ή ξένο επιστήμονα που θα συμμετάσχει στην προτεινόμενη ομάδα εργασίας.
Συνεχίζοντας ο Γενικός Διευθυντής δήλωσε ότι όλες τις πιο πάνω προϋποθέσεις υπερπληροί η Εταιρεία Thames Water Utilities Ltd. σε συνεργασία με τους Hydromed Ltd. και Άριστο Χριστοδουλίδη και ότι συμφωνεί με την εισήγηση των αξιολογούντων Λειτουργών για την κατακύρωση της προσφοράς στην εταιρεία αυτή στο ποσό των £47.658,83, ως την υπό τις περιστάσεις πλέον συμφέρουσα για το Συμβούλιο.".
Σε κανένα μέρος των πρακτικών της 4.6.98 αναφέρεται ότι ο Γενικός Διευθυντής και η Διοικητικός Λειτουργός απεχώρησαν από τη συνεδρία πριν τη λήψη της επίδικης απόφασης. Συμπεραίνεται ότι και τα δύο αυτά πρόσωπα παρέμειναν μέχρι το τέλος της συνεδρίας που λήφθηκε η επίδικη απόφαση. Ήσαν παρόντα τα πρόσωπα αυτά τόσο κατά τη διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών του Συμβουλίου όσο και κατά τη ψηφοφορία για τη λήψη της επίδικης απόφασης. Η παρουσία τους παραβίασε τις αρχές λειτουργίας των διοικητικών οργάνων όπως προδιαγράφονται στη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Σπηλιωτόπουλος, "Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου", 9η Έκδοση, σελίδα 134:-
"Κατά τη συνεδρίαση, κατά την οποία γίνεται διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών και ψηφοφορία για τη λήψη της απόφασης του συλλογικού οργάνου, δεν επιτρέπεται να παρίστανται πρόσωπα, που δεν περιλαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις στη νόμιμη συγκρότηση ή των οποίων η συμμετοχή στις συνεδριάσεις δεν προβλέπεται ρητώς.".
Το Υπουργικό Συμβούλιο με σχετική απόφαση του ημερομηνίας 8.1.1971 (Διάταγμα αρ. 39/71, δυνάμει του άρθρου 3(1) του περί Αποχετευτικών Συστημάτων Νόμου αρ. 1/71) καθόρισε ότι τα μέλη του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λευκωσίας ήταν τα μέλη του εκάστοτε Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας.
Το Διάταγμα αυτό του Υπουργικού Συμβουλίου είναι σε πλήρη αρμονία με το άρθρο 5 του νόμου το οποίο έχει ως εξής:-
"5. Το Συμβούλιον σύγκειται εκ των κάτωθι προσώπων:
(α) οσάκις η περιοχή περιλαμβάνη οιανδήποτε περιοχήν εμπίπτουσαν εντός των ορίων οιουδήποτε δήμου, εκ του εκάστοτε δημοτικού συμβουλίου του τοιούτου δήμου, του δημάρχου ασκούντος καθήκοντα Προέδρου, ανεξαρτήτως εάν μέρος της περιοχής ταύτης κείται εκτός των ορίων του τοιούτου δήμου.".
Η παρουσία και η συμμετοχή του Γενικού Διευθυντή και της Διοικητικού Λειτουργού καθ΄ όλη τη διάρκεια της συνεδρίας κατά την οποία λήφθηκε η επίδικη απόφαση ήταν παράτυπη κατά παράβαση τόσο του σχετικού νόμου όσο και του διατάγματος του Υπουργικού Συμβουλίου. Τα εν λόγω πρόσωπα δεν είχαν κανένα νομικό δικαίωμα να παρευρίσκονται κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης. Χωρίς αμφιβολία έχοντας ως γνώμονα την πιο πάνω καταγραφείσα νομολογία, η συμμετοχή των προσώπων αυτών επηρεάζει την εγκυρότητα της σχετικής απόφασης, η οποία οδηγείται αναπόφευκτα σε ακύρωση.
Ενόψει της κατάληξής μου αυτής, δεν θεωρώ αναγκαίο να ασχοληθώ με τους άλλους λόγους ακυρότητας.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα υπέρ των αιτητών τα οποία τα υπολογίζω σε £300,=.
Η επίδικη απόφαση ακυρώνεται.
(Υπ.) Μ. Κρονίδης, Δ.
/ΕΠσ